Beslissing van de Klachtencommissie van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM)
Audiovisuele producties: promo voor het televisieprogramma ‘Dit is mijn lijf’, uitgezonden op 5 december 2011, hierna te noemen: de Promo
1. De procedure
Klaagster heeft op 5 december 2011 een klacht ingediend met betrekking tot de Promo.
De voorzitter van de Klachtencommissie heeft de klacht conform artikel 5 lid 1 Klachtenreglement van het NICAM getoetst op formele aspecten en bepaald dat de klacht in behandeling kan worden genomen.
Beklaagde heeft tegen de klacht verweer gevoerd bij brief van 9 januari 2012.
De Klachtencommissie heeft de klacht behandeld in haar zitting van 17 januari 2012.
Zowel Klaagster als Beklaagde heeft, na deugdelijke oproeping, geen gebruik gemaakt van de mogelijkheid haar standpunt mondeling toe te lichten.
2. De bestreden audiovisuele productie
De Promo is samengesteld uit beelden van een aflevering van het televisieprogramma ‘Dit is mijn lijf’. In dit programma behandelen huisartsen en een tandarts patiënten met kwalen.
Het televisieprogramma ‘Dit is mijn lijf’, heeft de classificatie ‘let op met kinderen jonger dan 9 jaar’ (9), op basis van angst (pictogram: spinnetje).
3. De klacht
De klacht richt zich op de inhoudscategorieën geweld en angst. Klaagster geeft aan dat de Promo niet prettig is om naar te kijken. Vorige week werden oogleden opengesneden en deze week is een knie te zien die open ligt. De vijfjarige dochter van Klaagster ziet deze Promo ook omdat de Promo de gehele dag wordt uitgezonden. Klaagster stelt dit niet echt op prijs.
4. Het verweer
In haar verweerschrift geeft Beklaagde, hieronder verkort weergegeven, het volgende aan.
De klacht van Klaagster heeft betrekking op twee verschillende uitgezonden promo’s van het programma ‘Dit is mijn lijf’. Op 19 december 2011 heeft het bureau van het NICAM klaagster schriftelijk medegedeeld dat zij de promo inzake de oogleden niet kan voorleggen aan de onafhankelijke Klachtencommissie van het NICAM nu er geen uitzenddatum staat aangegeven in de klacht van Klaagster. Wel heeft het bureau van het NICAM Klaagster nader geïnformeerd over de inhoud van deze promo. Beklaagde sluit zich volledig aan bij het oordeel van het Bureau van het NICAM inzake de ‘oogleden’ promo en is van mening dat dit tevens geldt voor de ‘open knie’ promo.
Beklaagde is van mening dat zij de Kijkwijzerregels correct heeft toegepast. Het programma ‘Dit is mijn lijf’ is een medisch programma. In de Promo worden diverse lichamelijke aandoeningen getoond. De mensen in de Promo zijn slachtoffer van ziekte(s) en/of ongevallen, dit leidt conform het Kijkwijzersysteem tot een classificatie van ‘let op met kinderen tot 9 jaar’ op basis van angst. De Promo zou eventueel tot een hogere classificatie kunnen leiden indien de ‘open knie’ promo als ernstige verwonding aangemerkt zou worden door de Klachtencommissie. Beklaagde is van mening dat de getoonde lichamelijke aandoeningen in de Promo, waaronder de open knie, geen ernstige verwondingen zijn. Bij ernstige verwondingen gaat het om uitspattend bloed, doorgesneden kelen, afgerukte of afgehakte ledematen en beurs geslagen personen. Daarvan is geen sprake. Beklaagde mocht de promo de gehele dag uitzenden. Desalniettemin realiseert Beklaagde zich welke maatschappelijke verantwoordelijkheid op haar rust. Beklaagde wenst graag aan Klaagster mede te delen dat zij in de toekomst zoveel mogelijk rekening zal proberen te houden met de tijdstippen waarop zij promo’s van dergelijke programma’s zal uitzenden.
Beklaagde is van mening dat zij conform het beleid van het NICAM gehandeld heeft en verzoekt de Klachtencommissie de klacht ongegrond te verklaren.
5. Het oordeel van de Klachtencommissie
De Klachtencommissie acht Klaagster ontvankelijk in haar klacht.
De Klachtencommissie overweegt het volgende.
Volgens artikel 6 lid 1 van het Deelreglement Televisie van het NICAM hoeft een Promo niet geclassificeerd te worden. In lid 2 van voornoemd artikel is vermeld dat om te kunnen bepalen op welk uitzendtijdstip, in de zin van artikel 3 lid 1 van hetzelfde Deelreglement, een promo mag worden uitgezonden, de media-instelling de promo dient te beoordelen conform artikel 5 van het onderhavige reglement. De promo dient volgens artikel 6 lid 5 Deelreglement Televisie altijd de classificatie van het hoofdproduct te vermelden.
Volgens artikel 5 van het Deelreglement Televisie is het de media-instelling toegestaan om haar promo´s met inachtneming van Kijkwijzer of met behulp van de omslagpuntenlijst te beoordelen op mogelijke schadelijkheid voor jeugdigen.
Ingevolge artikel 3 lid 1 Deelreglement Televisie mag een media-instelling programma´s met de leeftijdsclassificatie 12 jaar niet uitzenden voor 20.00 uur en programma´s met de leeftijdsclassificatie 16 jaar niet voor 22.00 uur.
Als gevolg van bovenstaande regel, toetst de Klachtencommissie, indien een klacht wordt ingediend over een Promo, of deze op een juist tijdstip is uitgezonden.
De Klachtencommissie doet deze toetsing aan de hand van de vragen zoals geformuleerd in het classificatieformulier.
Ten aanzien van de inhoudscategorie angst is de Klachtencommissie van mening dat de Promo elementen bevat die binnen het Kijkwijzer classificatiesysteem tot de leeftijdsclassificatie 12 leiden. In de Promo is een knie te zien. De knie is opengemaakt en het vlees is zichtbaar. In de knie is materiaal geplaatst en er wordt door artsen in de knie gehakt. Dit is ook goed te horen.
De Klachtencommissie is van mening dat deze openstaande knie een ernstige verwonding is. De voorbeelden van ernstige verwondingen in de vragenlijst gelden slechts als indicatie en zijn ook niet uitputtend bedoeld.
De Klachtencommissie verwijst hierbij eveneens naar een eerdere, op de website van het NICAM gepubliceerde, uitspraak van de Klachtencommissie inzake ‘Ingang Oost’ (klachtnummer 050217.02). De Klachtencommissie heeft in deze uitspraak een open beenwond, een afgesneden vingertop en een hoofdwond van een oude vrouw als ernstige verwondingen aangemerkt.
Bovenstaande beoordeling zou de classificatie van de Promo op 12 brengen op basis van angst, indien wel geclassificeerd had moeten worden.
Gezien het vorenstaande heeft Beklaagde de Promo niet mogen uitzenden vóór 20:00 uur, waardoor zij in strijd heeft gehandeld met artikel 3.1 Deelreglement Televisie van het NICAM.
De Klachtencommissie merkt op dat de voorbeelden van ernstige verwondingen bij vraag 3.5.2. in de vragenlijst voornamelijk betrekking hebben op verwondingen in fictieproducties die het gevolg zijn van geweldsacties.
De Klachtencommissie geeft het Bureau van het NICAM in overweging om te bezien of er ook voorbeelden van ernstige verwondingen in non fictie producties bij vraag 3.5.2. opgenomen dienen te worden evenals ernstige verwondingen die niet het gevolg zijn van geweldsacties.
Volgens artikel 3 lid 1 Deelreglement Televisie zendt de media-instelling Programma’s met de leeftijdsclassificatie ‘let op met kinderen tot 12 jaar’ niet uit voor 20.00 uur en Programma’s met de leeftijdsclassificatie ‘let op met kinderen tot 16 jaar’ niet uit voor 22.00 uur.
6. De beslissing van de Klachtencommissie
Gelet op het hiervoor overwogene acht de Klachtencommissie de klacht over de Promo ‘Dit is mijn lijf’ gegrond. De Promo mocht niet voor 20.00 uur worden uitgezonden.
Nu de klacht over de Promo ‘gegrond is, gaat de Klachtencommissie conform artikel 13 lid 1 onder C van het Klachtenreglement over tot het opleggen van een sanctie, in dit geval een boete. In eerdere uitspraken (onder andere klachtnr. 110321.02 ‘Goede Tijden Slechte Tijden’ en klachtnr. 101228.01 ‘RTL Boulevard’) jegens deze zender van Beklaagde klachten gegrond zijn verklaard.
Overeenkomstig artikel 13 lid 2 van het Klachtenreglement houdt de Klachtencommissie bij de beoordeling van de vraag of en zo ja welke sancties dienen te worden getroffen, rekening met alle relevante omstandigheden van het geval, waaronder de ernst van de overtreding, dan wel van het handelen/nalaten, de mate waarin de overtreding dan wel het handelen/nalaten aan Beklaagde te verwijten is en de omstandigheden waaronder de overtreding dan wel het handelen/nalaten tot stand is gekomen. De Klachtencommissie zal daarbij gelijke gevallen gelijk behandelen.
Bij de berekening van de boete gaat de Klachtencommissie uit van de door het Bestuur van het NICAM vastgestelde Sanctierichtlijn.
De onderhavige overtreding valt binnen de categorie A ´inhoudelijke overtredingen´; de Promo is op een verkeerd tijdstip uitgezonden. Beklaagde is een landelijk opererende omroep. Het op een verkeerd tijdstip uitzenden van de Promo brengt volgens de Sanctierichtlijn een boete van € 2.000,-- met zich mee. Wanneer echter de originele beoordeling van de classificatie door Beklaagde en het oordeel van de Klachtencommissie twee of meer leeftijdscategorieën verschillen, brengt dat op grond van de Sanctierichtlijn zes punten met zich mee.
Nu in het onderhavige geval de Promo elementen bevat die in het Kijkwijzersysteem tot de leeftijdsclassificatie 12 leiden en de Promo is uitgezonden op een tijdstip dat een classificatie van AL, 6 of 9 veronderstelt, is sprake van één leeftijdscategorie verschil, hetgeen resulteert in een boete voor Beklaagde van € 2.000,--.
In bovengenoemde Sanctierichtlijn staat opgenomen dat de Klachtencommissie de mogelijkheid heeft een correctiefactor toe te passen. Afhankelijk van de mate van verwijtbaarheid kan de correctiefactor naar boven dan wel naar beneden worden bijgesteld.
De Klachtencommissie ziet in het onderhavige geval geen aanleiding de correctiefactor naar beneden bij te stellen.
De door Beklaagde te betalen boete bedraagt derhalve € 2.000,--.
Nu er inmiddels diverse malen klachten tegen Beklaagde gegrond zijn verklaard ten aanzien van de onderhavige zender en daarbij boetes zijn opgelegd (onder andere klachtnr. 110321.02 ‘Goede Tijden Slechte Tijden en klachtnr. 101228.01 ’RTL Boulevard’), behoudt de Klachtencommissie zich evenwel het recht voor, in mogelijke volgende zaken jegens Beklaagde, de correctiefactor wegens recidive toe te gaan passen.
Het hierboven genoemde bedrag dient door Beklaagde binnen 30 dagen na factuurdatum te worden voldaan. De factuur wordt separaat toegezonden.
Partijen hebben, voor zover zij in het ongelijk zijn gesteld, de mogelijkheid tegen deze uitspraak beroep aan te tekenen bij de Commissie van Beroep van het NICAM. Het beroepschrift dient binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak van de KC schriftelijk bij de secretaris van de Commissie van Beroep te worden ingediend. Het adres luidt: NICAM, Commissie van Beroep, Postbus 322, 1200 AH Hilversum.
Hilversum, 30 januari 2012
Beslissing van de Commissie van Beroep van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM)
Audiovisuele productie: promo voor het televisieprogramma ‘Dit is mijn Lijf’, uitgezonden op 5 december 2011, hierna te noemen: de Promo
1. De uitspraak van de Klachtencommissie
Bij beslissing van 30 januari 2012 heeft de Klachtencommissie van het NICAM de klacht van Klaagster in eerste aanleg met betrekking tot de Promo beoordeeld. De klacht richt zich op de inhoudscategorieën geweld en angst.
Klaagster in eerste aanleg heeft aangegeven dat de vooraankondiging van het programma ’Dit is mijn Lijf’ niet prettig is om naar te kijken. Haar dochter van vijf jaar oud heeft deze ook gezien, omdat de vooraankondiging de hele dag wordt uitgezonden. Klaagster stelt het niet op prijs.
De Promo is samengesteld uit beelden van een aflevering van het programma ‘Dit is mijn Lijf’. Huisartsen behandelen kwalen. Het televisieprogramma heeft de classificatie ‘let op met kinderen jonger dan 9 jaar’ (9), op basis van angst (pictogram: spinnetje).
De Klachtencommissie heeft Klaagster in eerste aanleg ontvankelijk, en de klacht gegrond verklaard. De Promo mocht niet voor 20:00 uur worden uitgezonden. De Klachtencommissie heeft aangegeven dat conform artikel 6.1 van het Deelreglement Televisie de Promo niet geclassificeerd behoefde te worden, maar dat lid 2 zegt dat de Promo wel beoordeeld dient te worden om het juiste uitzendtijdstip te kunnen vaststellen. Dit mag via het Kijkwijzersysteem of via de omslagpuntenlijst.
Om de juiste classificatie van de Promo vast te kunnen stellen, heeft de Klachtencommissie de Promo zelf getoetst aan de hand van de vragen in het classificatieformulier. De Klachtencommissie is van oordeel dat de Promo binnen de inhoudscategorie angst elementen bevat die tot de leeftijdsclassificatie ‘let op met kinderen jonger dan 12 jaar’ (12) leiden. De knie is open, het vlees is te zien en het hakken in de knie door de arts is te horen; de open knie is een ernstige verwonding. De Klachtencommissie volgt hiermee haar eerdere uitspraak ‘Ingang Oost’ (klachtnummer: 050217.02), waarin zij een open beenwond, een hoofdwond en een afgesneden vingertop eveneens als ernstige verwondingen heeft aangemerkt.
De Klachtencommissie heeft in haar oordeel opgemerkt dat de voorbeelden van ernstige verwondingen in de vragenlijst bij vraag 3.5.2. voornamelijk betrekking hebben op verwondingen in fictieproducties, die het gevolg zijn van geweldsacties. De Klachtencommissie heeft het bureau in overweging gegeven om te bezien of er bij deze vraag ook voorbeelden van ernstige verwondingen in non fictie producties opgenomen kunnen worden, evenals ernstige verwondingen die niet het gevolg zijn van geweldsacties.
De Klachtencommissie is conform artikel 13 lid 1 onder C Klachtenreglement van het NICAM overgegaan tot het opleggen van een boete, nu er in eerdere uitspraken, onder andere ‘Goede Tijden Slechte Tijden’ (klachtnummer: 10110321.02) en ‘RTL Boulevard’ (klachtnummer: 101228.01) tegen Opposant klachten gegrond zijn verklaard.
Bij de berekening van de boete is de Klachtencommissie uitgegaan van de Sanctierichtlijn. De onderhavige overtreding valt binnen categorie A ‘Inhoudelijke overtredingen’: de Promo is op een verkeerd tijdstip uitgezonden. Opposant is een landelijk opererende omroep. Het op een verkeerd tijdstip uitzenden van de Promo brengt volgens de Sanctierichtlijn een boete van € 2000,00 met zich mee.
De Klachtencommissie heeft in dit geval geen aanleiding gezien de correctiefactor naar beneden bij te stellen. De Klachtencommissie heeft zich echter wel het recht voorbehouden om in mogelijke volgende zaken de correctiefactor wegens recidive toe te gaan passen.
Afschrift van deze beslissing is aan partijen verzonden op 30 januari 2012.
2. De procedure in hoger beroep
Opposant is van de beslissing van 30 januari 2012 in beroep gegaan bij beroepschrift van 23 februari 2012, bij de Commissie van Beroep op 24 februari 2012 binnengekomen.
De Commissie van Beroep heeft het beroep op 3 april 2012 behandeld. Opposant heeft tijdig laten weten geen behoefte te hebben haar beroepschrift ten overstaan van de Commissie van Beroep nog nader toe te lichten.
Klaagster in eerste aanleg heeft op het verzoek van het bureau van het NICAM nog te reageren op het beroepschrift van Opposant telefonisch aangegeven bij haar mening te blijven. Zij gaf nog extra aan dat zowel haar dochter van vijf jaar als de buurjongen van tien jaar hun handen voor de ogen sloegen.
De Commissie van Beroep heeft acht geslagen op de stukken die op de zaak betrekking hebben, waaronder het dossier van de Klachtencommissie.
3. De gronden voor het hoger beroep
Tegen de uitspraak van de Klachtencommissie voert Opposant in het beroepschrift de volgende, enigszins verkorte, gronden aan. Het volledige beroepschrift wordt als ingelast beschouwd.
Opposant verzoekt de Commissie van Beroep om de uitspraak van de Klachtencommissie tegen haar te vernietigen. Opposant is het oneens met de beslissing van de Klachtencommissie de openstaande knie aan te merken als een ernstige verwonding, welke binnen het Kijkwijzersysteem leidt tot de classificatie 12, met als gevolg dat de Promo niet voor 20:00 uur uitgezonden had mogen worden.
Zichtbare of ernstige verwondingen vallen binnen de inhoudscategorie angst. De veronderstelling is dat een ernstige verwonding meer angst oproept dan een gewone verwonding, wat leidt tot een hogere leeftijdsclassificatie. De voorbeelden die worden gegeven, impliceren dat ook de oorzaak van de verwondingen in de beoordeling een rol zouden kunnen spelen.
De open knie, die een fractie van een seconde zichtbaar is, ziet er op zichzelf neutraal uit; het is een geïsoleerd beeld van een open knie. Het gaat zo snel dat de meeste, vooral jeugdige, kijkers waarschijnlijk niet eens kunnen identificeren wat ze zien. En als dat wel het geval is, dan is wat men ziet hooguit onsmakelijk te noemen, maar niet angstig. Dat zou anders zijn bij een afgerukt been of hoofd. Juist de indicatie dat een verwonding met geweld is toegebracht, maakt dat het zien ervan angst oproept. Dat zal bij een verwonding die ontstaat tijdens een operatie, zoals hier het geval is, veel minder zijn. Overigens neemt Klaagster in eerste aanleg het woord angst zelf niet in de mond. Zij zegt slechts over de Promo: “Het is niet erg prettig om te zien”. Dat is echter geen reden om een hogere leeftijdsclassificatie te geven.
Het bovenstaande is dan ook de reden dat de verwonding ‘open knie’, neutraal in beeld gebracht, door Opposant terecht niet als een ernstige verwonding is geclassificeerd maar als een gewone verwonding.
De Klachtencommissie lijkt ook van mening te zijn dat de vragenlijst verwarring met zich mee kan brengen, nu zij in haar oordeel suggereert om ook voorbeelden van ernstige verwondingen in non fictie producties in de vragenlijst op te nemen, evenals ernstige verwondingen die niet het gevolg zijn van geweldsacties.
Opposant herhaalt dat zij de Kijkwijzerregels correct heeft toegepast en/of in ieder geval zorgvuldig heeft gehandeld.
Opposant is zich bewust van haar maatschappelijke verantwoordelijkheid en zij zal ondanks dit beroep in de toekomst rekening proberen te houden met de tijdstippen waarop dit soort promo’s worden uitgezonden.
4. De beoordeling
Ten aanzien van de aangevoerde gronden tot vernietiging van de beslissing van de Klachtencommissie overweegt de Commissie het volgende.
De Commissie van Beroep is van oordeel dat de open knie van XXXXX in de Promo een ernstige verwonding is, zoals bedoeld in vraag 3.5.2. van het classificatieformulier. De Commissie van Beroep is het met de Klachtencommissie eens dat de knie duidelijk open ligt, het vlees te zien is en bovendien het hakken van de arts duidelijk te horen is.
De Commissie is van mening dat de huidige zaak aansluit bij de eerdere uitspraak ‘Ingang Oost’. Ook in haar uitspraak betreffende ‘Intensive Care’ (klachtnummer: 040811.01) heeft de Commissie aangegeven dat een open beenwond nimmer gerekend kan worden tot de categorie gewone verwondingen. Voorbeelden van gewone verwondingen, zoals aangegeven in het classificatieformulier zijn een klein kogelgat, een kapotte neus of lip of een blauw oog. De open knie in de promo is daarmee niet te vergelijken.
Opposant voert in het beroepschrift aan dat het een veronderstelling is dat een ernstige verwonding meer angst oproept dan een gewone verwonding. De Commissie merkt op dat het onderscheid dat Kijkwijzer maakt tussen angstreacties op een gewone verwonding en angstreacties op een ernstige verwonding gebaseerd is op wetenschappelijk onderzoek naar angstreacties van kinderen.
Volgens Opposant impliceren de voorbeelden die worden gegeven in het classificatieformulier ook dat de oorzaak van de verwondingen in de beoordeling een rol zou kunnen spelen. Dat geweld aan een verwonding ten grondslag ligt, maakt het voor de kijker angstiger, zo meent Opposant. De Commissie heeft de voorbeelden in deze context bekeken en besproken; doorgesneden kelen en afgehakte ledematen veronderstellen voorafgaand geweld. Echter uitspattend bloed, botbreuken, zeer bloedige wonden en bont en blauwe personen, die eveneens bij de voorbeelden worden genoemd, kunnen verschillende
oorzaken (een val, ongeluk, operatie enz.) hebben. De Commissie deelt hierin niet de mening van Opposant.
Dat het beeld van de open knie kort in beeld is, is voor de Commissie geen reden om aan te nemen dat het beeld van de verwonding niet ernstig zou zijn. Ook in een paar seconden is het volgens de Commissie mogelijk om angst op te roepen.
De Commissie is, net als de Klachtencommissie, van oordeel dat de Promo binnen de inhoudscategorie angst elementen bevat die tot de leeftijdsclassificatie 12 leiden. Om die reden mocht de Promo niet voor 20:00 uur worden uitgezonden en blijft de boete van € 2000,00 in stand.
De Commissie van Beroep, op vorenstaande gronden beslissende:
Bevestigt de beslissing van de Klachtencommissie van 30 januari 2012.
Hilversum, 11 april 2012