Audiovisuele productie: bioscoopfilm ‘Cursed’, hierna te noemen: de Film

1. De procedure
Klagers hebben met gebruikmaking van het NICAM klachtenformulier op 11 april 2005, aangevuld bij e-mail van 22 april 2005, een klacht ingediend over de Film.

De voorzitter van de Klachtencommissie heeft de klacht conform artikel 6 lid 1 Klachtenreglement van het NICAM getoetst en bepaald dat de klacht in behandeling kan worden genomen.

Beklaagde heeft verweer gevoerd tegen de klacht bij brief van 29 april 2005.

De Klachtencommissie heeft voor haar zitting van 11 mei 2005 geen kennis kunnen nemen van de Film. Beklaagde heeft nadien een viertal videobanden met daarop de Film ingediend en de klacht is vervolgens behandeld tijdens de zitting van de Klachtencommissie van 13 juli 2005.

Zowel Klagers als Beklaagde hebben, na deugdelijke oproeping, geen gebruik gemaakt van de mogelijkheid hun dan wel haar standpunt mondeling toe te lichten.

2. De bestreden audiovisuele productie
In de Film verandert het leven van een broer en zus drastisch na een auto ongeluk, dat plaats vindt tijdens een heldere nacht met volle maan. Zij beschikken plotseling over onverklaarbare lichamelijke krachten.

De Film is door Beklaagde geclassificeerd en heeft de leeftijdsclassificatie ‘afgeraden voor kinderen jonger dan 12 jaar’ (12) op basis van de inhoudscategorieën geweld (pictogram: vuistje) en angst (pictogram: spinnetje), met de toevoeging grof taalgebruik (pictogram: schreeuwend mannetje).

3. De klacht
De klacht richt zich op de inhoudscategorieën geweld, angst en grof taalgebruik. Verkort weergegeven voeren Klagers aan dat de Film een van hen, de zoon, zeer angstig heeft gemaakt, waardoor deze niet alleen in een donkere kamer durfde te zijn. Vervolgens heeft de andere Klager, de vader, de trailer van de Film opgezocht en bekeken; hij vindt het onvoorstelbaar dat dergelijke films de leeftijdsclassificatie 12 meekrijgen en wil
weten welke overwegingen ten grondslag hebben gelegen aan het classificeren van de Film.

4. Het verweer
In haar verweerschrift geeft Beklaagde, hieronder verkort weergegeven, het volgende aan.

Het gaat de vader niet om de classificatie maar om de algemene beleidslijn dan wel wat de ratio van Beklaagde was om de Film te classificeren zoals zij heeft gedaan. Er is dus geen sprake van een klacht. Daarnaast geeft Beklaagde aan dat een (vermeende) klacht slechts in behandeling genomen mag worden door de Klachtencommissie van het NICAM indien de klager de productie waar deze over klaagt heeft gezien. Beklaagde twijfelt of aan deze eis is  voldaan. Desondanks geeft Beklaagde gehoor aan de vraag van de vader hoe Beklaagde aan de specifieke classificatie is gekomen. Volgens Beklaagde is in de Film in zijn geheel ondermeer de suggestie voor een aantal angst en geweldszaken aanwezig, maar je ziet weinig. Daarnaast is er niet echt sprake van een aanwijsbare reden waarom men angstig zou kunnen zijn. Beklaagde laat een oordeel over de inhoudscategorie grof taalgebruik achterwege daar het belangrijkste in deze de angstperceptie was gezien de reactie van de zoon. Beklaagde is van mening dat het geweld in de Film uitvoerbaar noch indringend is en verwijst hierbij naar de handleiding voor Kijkwijzercodeurs onder ‘uitvoerbaarheid’. Daarnaast wordt het angst effect in het belachelijke getrokken doordat bijvoorbeeld een weerwolf zijn middelvinger opsteekt. Tevens komen er geen extreem angstaanjagende geluiden en effecten in de Film voor. Beklaagde heeft derhalve gezien het voornoemde de keuzes tijdens het classificeren helder en objectief kunnen maken zoals zij heeft gedaan. Er is hier geen sprake van angstaanjagend realistische fictie, die een ‘niet voor personen tot 16 jaar’ (16) classificatie meer aannemelijk zou kunnen maken. Beklaagde is van mening dat de Film terecht de classificatie 12 op basis van de inhoudscategorieën geweld en angst heeft ontvangen met de toevoeging grof taalgebruik. Beklaagde vraagt de Klachtencommissie dan ook de klacht af te wijzen of Beklaagde te verzoeken de classificatie aan te passen zonder oplegging van een boete.

5. Het oordeel van de Klachtencommissie
De Klachtencommissie is van mening dat er, in tegenstelling tot wat Beklaagde stelt, wel degelijk sprake is van een klacht. Klagers willen weliswaar weten hoe Beklaagde tot haar classificatie is gekomen, de reden hiervoor is echter dat zij het onvoorstelbaar vinden gezien de angstwekkende scènes dat de Film de classificatie 12 heeft gekregen. Daarnaast hebben Klagers een klachtenformulier ingevuld zoals te vinden op de website van Kijkwijzer. Zij hebben hierbij expliciet naast de motivatie zoals hiervoor weergegeven tevens een aantal inhoudscategorieën genoemd waar de klacht zich op richt. Derhalve is de Klachtencommissie van mening dat hier wel degelijk sprake is van een klacht die door haar behandeld kan worden.

Daarnaast is de klacht in eerste instantie ingediend door de vader wiens zoon de Film heeft gezien, de vader zelf heeft de Film niet gezien. De vader geeft echter bij e-mail van 22 april 2005 te kennen dat zijn klacht mede namens zijn zoon is ingediend, waartoe hij als wettelijke vertegenwoordiger van laatstgenoemde gerechtigd is. Hierdoor zijn zowel de vader als de zoon gelijkelijk als Klager te beschouwen. De Klachtencommissie acht daarom beide Klagers ontvankelijk in hun klacht.

De Klachtencommissie heeft het classificatieformulier 1.2 zelf toegepast op de Film en behandelt hieronder de relevante vragen.

Ten aanzien van de inhoudscategorie geweld is de Klachtencommissie van mening dat Beklaagde terecht vraag 2.3.1. (Zitten er geweldsacties in die door mensen uitvoerbaar zijn?)  met ‘1 keer of vaker’ heeft ingevuld. Het geweld is echter niet indringend in de zin van het Kijkwijzersysteem, Beklaagde heeft derhalve niet onjuist gehandeld door vraag 2.4.1. (Zitten er geweldsacties in die indringend zijn door de hardheid van de geweldshandelingen of de hardheid van de dader?), 2.4.2. (Zitten er geweldsacties in die indringend zijn omdat het geweld hard aankomt bij het slachtoffer?) en vraag 2.4.3. (Zitten er geweldsacties in die indringend zijn doordat de inslag van de geweldshandelingen gedetailleerd in beeld worden gebracht?) met ‘nooit’ te beantwoorden. Het geweld leidt echter wel tot ernstige verwondingen waardoor vraag 2.5.2. zoals Beklaagde reeds heeft aangegeven, met ‘1 keer of vaker’ beantwoord dient te worden.

De combinatie uitvoerbaar geweld, dat niet indringend is, maar wel leidt tot ernstige verwondingen, brengt de classificatie voor geweld op 12. 

Ten aanzien van de inhoudscategorie angst heeft Beklaagde terecht vraag 3.2.2. (Zijn er beelden van zeer angstige mensen als gevolg van geweldsacties van andere levende wezens (mensen, dieren, monsters) of dreiging daarvan?), vraag 3.3.5. (Komen er ernstige verwondingen voor in de productie?) en vraag 3.4.1. (Spelen de angstwekkende situaties zich af in een voor kinderen alledaagse/gewone omgeving?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord. Zij heeft echter nagelaten vraag 3.3.7. (Zijn er hevige griezeleffecten ten gevolge van acties van herkenbare levende wezens, zoals mensen, dieren, of insecten?) met ‘1 keer of vaker’ in te vullen. Hier doelt de Klachtencommissie onder meer op de scène waarin een meisje na een auto-ongeluk wordt gegrepen uit een auto en de scène in een parkeergarage waarin een zeer angstige vrouw wordt achtervolgd en wordt aangevallen door een weerwolf. 

De combinatie hevige griezeleffecten in een voor kinderen alledaagse, herkenbare omgeving, zeer angstige mensen en ernstige verwondingen brengt de classificatie ten aanzien van de inhoudscategorie angst op 16.

Ten aanzien van de inhoudscategorie grof taalgebruik volgt de Klachtencommissie de wijze van beantwoorden van vraag 7.1.1. (Komt er in de productie grof taalgebruik (vloeken, schuttingtaal) voor?) door Beklaagde, zij heeft terecht deze vraag met ‘1 keer of vaker’ beantwoord.

De Klachtencommissie is van mening dat de overige inhoudscategorieën niet op de Film van toepassing zijn. De classificatie van de Film komt derhalve uit op 16 op basis van de inhoudscategorie angst, met de toevoeging voor grof taalgebruik.

6. De beslissing van de Klachtencommissie
Gelet op het hiervoor overwogene acht de Klachtencommissie de klacht gegrond. De classificatie van de Film dient uit te komen op 16 op basis van angst, met de toevoeging grof taalgebruik.

De Klachtencommissie gaat conform artikel 13 lid 1 onder C Klachtenreglement van het NICAM over tot het opleggen van een boete aan Beklaagde, nu er in een eerdere uitspraak (klachtnr. 030403.01: ‘Final Destination 2’) jegens Beklaagde een waarschuwing is opgelegd en er in eerdere uitspraken jegens Beklaagde ook reeds een boete opgelegd werd (klachtnr. 030427.02: ‘Pinocchio’; klachtnr. 050412.01
‘Commercial Cursed’).

De onderhavige overtreding valt binnen de categorie A ‘inhoudelijke overtredingen’; de Film is fout geclassificeerd. Beklaagde is een landelijk opererende filmdistributeur. De originele classificatie van de Film verschilt één leeftijdsclassificatie van de classificatie van de Klachtencommissie. Hierbij is één inhoudscategorie fout geclassificeerd. Dit brengt volgens de Sanctierichtlijn voor Beklaagde een boete van € 2.000, - met zich mee. Het hierboven genoemde bedrag dient door Beklaagde binnen 30 dagen na factuurdatum te worden voldaan. De factuur wordt gescheiden toegezonden.

De Klachtencommissie geeft Beklaagde vanaf de dagtekening van deze uitspraak twee weken de tijd alle maatregelen genomen te hebben die ertoe leiden dat de onjuiste leeftijdsclassificatie van 12 ongedaan wordt gemaakt en wordt omgezet in de leeftijdsclassificatie 16 in combinatie met de inhoudspictogrammen voor angst en grof taalgebruik. Hier valt in ieder geval onder het aanpassen van de classificatie in de database van het NICAM.

Bij de release op video/DVD dient Beklaagde de door de Klachtencommissie toegekende classificatie 16, met de inhoudspictogrammen voor angst en grof taalgebruik te hanteren, onder verbeurte van een onmiddellijk opeisbare dwangsom van € 1000,- per dag, te rekenen vanaf de dag dat deze release in de handel wordt gebracht, met een maximum van € 25.000,-.

Partijen hebben, voor zover zij in het ongelijk zijn gesteld, de mogelijkheid tegen deze uitspraak beroep aan te tekenen bij de Commissie van Beroep van het NICAM. Het beroepschrift dient binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak van de Klachtencommissie schriftelijk bij de secretaris van de Commissie van Beroep te worden ingediend. Het adres luidt: NICAM, Commissie van Beroep, Postbus 322, 1200 AH Hilversum.

Conform artikel 14 lid 2 Klachtenreglement verklaart de Klachtencommissie haar beslissing uitvoerbaar bij voorraad. Dit betekent dat er aan haar beslissing direct gevolg dient te worden gegeven. In de onderhavige kwestie ten aanzien van de Film, doch in alle gevallen waar een bioscoopfilm in het geding is, is de Klachtencommissie de mening toegedaan dat het in redelijkheid noodzakelijk is om van deze bevoegdheid gebruik te maken. Op deze manier wil de Klachtencommissie voorkomen dat de gewraakte film in de follow-up van video en DVD met verkeerde classificaties en pictogrammen op de markt wordt gebracht.

Alle leeftijden

Het leeftijdsadvies Alle leeftijden (AL) geeft aan dat een film, serie of televisieprogramma géén schadelijke beelden bevat.

Lees meer

Mogelijk schadelijk tot 6 jaar

Voor kinderen jonger dan 6 kan het schadelijk zijn om beelden te zien van geweld, enge dieren of fantasiefiguren (zoals monsters en heksen) of van verwondingen. Kinderen onder de 6 hebben nog veel moeite om het verschil tussen ‘echt’ en ‘nep’ te zien.

Lees meer

Mogelijk schadelijk tot 9 jaar

Voor kinderen jonger dan 9 kan het schadelijk zijn om griezelige beelden te zien, geweld tegen kinderen of dieren, of slachtoffers van bijvoorbeeld een ramp of oorlog.

Lees meer

Mogelijk schadelijk tot 12 jaar

Beelden van hard geweld, bloederige wonden, lijken, mensen of dieren die doodsbang zijn, of beelden van alcohol/drugs, discriminatie of seks kunnen schadelijk zijn voor kinderen jonger dan 12.

Lees meer

Mogelijk schadelijk tot 14 jaar

Beelden van gevaarlijk gedrag (zoals stunts en challenges) kunnen schadelijk zijn voor jongeren onder de 14. Ook horrorfilms (zowel realistische als onrealistische) zijn mogelijk schadelijk.

Lees meer

Mogelijk schadelijk tot 16 jaar

Beelden van heftig geweld, horror, (expliciete) seks en verheerlijking van alcohol en drugs kunnen schadelijk zijn voor pubers van rond de 16. Ze zijn op zoek naar hun eigen grenzen, en naar spanning en sensatie. De invloed van hun leeftijdsgenoten is groot.

Lees meer

Mogelijk schadelijk tot 18 jaar

Het leeftijdsadvies 18 jaar geeft aan welke films en programma’s echt alléén voor volwassenen zijn.

Lees meer

Geweld

Er kunnen allerlei soorten geweld voorkomen in producties. Van slaan en schoppen tot schieten, martelen of seksueel geweld. De algemene regel is: hoe heftiger het geweld, hoe hoger de leeftijd. Ook wordt er gekeken naar hoe hard en hoe écht het geweld is, en of er bloed te zien is.

Lees meer

Angst

In de categorie angst kun je verschillende dingen tegenkomen: van verwondingen en lijken tot dierenleed, griezelige geluiden en horror. Maar ook aangrijpende beelden van zelfdoding of zelfbeschadiging. Net zoals bij geweld geldt: hoe echter en duidelijker iets in beeld komt, hoe hoger de leeftijd.

Lees meer

Seks

Het zien van seks kan jongeren, die hun (seksuele) identiteit aan het ontwikkelen zijn, een verkeerd beeld geven van wat 'normaal' is. Hoe ver een seksuele handeling gaat, en hoe vaak en duidelijk het in beeld komt, bepaalt het uiteindelijke leeftijdsadvies.

Lees meer

Grof taalgebruik

Grof taalgebruik gaat over grove woorden, schuttingtaal, schelden of vloeken. Kinderen kunnen hier een voorbeeld aan nemen en het nadoen of overnemen.

Lees meer

Discriminatie

Discriminatie is elke uitspraak of uitdrukking die bepaalde (groepen) mensen als ‘minder’ afschildert, bijvoorbeeld op basis van huidskleur, religie, seksuele geaardheid, geslacht of gender, nationaliteit, etc. Als dit in een productie voorkomt en de discriminerende uitspraak of actie wordt niet direct afgekeurd of afgestraft, dan wordt het pictogram voor discriminatie getoond.

Lees meer

Roken, alcohol en drugs

Als in een film of serie wordt gerookt, veel alcohol wordt gedronken of drugs worden gebruikt, dan krijgt het een Kijkwijzer symbool voor roken, alcohol en drugs. Jongeren kunnen het als iets normaals gaan zien, of zelfs als iets om uit te proberen.

Lees meer

Gevaarlijke challenges of stunts

Het pictogram voor gevaarlijk gedrag geeft aan dat er gevaarlijke challenges of stunts voorkomen.

Lees meer

Geweld

De game bevat geweld. In spellen met PEGI 7 gaat het om niet-realistisch of niet-expliciet geweld. Games in de leeftijdscategorie PEGI 12 kunnen realistisch geweld bevatten tegen fantasiepersonages, en niet-realistisch geweld tegen menselijke personages. In games met een PEGI 16 of PEGI 18 zit steeds realistischer geweld, vaak met bloed.

Angst

Dit pictogram komt voor bij spellen met een PEGI 7-advies als ze beelden of geluiden bevatten die angstaanjagend kunnen zijn voor jongere kinderen. Als er wat heftigere horroreffecten voorkomen leidt dit tot een PEGI 12 of PEGI 16.

Seks

Als dit pictogram voorkomt bij een spel met een PEGI 12-advies, kunnen personages seksueel getinte opmerkingen maken of uitdagend poseren. Bij een PEGI 16 game kan er sprake zijn van erotisch naakt of seks (waarbij geslachtsdelen niet zichtbaar zijn). Bij PEGI 18 wijst dit pictogram op expliciete seksuele activiteit. Aan beelden van niet-seksueel naakt hangt géén leeftijdsadvies.

Drugs

De game toont of verwijst naar het gebruik van illegale drugs, alcohol of tabak. Games met dit inhoudspictogram krijgen altijd het leeftijdsadvies PEGI 16 of PEGI 18.

Discriminatie

Als dit pictogram voorkomt, bevat een spel etnische, religieuze, nationalistische of andere stereotypes die aanzetten tot haat. Dit soort inhoud krijgt altijd een PEGI 18-classificatie en is in veel gevallen strafbaar.

Grof taalgebruik

Een game met dit pictogram bevat grof taalgebruik. In tegenstelling tot Kijkwijzer, waarbij grof taalgebruik niet tot een bepaalde leeftijd leidt, zorgt het bij PEGI voor een PEGI 12, PEGI 16 of PEGI 18. 

PEGI 3

PEGI 3 games zijn geschikt voor alle leeftijden. Een héél milde vorm van geweld kan voorkomen. De game bevat geen geluiden of beelden die jonge kinderen bang kunnen maken. Er is geen grof taalgebruik te horen of te lezen.

PEGI 7

Games met beelden of geluiden die angstaanjagend kunnen zijn voor jongere kinderen, vallen in deze categorie. Een heel milde vorm van geweld (niet-realistisch geweld, zonder al te veel details) kan voorkomen in een game met een PEGI 7 advies.

PEGI 12

Games met iets explicieter geweld tegen fantasiepersonages, of met niet-realistisch geweld tegen menselijke personages, krijgen een PEGI 12 advies. Er kunnen wat scheldwoorden in zitten, of een beetje schunnige opmerkingen. Er komt geen seks in voor.

PEGI 16

Games krijgen een PEGI 16 advies als er geweld voorkomt dat er realistisch uitziet. Een personage reageert dan zoals iemand in het echt ook zou reageren op geweld. Ook kan er grof taalgebruik voorkomen, of seks, of het gebruik van alcohol, drugs en tabak.

PEGI 18

PEGI 18 wordt gebruikt wanneer het gaat om grof geweld, zinloos geweld, of geweld tegen weerloze personages (zoals kinderen of gijzelaars). De verheerlijking van illegaal drugsgebruik, gesimuleerd gokken, en expliciete seksuele activiteit leiden ook tot PEGI 18.

Gokken

De game bevat elementen die gokken aanmoedigen en aanleren. Het gaat hierbij om kansspelen die normaal gesproken voorkomen in casino's of speelzalen. Een aantal oudere spellen hebben dit pictogram in combinatie met een PEGI 12 of PEGI 16, maar sinds 2020 krijgen nieuwe spellen met dit soort inhoud altijd PEGI 18.

In-game aankopen

De game biedt spelers de mogelijkheid om digitale spullen of diensten te kopen met echt geld. Denk hierbij aan bonus levels of kleding voor je personage, maar ook aan virtuele munten of het uitschakelen van advertenties. 

Selecteer een taal