Klachtnummer: 060113.01
Beslissing van de Klachtencommissie van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM)
Audiovisuele productie: promo voor diverse horrorfilms (Vrijdag de 13e), uitgezonden op 13 januari 2006 omstreeks 18.20 uur, hierna te noemen: de Promo
1. De procedure
Klager heeft bij e-mail van 13 januari 2006 een klacht ingediend over de Promo.
De voorzitter van de Klachtencommissie heeft de klacht conform artikel 6 lid 1 Klachtenreglement van het NICAM getoetst en bepaald dat de klacht in behandeling kan worden genomen.
Beklaagde heeft tegen de klacht verweer gevoerd bij brief van 3 maart 2006.
De Klachtencommissie heeft de klacht behandeld in haar zitting van 15 maart 2006.
Namens Beklaagde verscheen ter zitting mevrouw mr. H. Verhagen.
Klager heeft, na deugdelijke oproeping, geen gebruik gemaakt van de mogelijkheid zijn standpunt mondeling toe te lichten.
2. De bestreden audiovisuele productie
De Promo is samengesteld uit beelden uit verschillende films, elk met een eigen classificatie, te weten: ‘Ghostbusters’ (let op met kinderen tot 6 jaar, 6), ‘Fallen’ (let op met kinderen tot 12 jaar, 12), ‘I Know What You Did Last Summer’ (let op met kinderen tot 16 jaar, 16) en ‘I (Still) Know What You Did Last Summer’, 16). De classificaties van deze films staan opgenomen in de database van het NICAM.
3. De klacht
De klacht richt zich op de vooraankondiging, ‘Vrijdag de 13e’, voor een horrorfilm op de zender Veronica. Klager keek met zijn zoontje van 7 jaar naar de televisie en tussen 18.00 uur en 18.30 uur werd deze vooraankondiging twee keer uitgezonden. Films worden aangekondigd met hele enge beelden van geesten en dergelijke op momenten dat jonge kinderen nog wakker zijn. Mensen kunnen horror lezen en naar films kijken, maar er mag geen reclame voor gemaakt worden. Het is al erg genoeg dat er zulke films bestaan. Zijn zoontje was helemaal van slag.
4. Het verweer
In haar verweerschrift geeft Beklaagde, hieronder verkort weergegeven, het volgende aan.
De klacht is niet-ontvankelijk, omdat Klager zich richt tegen de moraliteit en het bestaansrecht van films, zoals die in de Promo worden aangekondigd. Hij stoort zich aan het feit dat zulke films bestaan en roept op om promotie van dergelijke films tegen te gaan. De klachtenprocedure van het NICAM biedt echter geen forum voor het uiten van deze voorkeur. De reglementen van het NICAM zijn alleen gericht op de effecten van de inhoud van audiovisuele producties en de normering daarvan.
Mocht de Klachtencommissie de klacht niet als niet-ontvankelijk afdoen, dan verweert Beklaagde zich subsidiair met de stelling dat de klacht kennelijk ongegrond is. Tegen welke inhoud Klager nu specifiek bezwaar maakt is onduidelijk. De enige indicatie is ‘enge beelden, geesten e.d.’ Concreet aanknopingspunt is de duiding ‘geesten’, waarbij Beklaagde aanneemt dat Klager doelt op beelden uit de nu juist onder het jonge publiek uitermate populaire comedy ‘Ghostbusters’.
Mocht de Klachtencommissie de klacht niet als kennelijk ongegrond afdoen dan wenst Beklaagde subsidiair nog aan te voeren dat de Promo expliciet in het kader is gezet van een dag uit de folklore, namelijk ‘Vrijdag de 13e’. Behoudens het noemen van de titels van de films richt de Promo zich niet specifiek op die films, maar probeert alleen een toon te zetten, gelijk de kinderfeestdag ‘Halloween’. Het nummer ‘Thriller’ van Michael Jackson wordt gebruikt en verder wordt de Promo ondersteund door een vrolijk stock deuntje. Daarnaast bevat de Promo voor een groot deel beelden uit de film ‘Ghostbusters’, een populaire comedy met als classificatie 6. Deze opzet maakt de Promo vrolijk, misschien spannend, maar zeker niet griezelig. De Promo volgt dan ook niet de classificatie 16 van de twee ‘engste’ films ‘I Know What You Did Last Summer’ en ‘I (Still) Know What You Did Last Summer’.
De clips uit de films zijn bijzonder kort, donker en onduidelijk. De Promo bevat geen angstaanjagende geluiden, geen beelden van (ernstig) gehavende lijken of (ernstige) verwondingen en geen beelden van griezeleffecten, behalve mogelijk de geest. Beklaagde geeft wel aan dat er angstige mensen in beeld zijn, echter de oorzaak van de angst is niet duidelijk en derhalve is het niet relevant of het goed met ze afloopt. Voorts is uit de beelden geen alledaagse omgeving op te maken.
De beelden in de Promo geven geen aanleiding tot een andere classificatie dan hoogstens 6. Derhalve stond het Beklaagde vrij de Promo op genoemd tijdstip uit te zenden. Tot slot wijst Beklaagde er met klem op dat Veronica de Promo niet tijdens een uitzending van Jetix heeft geplaatst, zoals Klager beweert. De uitzendingen van Jetix eindigen om 18.00 uur en de Promo is rond 18.20 uur uitgezonden.
Op grond van het bovenstaande verzoekt Beklaagde de Klachtencommissie de klacht ongegrond te verklaren.
5. De mondelinge behandeling ter zitting
De vertegenwoordiger van Beklaagde benadrukt ter zitting nogmaals dat de geest uit de film ‘Ghostbusters’ komt, dat deze film de classificatie 6 heeft en één grote grap is. Uit de twee films met de classificatie 16 zijn bijna geen beelden gehaald, omdat deze films wél eng zijn. Er komen angstige mensen in beeld, maar onduidelijk is waarom.
De vertegenwoordiger van Beklaagde voert in dit verband aan dat volgens de vragen 3.2.1 en 3.2.2. uit het classificatieformulier 2.1. van het NICAM de mensen zeer angstig moeten zijn ‘als gevolg van ’ongelukken, ongevallen, oorlogen of dreigingen daarvan of van geweldsacties van andere levende wezens. In de Promo zijn
inderdaad zeer angstige mensen te zien, echter zonder dat duidelijk wordt waarom dat zo is.
6. Het oordeel van de Klachtencommissie
De Klachtencommissie acht Klager ontvankelijk in zijn klacht.
Algemeen moet bekend worden verondersteld dat de drempel van de klachtenprocedure van het NICAM zeer laag is. Klager heeft in zijn klacht naar het oordeel van de Klachtencommissie voldoende duidelijk gemaakt dat hij zich stoort aan de Promo, die twee keer op de vroege avond is uitgezonden en de angstige beelden die in de onderhavige Promo zichtbaar zijn, mede omdat zijn zoontje daadoor van slag was.
De Klachtencommissie overweegt het volgende.
Artikel 5.1 Deelreglement Televisie van het NICAM, dat tevens van toepassing is op promo’s op televisie, zegt dat omroepinstellingen programmaonderdelen die op basis van leeftijds- en inhoudsaanduidingen niet bestemd zijn voor vertoning aan personen beneden de leeftijd van 12, onderscheidenlijk 16 jaar niet uit mogen zenden voor 20.00 uur respectievelijk 22.00 uur.
Het beleid ten aanzien van promo’s op televisie van het NICAM is sinds 1 oktober 2003 van kracht en in oktober 2004 wederom door het bureau van het NICAM bevestigd. Het beleid luidt als volgt:
- de omroepinstelling kan de promo de leeftijdsclassificatie en het daaraan verbonden uitzendtijdstip van het hoofdproduct laten volgen, de omroepinstelling hoeft in dit geval verder geen actie te ondernemen;
- als de omroepinstelling een promo die afgeleid is van een hoofdproduct met als classificatie 12 of 16 jaar eerder wil uitzenden dan 20.00 uur, dan wel 22.00 uur dient zij deze promo zo samen te stellen dat de schadelijke elementen leiden tot een lagere leeftijdscategorie. Om de gewenste leeftijdscategorie te controleren dient de omroepinstelling de promo, al dan niet aan de hand van het classificatieformulier, te classificeren óf te beoordelen. Het resultaat van de classificatie, dan wel beoordeling hoeft de omroepinstelling niet in te voeren in de database van het NICAM.
Als gevolg van dit beleid zal, indien er een klacht wordt ingediend over een promo, de Klachtencommissie toetsen of de Promo op een juist tijdstip is uitgezonden.
De onderhavige Promo is samengesteld uit beelden van verschillende films, met verschillende classificaties, namelijk 6, 12 en 16.
Ten aanzien van de inhoudscategorie geweld is de Klachtencommissie van mening dat er in de Promo sprake is van fysiek lijf-aan-lijf geweld en van geweld met vuur-, slag- of steekwapens en wijst daarbij op een kort shot van een man die een ander met een stok slaat. Het geweld is wel uitvoerbaar, doch niet indringend in beeld gebracht en tevens leidt het niet tot verwondingen. Dat brengt de classificatie van de Promo op basis van geweld op 6.
Ten aanzien van de inhoudscategorie angst is de Klachtencommissie van mening dat er in de Promo fantasiewezens voorkomen die zich dreigend gedragen of er dreigend uitzien en wijst daarbij op de geest, maar ook op de armen die een persoon vanuit een stoel aanvallen. Er zijn volgens de Klachtencommissie veelvuldig zeer angstige mensen in beeld. Echter, zoals Beklaagde ter zitting heeft gesteld, kan niet worden vastgesteld ten gevolge waarvan de mensen angstig zijn. De vragen over zeer angstige mensen, vereisen echter wel dat de oorzaak van de angst zichtbaar is. Daarom kunnen deze vragen niet bevestigend beantwoord worden.
Voorts komen er extreem angstaanjagende geluiden of muziekeffecten in de Promo voor. De Klachtencommissie wijst op het gegil van de angstige mensen, en op de dreigende geluiden van de fantasiewezens. De angstwekkende situaties spelen zich af in een voor kinderen alledaagse gewone omgeving, gezien de beelden van een huiskamer, een koelkast en een snelweg.
Bovenstaande beantwoording brengt de classificatie van de Promo op 12.
Gezien het vorenstaande heeft Beklaagde de Promo niet mogen uitzenden vóór 20:00 uur, waardoor zij in strijd heeft gehandeld met artikel 5.1 Deelreglement Televisie van het NICAM.
7. De beslissing van de Klachtencommissie
Gelet op het hiervoor overwogene acht de Klachtencommissie de klacht over de Promo gegrond. De Promo mocht niet voor 20.00 uur worden gezonden.
De Klachtencommissie gaat conform artikel 13 lid 1 onder C Klachtenreglement van het NICAM over tot het opleggen van een boete aan Beklaagde, nu er in eerdere uitspraken jegens Beklaagde een boete is opgelegd. Bij de berekening van de onderhavige boete is de Klachtencommissie uitgegaan van de Sanctierichtlijn.
De onderhavige overtreding valt binnen de categorie A ‘inhoudelijke overtredingen’; de Promo is op een verkeerd tijdstip uitgezonden. Beklaagde is een landelijk opererende omroep. Het op een verkeerd tijdstip uitzenden van de Promo brengt volgens de Sanctierichtlijn voor Beklaagde een boete van € 2000, - met zich mee.
In bovengenoemde Sanctierichtlijn staat opgenomen dat de Klachtencommissie de mogelijkheid heeft de correctiefactor toe te passen. Afhankelijk van de mate van verwijtbaarheid kan de correctiefactor naar boven dan wel naar beneden worden bijgesteld. Eén van de factoren die bij het bepalen van de correctiefactor een rol kan spelen, is het aantal klachten dat reeds eerder tegen een Beklaagde gegrond is verklaard. Nu de Sanctierichtlijn reeds op 15 november 2004 in werking is getreden, en er inmiddels diverse malen klachten tegen Beklaagde gegrond zijn verklaard en daarbij boetes zijn opgelegd behoudt de Klachtencommissie zich het recht voor, in mogelijke volgende zaken jegens Beklaagde, de correctiefactor toe te gaan passen.
Partijen hebben, voor zover zij in het ongelijk zijn gesteld, de mogelijkheid tegen deze uitspraak beroep aan te tekenen bij de Commissie van Beroep van het NICAM. Het beroepschrift dient binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak van de Klachtencommissie schriftelijk bij de secretaris van de Commissie van Beroep te worden ingediend. Het adres luidt: NICAM, Commissie van Beroep, Postbus 322, 1200 AH Hilversum.
Hilversum, 12 april 2006