Klachtnummer: 061004.01
Beslissing van de Klachtencommissie van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM)
Audiovisuele productie: serie ‘Big Brother’, hierna te noemen: de Serie, aflevering van 2 oktober 2006 om 19.00 uur, hierna te noemen: de Aflevering
1. De procedure
Klager heeft op 4 oktober 2006 een klacht ingediend over de Aflevering.
De voorzitter van de Klachtencommissie heeft de klacht conform artikel 5 lid 1 Klachtenreglement van het NICAM getoetst en bepaald dat de klacht in behandeling kan worden genomen.
Beklaagde heeft bij brief van 4 december 2006 verweer gevoerd.
De Klachtencommissie heeft de klacht behandeld in haar zitting van 13 december 2006.
Beklaagde is ter zitting verschenen. Klager heeft, na deugdelijke oproeping, geen gebruik gemaakt van de mogelijkheid zijn standpunt mondeling toe te lichten.
2. De bestreden audiovisuele productie
Beklaagde heeft de Serie geclassificeerd. De classificatie is ‘niet schadelijk/alle leeftijden’ (AL), met de toevoeging van grof taalgebruik (pictogram: schreeuwend mannetje)
3. De klacht
De klacht richt zich op de inhoudscategorieën seks, grof taalgebruik en drugs- en alcohol.
Klager geeft aan dat in de Aflevering kandidaten bewust dronken worden gevoerd. Overduidelijk zijn seksuele handelingen zichtbaar, alsmede grof taalgebruik. Klager vindt dit onbestaanbaar tussen 19.00 uur en 19.30 uur, wanneer de kinderen van Klager nog televisie kijken. Klager begrijpt niet dat dit is toegestaan. Met deze inhoud hoort dit programma absoluut geen AL te hebben of voor 20.30 uur te worden uitgezonden. Klager is van mening dat de geloofwaardigheid van Kijkwijzer op het spel staat.
4. Het verweer
In het verweerschrift geeft Beklaagde, hieronder verkort weergegeven, het volgende aan.
De klacht valt uiteen in de categorieën grof taalgebruik, seks en overmatig alcoholgebruik. Deze categorieën worden door Beklaagde apart behandeld.
Grof Taalgebruik
De Serie is een semi live programma. Dit betekent dat Beklaagde niet tot classificatie over had hoeven gaan. Echter, omdat bij een programma als Big Brother grof taalgebruik te verwachten valt, heeft Beklaagde om ouders uitdrukkelijk te waarschuwen uit eigen beweging de Serie geclassificeerd. De classificatie is AL met als toevoeging grof taalgebruik.
Overmatig Alcoholgebruik
De bewoners van het huis hebben in de Aflevering een feestje, waarbij alcohol aanwezig is. De bewoners komen echter niet vaak daadwerkelijk drinkend in beeld. De tien bewoners komen individueel één a twee keer in beeld met een cocktailglas of flesje in de hand. Ongeveer vijf keer in totaal komt een bewoner in beeld terwijl hij of zij daadwerkelijk een slok neemt van een drankje. Van overmatig alcoholgebruik is dan ook geen sprake. Bovendien betreft het hier hoofdzakelijk een cocktail of een breezer. Dit zijn vrolijk gekleurde alcoholica, waarvan het aannemelijk is dat kinderen deze niet als alcohol zullen herkennen. Het alcoholgebruik wordt niet aangeraden of in een gunstig daglicht gesteld. Het wordt slechts geregistreerd.
Seks
In de aflevering is niet één maal een seksuele handeling te zien. Ook zijn er geen genitaliën in beeld. Mocht de Klachtencommissie van mening zijn dat de beelden uit de Aflevering wel onder seksuele handelingen vallen, dan zou het slechts een enkele seksuele handeling betreffen die zeker niet nadrukkelijk in beeld is gebracht en dus niet tot een leeftijdsclassificatie leidt. Tijdens de scène komt wel seksueel georiënteerd taalgebruik voor, maar (mede) daarvoor heeft Talpa dan ook het pictogram voor grof taalgebruik getoond. Indien de Klachtencommissie van mening is dat er seksuele handelingen zichtbaar zijn, die samen voorkomen met seksueel getint taalgebruik, dan stelt Beklaagde dat deze elementen niet vaak samen voorkomen.
Indien de Klachtencommissie van mening is dat de Aflevering niet voor 20.00 uur uitgezonden mocht worden, dan verzoekt Beklaagde de Klachtencommissie om bij een eventuele sanctie rekening te houden met het feit dat de Serie een langlopend en dagelijks semi live programma is, waarbij het praktisch onmogelijk is om iedere aflevering te classificeren. Daarbij zou een leeftijdskwalificatie 12 slechts de Aflevering moeten betreffen. Beklaagde verzoekt de Klachtencommissie dan ook om de Aflevering op zichzelf te bezien.
Beklaagde verzoekt de Klachtencommissie de klacht ongegrond te verklaren, althans af te wijzen.
5. De mondelinge behandeling
In aanvulling op het verweerschrift stelt Beklaagde dat de definitie van ‘liederlijk gedrag’, onvoldoende bekend is. De term wordt in de vragenlijst gebruikt om overmatig alcoholgebruik te duiden. De voorbeelden die Beklaagde in de rechtspraak heeft gevonden, waren veel extremer dan de beelden in de Aflevering. Desgevraagd geeft Beklaagde aan dat alle beelden worden opgenomen en met enige vertraging worden uitgezonden. Deze vertraging kan variëren van vierentwintig uur tot één uur voor de uitzending. Beklaagde heeft uit een morele verplichting de Serie wel geclassificeerd. Het is echter onmogelijk om de Serie te classificeren op basis van bestaande beelden want die zijn er eenvoudigweg niet. De classificatie is verricht op basis van ervaring van de codeur met vorige seizoenen.
6. Het oordeel van de Klachtencommissie
De Klachtencommissie acht Klager ontvankelijk in zijn klacht.
De Klachtencommissie overweegt het volgende.
Beklaagde stelt dat de Serie een semi live programma is. In de definities van het Deelreglement Televisie staat een semi live programma als volgt omschreven: “Programmaonderdeel dat live wordt opgenomen en dat met enige vertraging wordt uitgezonden”. Op basis van deze definitie is de Klachtencommissie met Beklaagde van mening dat de Serie een semi live programma is. De beelden in het huis worden immers live opgenomen en met enige vertraging uitgezonden. Echter, de beelden worden niet integraal uitgezonden. Er wordt uit vele uren beeldmateriaal een selectie gemaakt. De omroep heeft tijdens dat proces invloed op het eindresultaat. De Klachtencommissie betwijfelt of er in zo’n situatie nog wel sprake kan zijn van een semi live programma. De Klachtencommissie betwijfelt eveneens of er bij een vertraging van vierentwintig uur nog wel sprake kan zijn van een semi live programma. Aan de andere kant zegt de definitie hier niets over. Het Deelreglement Televisie laat hiermee een grote mate van vrijheid voor de aangesloten omroepen om zelf te bepalen wat semi live is. Beklaagde heeft de Serie bestempeld als semi live en handelt daarmee, gezien de definitie, niet in strijd met het Deelreglement Televisie.
Artikel 7 Deelreglement Televisie zegt over live en semi live programma’s het volgende:
7.1 In afwijking van artikel 1 lid 1 Algemeen Reglement hoeft een (semi) live programma niet geclassificeerd te worden.
7.2 De omroepinstelling dient bij het bepalen van de inhoud van een (semi) live programma rekening te houden met het tijdstip waarop het programma zal worden uitgezonden en vice versa.
Op grond van dit artikel is Beklaagde niet verplicht de Serie te classificeren. De Klachtencommissie wijst op hetgeen in artikel 7 lid 2 staat vermeld. De omroepinstelling dient bij het bepalen van de inhoud rekening te houden met het uitzendtijdstip. Beklaagde heeft bepaald dat de Serie om 19.00 uur moet worden uitgezonden. Vervolgens wordt er beeldmateriaal verzameld en doordat elke aflevering bestaat uit een compilatie van het beeldmateriaal, bepaalt Beklaagde elke keer opnieuw de inhoud van het programma, waarbij zij zich elke keer opnieuw moet afvragen of de inhoud overeenkomt met het gekozen uitzendtijdstip. Artikel 3 lid 1 Deelreglement Televisie dient hierbij als uitgangspunt. Dit artikel luidt als volgt: “De
omroeporganisatie zendt programmaonderdelen met de leeftijdsclassificatie ‘let op met kinderen tot 12 jaar’(12) niet uit voor 20.00 uur en programmaonderdelen met de leeftijdsclassificatie ‘let op met kinderen tot 16 jaar’ niet uit voor 22.00 uur”.
In feite dient elke aflevering beoordeeld te worden, wat betekent dat er getoetst wordt op mogelijke schadelijkheid voor jeugdigen met inachtneming van Kijkwijzer, echter zonder te classificeren.
Om te bepalen of de Aflevering voor 20.00 uur uitgezonden mocht worden, heeft de Klachtencommissie het classificatieformulier 4.0 toegepast op de Aflevering en behandelt hieronder de relevante vragen. Deze versie van het vragenformulier is sinds 11 september 2006 in werking en verschilt inhoudelijk nauwelijks van versie 1.2 Versie 4.0 kent een efficiëntere routing. Dit komt onder ander doordat vragen, die niet tot een hogere classificatie leiden, wegvallen tijdens het invullen. Ook zijn er vragen samengevoegd. Deze technische aanpassingen hebben echter geen invloed op de uiteindelijke classificatie. De Klachtencommissie behandelt hieronder de relevante vragen.
In de inhoudscategorie seks moet vraag 4.1.1. (Komt er in de productie seksueel georiënteerd taalgebruik voor?) met ‘nooit’ beantwoord worden. Vraag 4.1.2. (Hoe vaak zijn er seksuele handelingen zichtbaar?) moet naar het oordeel van de Klachtencommissie met ‘nooit’ worden beantwoord. De getoonde scène speelt zich onder een deken af en is daarom niet zichtbaar in beeld. De Klachtencommissie vindt dit echter wel een randgeval. In de vragenlijst staat dat onder seksuele handelingen wordt verstaan: “alle handelingen die er op gericht zijn de actor zelf, een andere persoon in de productie, of de kijker op te winden. Dit kan ook een suggestieve handeling zijn”. In de onderhavige scène is geen suggestieve handeling zichtbaar, maar wordt de suggestie van seksuele handelingen gewekt. Dit is een wezenlijk verschil. Hoewel in de scène handelingen worden verricht die er op gericht zijn om de actor zelf, dan wel een ander uit de productie op te winden, zijn de handelingen niet zichtbaar in beeld. De resterende vragen in de categorie seks komen door deze beantwoording te vervallen.
Bovenstaande beantwoording leidt niet tot een leeftijdsclassificatie.
In de inhoudscategorie drugs- en alcoholgebruik moet vraag 6.1.1. (Komt er (a) harddrugs- (b) overmatig softdrugsgebruik of (c) overmatig alcoholgebruik in de productie voor?) met ‘1 keer of vaker’ worden beantwoord. Hoewel Beklaagde in haar verweerschrift te kennen geeft dat ze het alcoholgebruik niet overmatig vindt, is de Klachtencommissie van oordeel dat de bewoners vaak zichtbaar alcohol nuttigen en daar bovendien zichtbaar dronken van worden. Het alcoholgebruik wordt niet in een gunstig daglicht gezet (vraag 6.1.2.), alhoewel de vrolijk gekleurde breezers, waar Beklaagde in haar verweerschrift over rept, zeker niet bijdragen tot het afraden van het alcoholgebruik. Vraag 6.1.3. (Wordt het overmatige drankgebruik expliciet afgeraden?) moet dan ook met ‘nooit’ beantwoord worden. Ten slotte moet vraag 6.1.4. (Wordt het overmatige alcoholgebruik uitgevoerd door een niet serieus te nemen antiheld in een comedy?) eveneens met ‘nooit’ beantwoord worden.
Bovenstaande beantwoording leidt tot de leeftijdsclassificatie 12.
De overige inhoudscategorieën zijn op de Aflevering niet van toepassing.
De classificatie van de Aflevering komt uit op 12 op basis van de inhoudscategorie drugs- en alcoholgebruik met als toevoeging grof taalgebruik.
De classificatie 12 heeft als consequentie dat de Aflevering conform artikel 3 lid 1 Deelreglement Televisie alleen na 20.00 uur mag worden uitgezonden.
Nu de Serie en derhalve de Aflevering een semi live programma is, was classificatie van de Aflevering niet verplicht. Wel had Beklaagde bij het samenstellen van de Aflevering de criteria van Kijkwijzer in acht moeten nemen. Aan de hand van de omslagpunten die door het NICAM beschikbaar zijn gesteld, en bekend worden verondersteld, had Beklaagde tot de conclusie moeten komen dat de Aflevering niet voor 20.00 uur uitgezonden had mogen worden.
Ten aanzien van de classificatie die Beklaagde voor de Serie heeft opgenomen in de database van het NICAM stelt de Klachtencommissie zich op het standpunt dat het beter is geheel niet te classificeren, dan een classificatie te verrichten op basis van een verwachting.
7. De beslissing van de Klachtencommissie
Gelet op het hiervoor overwogene acht de Klachtencommissie de klacht gegrond.
De Aflevering mocht niet voor 20.00 uur worden uitgezonden.
De Klachtencommissie gaat conform artikel 13 lid 1 onder C Klachtenreglement van het NICAM over tot het opleggen van een boete aan Beklaagde, nu er in een eerdere uitspraak (050828.01: promo Parels en Zwijnen) jegens Beklaagde een sanctie is opgelegd. Bij de berekening van de onderhavige boete is de Klachtencommissie uitgegaan van de Sanctierichtlijn.
De onderhavige overtreding valt binnen de categorie A ‘inhoudelijke overtredingen’; de Aflevering is op een verkeerd tijdstip uitgezonden. Beklaagde is een landelijk opererende omroep. Het op een verkeerd tijdstip uitzenden van een programma brengt volgens de Sanctierichtlijn voor Beklaagde een boete van € 2000, - met zich mee.
Het hierboven genoemde bedrag dient door Beklaagde binnen 30 dagen na factuurdatum te worden voldaan. De factuur wordt gescheiden toegezonden.
Partijen hebben, voor zover zij in het ongelijk zijn gesteld, de mogelijkheid tegen deze uitspraak beroep aan te tekenen bij de Commissie van Beroep van het NICAM.
Het beroepschrift dient binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak van de
Klachtencommissie schriftelijk bij de secretaris van de Commissie van Beroep te worden ingediend. Het adres luidt: NICAM, Commissie van Beroep, Postbus 322, 1200 AH Hilversum.
Hilversum, 7 februari 2007
