Klachtnummer: 050724.03

Beslissing van de Klachtencommissie van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM)

 

Audiovisuele productie: televisieserie ‘Spoed’, hierna te noemen: de Serie; aflevering uitgezonden op 24 juli 2005 om 19.05 uur, hierna te noemen: de Aflevering

 

1. De procedure
Klager heeft op 24 juli 2005 een klacht ingediend over de Aflevering.

De voorzitter van de Klachtencommissie heeft de klacht conform artikel 6 lid 1 Klachtenreglement van het NICAM getoetst en bepaald dat de klacht in behandeling kan worden genomen.

Beklaagde heeft tegen de klacht verweer gevoerd bij brief van 24 augustus 2005.

De Klachtencommissie heeft de klacht behandeld in haar zitting van 14 september 2005.

Namens Beklaagde verschenen de mevrouw mr P.B. Aalberts en mevrouw C. Konings-Verdel. Klager heeft, na deugdelijke oproeping, geen gebruik gemaakt van de mogelijkheid zijn standpunt mondeling toe te lichten.

 

2. De bestreden audiovisuele productie
De Serie is een fictieve ziekenhuisserie waarin de chirurgen, de verpleegkundigen en het ambulancepersoneel van de spoedeisende hulp van een ziekenhuis worden gevolgd.

In de database van het NICAM worden meerdere classificaties van ‘Spoed’ weergegeven, waaronder de classificaties ‘zes jaar en ouder’ (6) op basis van de inhoudscategorieën geweld (pictogram: vuistje) en angst (pictogram: spinnetje), met de toevoeging grof taalgebruik (pictogram: schreeuwend mannetje) en ’12 jaar en ouder’ (12) op basis van de inhoudscategorieën geweld en angst, met de toevoeging grof taalgebruik.

In de televisiegids wordt bij de Aflevering middels de pictogrammen van Kijkwijzer de leeftijdsclassificatie 12 op basis van de inhoudscategorieën geweld en angst vermeld. Ook tijdens de uitzending van de Aflevering worden deze pictogrammen weergegeven plus het pictogram voor de inhoudscategorie grof taalgebruik.

 

3. De klacht
De klacht richt zich op de inhoudscategorieën geweld, angst en grof taalgebruik.

Verkort weergegeven voert Klager aan dat de Serie de classificatie 12 op basis van geweld en angst heeft, met de toevoeging grof taalgebruik. Volgens de Kijkwijzerregels mag de Serie dus niet voor 20.00 uur worden uitgezonden. De Serie wordt echter voor 20.00 uur uitgezonden.

 

4. Het verweer
In het verweerschrift voert Beklaagde, hieronder verkort weergegeven, het volgende aan.

Beklaagde heeft de Serie volgens de regels van het NICAM steekproefsgewijs geclassificeerd. Aanvankelijk was de classificatie van de Serie 12 op basis van geweld en angst, met de toevoeging grof taalgebruik. Na het uitvoeren van nieuwe steekproeven kwam de classificatie uit op 6 op basis van geweld en angst, met de toevoeging grof taalgebruik. Deze wijziging is echter niet correct doorgegeven, waardoor in de maand juli 2005 in de televisiegidsen, maar ook in beeld tijdens de uitzendingen van de Serie, de onjuiste classificatie is weergegeven. Nadat Beklaagde de onjuiste classificatie heeft ontdekt, heeft zij getracht de fout te herstellen; dit is echter niet direct gelukt. Hierbij moet in aanmerking worden genomen dat de televisiegidsen zijn gebonden aan een sluitingstermijn die ver van tevoren is vastgesteld. De termijn waarbinnen wijzigingen aangebracht kunnen worden, waar Beklaagde geen invloed op uit kan oefenen, was ten tijde van ontdekking van de omissie reeds verlopen. Beklaagde is derhalve van mening dat hier sprake is van een overmachtsituatie, die niet voor rekening en risico van haar behoort te komen. Beklaagde betreurt dat zij de gewijzigde classificatie niet direct en onverwijld heeft kunnen laten aanpassen. Inmiddels is de omissie aangepast; de juiste classificatie wordt zowel in de gidsen als in beeld weergegeven. Ook zullen alle eventuele toekomstige uitzendingen in de gidsen en in beeld de juiste vermelding van de classificatie met de bijbehorende pictogrammen hebben. Beklaagde acht de klacht gezien het vorenstaande ongegrond.

 

5. De mondelinge behandeling
Desgevraagd licht Beklaagde toe dat zij banden ontvangt met de afleveringen van de Serie, die zij vervolgens digitaal overschrijft. Tijdens dit overschrijven bekijkt een medewerker die kennis heeft van het Kijkwijzersysteem de afleveringen en verwijdert die scènes die volgens het Kijkwijzersysteem zouden leiden tot een hogere classificatie dan 6. De Serie bestaat uit ongeveer 150 afleveringen en dient steekproefsgewijs geclassificeerd te worden; Beklaagde geeft aan dat zij per 30 afleveringen 6 afleveringen classificeert. Inmiddels is tot en met aflevering 97 geclassificeerd, waarbij aflevering 85, 90, 95 en 97 onderdeel uitmaakten van de meest recente steekproef. Deze steekproef heeft geleid tot de classificatie 6 op basis van geweld en angst, met de toevoeging grof taalgebruik.

Beklaagde heeft ongeveer een week voordat de klacht werd ingediend opgemerkt dat er iets mis was gegaan bij het doorgeven van de gewijzigde classificatie; de fout is  intern doorgegeven. Zowel de televisiegidsen als de eindregie putten relevante informatie over bepaalde programma’s van Beklaagde uit een intern informatiesysteem. De wijziging was hier toentertijd nog niet in verwerkt. Inmiddels worden dergelijke wijzigingen in classificaties niet meer via dit systeem doorgegeven, doch persoonlijk. 

 

6. Het oordeel van de Klachtencommissie
De Klachtencommissie acht Klager ontvankelijk in zijn klacht.

 

Volgens de Klachtencommissie heeft Beklaagde in afdoende mate aangetoond dat de classificatie van de Serie ten tijde van de klacht 6 was op basis van de inhoudscategorieën geweld en angst, met de toevoeging grof taalgebruik. Dit blijkt immers uit de database van het NICAM. De Klachtencommissie is echter van mening dat deze database, een openbaar register waarin de door bij het NICAM aangesloten instanties geclassificeerde producties te vinden zijn, niet zonder meer helder is. Ten tijde van de klacht wordt er in de database van het NICAM in totaal melding gemaakt van 12 verschillende door Beklaagde uitgevoerde classificaties van de Serie. Sinds de invoering van het nieuwe Seriebeleid op 22 maart 2005 bestaat de mogelijkheid om een heel seizoen van een bepaalde serie steekproefsgewijs te classificeren en de uiteindelijke classificatie van deze steekproef weer te geven in de database van het NICAM. Hierbij dient onder het kopje ‘Nederlandse titel of ondertitel’ het specifieke seizoen wat geclassificeerd is, weergegeven te worden. Kennelijk brengt het niet expliciet noemen van de mogelijkheid om hier seizoenen weer te geven verwarring met zich mee bij aangesloten instanties, zo ook in het onderhavige geval. Daarom geeft de Klachtencommissie aan het Bureau van het NICAM in overweging deze onduidelijkheid op te heffen en in de database bij het classificeren van series in plaats van de frase ‘Nederlandse titel of ondertitel’ specifiek het ‘seizoen’ op te nemen.

Daarnaast heeft Beklaagde volgens de Klachtencommissie in strijd met artikel 6 en artikel 7.1 van het Deelreglement televisie behorende bij het Algemeen Reglement van het NICAM gehandeld.

Artikel 6 van dit Deelreglement luidt als volgt:
“Voor de aanduiding van de leeftijds- en inhoudscategorieën van het programma-onderdeel is de omroepinstelling verplicht gebruik te maken van de door het Algemeen Bestuur van het NICAM vastgestelde pictogrammen.”

Artikel 7.1 van het Deelreglement televisie behorende bij het Algemeen Reglement van het NICAM luidt als volgt:
“De omroepinstelling zal ervoor zorgdragen dat de pictogrammen direct voorafgaand aan of direct aan het begin van het programma-onderdeel in beeld worden gebracht. (…) Tevens heeft de omroepinstelling de verplichting zich in te spannen de pictogrammen te laten plaatsen in de dag- en omroepbladen.”

Zoals uit het bovenstaande reeds blijkt, is de classificatie van de Serie 6 op basis van angst, met de toevoeging grof taalgebruik. In de gidsen en in beeld wordt echter de leeftijdsclassificatie 12 vermeld. De consument wordt middels het gebruik van de onjuiste pictogrammen verkeerd ingelicht, terwijl één van de fundamenten van het Kijkwijzersysteem het informeren van consumenten is over de mogelijke schadelijke elementen in een audiovisuele productie. Niet is gebleken dat Beklaagde aan de inspanningsverplichting zoals omschreven in de laatste volzin van artikel 7.1 Deelreglement Televisie, heeft voldaan. Integendeel, voor zover de Klachtencommissie uit de stukken en het ter zitting besprokene heeft kunnen opmaken, was Beklaagde zich bewust van het feit dat niet de juiste classificatie werd gebezigd. Toch heeft na ontdekking van de omissie, namelijk een week voor de klacht van 24 juli 2005, nog twee weken niet de juiste leeftijdsclassificatie in de programmagidsen gestaan en is ook niet de juiste leeftijdsclassificatie op televisie vertoond. Beklaagde heeft niet aangetoond dat zij na ontdekking van de omissie op enigerlei andere wijze aan de consument kenbaar heeft gemaakt dat de vertoonde classificatie onjuist was. Bovendien is de Klachtencommissie van mening dat het intern doorgeven van een wijziging van een classificatie geen vrijwaring is voor de in de laatste volzin van artikel 7.1 Deelreglement Televisie genoemde inspanningsverplichting.

 

7. De beslissing van de Klachtencommissie
Gelet op het hiervoor overwogene acht de Klachtencommissie de klacht gegrond.

 

De Klachtencommissie gaat over tot het opleggen van een sanctie, nu Beklaagde ten onrechte niet de juiste classificatie van de Serie heeft weergegeven.

 

De Klachtencommissie gaat conform artikel 13 lid 1 onder C Klachtenreglement van het NICAM over tot het opleggen van een boete aan Beklaagde, nu er in een eerdere uitspraak (klachtnr. 010410.a ‘Ein Fall Für Zwei’) tegen Beklaagde een klacht gegrond is verklaard.

 

De onderhavige overtreding valt binnen de categorie B ‘overtredingen in de uitvoering’; er zijn verkeerde pictogrammen vertoond in het product. Beklaagde is een landelijk opererende omroep. Het vertonen van verkeerde pictogrammen in een product brengt volgens de Sanctierichtlijn voor Beklaagde een boete van € 1.000, - met zich mee.

 

Partijen hebben, voor zover zij in het ongelijk zijn gesteld, de mogelijkheid tegen deze uitspraak beroep aan te tekenen bij de Commissie van Beroep van het NICAM. Het beroepschrift dient binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak van de Klachtencommissie schriftelijk bij de secretaris van de Commissie van Beroep te worden ingediend. Het adres luidt: NICAM, Commissie van Beroep, Postbus 322, 1200 AH Hilversum.

 

Hilversum, 17 oktober 2005

Alle leeftijden

Het leeftijdsadvies Alle leeftijden (AL) geeft aan dat een film, serie of televisieprogramma géén schadelijke beelden bevat.

Lees meer

Mogelijk schadelijk tot 6 jaar

Voor kinderen jonger dan 6 kan het schadelijk zijn om beelden te zien van geweld, enge dieren of fantasiefiguren (zoals monsters en heksen) of van verwondingen. Kinderen onder de 6 hebben nog veel moeite om het verschil tussen ‘echt’ en ‘nep’ te zien.

Lees meer

Mogelijk schadelijk tot 9 jaar

Voor kinderen jonger dan 9 kan het schadelijk zijn om griezelige beelden te zien, geweld tegen kinderen of dieren, of slachtoffers van bijvoorbeeld een ramp of oorlog.

Lees meer

Mogelijk schadelijk tot 12 jaar

Beelden van hard geweld, bloederige wonden, lijken, mensen of dieren die doodsbang zijn, of beelden van alcohol/drugs, discriminatie of seks kunnen schadelijk zijn voor kinderen jonger dan 12.

Lees meer

Mogelijk schadelijk tot 14 jaar

Beelden van gevaarlijk gedrag (zoals stunts en challenges) kunnen schadelijk zijn voor jongeren onder de 14. Ook horrorfilms (zowel realistische als onrealistische) zijn mogelijk schadelijk.

Lees meer

Mogelijk schadelijk tot 16 jaar

Beelden van heftig geweld, horror, (expliciete) seks en verheerlijking van alcohol en drugs kunnen schadelijk zijn voor pubers van rond de 16. Ze zijn op zoek naar hun eigen grenzen, en naar spanning en sensatie. De invloed van hun leeftijdsgenoten is groot.

Lees meer

Mogelijk schadelijk tot 18 jaar

Het leeftijdsadvies 18 jaar geeft aan welke films en programma’s echt alléén voor volwassenen zijn.

Lees meer

Geweld

Er kunnen allerlei soorten geweld voorkomen in producties. Van slaan en schoppen tot schieten, martelen of seksueel geweld. De algemene regel is: hoe heftiger het geweld, hoe hoger de leeftijd. Ook wordt er gekeken naar hoe hard en hoe écht het geweld is, en of er bloed te zien is.

Lees meer

Angst

In de categorie angst kun je verschillende dingen tegenkomen: van verwondingen en lijken tot dierenleed, griezelige geluiden en horror. Maar ook aangrijpende beelden van zelfdoding of zelfbeschadiging. Net zoals bij geweld geldt: hoe echter en duidelijker iets in beeld komt, hoe hoger de leeftijd.

Lees meer

Seks

Het zien van seks kan jongeren, die hun (seksuele) identiteit aan het ontwikkelen zijn, een verkeerd beeld geven van wat 'normaal' is. Hoe ver een seksuele handeling gaat, en hoe vaak en duidelijk het in beeld komt, bepaalt het uiteindelijke leeftijdsadvies.

Lees meer

Grof taalgebruik

Grof taalgebruik gaat over grove woorden, schuttingtaal, schelden of vloeken. Kinderen kunnen hier een voorbeeld aan nemen en het nadoen of overnemen.

Lees meer

Discriminatie

Discriminatie is elke uitspraak of uitdrukking die bepaalde (groepen) mensen als ‘minder’ afschildert, bijvoorbeeld op basis van huidskleur, religie, seksuele geaardheid, geslacht of gender, nationaliteit, etc. Als dit in een productie voorkomt en de discriminerende uitspraak of actie wordt niet direct afgekeurd of afgestraft, dan wordt het pictogram voor discriminatie getoond.

Lees meer

Roken, alcohol en drugs

Als in een film of serie wordt gerookt, veel alcohol wordt gedronken of drugs worden gebruikt, dan krijgt het een Kijkwijzer symbool voor roken, alcohol en drugs. Jongeren kunnen het als iets normaals gaan zien, of zelfs als iets om uit te proberen.

Lees meer

Gevaarlijke challenges of stunts

Het pictogram voor gevaarlijk gedrag geeft aan dat er gevaarlijke challenges of stunts voorkomen.

Lees meer

Geweld

De game bevat geweld. In spellen met PEGI 7 gaat het om niet-realistisch of niet-expliciet geweld. Games in de leeftijdscategorie PEGI 12 kunnen realistisch geweld bevatten tegen fantasiepersonages, en niet-realistisch geweld tegen menselijke personages. In games met een PEGI 16 of PEGI 18 zit steeds realistischer geweld, vaak met bloed.

Angst

Dit pictogram komt voor bij spellen met een PEGI 7-advies als ze beelden of geluiden bevatten die angstaanjagend kunnen zijn voor jongere kinderen. Als er wat heftigere horroreffecten voorkomen leidt dit tot een PEGI 12 of PEGI 16.

Seks

Als dit pictogram voorkomt bij een spel met een PEGI 12-advies, kunnen personages seksueel getinte opmerkingen maken of uitdagend poseren. Bij een PEGI 16 game kan er sprake zijn van erotisch naakt of seks (waarbij geslachtsdelen niet zichtbaar zijn). Bij PEGI 18 wijst dit pictogram op expliciete seksuele activiteit. Aan beelden van niet-seksueel naakt hangt géén leeftijdsadvies.

Drugs

De game toont of verwijst naar het gebruik van illegale drugs, alcohol of tabak. Games met dit inhoudspictogram krijgen altijd het leeftijdsadvies PEGI 16 of PEGI 18.

Discriminatie

Als dit pictogram voorkomt, bevat een spel etnische, religieuze, nationalistische of andere stereotypes die aanzetten tot haat. Dit soort inhoud krijgt altijd een PEGI 18-classificatie en is in veel gevallen strafbaar.

Grof taalgebruik

Een game met dit pictogram bevat grof taalgebruik. In tegenstelling tot Kijkwijzer, waarbij grof taalgebruik niet tot een bepaalde leeftijd leidt, zorgt het bij PEGI voor een PEGI 12, PEGI 16 of PEGI 18. 

PEGI 3

PEGI 3 games zijn geschikt voor alle leeftijden. Een héél milde vorm van geweld kan voorkomen. De game bevat geen geluiden of beelden die jonge kinderen bang kunnen maken. Er is geen grof taalgebruik te horen of te lezen.

PEGI 7

Games met beelden of geluiden die angstaanjagend kunnen zijn voor jongere kinderen, vallen in deze categorie. Een heel milde vorm van geweld (niet-realistisch geweld, zonder al te veel details) kan voorkomen in een game met een PEGI 7 advies.

PEGI 12

Games met iets explicieter geweld tegen fantasiepersonages, of met niet-realistisch geweld tegen menselijke personages, krijgen een PEGI 12 advies. Er kunnen wat scheldwoorden in zitten, of een beetje schunnige opmerkingen. Er komt geen seks in voor.

PEGI 16

Games krijgen een PEGI 16 advies als er geweld voorkomt dat er realistisch uitziet. Een personage reageert dan zoals iemand in het echt ook zou reageren op geweld. Ook kan er grof taalgebruik voorkomen, of seks, of het gebruik van alcohol, drugs en tabak.

PEGI 18

PEGI 18 wordt gebruikt wanneer het gaat om grof geweld, zinloos geweld, of geweld tegen weerloze personages (zoals kinderen of gijzelaars). De verheerlijking van illegaal drugsgebruik, gesimuleerd gokken, en expliciete seksuele activiteit leiden ook tot PEGI 18.

Gokken

De game bevat elementen die gokken aanmoedigen en aanleren. Het gaat hierbij om kansspelen die normaal gesproken voorkomen in casino's of speelzalen. Een aantal oudere spellen hebben dit pictogram in combinatie met een PEGI 12 of PEGI 16, maar sinds 2020 krijgen nieuwe spellen met dit soort inhoud altijd PEGI 18.

In-game aankopen

De game biedt spelers de mogelijkheid om digitale spullen of diensten te kopen met echt geld. Denk hierbij aan bonus levels of kleding voor je personage, maar ook aan virtuele munten of het uitschakelen van advertenties. 

Selecteer een taal