Audiovisuele productie: televisieserie ‘Kicken!’, aflevering uitgezonden op 5 juni 2005 om 18.00 uur, hierna te noemen: de Aflevering
1. De procedure
Klager heeft op 6 juni 2005 een klacht ingediend over de Aflevering.
De voorzitter van de Klachtencommissie heeft de klacht conform artikel 6 lid 1 Klachtenreglement van het NICAM getoetst en bepaald dat de klacht in behandeling kan worden genomen.
Beklaagde heeft tegen de klacht verweer gevoerd bij brief van 26 juli 2005.
De Klachtencommissie heeft de klacht behandeld in haar zitting van 17 augustus 2005.
Klager noch Beklaagde heeft, na deugdelijke oproeping, gebruik gemaakt van de mogelijkheid zijn dan wel haar standpunt mondeling toe te lichten.
2. De bestreden audiovisuele productie
De televisieserie ‘Kicken’ is een docusoap waarin een fictief reisverslag van een groep jongeren vertoond wordt. In de Aflevering is te zien hoe de groep een aantal dagen gaat raften waarbij problemen ontstaan met een groep Amerikaanse jongens.
Beklaagde heeft de televisieserie op 9 maart 2005 conform het toen geldende seriebeleid van het NICAM steekproefsgewijs geclassificeerd met behulp van classificatieformulier 1.2 en is uitgekomen op de classificatie ‘zes jaar en ouder’ (6) op basis van geweld (pictogram: vuistje), angst (pictogram: spinnetje) met de toevoeging grof taalgebruik (pictogram: schreeuwend mannetje). De Aflevering maakte geen deel uit van de steekproef.
3. De klacht
De klacht richt zich op de inhoudscategorieën geweld en seks (pictogram: voetjes).
Verkort weergegeven voert Klager aan dat tot zijn schok een heuse verkrachtingsscène te zien is. Klager vraagt zich af waarom Beklaagde dit om 18.00 uur heeft uitgezonden. Tijdens de reclame-onderbrekingen is geen waarschuwing gegeven dat het programma schokkende beelden bevat.
4. Het verweer
In het verweerschrift voert Beklaagde, hieronder verkort weergegeven, het volgende aan.
Het programma ‘Kicken!’ is conform het seriebeleid door middel van een steekproef geclassificeerd. De Aflevering maakte geen onderdeel uit van de steekproef.
In de klacht wordt de indruk gewekt dat na reclame-onderbrekingen de pictogrammen in beeld moeten worden gebracht maar dat is niet het geval. Conform het reglement van het NICAM zijn de toepasselijke pictogrammen bij aanvang van de uitzending van het programma getoond.
Voor zover eventuele classificatie door de Klachtencommissie van de Aflevering resulteert in een andere classificatie, stelt Beklaagde zich op het standpunt dat het opleggen van een sanctie achterwege dient te blijven omdat de aflevering geen onderdeel uitmaakte van de steekproef en Beklaagde de steekproef wel conform de geldende regels heeft uitgevoerd.
5. Het oordeel van de Klachtencommissie
De Klachtencommissie acht Klager ontvankelijk in zijn klacht.
De Klachtencommissie heeft het coderingsformulier 1.2 zelf toegepast op de Aflevering en behandelt hieronder de relevante vragen.
In de categorie geweld moet vraag 2.6.1. (Worden er seksuele handelingen opgedrongen?) met ‘ja’ beantwoord worden. Het opdringen van de seksuele handelingen gaat niet gepaard met indringend geweld (vraag 2.6.2.). In de bewuste aanrandingscène wordt weliswaar geweld gebruikt, maar dit richt zich niet tegen het slachtoffer van de aanranding en de Klachtencommissie beschouwt het geweld bovendien niet als indringend.
Beelden van het opdringen van seksuele handelingen leiden tot de classificatie 12 voor geweld.
Binnen de inhoudscategorie seks zijn alle vragen juist beantwoord, waardoor de classificatie binnen deze categorie AL blijft.
De Klachtencommissie is bevoegd de classificatieresultaten van audiovisuele producten ‘ambtshalve’ te beoordelen. Met andere woorden, de Klachtencommissie is bevoegd alle inhoudscategorieën van Kijkwijzer in haar beoordeling mee te nemen, ook wanneer daar niet expliciet over is geklaagd. De Klachtencommissie is ten aanzien van de Aflevering van mening dat de Klager over geweld en seks heeft geklaagd, maar dat ook andere inhoudscategorieën een rol spelen. In het onderstaande zal de Klachtencommissie derhalve de relevante vragen ten aanzien van de inhoudscategorieën angst, discriminatie en drugs- en alcoholmisbruik behandelen.
In de inhoudscategorie angst moet naar de mening van de Klachtencommissie vraag 3.1.7 (Hoe vaak komen geweldsacties van levende wezens (mensen, dieren, monsters) voor waarbij mensen of dieren zichtbaar het slachtoffer zijn?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord te worden. Vraag 3.2.2. (Zijn er beelden van zeer angstige mensen als gevolg van geweldsacties van andere levende wezens (mensen, dieren, monsters) of dreigingen daarvan?) moet eveneens met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden. Vraag 3.2.3. (Loopt het met de zeer angstige mensen steeds, dus in alle gevallen, direct goed af?) moet met ‘nee’ worden beantwoord. De angstwekkende situaties spelen zich bovendien af in een voor kinderen alledaagse / gewone omgeving (vraag 3.4.1.). Bij deze vragen moet gedacht worden aan de bij geweld genoemde aanrandingscène.
Bovenstaande beantwoording zou leiden tot de classificatie 12 voor de inhoudscategorie angst.
In de categorie discriminatie moet volgens de Klachtencommissie vraag 5.1.1. (Komen er in de productie discriminerende uitingen of gedragingen voor?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden. Vraag 5.1.2. (Worden de discriminerende uitingen of gedragingen geneutraliseerd doordat de discriminatie expliciet wordt afgeraden?), alsmede vraag 5.1.3. (Worden alle discriminerende uitingen en gedragingen gedaan door een niet serieus te nemen antiheld in een comedy?) moeten naar de mening van de Klachtencommissie met ‘nee’ beantwoord worden. De discriminerende uitingen zijn onder andere: “Mietjes”, “Faggots” en “Ik heb op zich niks tegen homo’s, ze moeten gewoon uit mijn buurt blijven”.
De classificatie voor discriminatie zou met deze beantwoording uitkomen op 12.
Ten aanzien van de inhoudscategorie harddrugs-, overmatig softdrugsgebruik en overmatig alcoholgebruik is de Klachtencommissie van mening dat vraag 6.1.1. (Komt er harddrugs-, overmatig softdrugsgebruik of overmatig alcoholgebruik in de productie voor?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord moet worden. Hierbij doelt de Klachtencommissie op het alcoholgebruik van één groepslid gedurende de gehele aflevering. Het overmatig alcoholgebruik wordt niet in een gunstig daglicht geplaatst (vraag 6.1.2.) maar wordt ook niet expliciet afgeraden (vraag 6.1.3.).
Bovenstaande beantwoording zou de classificatie voor deze inhoudscategorie op 12 brengen.
In de categorie grof taalgebruik is vraag 7.1.1. (komt er in de productie grof taalgebruik (vloeken, schuttingtaal) voor?) terecht met ‘ja’ beantwoord.
De classificatie voor de Aflevering komt hiermee uit op de classificatie 12, op basis van de inhoudscategorieën geweld, angst, discriminatie, drugs- en alcoholmisbruik en grof taalgebruik.
De classificatie 12 heeft als consequentie dat de Serie conform artikel 5.1. Deelreglement Televisie alleen na 20.00 uur mag worden uitgezonden.
Nu de Klachtencommissie zich slechts ambtshalve uit kan spreken over de inhoudscategorieën angst, discriminatie en drugs- en alcoholmisbruik, kan zij deze beoordeling slechts in overweging meegeven aan Beklaagde. Volgt Beklaagde hetgeen de Klachtencommissie in overweging geeft niet, dan heeft het geen consequenties voor Beklaagde en zal dit op zichzelf derhalve niet kunnen leiden tot enige sanctie zoals genoemd in artikel 13 van het Klachtenreglement van het NICAM.
Volgt Beklaagde de beoordeling van de Klachtencommissie wel, dan geldt bovenstaande classificatie voor de gehele serie, nu de regel geldt dat de zwaarst geclassificeerde aflevering maatgevend is voor de gehele serie.
Indien Beklaagde van mening is dat de classificatie 12 geweld en grof taalgebruik voor de gehele serie te zwaar is, gezien de inhoud van de overige afleveringen, dan is zij bevoegd conform het oude seriebeleid een nieuwe classificatiesteekproef uit te voeren, echter zonder de Aflevering in haar huidige vorm. Beklaagde dient in dat geval voldoende kenbaar te maken dat de classificatie van de Aflevering afwijkt van de overige afleveringen van de serie ‘Kicken’, onder andere door vermelding van de verschillende classificaties in de database van het NICAM.
Beklaagde heeft de serie op 9 maart 2005 geclassificeerd met het toen geldende seriebeleid. Op 22 maart 2005 is het nieuwe seriebeleid van kracht gegaan. Met het nieuwe seriebeleid zijn de regels voor de steekproef aangepast. Ook brengt het nieuwe seriebeleid met zich mee dat omroepinstellingen in alle gevallen verantwoordelijk zijn voor de classificatie en het uitzendtijdstip, van zowel de serie als geheel, als van de afzonderlijke afleveringen. Met andere woorden kan de Klachtencommissie ook boetes opleggen voor afleveringen die geen deel uitmaakten van de steekproef.
Nu Beklaagde de serie ten tijde van het oude seriebeleid heeft geclassificeerd en niet in strijd met het toen geldende seriebeleid heeft gehandeld, zal zij conform dit beleid geen boete opgelegd krijgen omdat de Aflevering niet in de steekproef heeft gezeten.
6. De beslissing van de Klachtencommissie
Gelet op het hiervoor overwogene acht de Klachtencommissie de klacht ten aanzien van de leeftijdsclassificatie van de Aflevering gegrond. De classificatie van de televisieserie dient uit te komen op 12 op basis van de inhoudscategorie geweld, met de toevoeging grof taalgebruik.
De Klachtencommissie gaat niet over tot het opleggen van een sanctie, nu de Aflevering door Beklaagde niet is meegenomen in haar steekproef en Beklaagde de steekproef wel conform het toen geldende seriebeleid heeft uitgevoerd.
Wel dient Beklaagde binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak van de Klachtencommissie alle maatregelen te nemen om de onjuiste classificatie 6 geweld,
angst en grof taalgebruik ongedaan te maken. Daar valt in ieder geval onder dat Beklaagde de door de Klachtencommissie aangegeven classificatie 12 op basis van geweld met de toevoeging grof taalgebruik voor de Aflevering zelf alsnog door middel van het invoeren van het coderingsformulier 1.2 dient in te voeren in de database van het NICAM.
Indien Beklaagde kiest voor een nieuwe steekproef zoals hierboven omschreven dan dient deze in de aangegeven termijn van vier weken uitgevoerd te worden. Het resultaat dient eveneens in de database van het NICAM te worden ingevoerd.
Daarnaast geeft de Klachtencommissie Beklaagde in overweging aan de classificatie van de Aflevering de inhoudscategorie angst, discriminatie en drugs- en alcoholmisbruik toe te voegen.
Partijen hebben, voor zover zij in het ongelijk zijn gesteld, de mogelijkheid tegen deze uitspraak beroep aan te tekenen bij de Commissie van Beroep van het NICAM. Het beroepschrift dient binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak van de Klachtencommissie schriftelijk bij de secretaris van de Commissie van Beroep te worden ingediend. Het adres luidt: NICAM, Commissie van Beroep, Postbus 322, 1200 AH Hilversum.