Beslissing van de Klachtencommissie van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM)
Audiovisuele productie: televisieserie ‘Cold Case’, hierna te noemen: de Serie, aflevering uitgezonden op 22 september 2009 omstreeks 18.00 uur op xxx, hierna te noemen: De Aflevering.
1. De procedure
Klager heeft op 23 september 2009 een klacht ingediend over de Aflevering. De voorzitter van de Klachtencommissie heeft de klacht conform artikel 5 lid 1 Klachtenreglement van het NICAM getoetst en bepaald dat de klacht in behandeling kan worden genomen. Beklaagde heeft tegen de klacht verweer gevoerd bij brief van 2 november 2009. De Klachtencommissie heeft de klacht behandeld in haar zitting van 11 november 2009. Klager heeft, na deugdelijke oproeping, geen gebruik gemaakt van de mogelijkheid haar standpunt ter zitting nader toe te lichten. Beklaagde is ter zitting verschenen.
2. De bestreden audiovisuele productie
De Serie gaat over een team agenten in Philadelphia die naar aanleiding van nieuw bewijsmateriaal oude onopgeloste zaken weer oppakt. De Aflevering gaat over een onderzoek naar de dood van de vrouw Sadie in 1939. De onderhavige Serie, waarvan de Aflevering deel uitmaakt, is geclassificeerd door middel van een steekproef met behulp van het classificatieformulier van het NICAM en heeft de classificatie ‘let op met kinderen tot 9 jaar’ op basis van angst (pictogram spinnetje) met als toevoeging grof taalgebruik (pictogram schreeuwend mannetje).
3. De klacht
Klager klaagt over de Aflevering, die op dinsdag 22 september vanaf 18.00 uur werd uitgezonden. Hierin is sprake van expliciet racisme en een groepsverkrachting. In deze aflevering heropenen Rush en Valens de zaak als de kleindochter van een 25-jarige zwarte vrouw, die in 1939 werd vermoord, met nieuw bewijs komt. Deze serie wordt doorgaans ’s avonds na 20.30 uur uitgezonden. De afleveringen zijn doorgaans vrij zwaar qua thematiek. Klager verbaasde zich al over het vroege tijdstip maar toen hij de aflevering zag, vond hij helemaal dat deze aflevering niet zo vroeg kan worden uitgezonden.
4. Het verweer
In zijn verweerschrift geeft Beklaagde het volgende, hierna kort weergegeven, aan.
De Serie wordt normaal gesproken uitgezonden na 20.00 uur. Deze Serie is per seizoen geclassificeerd. Seizoen 1 is uitgekomen op 12 jaar op basis van geweld en angst met de toevoeging grof taalgebruik. Seizoen 2 is uitgekomen op 12 jaar op basis van angst met de toevoeging grof taalgebruik. Tijdelijk zijn een aantal afleveringen (30 in totaal) om 18.00 uur uitgezonden. Deze afleveringen zijn door Beklaagde aangepast door te knippen in bepaalde scènes met de intentie om de afleveringen vanaf 18.00 uur uit te zenden. De Aflevering waartegen de klacht zich richt is de 13e aflevering van het eerste seizoen en heeft geen onderdeel uitgemaakt van de steekproef.
Primair is Beklaagde van mening dat de klacht niet voldoet aan het motiverings-vereiste van artikel 1.4 van het Klachtenreglement. Klager stelt dat sprake is van expliciet racisme maar geeft niet aan op welke beelden, teksten en/of scènes dit is gebaseerd. Uit de omschrijving van de klacht is niet af te leiden welke beelden of fragmenten precies worden bedoeld, waardoor het voor Beklaagde niet mogelijk is zich deugdelijk te verweren.
Beklaagde is zich bewust van het laagdrempelige karakter van de klachtenprocedure van het NICAM maar is van mening dat deze laagdrempeligheid niet met zich mee mag brengen dat de omschrijving van de klacht slechts uit enkele algemene termen bestaat en dat Beklaagde zelf maar moet uitzoeken welke beelden en fragmenten het betreft, hetgeen Beklaagde onredelijk bezwarend acht. Doordat niet is voldaan aan het motiveringsvereiste is de klacht onvoldoende bepaalbaar. Beklaagde verzoekt de Klachtencommissie daarom primair klager niet-ontvankelijk te verklaren in zijn klacht.
Subsidiair verzoekt Beklaagde de Klachtencommissie de klacht als ongegrond af te wijzen. Beklaagde betwist niet dat in de Aflevering enkele uitingen van racisme voorkomen. Uit de gehele Aflevering kan echter worden opgemaakt dat discrimineren als verwerpelijk wordt beschouwd. Hieruit kan naar de mening van Beklaagde worden geconcludeerd dat discrimineren wordt afgeraden.
In de Aflevering komt één gewelddadige scene voor. De oorspronkelijke scène is door Beklaagde behoorlijk geknipt en aangepast, zodat de scène past bij het uitzendtijdstip van 18.00 uur. De in de ogen van Beklaagde meest gewelddadige gedeelten zijn eruit geknipt en de duur van deze scène is hierdoor gehalveerd. De getoonde scène bevat naar de mening van Beklaagde geen indringend geweld en ook zijn er geen verwondingen te zien, waardoor Beklaagde de Aflevering om 18.00 uur mocht uitzenden.
5. Reactie Klager op het verweer
Klager geeft in zijn reactie op het verweer onder andere aan dat het voor hem niet mogelijk is zijn klacht nader te specificeren omdat hij de uitgezonden aflevering niet kan achterhalen. Zelfs indien hij deze ergens zou kunnen vinden en downloaden dan weet hij nog niet of het de juiste versie is. Klager vindt de uitgezonden Aflevering verontrustend en verwarrend voor een jong publiek.
6. De mondelinge behandeling
Tijdens de mondelinge behandeling heeft Beklaagde haar standpunt nader toegelicht en gehandhaafd. Volgens Beklaagde wordt impliciet aangegeven dat discriminatie als verwerpelijk wordt beschouwd. Verder geeft Beklaagde aan dat geknipt is in de verkrachtingsscène. Voor volwassenen is duidelijk dat het om verkrachting gaat, maar beklaagde vraagt zich af of dit ook voor kinderen duidelijk is. Als je puur naar de beelden kijkt, is geen ernstig geweld te zien.
7. Het oordeel van de Klachtencommissie
De Klachtencommissie acht Klager ontvankelijk in zijn klacht. Naar aanleiding van het primaire beroep van Beklaagde op de niet-ontvankelijkheid overweegt de Klachtencommissie als volgt.
Algemeen bekend moet worden verondersteld dat de drempel van de klachtenprocedure van het NICAM zeer laag is. Klager heeft in zijn klacht aangegeven op welke Aflevering zijn klacht betrekking heeft, waarbij hij een omschrijving geeft van de aflevering. Hieruit leidt de Klachtencommissie af dat de klacht betrekking heeft op de onderhavige Aflevering. Verder geeft Klager aan dat het gaat om expliciet racisme en een groepsverkrachting.
Hiermee is naar het oordeel van de Klachtencommissie voldoende duidelijk dat de klacht van Klager betrekking heeft op uitingen van discriminatie en op een scène met een groepsverkrachting. De Klachtencommissie acht het begrijpelijk dat het voor een Klager moeilijk is alle discriminerende uitingen nader te specificeren omdat hij de uitgezonden aflevering op televisie heeft gezien. De Klacht is naar het oordeel van de Klachtencommissie voldoende bepaalbaar. De Klachtencommissie acht Klager derhalve ontvankelijk in zijn klacht.
De Klachtencommissie heeft om de classificatie van de Aflevering vast te stellen, de thans geldende vragenlijst toegepast op de Aflevering en behandelt hieronder de relevante vragen.
In de categorie geweld moet naar het oordeel van de Klachtencommissie vraag 2.6.1 (Worden er seksuele handelingen opgedrongen?) met ‘ja’ worden beantwoord. Vraag 2.6.2 (Gaat het opdringen van de seksuele handelingen gepaard met indringend geweld?) moet eveneens met ‘ja’ worden beantwoord. In de toelichting op de vragenlijst staat bij deze vraag het volgende: vormen van indringend geweld kunnen zijn: het slachtoffer wordt hard geslagen, het slachtoffer wordt verwurgd of er wordt een mes op de keel gezet.
De Klachtencommissie doelt bij de beantwoording van vraag 2.6.1 en 2.6.2 op de scène, waarbij de melkman Pierce en drie andere mannen het huis, waar de vrouw Sadie woont en waar zij met Jonesy in gesprek is, binnendringen. Sadie kijkt angstig en deinst achteruit. De mannen grijpen Sadie vast. Sadie gilt en verzet zich. De mannen duwen Sadie achterover op een tafel. De man Pierce maakt een stotende beweging en duwt Jonesy weg. De vrouw wordt aan haar armen vastgehouden. Sadie kermt en wordt stotend heen en weer bewogen. Te zien is dat Pierce en een andere man een beweging maken waarbij Pierce zijn broek weer omhoog doet en de andere man zijn broek omlaag doet. Terwijl de mannen bezig zijn, loopt Jonesy om de groep heen en drukt dan zijn handen op de mond en ogen van Sadie. Sadie probeert met haar rechterhand de rechterarm van Jonesy weg te duwen en drukt haar nagels in zijn arm dat begint te bloeden. Als de man Pierce zegt ‘laat haar los, Jonesy’, haalt Jonesy zijn handen van het gezicht van Sadie. Dan is te zien dat Sadie bloed op haar mond heeft en niet meer beweegt. De mannen schudden haar door elkaar maar ze blijft stil liggen met haar ogen bewegingloos open.
Naar het oordeel van de Klachtencommissie is hier sprake van opdringen van seksuele handelingen gepaard met indringend geweld. Duidelijk is dat de vrouw tegen haar wil seksuele handelingen zijn opgedrongen en dat zij hierbij is gedood doordat Jonesy zijn handen op haar gezicht drukte. Dit is naar het oordeel van de Klachtencommissie aan te merken als hiervoor genoemd indringend geweld in de zin van vraag 2.6.2 van de vragenlijst. Bovenstaande beantwoording leidt tot de leeftijdsclassificatie 16 op basis van geweld.
In de categorie angst moet naar het oordeel van de Klachtencommissie vraag 3.1.1 (Komen er beelden van zeer angstige mensen voor?) met ‘1 keer of vaker’ worden beantwoord. De Klachtencommissie doelt hierbij op de hierboven genoemde scène, waarbij overduidelijk aan Sadie te zien is dat ze zeer angstig is. Ze heeft de daarbij behorende fysieke kenmerken, namelijk ze gilt en kermt. Vraag 3.1.2 (Loopt het met de zeer angstige mensen steeds, dus in alle gevallen, direct goed af?) moet met ‘nee’ worden beantwoord. Sadie ligt na de verkrachting levenloos op de tafel. Bovenstaande beantwoording leidt tot de leeftijdsclassificatie 12 op basis van angst.
In de categorie discriminatie moet vraag 5.1.1. (Komen er in de productie discriminerende en/of seksistische uitingen of gedragingen voor?) met ‘1 keer of vaker’ worden beantwoord. Onder discriminatie wordt volgens de toelichting op de vragenlijst verstaan: ‘elke uiting waarin bepaalde bevolkingsgroepen als inferieur worden afgeschilderd op grond van ras, religie , huidskleur, sekse, nationaliteit of etnische afstamming’. Vraag 5.1.2. (Worden de discriminerende uitlatingen of gedragingen geneutraliseerd doordat de discriminatie expliciet wordt afgeraden?) moet met ‘nee’ worden beantwoord. Volgens de toelichting op deze vraag in de vragenlijst wordt met expliciet afraden bedoeld dat in de productie duidelijk wordt gezegd dat discriminatie iets is wat niet kan of niet goed is.
De Klachtencommissie wijst hierbij onder andere op de volgende uitingen in de Aflevering. ‘Ik stap echt niet uit voor een bordeel met zwartjes’. ‘Kijk, daar is er nog een. Die is bijna blank’. ‘Kijk dat zwartje nou. Ze doet alsof de tent van haar is. De Fifth Day moet haar een lesje leren’. ‘Ze ziet er blank uit maar is zo zwart als de nacht. Die teef moet eens echte blanke melk proeven’. Ook in de scène waar Sadie aan Jonesy een foto van haar dochter laat zien en Jonesy alleen met Sadie naar New York wil gaan is sprake van discriminerende opmerkingen. Jonesy zegt namelijk onder andere ‘Wij kunnen het halen samen. Niemand zal het merken. Niemand weet wat je bent. Je ziet het bijna niet. Zij is te donker. Wij kunnen samen zijn’.
Naar het oordeel van de Klachtencommissie blijkt uit voornoemde uitingen dat er sprake is van discriminatie op grond van huidskleur. Het verweer van Beklaagde dat impliciet zou worden aangegeven dat discriminatie als verwerpelijk wordt beschouwd, gaat niet op. Zoals in de toelichting op de vragenlijst is vermeld, moet het immers gaan om expliciet afraden. Naar het oordeel van de Klachtencommissie is nergens in de productie duidelijk gezegd dat discriminatie iets is wat niet kan of niet goed is. Bovenstaande beantwoording leidt tot de leeftijdsclassificatie 12 op basis van discriminatie.
De overige inhoudscategorieën zijn op de Aflevering niet van toepassing.
De hoogste leeftijdsclassificatie is bepalend voor de uiteindelijke classificatie waardoor de classificatie van de Aflevering uitkomt op 16 op basis van de inhoudscategorie geweld. De classificatie 16 heeft voor Beklaagde als consequentie dat de Aflevering conform artikel 3.1 van het Deelreglement Televisie alleen na 22.00 uur mag worden uitgezonden.
De onderhavige Aflevering is de dertiende aflevering van het eerste seizoen van een door Beklaagde aangepaste televisie-versie van de Serie. Deze aflevering maakte geen deel uit van de steekproef.
De classificatie van de onderhavige Aflevering van 16 jaar op basis van geweld wordt, de leeftijdsclassificatie voor het gehele seizoen van de Serie, nu de regel is dat de zwaarst geclassificeerde aflevering van het seizoen maatgevend is.
Indien Beklaagde van mening is dat de classificatie 16 op basis van geweld voor het gehele seizoen van de Serie te zwaar is, gezien de inhoud van de overige afleveringen, dan is zij bevoegd conform het Seriebeleid een classificatiesteekproef uit te voeren, zonder de Aflevering in haar huidige vorm. Beklaagde dient in dat geval voldoende kenbaar te maken dat de classificatie van de Aflevering afwijkt van de overige afleveringen van de Serie, onder andere door vermelding van de verschillende classificaties in de database van het NICAM.
Conform het actuele seriebeleid van het NICAM zijn omroepinstellingen in alle gevallen verantwoordelijk voor de classificatie en het uitzendtijdstip van zowel de serie als geheel, als van de afzonderlijke afleveringen. Als gevolg hiervan kan de Klachtencommissie ook boetes opleggen voor afleveringen die geen deel uitmaakten van de steekproef. Gelet op het voorgaande beslist de Klachtencommissie als volgt.
8. De beslissing van de Klachtencommissie
Gelet op het hiervoor overwogene acht de Klachtencommissie de klacht van Klager gegrond.
De classificatie van de Aflevering dient uit te komen op 16 op basis van geweld, met als gevolg dat de Aflevering op een te vroeg tijdstip is uitgezonden, namelijk om 18.00 uur. Beklaagde dient binnen vier weken na dagtekening van deze uitspraak alle maatregelen te nemen om de onjuiste classificatie ongedaan te maken. Daar valt in ieder geval onder dat Beklaagde de door de Klachtencommissie aangegeven classificatie 16 in combinatie met het inhoudspictogram voor geweld voor deze Aflevering zelf alsnog door middel van het invullen van het classificatieformulier in te voeren in de database van het NICAM.
Verder dient Beklaagde alsnog binnen vier weken het onderhavige seizoen van de Serie, waarvan de Aflevering deel uit maakt, met inachtneming van deze uitspraak in de database van het NICAM in te voeren. Beklaagde kan in plaats van het voorgaande gelet op de wisselende inhoud er ook voor kiezen de afleveringen apart te classificeren.
De Klachtencommissie gaat conform artikel 13 lid 1 onder C Klachtenreglement van het NICAM over tot het opleggen van een boete aan Beklaagde. Bij de berekening van de onderhavige boete is de Klachtencommissie uitgegaan van de Sanctierichtlijn, die op 15 november 2004 in werking is getreden. Daarbij is van belang dat diverse malen in eerdere uitspraken (onder andere klachtnummer 081024.01 ‘Promo the Ring’ en klachtnummer 090330.02 JAG) klachten tegen Beklaagde gegrond zijn verklaard en boetes zijn opgelegd.
De onderhavige overtreding valt binnen de categorie A ‘Inhoudelijke overtredingen’; de Aflevering is verkeerd geclassificeerd. Beklaagde is een landelijk opererende omroep, waarvoor elk punt € 2.000,-- is. Wanneer de originele classificatie en het oordeel van de Klachtencommissie twee of meer leeftijdscategorieën verschillen, brengt dat volgens de Sanctierichtlijn zes punten met zich mee. Nu de leeftijdscategorie wordt verhoogd van 9 naar 16 jaar, zou de boete derhalve uitkomen op € 12.000,--.
In bovengenoemde Sanctierichtlijn staat opgenomen dat de Klachtencommissie de mogelijkheid heeft een correctiefactor toe te passen. Afhankelijk van de mate van verwijtbaarheid kan de correctiefactor naar boven dan wel naar beneden worden bijgesteld.
Voorts laat het Seriebeleid van het NICAM de Klachtencommissie de ruimte om, in het geval dat het seriebeleid correct is uitgevoerd en de aflevering niet via de steekproef is geclassificeerd, gebruik te maken van de correctiefactor om de boete naar beneden bij te stellen indien beklaagde wel zorgvuldig heeft gehandeld conform de uitspraak van de Commissie van Beroep inzake ‘Sliders’ (klachtnummer 061031.02). De Klachtencommissie bepaalt per geval of de omstandigheden aanleiding geven tot aanpassing van de boete.
De Klachtencommissie stelt vast dat Beklaagde de steekproef correct heeft uitgevoerd en dat de Aflevering niet in de steekproef heeft gezeten. In het onderhavige geval heeft Beklaagde echter, zoals uit haar verweer blijkt, de desbetreffende Aflevering aangepast door te knippen in bepaalde scènes met de intentie om de aflevering vanaf 18.00 uur uit te zenden.
Naar het oordeel van de Klachtencommissie was gelet hierop voor Beklaagde redelijkerwijs voorzienbaar dat de onderhavige aflevering inhoudelijk zou afwijken van de overige afleveringen binnen het geclassificeerde seizoen. Beklaagde heeft de Aflevering immers bekeken alvorens in de Aflevering te knippen. De Klachtencommissie weegt ook mee dat de Aflevering twee leeftijdscategorieën verschilt met de classificatie van de Serie. Derhalve heeft naar het oordeel van de Klachtencommissie Beklaagde onzorgvuldig gehandeld, zodat geen aanleiding bestaat de correctiefactor naar beneden bij te stellen.
De correctiefactor wegens recidive in verband met het aantal eerder gegrond verklaarde klachten bedraagt momenteel 1,5. De Klachtencommissie heeft in haar uitspraak van 3 juli 2009 (klachtnummer 090330.02 J.A.G.) aangekondigd de correctiefactor wegens recidive te verhogen van 1,5 naar 2. Gezien de uitspraken van de Commissie van Beroep van 18 september 2009 (klachtnummer 090421.01 De Hoofdprijs), 15 april 2009 (klachtnummer 080904.01 Hollandse Krijgers) en 11 februari 2009 (klachtnummer 080630.01 Trauma Centrum) ziet de Klachtencommissie momenteel geen aanleiding de correctiefactor wegens recidive te verhogen. Gelet op de hoogte van de onderhavige boete zal de Klachtencommissie de correctiefactor wegens recidive in dit geval in het geheel niet toepassen.
De door Beklaagde te betalen boete bedraagt hierdoor € 12.000,- . Het hierboven genoemde bedrag dient door Beklaagde binnen 30 dagen na factuurdatum te worden voldaan. De factuur wordt separaat toegezonden.
Partijen hebben, voor zover zij in het ongelijk zijn gesteld, de mogelijkheid tegen deze uitspraak beroep aan te tekenen bij de Commissie van Beroep van het NICAM. Het beroepschrift dient binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak van de Klachtencommissie schriftelijk bij de secretaris van de Commissie van Beroep te worden ingediend. Het adres luidt: NICAM, Commissie van Beroep, Postbus 322, 1200 AH Hilversum.
Hilversum, 17 december 2009
Beslissing van de Commissie van Beroep van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM)
1. De uitspraak van de Klachtencommissie
Bij beslissing van 17 december 2009 heeft de Klachtencommissie van het NICAM de klacht van Klager in eerste aanleg d.d. 22 september 2009 met betrekking tot de Aflevering beoordeeld. Klager in eerste aanleg heeft aangegeven dat er in de Aflevering, die om 18.00 uur is uitgezonden, sprake is van expliciet racisme en dat er een groepsverkrachting te zien is. Doorgaans wordt de Serie ’s avonds na 20.30 uur uitgezonden, vanwege de vrij zware thematiek. Klager verbaasde zich al over het tijdstip, maar toen hij de Aflevering eenmaal bekeken had, vond hij deze volkomen ongeschikt voor zo’n vroeg tijdstip.
De Serie, waarvan de Aflevering deel uitmaakt, is geclassificeerd door middel van een steekproef met behulp van classificatieformulier 6.2 en heeft geleid tot de classificatie ‘Let op met kinderen tot 9 jaar’ (9) op basis van de inhoudscategorie angst, met als toevoeging grof taalgebruik.
De Klachtencommissie heeft Klager ontvankelijk, en de klacht gegrond verklaard. De Klachtencommissie heeft, naar aanleiding van het verweer van Opposant, expliciet opgemerkt dat de drempel van de klachtenprocedure van het NICAM zeer laag is. Klager in eerste aanleg heeft aangegeven op welke aflevering zijn klacht betrekking heeft en deze kort omschreven. Hij heeft daarbij expliciet racisme en een groepsverkrachting genoemd. De klacht is naar het oordeel van de Klachtencommissie voldoende bepaalbaar.
Om de juiste classificatie vast te kunnen stellen, heeft de Klachtencommissie het huidige classificatieformulier, versie 6.5, zelf op de Aflevering toegepast. De classificatie van de Aflevering is uitgekomen op ‘Let op met kinderen tot 16 jaar’ (16) op grond van de inhoudscategorie geweld (de classificatie van de inhoudscategorieën angst en discriminatie zijn uitgekomen op ‘Let op met kinderen tot 12 jaar’ (12)). De vragen 2.6.1 (Worden er seksuele handelingen opgedrongen?) en 2.6.2 (Gaat het opdringen van de seksuele handelingen gepaard met indringend geweld?) zijn door de Klachtencommissie met ‘ja’ beantwoord. Dat heeft als consequentie dat de Aflevering alleen na 22.00 uur mag worden uitgezonden. De Aflevering is de dertiende van het eerste seizoen van een door Opposant aangepaste televisieversie van de Serie. De Aflevering heeft geen deel uitgemaakt van de steekproef. De classificatie 16 op basis van geweld van de Aflevering wordt ook de leeftijdsclassificatie voor het gehele seizoen van de Serie, tenzij Opposant van mening is dat de classificatie 16 te zwaar is voor het gehele seizoen, gezien de inhoud van de overige afleveringen. Dan is zij bevoegd een classificatiesteekproef uit te voeren zonder de Aflevering in haar huidige vorm, doch dient zij dat in de database van het NICAM voldoende kenbaar te maken. Opposant kan er, gezien de wisselende inhoud van de afleveringen, ook voor kiezen alle afleveringen apart te classificeren.
De Klachtencommissie heeft Opposant opgedragen om de door de Klachtencommissie aangegeven classificatie van de Aflevering zelf alsnog in te voeren in de database van het NICAM.
De Klachtencommissie is conform artikel 13 lid 1 onder C Klachtenreglement overgegaan tot het opleggen van een boete aan Opposant, nu er in eerdere uitspraken, ‘Promo the Ring’ (klachtnummer: 081024.01) en ‘J.A.G.’ (klachtnummer: 090330.02) tegen Opposant klachten gegrond zijn verklaard en sancties zijn opgelegd. Bij de berekening van de boete is de Klachtencommissie uitgegaan van de Sanctierichtlijn d.d. 15 november 2004. De onderhavige overtreding valt binnen de categorie A ‘Inhoudelijke Overtredingen’; de Aflevering is verkeerd geclassificeerd. Opposant is een landelijk opererende omroeporganisatie, waarvoor één punt € 2.000, - is. Wanneer de oorspronkelijke classificatie en het oordeel van de Klachtencommissie twee of meer leeftijdscategorieën verschillen, brengt dat volgens de Sanctierichtlijn zes punten met zich mee. Nu de leeftijdsclassificatie wordt verhoogd van 9 naar 16, levert dat een boete op van € 12.000, -.
De Klachtencommissie heeft de mogelijkheid de correctiefactor toe te passen. Afhankelijk van de mate van verwijtbaarheid kan die naar boven dan wel naar beneden worden bijgesteld. Conform de uitspraak van de Commissie van Beroep betreffende ‘Sliders, the Breeder’ dient de Klachtencommissie de correctiefactor naar beneden bij te stellen, wanneer het Seriebeleid correct is uitgevoerd, de betreffende aflevering geen deel van de steekproef hoefde uit te maken en Opposant zorgvuldig heeft gehandeld. In casu heeft de Klachtencommissie het volgende overwogen. De steekproef is correct uitgevoerd. Echter in het onderhavige geval heeft Opposant de Aflevering aangepast, zodat deze om 18.00 uur kon worden uitgezonden. Het was voor Opposant dientengevolge redelijkerwijs te voorzien dat de Aflevering inhoudelijk afweek van de overige afleveringen binnen het seizoen. De Klachtencommissie weegt ook mee dat de classificatie van de Aflevering twee categorieën omhoog is gegaan, namelijk van 9 naar 16. Opposant heeft daarom naar het oordeel van de Klachtencommissie onzorgvuldig gehandeld en dat gaf geen aanleiding de correctiefactor naar beneden bij te stellen.
De correctiefactor wegens recidive bedraagt momenteel 1,5. De Klachtencommissie heeft in eerdergenoemde uitspraak betreffende J.A.G. d.d. 3 juli 2009 aangekondigd de factor verder te verhogen naar 2. Echter gezien de uitspraken van de Commissie van Beroep in ‘De Hoofdprijs’, ‘Hollandse Krijgers’ en ‘Trauma Centrum’ ziet de Klachtencommissie momenteel geen aanleiding de correctiefactor verder te verhogen. Gelet op de hoogte van de onderhavige boete zal de Klachtencommissie de correctiefactor wegens recidive in dit geval niet toepassen. De boete blijft derhalve gehandhaafd op € 12.000, -. Afschrift van deze beslissing is aan partijen verzonden op 17 december 2009.
2. De procedure in hoger beroep
Opposant is van de beslissing van 17 december 2009 in beroep gekomen bij beroepschrift van 25 januari 2010, bij de Commissie van Beroep op dezelfde dag binnengekomen. Het bureau van het NICAM heeft Opposant per e-mail van 13 januari 2010 uitstel verleend voor het indienen van haar beroepschrift tot 27 januari 2010. De Commissie van Beroep heeft het beroep behandeld tijdens haar zitting van 16 maart 2010, alwaar namens Opposant is verschenen mevrouw xxx. Klager in eerste aanleg heeft op het verzoek van het bureau van het NICAM nog te reageren, aangegeven daar geen verdere behoefte aan te hebben. Hij heeft het beroepschrift gelezen en vertrouwt op de kennis en deskundigheid van partijen. De Commissie van Beroep heeft acht geslagen op de stukken die op de zaak betrekking hebben, waaronder het dossier van de Klachtencommissie, evenals op het behandelde ter zitting.
3. De gronden voor het hoger beroep
Tegen de uitspraak van de Klachtencommissie voert Opposant in het beroepschrift de volgende, enigszins verkorte, gronden aan. Het volledige beroepschrift, als ook het eerdere verweerschrift, worden als ingelast beschouwd.
De Klachtencommissie heeft bepaald dat Opposant een boete krijgt opgelegd van € 12.000, - op grond van het bepaalde in de Sanctierichtlijn van het NICAM. Opposant is van mening dat de Klachtencommissie ten onrechte de leeftijdsclassificatie 16 heeft vastgesteld. Bepalend is daarbij geweest een scène die naar de mening van de Klachtencommissie indringend geweld bevat. De Klachtencommissie doelt op de scène waarin de melkman Pierce en drie andere mannen het huis van Sadie binnendringen. Sadie is op dat moment in gesprek met Jonesy. Sadie kijkt angstig en deinst achteruit. De mannen grijpen Sadie vast. Zij gilt en verzet zich. De mannen duwen Sadie achterover op tafel en de man Pierce maakt een stotende beweging. Bepalend voor de leeftijdsclassificatie 16 is de beantwoording van vraag 2.6.2 uit de vragenlijst. Deze vraag luidt: “Gaat het opdringen van de seksuele handelingen gepaard met indringend geweld?” Deze vraag is door de Klachtencommissie na de beoordeling van bovengenoemde scène met ‘ja’ beantwoord. Opposant is van mening dat deze vraag met ‘nee’ beantwoord dient te worden. Bij de formulering van de vraag wordt een aantal voorbeelden van indringend geweld genoemd, namelijk ‘het slachtoffer wordt hard geslagen’, ‘ het slachtoffer wordt gewurgd’ of ‘er wordt een mes op de keel gezet’. Naar de overtuiging van Opposant is er in de onderhavige scène geen sprake van één van deze vormen van indringend geweld.
In de bewuste scène is er een moment dat Jonesy zijn hand op de mond van Sadie drukt. De Klachtencommissie zegt hierover het volgende: ‘Duidelijk is dat de vrouw tegen haar wil seksuele handelingen worden opgedrongen en dat zij hierbij is gedood doordat Jonesy zijn handen op haar gezicht drukte’. Naar het oordeel van Opposant is uit de beelden niet duidelijk op te maken dat Sadie om het leven komt doordat Jonesy zijn hand op haar mond drukt. Deze stelling heeft Opposant mede ingenomen doordat zij de beelden heeft vergeleken met een voorbeeld uit de film ‘American History X’. Deze film wordt door het NICAM ook als voorbeeld genoemd bij vraag 2.6.2. De scène uit ‘American History X’ is naar de overtuiging van Opposant veel heftiger dan de bewuste scène uit de Aflevering.
Indien vraag 2.6.2 met ‘nee’ wordt beantwoord, komt de leeftijdsclassificatie uit op 12 en is het verschil met de oorspronkelijke classificatie slechts één leeftijdscategorie. Dat levert uiteindelijk een boete op van € 2.000, -. De Klachtencommissie heeft volgens Opposant ten onrechte geconcludeerd dat de leeftijdsclassificatie van de Aflevering op 16 uit dient te komen. Opposant verzoekt de Commissie van Beroep het besluit van de Klachtencommissie van 17 december 2009 te vernietigen en de classificatie vast te stellen op 12. Dientengevolge zal ook de boete moeten worden verlaagd.
4. De behandeling ter zitting
Opposant bevestigt ter zitting dat de Aflevering, waarover de Commissie van Beroep beschikt, de geknipte versie is, zoals deze op televisie is uitgezonden. Er is één scène van belang. Daarin is geen sprake van indringend geweld. Opposant sluit graag aan bij het ingediende beroepschrift. De dader houdt zelfs van het slachtoffer. Er zijn geen uitpuilende ogen te zien, geen blauwe aanloop bij het slachtoffer. Er is zeker sprake van geweld, maar dat is niet indringend te noemen. Het fragment in de aangehaalde film ‘American History X’ is veel heftiger. De Commissie van Beroep geeft aan dat de nagels van het slachtoffer in de arm van de dader staan en dat daar ook bloed te zien is. Na de bewuste scène is zij levenloos en komt er bloed uit haar mond. Opposant blijft van mening dat de dader voorzichtig is met het slachtoffer. Er is wel sprake van geweld, doch dat is niet indringend.
5. De beoordeling
Ten aanzien van de aangevoerde gronden tot vernietiging van de beslissing van de Klachtencommissie overweegt de Commissie het volgende. De Commissie van Beroep is het eens met de beantwoording van alle relevante vragen door de Klachtencommissie en de beslissing de leeftijdsclassificatie van de Aflevering vast te stellen op 16 op basis van geweld. Ook de Commissie is van mening dat er in de bewuste scène wel degelijk sprake is van het opdringen van seksuele handelingen met indringend geweld. Het slachtoffer ligt na de groepsverkrachting levenloos op tafel. Ten aanzien van de door Opposant aangehaalde film ‘American History X’ merkt de Commissie van Beroep op dat de voorbeelden bij de vragen in het classificatieformulier slechts gelden als indicatie en ook niet uitputtend zijn bedoeld.
De Commissie van Beroep heeft geconstateerd dat Opposant de Aflevering heeft aangepast, zodat deze om 18.00 uur kon worden uitgezonden. Hierbij zijn echter de beelden die een leeftijdsclassificatie 16 verdienen gehandhaafd. De Aflevering is uitgezonden om 18.00 uur, terwijl deze met de leeftijdsclassificatie 16 pas na 22.00 uur uitgezonden had mogen worden. De Commissie van Beroep kan zich voorts vinden in de motivering van de Klachtencommissie om geen correctiefactor toe te passen, waardoor de boete ongewijzigd gehandhaafd blijft op € 12.000, -.
De Commissie van Beroep, op vorenstaande gronden beslissende: Bekrachtigt de beslissing van de Klachtencommissie van het NICAM van 17 december 2009.
Hilversum, 12 april 2010
