Beslissing van de Klachtencommissie van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM)
Audiovisuele productie: promo voor het televisieprogramma ‘Fobiac’, uitgezonden op 2 december 2009, hierna te noemen: de Promo.
1. De procedure
Klager heeft op 2 december 2009 een klacht ingediend met betrekking tot de Promo. De voorzitter van de Klachtencommissie heeft de klacht conform artikel 5 lid 1 Klachtenreglement van het NICAM getoetst en bepaald dat de klacht in behandeling kan worden genomen. Beklaagde heeft tegen de klacht verweer gevoerd bij brief van 29 januari 2010. De Klachtencommissie heeft de klacht behandeld in haar zitting van 17 februari 2010. Klager heeft, na deugdelijke oproeping, geen gebruik gemaakt van de mogelijkheid zijn standpunt mondeling toe te lichten. Beklaagde is ter zitting verschenen.
2. De bestreden audiovisuele productie
De Promo is samengesteld uit beelden van het televisieprogramma ‘Fobiac’. Het televisieprogramma 'Fobiac' heeft de classificatie ‘let op met kinderen jonger dan 12 jaar’ (12), op basis van geweld (pictogram: vuistje), angst (pictogram: spin), seks (pictogram: voetjes) met de toevoeging grof taalgebruik (pictogram: schreeuwend mannetje).
3. De klacht
De klacht richt zich op de inhoudscategorieën geweld en angst. Klager geeft aan dat in de Promo die om 19.40 uur werd uitgezonden, beelden te zien waren van doden, levenloze lichaamsdelen en het verbranden van een doodskist tijdens een crematie. Klager vindt dit zeer onsmakelijk tijdens het avondeten en uitermate ongeschikt voor jeugdige kijkers. Kinderen onder de 12 jaar zijn vaak om deze tijd nog wakker. De promo is in de Sinterklaasperiode uitgezonden. In deze periode blijven jonge kinderen vaak langer op en zingen liedjes voor de open haard met de televisie ernaast.
Als de promo op een later tijdstip uitgezonden was, zouden minder kinderen met de beelden geconfronteerd zijn. Klager is van mening dat als een programma 12 heeft, de promo hierop aangepast moet worden. Tevens moet de classificatie van het programma worden verhoogd van 12 naar 16.
4. Het verweer
In haar verweerschrift geeft Beklaagde, hieronder verkort weergegeven, het volgende aan. In de promo is een lijk als gevolg van zelfmoord te zien. Een gehavend lijk leidt in het Kijkwijzersysteem tot 9 jaar. Tevens ligt een persoon in een witte zak op een tafel. Een deel van het hoofd van deze persoon is kort zichtbaar, maar bevat geen sporen van ernstige verminking of ontbinding. Van een onjuiste beoordeling van de promo is dan ook geen sprake. Een promo met de leeftijdsclassificatie 9 jaar mag op elk tijdstip worden uitgezonden, dus ook voor 20.00 uur. De promo is uitgezonden op 2 december 2009 omstreeks 19.45 uur tijdens de break van het programma 'Friends' dat AL heeft. Het programma is niet specifiek op jonge kinderen gericht, dit blijkt onder andere uit de inhoud van het programma en de Engelse taal. Kleine kinderen kunnen immers nog geen ondertiteling lezen.
Beklaagde verzoekt de Klachtencommissie de klacht ongegrond te verklaren.
5. Mondelinge behandeling
Beklaagde is van mening dat er in de promo een lijk te zien is van iemand die dagen dood is en een beeld van een persoon die zelfmoord heeft gepleegd. Klager is van mening dat er een koppeling moet zijn tussen de promo en het programma. Deze koppeling is echter op grond van het Kijkwijzersysteem niet vereist.
Desgevraagd antwoordt Beklaagde dat de vraag of er beelden van zelfmoord te zien zijn, met nee beantwoord moet worden. In de promo ziet de kijker iemand liggen. De zelfmoord zelf is echter niet in beeld gebracht. Desgevraagd antwoordt Beklaagde dat er in de promo geen gehavende lijken voorkomen. Er zijn bij het lijk op tafel geen sporen van verwondingen te zien.
Desgevraagd antwoordt Beklaagde dat een productie waarin een lijk voorkomt dat niet gehavend is, niet uitkomt op 9.
6. Het oordeel van de Klachtencommissie
De Klachtencommissie acht Klager ontvankelijk in zijn klacht. De Klachtencommissie begrijpt de klacht zo dat deze zich richt op de Promo. De Klachtencommissie overweegt het volgende. Artikel 10 Deelreglement Televisie van het NICAM, bepaalt dat promo’s niet geclassificeerd hoeven te worden. Om te kunnen bepalen op welk uitzendtijdstip, in de zin van artikel 3 lid 1 van hetzelfde Deelreglement, een promo mag worden uitgezonden, dient de omroepinstelling de promo te beoordelen conform artikel 4 van het onderhavige reglement.
In artikel 3 lid 1 Deelreglement Televisie staat dat de omroepinstelling programmaonderdelen die op basis van leeftijds- en inhoudsaanduidingen niet bestemd zijn voor vertoning aan personen beneden de leeftijd van 12, onderscheidenlijk 16 jaar niet mag uitzenden voor 20:00 uur respectievelijk 22:00 uur. De promo dient altijd de classificatie van het hoofdproduct te vermelden.
Als gevolg van bovenstaande regel, toetst de Klachtencommissie, indien een klacht wordt ingediend over een Promo, of deze op een juist tijdstip is uitgezonden. De Klachtencommissie doet deze toetsing aan de hand van de vragen zoals geformuleerd in het classificatieformulier. Ten aanzien van de inhoudscategorie angst is de Klachtencommissie van mening dat de Promo geen schadelijke elementen bevat die binnen het Kijkwijzer classificatiesysteem tot een hogere classificatie dan 'Alle Leeftijden' leiden. In de Promo zijn twee lijken te zien.
Naar het oordeel van de Klachtencommissie zijn de lijken niet gehavend. Doordat de beelden elkaar snel opvolgen is het niet duidelijk zichtbaar dat een lijk verwondingen heeft of dat er sporen van ontbinding zijn. De aanwezigheid van lijken die niet gehavend zijn leiden naar de mening van de Klachtencommissie op basis van de inhoudscategorie angst tot AL.
In de vragenlijst is een vraag opgenomen over zelfmoord. Het gaat bij deze vraag om beelden van zelfmoord, een poging tot zelfmoord of beelden van iemand die zelfmoord heeft gepleegd. De Klachtencommissie is van mening dat deze vraag niet op de Promo van toepassing is aangezien de beelden van de zelfmoord zelf, niet in de Promo te zien zijn. De voice-over zegt tijdens het tonen van het tweede lijk dat de betreffende persoon zelfmoord heeft gepleegd, echter de wijze waarop dit is gebeurd, is niet zichtbaar in beeld gebracht.
Bovenstaande beoordeling zou de classificatie van de Promo op AL brengen op basis van angst, indien wel geclassificeerd had moeten worden. Gezien het vorenstaande heeft Beklaagde de Promo mogen uitzenden vóór 20:00 uur, waardoor zij niet in strijd heeft gehandeld met artikel 3.1 Deelreglement Televisie van het NICAM.
Overigens wijst de Klachtencommissie nog op het volgende. Het doel van Kijkwijzer is ouders en opvoeders te informeren over mogelijke schadelijke elementen in een programma of film. Kijkwijzer geeft dus geen indicatie over geschiktheid. Binnen het systeem van Kijkwijzer worden zes categorieën onderkend, die mogelijk schadelijke gevolgen hebben voor jeugdige kijkers, zoals geweld en angst.
Het uitzenden van de promo in de Sinterklaasperiode kan niet worden aangemerkt als een schadelijk element in de zin van Kijkwijzer. Gelet op het voorgaande beslist de Klachtencommissie als volgt.
7. De beslissing van de Klachtencommissie
Gelet op het hiervoor overwogene acht de Klachtencommissie de klacht over de Promo ongegrond. De Promo mocht om 19.40 uur worden uitgezonden.
Partijen hebben, voor zover zij in het ongelijk zijn gesteld, de mogelijkheid tegen deze uitspraak beroep aan te tekenen bij de Commissie van Beroep van het NICAM. Het beroepschrift dient binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak van de KC schriftelijk bij de secretaris van de Commissie van Beroep te worden ingediend. Het adres luidt: NICAM, Commissie van Beroep, Postbus 322, 1200 AH Hilversum.
Hilversum, 15 maart 2010
