Beslissing van de Klachtencommissie van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM)
Audiovisuele productie: televisieprogramma ‘Jensen’, hierna te noemen: het Programma, uitgezonden op 1 mei 2008 omstreeks 18:00 uur op RTL 4, hierna te noemen: de Aflevering
1. De procedure
Klager heeft bij e-mail van 1 mei 2008 een klacht ingediend over de Aflevering, aangevuld bij e-mail van 22 april 2008.
De voorzitter van de Klachtencommissie heeft de klacht conform artikel 5 lid 1 Klachtenreglement van het NICAM getoetst en bepaald dat de klacht in behandeling kan worden genomen.
Beklaagde heeft tegen de klacht verweer gevoerd bij brief van 20 mei 2008.
De Klachtencommissie heeft de klacht behandeld in haar zitting van 11 juni 2008.
Klager noch Beklaagde heeft, na deugdelijke oproeping, gebruik gemaakt van de mogelijkheid zijn standpunt mondeling toe te lichten.
2. De bestreden audiovisuele productie
Het Programma is een talkshow onder leiding van de heer Jensen. De classificatie van het Programma is ‘Niet schadelijk/Alle Leeftijden’ (AL), met als toevoeging de inhoudscategorie grof taalgebruik (pictogram: schreeuwend mannetje). Het Programma wordt ’s avonds uitgezonden omstreeks 22:30 uur en de volgende dag herhaald om 17:45 uur.
3. De klacht
De klacht van Klager richt zich op de inhoudscategorieën seks en grof taalgebruik.
Klager geeft aan dat in de Aflevering met Kim Holland seksspeeltjes worden behandeld.
4. Het verweer
In haar verweerschrift geeft Beklaagde, hieronder verkort weergegeven, het volgende aan.
Het Programma is een late night show. Het is een semi-live programma dat op basis van artikel 7 lid 1 van het Deelreglement Televisie van het NICAM niet geclassificeerd hoeft te worden.
Het Programma wordt omstreeks 22.30 uur uitgezonden en is primair bedoeld voor een volwassen doelgroep. Daarnaast wordt het Programma overdag herhaald om daarmee eveneens een deel van de doelgroep van het Programma te bereiken. Dit gebeurt op een tijdstip waarop geen kinderprogrammering op de televisiezender wordt uitgezonden. Beklaagde is zich daarbij terdege bewust van haar maatschappelijke verantwoordelijkheid om jongeren niet in aanraking te laten komen met mogelijk schadelijke beelden. Per aflevering wordt door de producent zorgvuldig bekeken of de betreffende aflevering de volgende middag al dan niet integraal kan worden uitgezonden.
In de Aflevering was Kim Holland te gast. Daarbij kwamen nieuwe seksuele gadgets aan de orde. In de Aflevering worden geen seksuele handelingen vertoond. Krachtens onderdeel 4.1.2. van het NICAM classificatieformulier wordt immers onder seksuele handelingen verstaan: alle handelingen die er op zijn gericht de actor zelf, een ander persoon uit de productie, of de kijker op te winden. Daarvan is in de Aflevering geen sprake. Er werd enkel beoogd om op ludieke wijze kenbaar te maken welke nieuwe seksattributen verkrijgbaar zijn. Het is nimmer de bedoeling geweest, door het tonen van deze attributen, het publiek te prikkelen dan wel op te winden.
In de aflevering is wel sprake van seksueel getint taalgebruik. Volgens de omslagpunten van het NICAM leidt seksueel getint taalgebruik echter niet tot een leeftijdsclassificatie. Seksueel getint taalgebruik heeft pas invloed op de leeftijdsclassificatie als het in combinatie met ‘enkele keren seks’, vaak is voorgekomen. Van deze combinatie is in de Aflevering geen sprake aangezien er geen seksuele handelingen zijn getoond. Aangezien de Aflevering geen mogelijk schadelijke beelden voor jeugdige kijkers bevat, gelden er geen beperkingen ten aanzien van het uitzendtijdstip.
De Aflevering mocht dan ook overdag worden uitgezonden. Beklaagde verzoekt de Klachtencommissie daarom de klacht ongegrond te verklaren.
5. Het oordeel van de Klachtencommissie
De Klachtencommissie acht Klager ontvankelijk in zijn klacht.
De Klachtencommissie overweegt het volgende.
De Klachtencommissie is van mening dat het Programma een live programma, dan wel semi-live programma is. Live programma’s behoeven op basis van het Deelreglement Televisie niet te worden geclassificeerd. Artikel 7 lid 1 van dit reglement zegt hierover het volgende: “In afwijking van artikel 1 lid 1 Algemeen Reglement hoeft een (semi) live programma niet geclassificeerd te worden”. Artikel 7 lid 2 luidt als volgt: “De omroepinstelling dient bij het bepalen van de inhoud van een (semi) live programma rekening te houden met het tijdstip waarop het programma zal worden uitgezonden en vice versa”. Artikel 7 lid 3 zegt ten slotte: “Indien in een (semi) live programma reeds bestaand beeldmateriaal wordt gebruikt, dient de omroeporganisatie de classificatie van het bestaande beeldmateriaal te hanteren voor het (semi) live programma, waarbij de leeftijdsclassificatie wordt bepaald door het zwaarst geclassificeerde beeldmateriaal”. Beklaagde is dan ook niet verplicht het Programma te classificeren. Beklaagde dient echter wel bij het bepalen van het uitzendtijdstip, rekening te houden met de inhoud van het programma. Nu het gaat om een herhaling van een (semi) live programma rond 17.45 uur, dient de Klachtencommissie te toetsen of Beklaagde het Programma, gezien de inhoud hiervan, op dit tijdstip uit had mogen zenden.
Ten aanzien van de inhoudscategorie seks is de Klachtencommissie van oordeel dat er gedurende de gehele aflevering seksueel getint taalgebruik voorkomt. De Klachtencommissie wijst hierbij met name op de gesprekken die de presentator voert met Kim Holland. De presentator vraagt bijvoorbeeld aan Kim Holland of ze een beetje geil is vanavond, en zegt daarbij dat hij zelf ook ‘erotisch geladen’ is. Een ander voorbeeld is een gast die aangeeft dat hij net voor de uitzending iemand heeft ‘afgewerkt’.
De Klachtencommissie is van oordeel dat er ook sprake is van seksuele handelingen. Hierbij doelt de Klachtencommissie op de speeltjes die niet alleen worden gepresenteerd, maar ook worden uitgeprobeerd door Kim Holland, althans, die suggestie wordt gewekt. De zogenaamde pussy sucker wordt uitgeprobeerd, evenals verschillende vibrators waaronder de ‘Monkey Rocker’. De gedragingen en uitingen van Kim Holland tijdens het gebruik van de speeltjes zijn er naar het oordeel van de Klachtencommissie op gericht haarzelf, dan wel de kijker op te winden en moeten dan ook worden aangemerkt als seksuele handelingen.
De zichtbare seksuele handelingen en het seksueel getint taalgebruik komen samen vaak voor waardoor de Aflevering, wanneer het aan een classificatie onderworpen zou worden, de classificatie 12 zou krijgen.
Nu het Programma een semi live programma is, was classificatie van de Aflevering niet verplicht. Wel had Beklaagde bij het samenstellen van de Aflevering de criteria van Kijkwijzer in acht moeten nemen. Aan de hand van de omslagpunten die door het NICAM beschikbaar zijn gesteld, en bekend worden verondersteld, had Beklaagde tot de conclusie moeten komen dat het Programma niet voor 20.00 uur uitgezonden had mogen worden.
De keuze van Beklaagde om de uitzending op een doordeweekse dag om 17.40 uur uit te zenden, acht de Klachtencommissie dan ook zeer ongelukkig, temeer nu het een feit van algemene bekendheid is dat op dit tijdstip veel kinderen televisie kijken, al dan niet zonder begeleiding van ouders en of verzorgers. De Klachtencommissie heeft dit gegeven bovendien in vier eerdere uitspraken aan Beklaagde kenbaar gemaakt. De Klachtencommissie vindt het onbegrijpelijk dat Beklaagde ondanks deze eerdere uitspraken nog steeds herhalingen van het Programma overdag blijft uitzenden met een vergelijkbare inhoud.
Ten aanzien van de classificatie die Beklaagde voor het Programma heeft opgenomen in de database van het NICAM herhaalt de Klachtencommissie haar standpunt, zoals eerder is verwoord in haar vorige uitspraken over hetzelfde programma, dat het beter is om (semi) live programma’s geheel niet te classificeren, dan een classificatie te verrichten op basis van een verwachting.
6. De beslissing van de Klachtencommissie
Gelet op het hiervoor overwogene acht de Klachtencommissie de klacht over de Aflevering gegrond. De Aflevering had niet om 17.45 uur uitgezonden mogen worden.
De Klachtencommissie gaat conform artikel 13 lid 1 onder C Klachtenreglement van het NICAM over tot het opleggen van een boete aan Beklaagde, nu er in eerdere uitspraken (onder andere klachtnr. 061214.01 Promo ‘Dawn of the Dead’ en 070502.01 ‘Jensen’ en 071210.01 ‘Jensen’) tegen Beklaagde een klacht gegrond is verklaard. Bij de berekening van de onderhavige boete is de Klachtencommissie uitgegaan van de Sanctierichtlijn.
De onderhavige overtreding valt binnen de categorie A ‘Inhoudelijke overtredingen’; Beklaagde heeft de Aflevering op een verkeerd tijdstip uitgezonden. Beklaagde is een landelijk opererende omroep, waarvoor elke punt € 2000,- is.
In bovengenoemde Sanctierichtlijn staat opgenomen dat de Klachtencommissie de mogelijkheid heeft de correctiefactor toe te passen. Afhankelijk van de mate van verwijtbaarheid kan de correctiefactor hoger dan wel lager dan 1 worden vastgesteld. De Klachtencommissie is van mening dat er een aanleiding is voor het toepassen van de correctiefactor. Bij het vaststellen van de correctiefactor laat de Klachtencommissie meewegen dat het de vijfde keer binnen een jaar is dat een klacht over het Programma gegrond is verklaard op vrijwel identieke gronden. De Klachtencommissie stelt de correctiefactor vast op 4 waardoor de boete voor Beklaagde € 8000,- bedraagt.
Het hierboven genoemde bedrag dient door Beklaagde binnen 30 dagen na factuurdatum te worden voldaan. De factuur wordt gescheiden toegezonden.
Partijen hebben, voor zover zij in het ongelijk zijn gesteld, de mogelijkheid tegen deze uitspraak beroep aan te tekenen bij de Commissie van Beroep van het NICAM. Het beroepschrift dient binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak van de Klachtencommissie schriftelijk bij de secretaris van de Commissie van Beroep te worden ingediend. Het adres luidt: NICAM, Commissie van Beroep, Postbus 322, 1200 AH Hilversum.
Hilversum, 16 juli 2008
