Naar aanleiding van de uitspraak van de Klachtencommissie van 8 maart 2013 heeft de filmdistributeur de classificatie aangepast naar 9 angst.
Audiovisuele productie: bioscoopfilm ‘Bobby en de Geestenjagers’, hierna te noemen: de Film
1. De procedure
Klaagster heeft op 14 februari 2013 een klacht ingediend over de Film.
De voorzitter van de Klachtencommissie heeft de klacht conform artikel 5 lid 1 Klachtenreglement van het NICAM getoetst en bepaald dat de klacht in behandeling kan worden genomen.
Beklaagde heeft tegen de klacht verweer gevoerd bij e-mail van 22 februari 2013.
De Klachtencommissie heeft de klacht behandeld in haar vergadering van 27 februari 2013.
Klaagster en Beklaagde hebben, na hiertoe te zijn opgeroepen, geen gebruik gemaakt van de mogelijkheid hun standpunt ter zitting mondeling toe te lichten.
2. De bestreden audiovisuele productie
De film gaat over de ontmoeting van het 13-jarige meisje Sanne met geest Bobby die sinds jaren met andere geesten ronddoolt op het partyschip de SS Rotterdam. Sanne’s vader is geestenjager en heeft opdracht de geesten op het schip te verjagen.
De Film is door Beklaagde op 17 januari 2013 geclassificeerd met behulp van het toen geldende NICAM classificatieformulier. De leeftijdsclassificatie is uitgekomen op 'let op met kinderen tot 6 jaar' op basis van de inhoudscategorie angst ('spinnetje’) met de toevoeging grof taalgebruik (pictogram ‘schreeuwend mannetje’).
3. De klacht
De klacht van Klaagster heeft betrekking op de inhoudscategorieën geweld/angst.
Klaagster geeft aan dat de Film veel te eng is voor 6-jarigen. Een voorbeeld is dat een man in een mortuarium wordt opgesloten. Het gaat echt te ver voor deze leeftijdscategorie. Klaagster’s kinderen van 6 en 8 jaar hebben de film als zeer eng ervaren. Als voorbeeld scènes noemt Klaagster de scène met het opsluiten in het mortuarium, straffen richting hiernamaals, vuur, stralingen om geesten te verjagen etcetera.
4. Het verweer
In haar verweerschrift voert Beklaagde, hierna verkort weergegeven, het volgende aan.
Beklaagde heeft naar haar beleving en dat van de producent de leeftijdsclassificatie van de Film nauwkeurig uitgevoerd.
Er is zelfs een extra activiteit toegevoegd om de regels in de praktijk te toetsen, rekening houdend met het feit dat het een brede familiefilm betreft.
Op 10 december 2012 heeft Beklaagde een testscreening georganiseerd in het bijzijn van ouders met hun kinderen in de leeftijdscategorie 6-12 jaar.
Beklaagde kan de Klachtencommissie verzekeren dat de reacties van alle deelnemers zonder enige uitzondering positief waren.
De Film werd voornamelijk als avonturistisch en humoristisch beschouwd, met vlagen spannend, maar nimmer te eng.
Dezelfde reactie ontvangt Beklaagde in gesprekken met theater exploitanten, die dagelijks contact hebben met hun publiek.
Beklaagde verwijst naar enkele recensies in kranten:
Metro: ‘Leuke film voor het hele gezin, hilarische geestenfamilie. Spanning en humor worden goed afgewisseld.’
Telegraaf: ‘Alleraardigst griezelfeestje voor de kleinsten. Aimabel avontuur.’
AD: ‘Voldoet prima voor familiefilm waar volwassenen zich ook mee kunnen vermaken.’
Volkskrant: ‘Ongevaarlijk vermaak voor jonge spokenliefhebbers, aandacht wordt vastgehouden door mooie locatie en leuke cast. Film durft prettig spot met zichzelf te drijven.’
5.Het oordeel van de Klachtencommissie
De Klachtencommissie acht Klaagster ontvankelijk in haar klacht.
De Klachtencommissie heeft het thans geldende classificatieformulier zelf toegepast op de Film en behandelt hieronder de relevante vragen.
Ten aanzien van de inhoudscategorie geweld is de Klachtencommissie van mening dat vraag 2.2.1. (Komen er in de productie één of meerdere vormen van fysiek geweld voor?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord moet worden.
De Klachtencommissie doelt hierbij op de volgende scènes. De vader van Sanne wordt door de mannen van Eric Masters met een doekje voor zijn neus en mond verdoofd en de gang ingetrokken. Voorts is sprake van een worsteling tussen Sanne en Eric Masters bij het zwembad, waarbij Eric Masters o.a. tegen Sanne zegt: “wil je dat ik je arm breek’. Deze handelingen merkt de Klachtencommissie aan als fysiek geweld in de zin van de vragenlijst. In de toelichting op de Vragenlijst is immers vermeld dat voorbeelden van fysiek geweld zijn: slaan, schoppen, stompen, trappen, worstelen en wurgen.
Vraag 2.3.1. (Zitten er geweldsacties in die indringend zijn?) moet met ‘nooit’ worden beantwoord. Voornoemde geweldshandelingen zijn naar het oordeel van de Klachtencommissie niet indringend.
Vraag 2.4.1. (Zijn er beelden van verwondingen ten gevolge van zichtbare geweldsacties?) en vraag 2.4.2 (Zijn er beelden van ernstige verwondingen ten gevolge van zichtbare geweldsacties?) moeten naar het oordeel van de Klachtencommissie met ‘nooit’ worden beantwoord. De Klachtencommissie heeft geen verwondingen gezien.
De beantwoording van bovengenoemde vragen leidt tot de classificatie 6 op basis van geweld.
In de inhoudscategorie angst moet vraag 3.0.1 (Komen er angstwekkende beelden voor in de productie?) moet met ‘1 keer of vaker’ worden beantwoord.
Vraag 3.4.1 (Komen er griezeleffecten in de productie voor?) moet naar het oordeel van de Klachtencommissie namelijk met ‘ja’ worden beantwoord.
In de toelichting op de Vragenlijst wordt onder griezeleffecten verstaan: ‘alle elementen waarmee angst en/of weerzin bij de kijker kunnen worden opgewekt’. Griezeleffecten kunnen het gevolg zijn van acties van levende wezens (mensen, mensachtigen, fantasiewezens of dieren) of van bovennatuurlijke krachten. Griezeleffecten kunnen meer of minder hevig zijn. Voorbeelden van minder hevige griezeleffecten zijn: 'Harry Potter and the Prisoner of Azkaban', de oplichtende ogen van bezeten personages in 'Charmed', de griezelige busscène in 'De Griezelbus'.
Naar het oordeel van de Klachtencommissie is in de scène waar Eric Masters de ‘fortex’ inschakelt, sprake van een griezeleffect. Door middel van roodoplichtende laserstralen wordt in het zwembad een draaikolk gemaakt met donkere rook. Hierin zijn vervormde geesten te zien, die door de ‘fortex’ naar het hiernamaals worden gestuurd. Daarbij was - door middel van Sanne’s communicatie-apparaatje- te horen dat de geesten gilden. In deze scène werd naar het oordeel van de Klachtencommissie een angstige spanning gecreëerd. Ook in de scène waar Bobby in de cirkel met zout stond en de andere geesten er rond omheen draaiden en Bobby opsteeg om te ‘materialiseren’, is naar het oordeel van de Klachtencommissie sprake van een griezeleffect in de zin van de vragenlijst. Er was hierbij sprake van spanning verhogende muziek. In voornoemde scènes kan naar het oordeel van de Klachtencommissie angst en weerzin bij de kijker worden opgewekt.
Vraag 3.4.2 (Zijn de griezeleffecten hevig?) dient naar het oordeel van de Klachtencommissie met 'nooit' te worden beantwoord. In de toelichting op de Vragenlijst staat dat hevige griezeleffecten zo intens zijn dat de kijker er moeilijk afstand van kan nemen. Bij hevige griezeleffecten gaat het vaak om situaties waarbij iets verschrikkelijks gebeurt of staat te gebeuren. Onder hevige griezeleffecten wordt onder andere verstaan: de onheilspellende sfeer in ‘The Sixth Sense’, de aanvallen van de vogels in ‘The Birds’, de man met de bijl in ‘The Shining’, het lijk bij ‘Jaws’ dat verschijnt voor het gat in de boot en de douchescène in ‘Psycho’.
De Klachtencommissie is van oordeel dat de griezeleffecten in de film niet hevig zijn, omdat geen sprake is van een dusdanig intense situatie dat de kijker er moeilijk afstand van kan nemen. De scènes in de Film haken naar het oordeel van de Klachtencommissie niet aan bij de in de toelichting op de vragenlijst genoemde voorbeelden.
Vraag 3.12.1. (Spelen de angstwekkende scènes zich af in een realistische omgeving?) dient met ‘ja’ te worden beantwoord. De Film speelt zich af op een schip in de haven van Rotterdam in de huidige tijd en met gewone mensen.
Vraag 3.12.2. (Komen er één of meer onrealistische personages voor in de angstwekkende scènes) dient met ‘ja’ te worden beantwoord.
De Klachtencommissie merkt de geesten aan als onrealistische personages. Zij hebben namelijk een ongewoon uiterlijk en zeer bijzondere eigenschappen. Zo hebben zij een zeer wit gezicht en kunnen door deuren heen lopen.
De beantwoording van bovengenoemde vragen leidt tot de classificatie 9 op basis van angst.
Aan de behandeling van de overige vragen in de inhoudscategorie angst wordt niet meer toegekomen omdat eventuele positieve beantwoording hiervan niet tot een hogere leeftijdsclassificatie leidt.
De overige inhoudscategorieën zijn op de Film niet van toepassing.
De hoogste leeftijdsclassificatie is bepalend voor de uiteindelijke classificatie, waardoor de classificatie voor de Film uitkomt op 9 op basis van de inhoudscategorie angst.
Gelet op het voorgaande beslist de Klachtencommissie als volgt.
7. De beslissing van de Klachtencommissie
Gelet op het hiervoor overwogene acht de Klachtencommissie de klacht gegrond. De classificatie van de Film dient uit te komen op 9 op basis van angst.
Beklaagde dient, voor zover zij dat niet reeds heeft gedaan, binnen zeven dagen na dagtekening van deze uitspraak de door de Klachtencommissie aangegeven classificatie zelf alsnog door middel van het invullen van het classificatieformulier in te voeren in de database van het NICAM, alsmede alle maatregelen te nemen die ertoe leiden dat de classificatie van 9 op basis van angst wordt gehanteerd.
Beklaagde dient er voor te zorgen dat bij release van de Film op DVD de inlay van de DVD de door de Klachtencommissie aangegeven classificatie vertoont.
De Klachtencommissie gaat conform artikel 13 lid 1 onder b van het Klachtenreglement en de Sanctierichtlijn over tot een maatregel van waarschuwing aan Beklaagde, nu het de eerste keer is in de afgelopen vijf jaar dat tegen Beklaagde een klacht gegrond is verklaard.
De Klachtencommissie legt bovengenoemde maatregelen op onder verbeurte van een dwangsom van € 1.000,- per dag, te rekenen vanaf zeven dagen na de dagtekening van deze uitspraak, met een maximum van € 25.000,-.
Conform artikel 14 lid 2 Reglement van Klachten heeft de Klachtencommissie de bevoegdheid, om al dan niet op verzoek van één der partijen, haar eigen beslissing, voor zover naar haar oordeel redelijkerwijs noodzakelijk, uitvoerbaar bij voorraad te verklaren.
Dit betekent dat er aan haar beslissing direct gevolg dient te worden gegeven. In de onderhavige kwestie ten aanzien van de Film, doch in alle gevallen waar een bioscoopfilm in het geding is, is de Klachtencommissie de mening toegedaan dat het in redelijkheid noodzakelijk is om van deze bevoegdheid gebruik te maken. Op deze manier wil de Klachtencommissie voorkomen dat de gewraakte film in de bioscopen met verkeerde pictogrammen wordt vertoond en in de follow up op DVD met verkeerde pictogrammen op de markt wordt gebracht.
De Klachtencommissie verklaart deze uitspraak derhalve uitvoerbaar bij voorraad.
Gezien het feit dat sprake is van een spoedprocedure omdat de Film momenteel in de bioscopen draait, heeft de Klachtencommissie Beklaagde op na afloop van de zitting op 27 februari 2012, dezelfde dag telefonisch op de hoogte gesteld van deze uitspraak.
Partijen hebben, voor zover zij in het ongelijk zijn gesteld, de mogelijkheid tegen deze uitspraak beroep aan te tekenen bij de Commissie van Beroep van het NICAM.
Het beroepschrift dient binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak van de Klachtencommissie schriftelijk bij de secretaris van de Commissie van Beroep te worden ingediend. Het adres luidt: NICAM, Commissie van Beroep, Postbus 322, 1200 AH Hilversum.