Beslissing van de Klachtencommissie van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM) 

Audiovisuele productie: Muziekclip ‘I Know You Want Me’, hierna te noemen: de Muziekclip, uitgezonden op 6 januari 2010 om 9.55 uur op de zender xxx.
 
1. De procedure
Klager heeft op 6 januari 2010 een klacht ingediend over de muziekclip. De voorzitter van de Klachtencommissie heeft de klacht conform artikel 5 lid 1 Klachtenreglement van het NICAM getoetst en bepaald dat de klacht in behandeling kan worden genomen. Beklaagde heeft tegen de klacht verweer gevoerd bij brief van 8 februari 2010. De Klachtencommissie heeft de klacht behandeld in haar zitting van 17 februari 2010. Beklaagde heeft, na deugdelijke oproeping, geen gebruik gemaakt van de mogelijkheid haar standpunt ter zitting nader toe te lichten. Klager is ter zitting verschenen. 

2. De bestreden audiovisuele productie

De Muziekclip ‘I Know You Want Me (Calle Ocho)’ van Pitbull. Beklaagde heeft de Muziekclip op 13 mei 2009 geclassificeerd met behulp van het op dat moment geldende classificatieformulier voor de categorie Muziekclip. De classificatie is uitgekomen op ‘let op met kinderen tot 12 jaar’ op basis van de inhoudscategorie discriminatie. Op 5 februari 2010 heeft Beklaagde de Muziekclip geherclassificeerd op ‘Alle Leeftijden’.  

 3. De klacht
Klager heeft om 9.55 uur ‘s ochtends de Muziekclip gezien. Het was dezelfde versie als de versie die hij ’s avonds heeft gezien. De clip bestaat uit sensuele vrouwen in bikini. De zanger Pitbull is een volledig geklede macho. Volgens de website van Kijkwijzer heeft de Muziekclip de leeftijdsclassificatie 12 jaar, zodat deze pas na 20.00 uur had mogen worden uitgezonden.
 
4. Het verweer
In zijn verweerschrift geeft Beklaagde het volgende, hierna kort weergegeven, aan.

In de Muziekclip is een aantal vrouwen in sexy kleding te zien, die individueel of met de zanger aan het dansen zijn. Geen sprake is van dusdanig seksistische of vrouwonvriendelijke beelden dat de Muziekclip de classificatie 12 zou moeten hebben. De vrouwen dansen weliswaar sexy maar niet op een manier zoals bedoeld in het classificatieformulier. 

De Muziekclip is in eerste instantie geclassificeerd op 12 maar dit is onjuist. Inmiddels is de classificatie gecorrigeerd in de database van Kijkwijzer. Ondanks het feit dat de classificatie pas recent is aangepast en Klager er derhalve van uit mocht gaan dat de Muziekclip niet voor 20.00 uur zou worden uitgezonden, is nimmer sprake geweest van mogelijk schadelijke beelden door het uitzenden om 9.55 uur. De Muziekclip had van meet af aan AL moeten zijn.

Dat Beklaagde de Muziekclip aanvankelijk te streng heeft geclassificeerd blijkt ook uit het feit dat in de omringende landen is geoordeeld dat de Muziekclip op alle tijdstippen mocht worden uitgezonden. Er is nimmer een aangepaste versie gemaakt. 

5. De mondelinge behandeling
Klager heeft ter zitting zijn standpunt nader toegelicht en gehandhaafd. Naar zijn mening dient de classificatie van de Muziekclip nog steeds op 12 uit te komen. Er is sprake van vrouwonvriendelijkheid. De vrouwen zijn schaars gekleed. Er is een scène van 10 seconden waarbij de man Pitbull door meerdere vrouwen wordt betast. Deze Muziekclip moet ’s ochtends niet worden uitgezonden. Het beeld dat van meisjes wordt gepresenteerd, klopt niet.

 6. Het oordeel van de Klachtencommissie
De Klachtencommissie acht Klager ontvankelijk in zijn klacht. De Klachtencommissie heeft om de classificatie van de Muziekclip vast te stellen, de thans geldende vragenlijst voor een Muziekclip toegepast en behandelt hieronder de relevante vragen.
 
Bij de inhoudscategorie seks dient vraag 4.1.1 (Zijn er seksuele handelingen zichtbaar?) naar het oordeel van de Klachtencommissie met ‘1 of enkele keren’ te worden beantwoord. De Klachtencommissie doelt hierbij onder andere op de scène waar de zanger en een vrouw in een rode bikini naast elkaar liggend in beeld zijn en zij met een hand over elkaars lichaam bewegen. Vraag 4.1.2 (Zijn er nadrukkelijke close-ups van kruis of billen?) moet met ‘nooit’ worden beantwoord. Vraag 4.1.3 (Zijn er blote borsten, blote billen of genitaliën te zien?) dient eveneens met ‘nooit’ te worden beantwoord. Bovenstaande beantwoording leidt tot de leeftijdsclassificatie Alle Leeftijden op basis van seks. 

Vraag 5.1.1 (Komen er in de productie discriminerende en/of seksistische uitingen of gedragingen voor?) moet naar het oordeel van de Klachtencommissie met ‘nooit’ worden beantwoord. In de extra toelichting bij deze vraag in de Vragenlijst is het volgende vermeld: ‘Met seksisme of vrouwonvriendelijkheid wordt bedoeld dat vrouwen (of mannen) als inferieur worden behandeld. Dit kan zich bijvoorbeeld op de volgende manieren uiten: de vrouw heeft een onderdanige rol, meerdere vrouwen stellen zich uitsluitend beschikbaar t.o.v. mannen, de vrouw lijkt slechts te dienen als gewillig lustobject voor de man. 

Voorbeelden hiervan zijn: de vrouw wordt op de billen gepetst, de vrouw wordt afgebeeld in een pornocontext, zoals in een spiegelruimte, tijdens gesuggereerde groepsseks of in seksuele handelingen met één of meerdere vrouwen, de vrouw wordt afgebeeld met sm-attributen, zoals handboeien en hondenriemen. Voorbeelden van producties waarin seksisme voorkomt zijn ‘Married with Children’, ‘As Good as it Gets’, ‘Bruce Almighty’ en clips van ‘Chingy: Right Thurr’ en ‘50 cent: P.I.M.P.’.

Naar het oordeel van de Klachtencommissie is in de Muziekclip geen sprake van scènes die seksistisch of vrouwonvriendelijk zijn in de zin van de vragenlijst van Kijkwijzer. De Klachtencommissie heeft in de Muziekclip geen scènes waargenomen waarin mannen of vrouwen inferieur worden behandeld. In de Muziekclip komen vrouwen in bikini voor die sexy dansen met de zanger. Ook is  een scene te zien waar de zanger en de vrouw in de rode bikini liggend in beeld zijn terwijl aan de andere kant van de zanger een andere vrouw is te zien. 

De andere vrouw is naar het oordeel van de Klachtencommissie te kort en onvoldoende duidelijk in beeld gebracht, zodat niet duidelijk is wat zij doet. Naar het oordeel van de Klachtencommissie is hier geen sprake van die seksisme of vrouwonvriendelijkheid  in de zin van de vragenlijst van Kijkwijzer. 

Bovenstaande beantwoording leidt tot de leeftijdsclassificatie Alle Leeftijden op basis van discriminatie. De overige inhoudscategorieën zijn op de Muziekclip niet van toepassing.

De classificatie van de Muziekclip komt daarmee uit op Alle Leeftijden, zodat deze op ieder moment van de dag mocht worden uitgezonden.  

De Klachtencommissie overweegt verder het volgende. De Klachtencommissie is het met Beklaagde eens dat de classificatie 12 te streng was. De Klachtencommissie stelt vast dat op het moment dat de Muziekclip op 6 januari 2010 werd uitgezonden in de database van het NICAM een classificatie van 12 jaar was ingevoerd en dat Beklaagde pas na het indienen van de klacht, namelijk op 5 februari 2010, de classificatie van de Muziekclip heeft gewijzigd in Alle Leeftijden. Voor Klager was derhalve niet kenbaar dat de Muziekclip uitkomt op Alle Leeftijden. 

De Klachtencommissie is van oordeel dat er ten tijde van het uitzenden  van de Muziekclip sprake is van een foutieve classificatie.
 
Gelet op het voorgaande beslist de Klachtencommissie als volgt.

7. De beslissing van de Klachtencommissie
Gelet op het hiervoor overwogene acht de Klachtencommissie de klacht van Klager gegrond

De classificatie van de Muziekclip dient uit te komen op Alle Leeftijden. Op het moment van de gewraakte uitzending was echter sprake van een onjuiste classificatie door Beklaagde in de database van het NICAM. Inmiddels heeft Beklaagde de in de database ingevoerde classificatie gewijzigd in Alle Leeftijden, maar dit heeft pas na het indienen van de klacht plaatsgevonden. 

De Klachtencommissie gaat conform artikel 13 lid 1 onder c van het Klachten-reglement van het NICAM over tot het opleggen van een boete aan Beklaagde, nu er in een eerdere uitspraak (klachtnummer 030810.01 ‘Foo Fighters: Low, One By One’)  tegen Beklaagde op deze zender een klacht gegrond is verklaard. Bij de berekening van de onderhavige boete is de Klachtencommissie uitgegaan van de Sanctierichtlijn. 

De onderhavige overtreding valt binnen de categorie A ‘Inhoudelijke overtredingen’; de Muziekclip is fout geclassificeerd. Beklaagde is een landelijk opererende omroep, waarvoor elk punt € 2.000,- bedraagt. Indien de originele classificatie en het oordeel van de Klachtencommissie één leeftijdscategorie verschilt, is elke inhoudscategorie die fout is geclassificeerd , één punt. Nu de classificatie van de Muziekclip in de inhoudscategorie Discriminatie is verlaagd van 12 naar AL, levert dat één punt op, derhalve een  boete van   € 2.000,-.
 
In bovengenoemde Sanctierichtlijn staat opgenomen dat de Klachtencommissie de mogelijkheid heeft een correctiefactor toe te passen. Afhankelijk van de mate van verwijtbaarheid kan de correctiefactor naar boven dan wel naar beneden worden bijgesteld. De Klachtencommissie stelt in dit verband voorop dat voor het goed functioneren van het Kijkwijzersysteem van belang is dat een correcte classificatie in de database van het NICAM wordt opgenomen en dat kijkers, zoals Klager die aangeeft in de database te hebben gekeken, daarop moeten kunnen afgaan. Daar staat tegenover dat in het onderhavige geval de classificatie van de Muziekclip is uitgekomen op Alle Leeftijden, zodat in dat opzicht geen sprake is van het toebrengen van schade in de zin van Kijkwijzer. Gelet hierop ziet de Klachtencommissie aanleiding een correctiefactor van 0,5 toe te passen, zodat de boete uitkomt op 1.000,--.   

Het hierboven genoemde bedrag van € 1.000,-- dient door Beklaagde binnen 30 dagen na factuurdatum te worden voldaan. De factuur wordt gescheiden toegezonden.
 
Partijen hebben, voor zover zij in het ongelijk zijn gesteld, de mogelijkheid tegen deze uitspraak beroep aan te tekenen bij de Commissie van Beroep van het NICAM. Het beroepschrift dient binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak van de Klachtencommissie schriftelijk bij de secretaris van de Commissie van Beroep te worden ingediend. Het adres luidt: NICAM, Commissie van Beroep, Postbus 322, 1200 AH Hilversum. 


Hilversum, 17 maart 2010
 

Alle leeftijden

Het leeftijdsadvies Alle leeftijden (AL) geeft aan dat een film, serie of televisieprogramma géén schadelijke beelden bevat.

Lees meer

Mogelijk schadelijk tot 6 jaar

Voor kinderen jonger dan 6 kan het schadelijk zijn om beelden te zien van geweld, enge dieren of fantasiefiguren (zoals monsters en heksen) of van verwondingen. Kinderen onder de 6 hebben nog veel moeite om het verschil tussen ‘echt’ en ‘nep’ te zien.

Lees meer

Mogelijk schadelijk tot 9 jaar

Voor kinderen jonger dan 9 kan het schadelijk zijn om griezelige beelden te zien, geweld tegen kinderen of dieren, of slachtoffers van bijvoorbeeld een ramp of oorlog.

Lees meer

Mogelijk schadelijk tot 12 jaar

Beelden van hard geweld, bloederige wonden, lijken, mensen of dieren die doodsbang zijn, of beelden van alcohol/drugs, discriminatie of seks kunnen schadelijk zijn voor kinderen jonger dan 12.

Lees meer

Mogelijk schadelijk tot 14 jaar

Beelden van gevaarlijk gedrag (zoals stunts en challenges) kunnen schadelijk zijn voor jongeren onder de 14. Ook horrorfilms (zowel realistische als onrealistische) zijn mogelijk schadelijk.

Lees meer

Mogelijk schadelijk tot 16 jaar

Beelden van heftig geweld, horror, (expliciete) seks en verheerlijking van alcohol en drugs kunnen schadelijk zijn voor pubers van rond de 16. Ze zijn op zoek naar hun eigen grenzen, en naar spanning en sensatie. De invloed van hun leeftijdsgenoten is groot.

Lees meer

Mogelijk schadelijk tot 18 jaar

Het leeftijdsadvies 18 jaar geeft aan welke films en programma’s echt alléén voor volwassenen zijn.

Lees meer

Geweld

Er kunnen allerlei soorten geweld voorkomen in producties. Van slaan en schoppen tot schieten, martelen of seksueel geweld. De algemene regel is: hoe heftiger het geweld, hoe hoger de leeftijd. Ook wordt er gekeken naar hoe hard en hoe écht het geweld is, en of er bloed te zien is.

Lees meer

Angst

In de categorie angst kun je verschillende dingen tegenkomen: van verwondingen en lijken tot dierenleed, griezelige geluiden en horror. Maar ook aangrijpende beelden van zelfdoding of zelfbeschadiging. Net zoals bij geweld geldt: hoe echter en duidelijker iets in beeld komt, hoe hoger de leeftijd.

Lees meer

Seks

Het zien van seks kan jongeren, die hun (seksuele) identiteit aan het ontwikkelen zijn, een verkeerd beeld geven van wat 'normaal' is. Hoe ver een seksuele handeling gaat, en hoe vaak en duidelijk het in beeld komt, bepaalt het uiteindelijke leeftijdsadvies.

Lees meer

Grof taalgebruik

Grof taalgebruik gaat over grove woorden, schuttingtaal, schelden of vloeken. Kinderen kunnen hier een voorbeeld aan nemen en het nadoen of overnemen.

Lees meer

Discriminatie

Discriminatie is elke uitspraak of uitdrukking die bepaalde (groepen) mensen als ‘minder’ afschildert, bijvoorbeeld op basis van huidskleur, religie, seksuele geaardheid, geslacht of gender, nationaliteit, etc. Als dit in een productie voorkomt en de discriminerende uitspraak of actie wordt niet direct afgekeurd of afgestraft, dan wordt het pictogram voor discriminatie getoond.

Lees meer

Roken, alcohol en drugs

Als in een film of serie wordt gerookt, veel alcohol wordt gedronken of drugs worden gebruikt, dan krijgt het een Kijkwijzer symbool voor roken, alcohol en drugs. Jongeren kunnen het als iets normaals gaan zien, of zelfs als iets om uit te proberen.

Lees meer

Gevaarlijke challenges of stunts

Het pictogram voor gevaarlijk gedrag geeft aan dat er gevaarlijke challenges of stunts voorkomen.

Lees meer

Geweld

De game bevat geweld. In spellen met PEGI 7 gaat het om niet-realistisch of niet-expliciet geweld. Games in de leeftijdscategorie PEGI 12 kunnen realistisch geweld bevatten tegen fantasiepersonages, en niet-realistisch geweld tegen menselijke personages. In games met een PEGI 16 of PEGI 18 zit steeds realistischer geweld, vaak met bloed.

Angst

Dit pictogram komt voor bij spellen met een PEGI 7-advies als ze beelden of geluiden bevatten die angstaanjagend kunnen zijn voor jongere kinderen. Als er wat heftigere horroreffecten voorkomen leidt dit tot een PEGI 12 of PEGI 16.

Seks

Als dit pictogram voorkomt bij een spel met een PEGI 12-advies, kunnen personages seksueel getinte opmerkingen maken of uitdagend poseren. Bij een PEGI 16 game kan er sprake zijn van erotisch naakt of seks (waarbij geslachtsdelen niet zichtbaar zijn). Bij PEGI 18 wijst dit pictogram op expliciete seksuele activiteit. Aan beelden van niet-seksueel naakt hangt géén leeftijdsadvies.

Drugs

De game toont of verwijst naar het gebruik van illegale drugs, alcohol of tabak. Games met dit inhoudspictogram krijgen altijd het leeftijdsadvies PEGI 16 of PEGI 18.

Discriminatie

Als dit pictogram voorkomt, bevat een spel etnische, religieuze, nationalistische of andere stereotypes die aanzetten tot haat. Dit soort inhoud krijgt altijd een PEGI 18-classificatie en is in veel gevallen strafbaar.

Grof taalgebruik

Een game met dit pictogram bevat grof taalgebruik. In tegenstelling tot Kijkwijzer, waarbij grof taalgebruik niet tot een bepaalde leeftijd leidt, zorgt het bij PEGI voor een PEGI 12, PEGI 16 of PEGI 18. 

PEGI 3

PEGI 3 games zijn geschikt voor alle leeftijden. Een héél milde vorm van geweld kan voorkomen. De game bevat geen geluiden of beelden die jonge kinderen bang kunnen maken. Er is geen grof taalgebruik te horen of te lezen.

PEGI 7

Games met beelden of geluiden die angstaanjagend kunnen zijn voor jongere kinderen, vallen in deze categorie. Een heel milde vorm van geweld (niet-realistisch geweld, zonder al te veel details) kan voorkomen in een game met een PEGI 7 advies.

PEGI 12

Games met iets explicieter geweld tegen fantasiepersonages, of met niet-realistisch geweld tegen menselijke personages, krijgen een PEGI 12 advies. Er kunnen wat scheldwoorden in zitten, of een beetje schunnige opmerkingen. Er komt geen seks in voor.

PEGI 16

Games krijgen een PEGI 16 advies als er geweld voorkomt dat er realistisch uitziet. Een personage reageert dan zoals iemand in het echt ook zou reageren op geweld. Ook kan er grof taalgebruik voorkomen, of seks, of het gebruik van alcohol, drugs en tabak.

PEGI 18

PEGI 18 wordt gebruikt wanneer het gaat om grof geweld, zinloos geweld, of geweld tegen weerloze personages (zoals kinderen of gijzelaars). De verheerlijking van illegaal drugsgebruik, gesimuleerd gokken, en expliciete seksuele activiteit leiden ook tot PEGI 18.

Gokken

De game bevat elementen die gokken aanmoedigen en aanleren. Het gaat hierbij om kansspelen die normaal gesproken voorkomen in casino's of speelzalen. Een aantal oudere spellen hebben dit pictogram in combinatie met een PEGI 12 of PEGI 16, maar sinds 2020 krijgen nieuwe spellen met dit soort inhoud altijd PEGI 18.

In-game aankopen

De game biedt spelers de mogelijkheid om digitale spullen of diensten te kopen met echt geld. Denk hierbij aan bonus levels of kleding voor je personage, maar ook aan virtuele munten of het uitschakelen van advertenties. 

Selecteer een taal