Beslissing van de Klachtencommissie van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM)
Audiovisuele productie: televisieserie ‘Medium’, hierna te noemen: de Serie, aflevering uitgezonden op 8 oktober 2010 om 21:30 uur, hierna te noemen: de Aflevering
1. De procedure
Klager heeft op 22 oktober een klacht ingediend over de Aflevering.
De voorzitter van de Klachtencommissie heeft de klacht conform artikel 5 lid 1 Klachtenreglement van het NICAM getoetst en bepaald dat de klacht in behandeling kan worden genomen.
Beklaagde heeft bij e-mail van 13 december 2010 verweer gevoerd.
De Klachtencommissie heeft de klacht behandeld in haar zitting van 15 december 2010.
Klager heeft, na deugdelijke oproeping, geen gebruik gemaakt van de mogelijkheid zijn standpunt mondeling toe te lichten.
Beklaagde is ter zitting verschenen.
2. De bestreden audiovisuele productie
‘Medium’ is een misdaadserie die gaat over het medium Allison die samen met de officier van justitie misdadigers opspoort.
De Aflevering is op 8 oktober om 21.30 uur door Beklaagde uitgezonden.
De serie is door middel van een steekproef geclassificeerd aan de hand van het destijds geldende classificatieformulier en is uitgekomen op ‘let op met kinderen tot 12 jaar’ (12) op basis van geweld (pictogram: vuistje) en angst (pictogram: spinnetje) met als toevoeging grof taalgebruik (pictogram: schreeuwend mannetje). De Aflevering heeft geen deel uitgemaakt van de steekproef.
3. De klacht
De klacht richt zich op de inhoudscategorieën geweld en angst. Klager geeft aan dat er in de Aflevering een moord als volgt in beeld wordt gebracht. Een man ligt op zijn buik te slapen en wordt voorzichtig aan zijn haar omhooggetrokken. Daarna wordt zijn keel met een mes doorgesneden. De halsslagader begint te spuiten. Klager zou graag als leraar willen weten hoe hij dit moet uitleggen aan kinderen van 12 jaar die dit misschien zouden kunnen zien.
4. Het verweer
In het verweerschrift geeft Beklaagde, hieronder verkort weergegeven, het volgende aan. De klacht heeft betrekking op seizoen 6 van de Serie. Beklaagde heeft dit seizoen evenals de voorgaande seizoenen conform de regels van het NICAM geclassificeerd door middel van een steekproef. Beklaagde kan echter niet ontkennen dat de gewraakte Aflevering van de Serie de classificatie 16 dient te hebben. Beklaagde betreurt dat Klager aanstoot heeft genomen aan de beelden. Helaas viel de Aflevering buiten de steekproef. Beklaagde wenst in dit kader te benadrukken dat zij de Serie al zeven jaar uitzendt. Ieder seizoen van de Serie is aan een steekproef onderworpen, deze kwam steeds uit op 12 jaar en geweld en angst. Beklaagde heeft in zeven jaar nooit enige klacht over de classificatie van de Serie ontvangen. Beklaagde mocht er dan ook in alle redelijkheid op vertrouwen dat zij kon volstaan met de steekproef zoals hierboven omschreven.
5. De reactie van Klager op het verweerschrift
Klager is tevreden te vernemen dat Beklaagde het met Klager eens is dat de beelden niet passen bij de classificatie 12. Klager is het ook met Beklaagde eens dat de beelden zoals vertoond zijn in de Aflevering, heftiger waren dan Klager van de Serie gewend is. Klager stelt zijn vraagtekens bij de regelgeving dat Beklaagde kan volstaan met het steekproefsgewijs bekijken van afleveringen en vraagt zich af of het NICAM reglement dan afdoende is om kinderen te beschermen tegen dit soort schokkende beelden. Klager vraagt zich af hoe het kan dat in de praktijk dit soort gruwelijkheden kinderen onder ogen kunnen komen.
6. De mondelinge behandeling
Beklaagde handhaaft haar standpunt ter zitting.
7. Het oordeel van de Klachtencommissie
De Klachtencommissie acht Klager ontvankelijk in zijn klacht.
Om de classificatie van de Aflevering vast te stellen past de Klachtencommissie het huidige classificatieformulier toe op de Aflevering.
In de inhoudscategorie geweld moet vraag 2.2.1. (Komen in de productie één of meerdere vormen van fysiek geweld voor?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden. Vraag 2.3.1. (Zitten er geweldsacties in die indringend zijn?) moet eveneens met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden.
In de toelichting op de vragenlijst staat dat bij indringende geweldsacties de kijker de indruk krijgt dat het geweld hard aankomt en dat dat ook de bedoeling van de dader is. De geweldsacties kunnen indringend zijn door de hardheid van de geweldshandelingen of de hardheid van de dader, doordat het geweld hard aankomt bij het slachtoffer of doordat de inslag van de geweldshandelingen gedetailleerd in beeld wordt gebracht. Indringendheid kan bijvoorbeeld worden gerealiseerd door middel van: het toevoegen van opzwepende muziek aan de geweldsscènes, het accentueren van pijn bij het slachtoffer door geluid of beeld, slow motion, close ups van gevechtshandelingen, het toevoegen van geluidseffecten aan vechtscènes.
De Klachtencommissie wijst bij de beantwoording van deze vraag onder andere op de scène waarbij een zoon zijn vader de keel doorsnijdt en zijn moeder met messteken om het leven brengt. De klachtencommissie is van mening dat deze geweldsactie indringend is door de hardheid van de dader. De dader doodt zijn ouders zonder enige emotie en belt meteen daarna het alarmnummer met de mededeling dat zijn zus zijn ouders om het leven heeft gebracht. Ook wordt de indringendheid gerealiseerd door opzwepende muziek. De geweldsacties leiden naar het oordeel van de Klachtencommissie tot ernstige verwondingen waardoor vraag 2.4.2. met ‘1 keer of vaker’ moet worden beantwoord. De Klachtencommissie doelt hierbij onder andere op het bloed dat uit de doorgesneden keel van de vader spuit.
Bovenstaande beantwoording leidt tot de leeftijdsclassificatie ‘let op met kinderen tot 16 jaar (16) op basis van geweld.
In de inhoudscategorie angst moet vraag 3.5.1. (Komen er beelden van verwondingen in de productie voor?) en vraag 3.5.2. (Zijn deze verwondingen ernstig?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden. De Klachtencommissie verwijst bij de beantwoording van deze vragen naar de hierboven onder de inhoudscategorie geweld genoemde scènes.
Vraag 3.12.1. (Spelen de angstwekkende scènes zich af in een realistische omgeving?) dient met '1 keer of vaker' beantwoord te worden. Zo spelen de scènes zich onder andere af in een woonkamer en een slaapkamer.
Bovenstaande beantwoording leidt tot de leeftijdsclassificatie 12.
De overige inhoudscategorieën zijn op de Aflevering niet van toepassing.
De classificatie van de Aflevering komt daarmee uit op 16 op basis van geweld.
Dit wordt de leeftijdsclassificatie voor de gehele serie, nu de regel geldt dat de zwaarst geclassificeerde aflevering maatgevend is.
De classificatie 16 heeft als consequentie dat de Serie conform artikel 5.1. Deelreglement Televisie alleen na 22.00 uur mag worden uitgezonden.
Indien Beklaagde van mening is dat de classificatie 16 voor de gehele Serie te zwaar is, gezien de inhoud van de overige afleveringen, dan is zij bevoegd conform het Seriebeleid een classificatiesteekproef uit te voeren, zonder de Aflevering in haar huidige vorm. Beklaagde dient in dat geval voldoende kenbaar te maken dat de classificatie van de Aflevering afwijkt van de overige afleveringen van de Serie, onder andere door vermelding van de verschillende classificaties in de database van het NICAM.
Conform het actuele seriebeleid van het NICAM, zijn omroepinstellingen in alle gevallen verantwoordelijk voor de classificatie en het uitzendtijdstip, van zowel de serie als geheel, als van de afzonderlijke afleveringen. Als gevolg hiervan kan de Klachtencommissie ook boetes opleggen voor afleveringen die geen deel uitmaakten van de steekproef.
De Klachtencommissie stelt vast dat de reactie van Klager op het verweerschrift van Beklaagde 2 mede betrekking heeft op de reglementen. Een dergelijk oordeel valt buiten de bevoegdheid van de Klachtencommissie. De Klachtencommissie is gebonden aan de reglementen van het NICAM. Deze reglementen worden door het Algemeen Bestuur vastgesteld. Klager kan zich wenden tot het bureau van het NICAM met betrekking tot zijn vragen over de reglementen.
7. De beslissing van de Klachtencommissie
Gelet op het hiervoor overwogene acht de Klachtencommissie de klacht gegrond.
De classificatie dient uit te komen op 16 op basis van geweld, met als gevolg dat de Aflevering op een te vroeg tijdstip is uitgezonden.
Beklaagde dient binnen vier weken na dagtekening van deze uitspraak alle maatregelen te nemen om de onjuiste classificatie ongedaan te maken. Daar valt in ieder geval onder dat Beklaagde de door de Klachtencommissie aangegeven classificatie 16 op basis van geweld dient in te voeren in de database van het NICAM.
Indien Beklaagde kiest voor een nieuwe steekproef dan dient deze in de aangegeven termijn van vier weken conform het actuele seriebeleid en met inachtneming van deze uitspraak uitgevoerd te worden. Het resultaat dient eveneens in de database van het NICAM te worden ingevoerd.
De Klachtencommissie gaat conform artikel 13 lid 1 onder C Klachtenreglement van het NICAM over tot het opleggen van een boete aan Beklaagde, nu er in eerdere uitspraken (onder andere klachtnr 090910.01: ‘Grenzeloos Verliefd’, en 090222.02: ‘Cold Case’) jegens Beklaagde een sanctie is opgelegd. Bij de berekening van de onderhavige boete is de Klachtencommissie uitgegaan van de Sanctierichtlijn.
De onderhavige overtreding valt binnen de categorie A ‘Inhoudelijke overtredingen’; de Aflevering is verkeerd geclassificeerd. Beklaagde is een landelijk opererende omroep, waarvoor elk punt € 2000,- is. Het Seriebeleid van het NICAM laat de Klachtencommissie de ruimte om, in geval van een aflevering die niet via de steekproef is geclassificeerd, gebruik te maken van de correctiefactor.
De Klachtencommissie bepaalt per geval of de omstandigheden aanleiding geven tot aanpassing van de boete. De Klachtencommissie stelt vast dat Beklaagde de steekproef correct heeft uitgevoerd en dat de Aflevering niet in de steekproef heeft gezeten. De Klachtencommissie past daarom de correctiefactor 0,5 toe conform eerdere uitspraken van de Klachtencommissie en de Commissie van Beroep (vgl o.a. ' Sliders' (klachtnummer 0610321.02)). De door Beklaagde te betalen boete bedraagt hierdoor € 1000,-.
Nu er inmiddels diverse malen klachten tegen Beklaagde gegrond zijn verklaard ten aanzien van de onderhavige zender en daarbij boetes zijn opgelegd (o.a. klachtnummer 090222.02 Cold Case en klachtnummer 090910.01 Grenzeloos Verliefd), behoudt de Klachtencommissie zich evenwel het recht voor, in mogelijke volgende zaken jegens Beklaagde, de correctiefactor wegens recidive weer toe te gaan passen.
Het hierboven genoemde bedrag dient door Beklaagde binnen 30 dagen na factuurdatum te worden voldaan. De factuur wordt gescheiden toegezonden.
Partijen hebben, voor zover zij in het ongelijk zijn gesteld, de mogelijkheid tegen deze uitspraak beroep aan te tekenen bij de Commissie van Beroep van het NICAM. Het beroepschrift dient binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak van de Klachtencommissie schriftelijk bij de secretaris van de Commissie van Beroep te worden ingediend. Het adres luidt: NICAM, Commissie van Beroep, Postbus 322, 1200 AH Hilversum.
Hilversum, 12 januari 2011
