Beslissing van de Klachtencommissie van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM)
Audiovisuele productie: televisieserie ‘Charmed’, hierna te noemen: de Serie, aflevering uitgezonden op 22 februari 2008 om 18:30 uur, hierna te noemen: de Aflevering
1. De procedure
Klager heeft op 25 februari 2008 een klacht ingediend over de Aflevering.
De voorzitter van de Klachtencommissie heeft de klacht conform artikel 5 lid 1 Klachtenreglement van het NICAM getoetst en bepaald dat de klacht in behandeling kan worden genomen.
Beklaagde heeft bij e-mail van 28 maart 2008 verweer gevoerd.
De Klachtencommissie heeft de klacht behandeld in haar zitting van 16 april 2008.
Klager en Beklaagde zijn beide ter zitting verschenen.
2. De bestreden audiovisuele productie
‘Charmed’ is een serie die gaat over drie zussen die afstammen van een lijn van ‘goede heksen’ en die samen in een huis wonen. De zussen voeren een strijd met zichzelf en met het kwaad in de vorm van demonen. De Aflevering is op 22 februari om 18.30 uur door Net5 uitgezonden.
De serie is door middel van een steekproef geclassificeerd aan de hand van het classificatieformulier 1.0 en is uitgekomen op ‘let op met kinderen tot 6 jaar’ (6) op basis van geweld (pictogram: vuistje) en angst (pictogram: spinnetje). De Aflevering heeft geen deel uitgemaakt van de steekproef.
3. De klacht
De klacht richt zich op de inhoudscategorieën geweld, angst en grof taalgebruik (pictogram: schreeuwend mannetje).
Klager geeft aan dat er in de Aflevering een transformatie zichtbaar is van een mens in een angstaanjagend monster dat met zijn klauw een zichtbare wond veroorzaakt bij een vrouw. De vrouw gilt van angst. Een man wordt de nek omgedraaid en wordt vervolgens dood afgevoerd. Er wordt ‘Screw you bitch’ gezegd. De classificatie moet volgens Klager 12 zijn en de Aflevering niet om 18.30 uur worden uitgezonden.
4. Het verweer
In het verweerschrift geeft Beklaagde, hieronder verkort weergegeven, het volgende aan.
Beklaagde heeft de Aflevering bekeken en is met Klager van mening dat de beelden van de vrouw die een man de nek omdraait, niet geschikt zijn voor kinderen jonger dan 12 jaar.
De overige beelden die in de klacht worden genoemd en welke beelden kenmerkend zijn voor de Serie, bevatten griezeleffecten die echter op grond van het classificatieformulier als niet hevig bestempeld dienen te worden en daarom niet tot de leeftijdsclassificatie 12 zouden leiden. Beklaagde wijst daarbij op de toelichting van vraag 3.5.1. waarin de Serie als voorbeeld wordt genoemd voor niet hevige griezeleffecten. Ten aanzien van deze beelden is Beklaagde van mening dat de Serie, en ook de Aflevering juist geclassificeerd is.
De Serie is door middel van een steekproef geclassificeerd en de Aflevering was geen onderdeel van de steekproef. Voor Beklaagde was niet voorzienbaar dat de Aflevering zou afwijken van de afleveringen die wel in de steekproef zaten. Ten aanzien van het opleggen van een eventuele boete verzoekt Beklaagde dan ook, conform de uitspraak van de Commissie van Beroep van 4 februari 2008, hiermee rekening te houden.
5. De mondelinge behandeling
Klager leest een brief voor van zijn tienjarige dochter die schrijft dat ze de Aflevering niet geschikt vond voor kinderen boven de zes jaar.
Beklaagde benadrukt dat de voorbeelden in de vragenlijst een houvast zijn voor de codeurs. De griezeleffecten uit de Serie worden als voorbeeld genoemd voor niet hevige griezeleffecten. Beklaagde is van mening dat het NICAM moet kijken naar de voorbeelden.
Klager geeft aan dat hij heeft begrepen dat omroepen een steekproef mogen nemen, maar dat ze verantwoordelijk blijven voor elke aflevering. De aflevering met de hoogste classificatie is maatgevend voor de hele serie. Klager is van mening dat de steekproef te klein is, want er worden duidelijk afleveringen gemist.
6. Het oordeel van de Klachtencommissie
De Klachtencommissie acht Klager ontvankelijk in zijn klacht.
Om de classificatie van de Aflevering vast te stellen past de Klachtencommissie het classificatieformulier 4.1 toe op de Aflevering.
In de inhoudscategorie geweld moet vraag 2.2.1. (Komen in de productie één of meerdere vormen van fysiek geweld voor?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden. Vraag 2.3.1. (Zitten er geweldsacties in die indringend zijn?) moet eveneens met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden. De Klachtencommissie wijst op de scène waarbij een getransformeerd monster een vrouw aanvalt alsmede op de scène waarbij een vrouw de nek van een man omdraait. De geweldsacties leiden niet tot ernstige verwondingen waardoor vraag 2.4.2. met ‘nooit’ moet worden beantwoord.
Bovenstaande beantwoording leidt tot de leeftijdsclassificatie ‘let op met kinderen tot 12 jaar (12).
In de inhoudscategorie angst moet vraag 3.1.1. (Zijn er beelden van zeer angstige mensen?) met ‘nooit’ worden beantwoord. De Klachtencommissie is van mening dat de vrouw die wordt aangevallen door het monster wel angstig is, maar niet zeer
angstig waaronder het systeem van Kijkwijzer verstaat: mensen die overduidelijk zichtbaar angstig zijn met fysieke kenmerken als blinde paniek, zweten, trillen, shock, sprakeloosheid, gillen, schreeuwen en huilen. Vraag 3.2.1. (Komen er extreem angstaanjagende geluiden of muziekeffecten voor in de productie?) moet eveneens met ‘nooit’ worden beantwoord. Ook vraag 3.5.1. (Komen er hevige griezeleffecten in de productie voor?) moet vervolgens met ‘nooit’ beantwoord worden. Onder hevige griezeleffecten wordt onder andere verstaan: de aanvallen van de vogels in ‘The Birds’, de man met de bijl in ‘The Shining’ en de douchescène in ‘Psycho’. De aanval van het monster in de Aflevering kent niet de zelfde angstwekkende elementen als bovengenoemde voorbeelden.
Bovenstaande beantwoording leidt tot de leeftijdsclassificatie 6.
In de inhoudscategorie grof taalgebruik moet vraag 7.1.1. (Komt er in de productie grof taalgebruik (vloeken, schuttingtaal) voor?) eveneens met ‘1 keer of vaker’ worden beantwoord, aangezien de woorden ‘Screw you bitch’ hoorbaar zijn.
Bovenstaande beantwoording leidt tot de toevoeging grof taalgebruik.
De overige inhoudscategorieën zijn op de Aflevering niet van toepassing.
De classificatie van de Aflevering komt daarmee uit op 12 op basis van geweld met als toevoeging grof taalgebruik. Dit wordt de leeftijdsclassificatie voor de gehele serie, nu de regel geldt dat de zwaarst geclassificeerde aflevering maatgevend is.
De classificatie 12 heeft als consequentie dat de Serie conform artikel 5.1. Deelreglement Televisie alleen na 20.00 uur mag worden uitgezonden.
Indien Beklaagde van mening is dat de classificatie 12 voor de gehele Serie te zwaar is, gezien de inhoud van de overige afleveringen, dan is zij bevoegd conform het Seriebeleid een classificatiesteekproef uit te voeren, zonder de Aflevering in haar huidige vorm. Beklaagde dient in dat geval voldoende kenbaar te maken dat de classificatie van de Aflevering afwijkt van de overige afleveringen van de Serie, onder andere door vermelding van de verschillende classificaties in de database van het NICAM.
Conform het actuele seriebeleid van het NICAM, zijn omroepinstellingen in alle gevallen verantwoordelijk voor de classificatie en het uitzendtijdstip, van zowel de serie als geheel, als van de afzonderlijke afleveringen. Als gevolg hiervan kan de Klachtencommissie ook boetes opleggen voor afleveringen die geen deel uitmaakten van de steekproef.
7. De beslissing van de Klachtencommissie
Gelet op het hiervoor overwogene acht de Klachtencommissie de klacht gegrond.
De classificatie dient uit te komen op 12 op basis van geweld met de toevoeging grof taalgebruik, met als gevolg dat de Aflevering op een te vroeg tijdstip is uitgezonden.
Beklaagde dient binnen vier weken na dagtekening van deze uitspraak alle maatregelen te nemen om de onjuiste classificatie ongedaan te maken. Daar valt in ieder geval onder dat Beklaagde de door de Klachtencommissie aangegeven classificatie 12 op basis van geweld en grof taalgebruik zelf alsnog door middel van het invoeren van het coderingsformulier 4.1 dient in te voeren in de database van het NICAM.
Indien Beklaagde kiest voor een nieuwe steekproef dan dient deze in de aangegeven termijn van vier weken conform het actuele seriebeleid en met inachtneming van deze uitspraak uitgevoerd te worden. Het resultaat dient eveneens in de database van het NICAM te worden ingevoerd.
De Klachtencommissie gaat conform artikel 13 lid 1 onder C Klachtenreglement van het NICAM over tot het opleggen van een boete aan Beklaagde, nu er in eerdere uitspraken (onder andere klachtnr. 061031.02: ‘Sliders, The Breeder’, en 061028.01: ‘De 25 meest shockerende cameraonthullingen’) jegens Beklaagde een sanctie is opgelegd. Bij de berekening van de onderhavige boete is de Klachtencommissie uitgegaan van de Sanctierichtlijn.
De onderhavige overtreding valt binnen de categorie A ‘Inhoudelijke overtredingen’; de Aflevering is verkeerd geclassificeerd. Beklaagde is een landelijk opererende omroep, waarvoor elk punt € 2000 is.
Het Seriebeleid van het NICAM laat de Klachtencommissie de ruimte om, in geval van een aflevering die niet via de steekproef is geclassificeerd, gebruik te maken van de correctiefactor. De Klachtencommissie bepaalt per geval of de omstandigheden aanleiding geven tot aanpassing van de boete. De Klachtencommissie stelt vast dat Beklaagde de steekproef correct heeft uitgevoerd en dat de Aflevering niet in de steekproef heeft gezeten. Ook zijn er geen andere omstandigheden die er toe leiden dat de Klachtencommissie de volledige boete wenst te handhaven. Tegelijkertijd speelt de recidive een rol bij het vaststellen van de boete, nu de Sanctierichtlijn op 15 november 2004 in werking is getreden, en er diverse malen klachten tegen Beklaagde gegrond zijn verklaard en boetes zijn opgelegd.
Bovenstaande omstandigheden in overweging nemende, stelt de Klachtencommissie de correctiefactor vast op 0,75 waardoor de boete voor Beklaagde € 1500,- bedraagt.
Het hierboven genoemde bedrag dient door Beklaagde binnen 30 dagen na factuurdatum te worden voldaan. De factuur wordt gescheiden toegezonden.
Partijen hebben, voor zover zij in het ongelijk zijn gesteld, de mogelijkheid tegen deze uitspraak beroep aan te tekenen bij de Commissie van Beroep van het NICAM. Het beroepschrift dient binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak van de Klachtencommissie schriftelijk bij de secretaris van de Commissie van Beroep te worden ingediend. Het adres luidt: NICAM, Commissie van Beroep, Postbus 322, 1200 AH Hilversum.
Hilversum, 2 juni 2008
