Beslissing van de Klachtencommissie van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM)
Audiovisuele productie: televisieserie ‘Trauma Centrum’, aflevering uitgezonden op 30 juni 2008 om 19:55 uur, hierna te noemen: de Aflevering
1. De procedure
Klager heeft op 30 juni 2008 een klacht ingediend over de Aflevering.
De voorzitter van de Klachtencommissie heeft de klacht conform artikel 5 lid 1 Klachtenreglement van het NICAM getoetst en bepaald dat de klacht in behandeling kan worden genomen.
Beklaagde heeft bij brief van 8 augustus 2008 verweer gevoerd.
De Klachtencommissie heeft de klacht behandeld in haar zitting van 27 augustus.
Klager noch Beklaagde heeft, na deugdelijke oproeping, gebruik gemaakt van de mogelijkheid haar standpunt mondeling toe te lichten.
2. De bestreden audiovisuele productie
De Serie is een reality serie waarin de belevenissen van artsen, verpleegkundigen en ander ziekenhuispersoneel in verschillende ziekenhuizen in Nederland worden gevolgd.
De Serie is op 22 augustus 2008 geclassificeerd door middel van een steekproef met behulp van het classificatieformulier versie 4.1 en heeft de classificatie ‘let op met kinderen tot zes jaar’ (6) op basis van geweld (pictogram: vuistje), angst (pictogram: spinnetje) en grof taalgebruik (pictogram: schreeuwend mannetje). De classificatie is vervolgens door het bureau van het NICAM op verzoek van Beklaagde teruggebracht naar ‘let op met kinderen jonger dan 6 jaar’ (6), op basis van angst. De motivering voor deze aanpassing die vermeld staat in de database van het NICAM luidt als volgt: “Trauma Centrum is een reality serie in een ziekenhuis waarin uitsluitend 'gewone' verwondingen voorkomen. Deze serie is om die reden omlaag gebracht van 12 naar 6”.
3. De klacht
De klacht richt zich op de inhoudscategorie angst.
Klager geeft aan dat een man op een betonnen vloer is gevallen waarbij liters bloed te zien zijn van zeer dichtbij.
4. Het verweer
In het verweerschrift geeft Beklaagde, hieronder verkort weergegeven, het volgende aan.
De verwondingen die in de Aflevering te zien zijn, kunnen worden gekwalificeerd als ‘gewone’ verwondingen. Van ernstige verwondingen is alleen sprake wanneer deze in combinatie met angstige mensen en/of angstaanjagende geluiden te zien zijn, hetgeen in de Aflevering niet het geval is. Voor non-fictie producties waarin ‘gewone’ verwondingen te zien zijn, geldt de leeftijdsclassificatie 12 jaar. De enige reden voor deze classificatie is de aanwezigheid van verwondingen.
De verwondingen in de Aflevering zijn te zien in een medische context. Beklaagde heeft derhalve, conform de Handleiding voor Kijkwijzer codeurs, aan het NICAM verzocht de classificatie omlaag te brengen. Het NICAM heeft dit verzoek gehonoreerd.
De klacht richt zich tegen de beelden van de gewonde man van zeer dichtbij en de hoeveelheid bloed die te zien is. Het is juist dat de man van dichtbij gefilmd is. De man is niet angstig. Ook is er een behoorlijke hoeveelheid bloed te zien, zowel op straat als op het gezicht van de man. Dit bloed is afkomstig uit een wond achter op het hoofd van de man, hetgeen overigens niet op beeld te zien is. Er is dus geen sprake van uitspattend bloed. Ook is de wond niet in beeld gebracht, de wond is ‘geblurd’. Beklaagde is dan ook van mening dat deze verwonding gekwalificeerd moet worden als een gewone verwonding.
Voor gewone verwondingen in non-fictie zou de classificatie worden vastgesteld op 12. Nu de verwonding in een medische context te zien is, en hulp dus nabij is, kan de classificatie worden teruggebracht naar 6 op basis van angst.
Indien de Klachtencommissie van mening mocht zijn dat de classificatie ondanks de medische context, onjuist is, is Beklaagde van mening dat de verwijtbaarheid aan haar zijde ontbreekt nu de classificatie vanwege de medische context door het NICAM omlaag was gebracht. Beklaagde verzoekt de Klachtencommissie om hier bij de beoordeling van de klacht rekening mee te houden.
5. Het oordeel van de Klachtencommissie
De Klachtencommissie acht Klager ontvankelijk in haar klacht.
Om de classificatie van de Aflevering vast te stellen past de Klachtencommissie het classificatieformulier 4.1 toe op de Aflevering.
Vraag 1.3.1. (Is het een non-fictieproduct?) moet met ‘ja’ worden beantwoord.
In de categorie angst moet vraag 3.3.1. (Komen er verwondingen voor in de productie?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden. Vraag 3.3.2. (Komen er ernstige verwondingen voor in de productie?) moet eveneens met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden. De Klachtencommissie wijst hierbij op de verwondingen van de vrachtwagenchauffeur. Er is veel bloed zichtbaar, zowel op straat als op het gezicht van de man. Het gezicht van de man is beurs en bebloed. Het is duidelijk dat de hoeveelheid bloed die op straat ligt het gevolg is van de verwondingen van de man. De vraag of de man angstig is, en of er angstaanjagende geluiden aanwezig zijn, speelt hierbij geen rol.
Bovenstaande beantwoording leidt tot de leeftijdsclassificatie 12. Nu er sprake is van ernstige verwondingen in de Aflevering komt de classificatie uit op 12 op basis van angst.
Voor verwondingen in non-fictie bestaat een disclaimer. Deze disclaimer geldt echter niet voor ernstige verwondingen. In de Aflevering komen ernstige verwondingen voor, waardoor deze regel niet van toepassing is. De Klachtencommissie wijst Beklaagde erop dat de aanpassing van de classificatie door het bureau van het NICAM een administratieve handeling is, en geen inhoudelijke beoordeling van de Serie inhoudt.
De overige inhoudscategorieën zijn op de Aflevering niet van toepassing.
De classificatie van de Aflevering komt daarmee uit op 12 op basis van angst. Dit wordt de leeftijdsclassificatie voor de gehele serie, nu de regel geldt dat de zwaarst geclassificeerde aflevering maatgevend is.
De classificatie 12 heeft als consequentie dat de Serie conform artikel 5.1. Deelreglement Televisie alleen na 20.00 uur mag worden uitgezonden.
Indien Beklaagde van mening is dat de classificatie 12 voor de gehele Serie te zwaar is, gezien de inhoud van de overige afleveringen, dan is zij bevoegd conform het Seriebeleid een classificatiesteekproef uit te voeren, zonder de Aflevering in haar huidige vorm. Beklaagde dient in dat geval voldoende kenbaar te maken dat de classificatie van de Aflevering afwijkt van de overige afleveringen van de Serie, onder andere door vermelding van de verschillende classificaties in de database van het NICAM.
Conform het actuele seriebeleid van het NICAM, zijn omroepinstellingen in alle gevallen verantwoordelijk voor de classificatie en het uitzendtijdstip, van zowel de serie als geheel, als van de afzonderlijke afleveringen. Als gevolg hiervan kan de Klachtencommissie ook boetes opleggen voor afleveringen die geen deel uitmaakten van de steekproef.
6. De beslissing van de Klachtencommissie
Gelet op het hiervoor overwogene acht de Klachtencommissie de klacht gegrond.
De classificatie dient uit te komen op 12 op basis van angst met de toevoeging grof taalgebruik, met als gevolg dat de Aflevering op een te vroeg tijdstip is uitgezonden.
Beklaagde dient binnen vier weken na dagtekening van deze uitspraak alle maatregelen te nemen om de onjuiste classificatie ongedaan te maken. Daar valt in ieder geval onder dat Beklaagde de door de Klachtencommissie aangegeven classificatie 12 op basis van geweld en grof taalgebruik zelf alsnog door middel van het invoeren van het coderingsformulier 4.1 dient in te voeren in de database van het NICAM.
Indien Beklaagde kiest voor een nieuwe steekproef dan dient deze in de aangegeven termijn van vier weken conform het actuele seriebeleid en met inachtneming van deze uitspraak uitgevoerd te worden. Het resultaat dient eveneens in de database van het NICAM te worden ingevoerd.
De Klachtencommissie gaat conform artikel 13 lid 1 onder C Klachtenreglement van het NICAM over tot het opleggen van een boete aan Beklaagde, nu er in eerdere uitspraken (onder andere klachtnr. 061028.01: ‘De 25 meest shockerende cameraonthullingen’ en 080225.02: ‘Charmed’) jegens Beklaagde een sanctie is opgelegd. Bij de berekening van de onderhavige boete is de Klachtencommissie uitgegaan van de Sanctierichtlijn.
De onderhavige overtreding valt binnen de categorie A ‘Inhoudelijke overtredingen’; de Aflevering is verkeerd geclassificeerd. Beklaagde is een landelijk opererende omroep, waarvoor elk punt € 2000 is.
Het Seriebeleid van het NICAM laat de Klachtencommissie de ruimte om, in geval van een aflevering die niet via de steekproef is geclassificeerd, gebruik te maken van de correctiefactor. De Klachtencommissie bepaalt per geval of de omstandigheden aanleiding geven tot aanpassing van de boete. De Klachtencommissie stelt vast dat Beklaagde de steekproef correct heeft uitgevoerd en dat de Aflevering niet in de steekproef heeft gezeten. Ook zijn er geen andere omstandigheden die er toe leiden dat de Klachtencommissie de volledige boete wenst te handhaven. Tegelijkertijd speelt de recidive een rol bij het vaststellen van de boete, nu de Sanctierichtlijn op 15 november 2004 in werking is getreden, en er diverse malen klachten tegen Beklaagde gegrond zijn verklaard en boetes zijn opgelegd.
Bovenstaande omstandigheden in overweging nemende, stelt de Klachtencommissie de correctiefactor vast op 0,75 waardoor de boete voor Beklaagde € 1500,- bedraagt.
Het hierboven genoemde bedrag dient door Beklaagde binnen 30 dagen na factuurdatum te worden voldaan. De factuur wordt gescheiden toegezonden.
Partijen hebben, voor zover zij in het ongelijk zijn gesteld, de mogelijkheid tegen deze uitspraak beroep aan te tekenen bij de Commissie van Beroep van het NICAM. Het beroepschrift dient binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak van de Klachtencommissie schriftelijk bij de secretaris van de Commissie van Beroep te worden ingediend. Het adres luidt: NICAM, Commissie van Beroep, Postbus 322, 1200 AH Hilversum.
Hilversum, 8 oktober 2008
Beslissing van de Commissie van Beroep van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM)
1. De uitspraak van de Klachtencommissie
Bij beslissing van 8 oktober 2008 heeft de Klachtencommissie van het NICAM de klacht van Klager in eerste aanleg d.d. 30 juni 2008 met betrekking tot de Aflevering beoordeeld. De klacht richt zich op de inhoudscategorie angst. Klager in eerste aanleg heeft aangegeven dat een man op een betonnen vloer is gevallen, waarbij van dichtbij liters bloed te zien zijn.
De Klachtencommissie heeft de klacht over de Aflevering gegrond verklaard. De classificatie van de Aflevering dient uit te komen op ‘let op met kinderen tot 12 jaar’ (12) op basis van angst, met als toevoeging grof taalgebruik, waarmee de Aflevering op een te vroeg tijdstip is uitgezonden.
De Klachtencommissie heeft Opposant opdracht gegeven binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak alle maatregelen te nemen om de onjuiste classificatie ongedaan te maken of eventueel te kiezen voor het nemen van een nieuwe steekproef.
De Klachtencommissie is conform artikel 13 lid 1 onder C Klachtenreglement overgegaan tot het opleggen van een boete, nu er in eerdere uitspraken, onder andere ‘De 25 meest shockerende cameraonthullingen’ (klachtnummer: 061028.01) en ‘Charmed’ (klachtnummer: 080225.02) jegens Opposant een sanctie is opgelegd.
Bij de berekening van de onderhavige boete is de Klachtencommissie uitgegaan van de Sanctierichtlijn. De onderhavige overtreding valt binnen de categorie A ‘Inhoudelijke overtredingen’; de Aflevering is verkeerd geclassificeerd. Opposant is een landelijk opererende omroep, waarvoor één punt € 2000, - is.
Het Seriebeleid laat de Klachtencommissie de ruimte om, ingeval van een aflevering die niet via de steekproef is geclassificeerd, gebruik te maken van de correctiefactor. De Klachtencommissie heeft vastgesteld dat Opposant de steekproef correct heeft uitgevoerd en dat de Aflevering niet in de steekproef heeft gezeten. Tegelijkertijd heeft in casu de recidive wel een rol gespeeld bij het vaststellen van de hoogte van de boete. De Klachtencommissie heeft de correctiefactor daarom vastgesteld op 0,75, waardoor de boete voor Opposant is uitgekomen op € 1500, -.
Afschrift van deze beslissing is aan partijen verzonden op 8 oktober 2008.
2. De procedure in hoger beroep
Opposant is van de beslissing van 8 oktober 2008 in beroep gekomen bij beroepschrift van 31 oktober 2008, bij de Commissie van Beroep op 3 november 2008 binnengekomen.
De Commissie van Beroep heeft het beroep behandeld tijdens haar zitting van 10 december 2008, alwaar namens Opposant een vertegenwoordiger is verschenen.
Klager in eerste aanleg heeft op verzoek van het bureau van het NICAM alsnog te reageren op het beroepschrift van Opposant aangegeven van mening te zijn dat Opposant net als alle zenders een maatschappelijke verantwoordelijkheid heeft als het er om gaat wat op welk tijdstip wordt uitgezonden. Wat hem betreft, heeft de Klachtencommissie correct gehandeld en vertrouwt hij erop dat het beroep verworpen zal worden.
De Commissie van Beroep heeft acht geslagen op de stukken die op de zaak betrekking hebben, waaronder het dossier van de Klachtencommissie, evenals op het behandelde ter zitting.
3. De gronden voor het hoger beroep
Tegen de uitspraak van de Klachtencommissie voert Opposant in het beroepschrift de volgende, enigszins verkorte, gronden aan. Het volledige beroepschrift, als ook het eerdere verweerschrift, worden als ingelast beschouwd.
Ten onrechte heeft de Klachtencommissie geoordeeld dat er sprake is van een ernstige verwonding, waardoor de medische disclaimer niet van toepassing is en de classificatie uitkomt op 12. Volgens de Klachtencommissie is er sprake van een ernstige verwonding nu ‘er veel bloed zichtbaar is, zowel op straat als op het gezicht van de man. Het gezicht van de man is beurs en bebloed. Het is duidelijk dat de hoeveelheid bloed die op straat ligt het gevolg is van de verwondingen van de man’.
In het Kijkwijzer classificatieformulier 4.0 vraag 3.3.2 en de Handleiding voor Kijkwijzer codeurs worden als voorbeelden van ernstige verwondingen gegeven: uitspattend bloed, doorgesneden kelen, afgerukte of afgehakte ledematen en beursgeslagen personen.
In de Aflevering is geen van deze voorbeelden te zien. Het gezicht van de man is bebloed maar verwondingen, laat staan ernstige, zijn niet te zien. Het feit dat er veel bloed te zien is, brengt niet automatisch mee dat daarmee sprake is van een ernstige verwonding. Een klein scheurtje in een wenkbrauw kan bijvoorbeeld een heel bebloed gezicht opleveren maar is geen ernstige verwonding. De redenering dat er sprake is van een ernstige verwonding omdat er veel bloed te zien is, is daarom onjuist. Opposant is van mening dat niet het gevolg van de verwonding, maar de in beeld gebrachte verwonding zelf bepalend is voor de classificatie ‘ernstig’.
Voorts betwist Opposant dat het gezicht van de man beurs is. Nergens zijn blauwe plekken te zien of een opgezwollen gezicht. Overigens is ‘beurs’ op zichzelf geen kwalificatiegrond voor het vaststellen van de kwalificatie ‘verwonding’. Dit is alleen het geval indien er sprake is van beursgeslagen, wat geweld impliceert. De vrachtwagenchauffeur in de Aflevering is aan zijn verwonding gekomen doordat hij uit een vrachtwagen is gevallen en niet ten gevolge van geweld. De vraag of het gezicht beurs is, speelt daarom bij de beoordeling van de verwonding geen rol.
Opposant is daarom van mening dat in de Aflevering alleen gewone verwondingen te zien zijn in een medische context. Dit brengt mee dat de medische disclaimer van toepassing is en de classificatie 6 (in plaats van 12) en het uitzendtijdstip van 19:55 uur correct zijn.
Opposant verzoekt de Commissie van Beroep de uitspraak van de Klachtencommissie te vernietigen.
4. De behandeling ter zitting
Vertegenwoordiger van Opposant stelt ter zitting dat er alleen bloed te zien is en dat dat geen kwalificatiegrond is voor een ernstige verwonding. Zoals in het beroepschrift als vergelijking werd gegeven, kan bij een voetballer een kleine snee in de wenkbrauw al een enorme hoeveelheid bloed opleveren. Maar ook dan is er geen sprake van een ernstige verwonding. Het gezicht is ook niet beurs te noemen, zoals de Klachtencommissie stelt. Dan zou het blauw en opgezwollen moeten zijn. Bovendien is het slachtoffer rustig, zonder angst of paniek.
Desgevraagd antwoordt de vertegenwoordiger van Opposant dat de betreffende aflevering niet in de steekproef zat. Dat had volgens de codeur van de serie ook geen verschil gemaakt, omdat er geen ernstige verwonding in de aflevering aanwezig was. De serie wordt uitgezonden om 19:55 uur.
5. De beoordeling
Ten aanzien van de aangevoerde gronden tot vernietiging van de beslissing van de Klachtencommissie overweegt de Commissie het volgende.
De Commissie van Beroep kan zich niet vinden in de beslissing van de Klachtencommissie de onderhavige verwondingen van de vrachtwagenchauffeur als ernstig te bestempelen, waardoor de classificatie van de Aflevering verhoogd zou worden van 6 naar 12 jaar. Zij is van mening dat er gerede twijfel mogelijk is over de hier doorslaggevende vraag of er sprake is van een ernstige verwonding. Er is in casu inderdaad sprake van een grote hoeveelheid bloed, maar er is naar het oordeel van de Commissie van Beroep geen ernstige verwonding te zien als bedoeld binnen het systeem van Kijkwijzer. In twee eerdere uitspraken, te weten ‘Ingang Oost’ (klachtnummer: 050217.02) en ‘Intensive Care’ (klachtnummer: 040811.01) heeft de Commissie van Beroep in lijn met de Klachtencommissie geoordeeld dat de daar aan de orde zijnde verwondingen als ernstig bestempeld dienden te worden. In beide eerdere uitspraken betrof het echter een open verwonding, dit in tegenstelling tot het gezicht van de vrachtwagenchauffeur, dat zeker bebloed is en waar ook een enkele schram is te zien, doch waar beslist geen sprake is van een ernstige open verwonding.
De Commissie is stellig daarom van mening dat de situatie waarin de man verkeert alleen ernstig lijkt door het bloed, maar dat daar geen ernstige verwondingen, zoals een doorgesneden keel of afgerukte ledematen, aan ten grondslag liggen.
Het gezicht van de man is volgens de Commissie ook niet beurs. Het ziet er niet blauw en opgezwollen uit.
De Commissie van Beroep, op vorenstaande gronden beslissende.
Vernietigt de beslissing van de Klachtencommissie van 8 oktober 2008.
Hilversum, 11 februari 2009
