Klachtnummer: 070311.02
Beslissing van de Klachtencommissie van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM)
Audiovisuele productie: serie ‘De Gouden Kooi’, hierna te noemen: de Serie, aflevering van 11 maart 2007 om 9:55 uur, hierna te noemen: de Aflevering
1. De procedure
Klager heeft op 11 maart 2007 een klacht ingediend over de Aflevering.
De voorzitter van de Klachtencommissie heeft de klacht conform artikel 5 lid 1 Klachtenreglement van het NICAM getoetst en bepaald dat de klacht in behandeling kan worden genomen.
Beklaagde heeft bij brief van 10 april 2007 verweer gevoerd.
De Klachtencommissie heeft de klacht behandeld in haar zitting van 18 april 2007.
2. De bestreden audiovisuele productie
Beklaagde heeft de Serie geclassificeerd. De classificatie is ‘niet schadelijk/alle leeftijden’ (AL), met de toevoeging van grof taalgebruik (pictogram: schreeuwend mannetje)
3. De klacht
De klacht richt zich op de inhoudscategorieën seks en grof taalgebruik.
Klager vindt het vreemd dat er om 9.00 uur in de ochtend beelden van naakte, zoenende mensen en seks werden uitgezonden. Ook werd er flink op los gescholden. Klager heeft hier op zich geen problemen mee, maar hij vraagt zich zeer af of dit wel toelaatbaar is op een zondag op dit tijdstip. Dit soort programma’s wordt juist later op de avond uitgezonden. Hoe kan een herhaling dan wel op elk gewenst tijdstip bekeken worden? Klager heeft daar ernstige twijfels over.
4. Het verweer
In het verweerschrift geeft Beklaagde, hieronder verkort weergegeven, het volgende aan.
Beklaagde acht het merkwaardig dat de e-mail van Klager is aangemerkt als klacht. Blijkens zijn e-mail heeft Klager immers ‘geen problemen’ met de inhoud van het programma, maar vraagt hij zich af of het toelaatbaar is op een zondag en op dit
tijdstip. Hij lijkt van de in het programma voorkomende elementen geen schade te hebben ondervonden of te vinden dat (zijn) kinderen daarvan schade hebben ondervonden. Beklaagde verzoekt de Klachtencommissie om de e-mail niet als klacht ontvankelijk te verklaren.
Indien de Klachtencommissie de e-mail wel als klacht opvat, geldt het volgende. Klager heeft kennelijk mede vragen over het tijdstip van uitzending op zondag. Beklaagde gaat er van uit dat dit is ingegeven door de religieuze implicatie van de zondag. Dit heeft echter geen gevolgen voor Kijkwijzer. Op grond hiervan verzoekt Talpa de Klachtencommissie om de klacht ongegrond te verklaren.
Klager lijkt er geen problemen mee te hebben dat het programma om 19.30 uur ’s avonds uitgezonden wordt. Klager lijkt er alleen problemen mee te hebben dat een herhaling van het programma in de ochtend wordt uitgezonden. Nu er volgens Kijkwijzer geen verschillende voorwaarden zijn voor programma’s die in de ochtend of ’s avonds voor 20.00 uur worden uitgezonden, verzoekt Beklaagde de Klachtencommissie om de klacht ongegrond te verklaren.
Beklaagde gaat ervan uit dat Klager een volwassene is boven de 16. Nu Kijkwijzer ziet op schadelijkheid van programma’s voor kinderen en Klager het programma niet schadelijk voor kinderen acht, bevat de klacht geen klacht in de zin van Kijkwijzer.
Indien de Klachtencommissie het bovenstaande niet van toepassing acht, dan geldt het volgende. Klager klaagt kennelijk over de seksuele handelingen en grof taalgebruik in de Aflevering. In de Aflevering komen inderdaad enkele seksuele handelingen en seksueel georiënteerd taalgebruik voor. De beelden waarin seksuele handelingen worden getoond, duren bij elkaar ongeveer 1 minuut en 33 seconden. Bij elkaar opgeteld komt het seksueel taalgebruik en de seksuele handelingen echter niet vaak voor. De Aflevering mocht derhalve op ieder tijdstip van de dag worden uitgezonden.
Beklaagde verzoekt de Klachtencommissie de klacht ongegrond te verklaren, althans af te wijzen.
5. De mondelinge behandeling
Klager geeft aan dat zijn e-mail inderdaad vrijblijvend is geformuleerd, maar dat deze zeker moet worden gezien als klacht en dat deze door het NICAM ook als zodanig is behandeld. Klager geeft voorts aan dat hij niet religieus is, dat is slechts een aanname van Beklaagde. Ook het argument in het verweerschrift van Beklaagde over het uitzendtijdstip vindt Klager niet steekhoudend. Klager herhaalt dat er naast de seksuele handelingen veel in wordt gescholden. Het verbaast klager dat het programma deze classificatie heeft gekregen.
Beklaagde geeft aan dat hiermee het eerste deel van het verweerschrift vervalt.
Zij benadrukt dat er wel voorafgaande aan het programma is gewaarschuwd voor grof taalgebruik. Seksuele handelingen zijn niet vaak in beeld, en zeker niet heftig. Het programma draait niet om seksuele handelingen. Desgevraagd geeft Beklaagde aan dat er in de Aflevering niet veel drankgebruik is te zien. Klager is van mening dat er wel degelijk veel alcohol wordt genuttigd. De mensen zijn immers dronken.
Beklaagde geeft vervolgens desgevraagd aan dat de regels in het huis van De Gouden Kooi verschillen van het Big Brother huis, maar dat de kern hetzelfde is.
Beklaagde geeft ten slotte aan dat de Serie volgens de Kijkwijzer regels wordt uitgezonden.
6. Het oordeel van de Klachtencommissie
De Klachtencommissie acht Klager ontvankelijk in zijn klacht. Volgens artikel 1 lid 4 van het Klachtenreglement dient een klacht schriftelijk én gemotiveerd ingediend te worden bij het bureau van het NICAM. De Klachtencommissie is van mening dat Klager aan de voorwaarden genoemd in dit artikel heeft voldaan, door aan te geven dat hij ernstige twijfels heeft aan het uitzendtijdstip van de Aflevering.
De Klachtencommissie overweegt het volgende.
De Klachtencommissie is van oordeel dat de Serie een semi live programma is. In de definities van het Deelreglement Televisie staat een semi live programma als volgt omschreven: “Programmaonderdeel dat live wordt opgenomen en dat met enige vertraging wordt uitgezonden”.
Artikel 7 Deelreglement Televisie zegt over live en semi live programma’s het volgende:
7.1 In afwijking van artikel 1 lid 1 Algemeen Reglement hoeft een (semi) live programma niet geclassificeerd te worden.
7.2 De omroepinstelling dient bij het bepalen van de inhoud van een (semi) live programma rekening te houden met het tijdstip waarop het programma zal worden uitgezonden en vice versa.
Op grond van dit artikel is Beklaagde niet verplicht de Serie te classificeren. De Klachtencommissie wijst op hetgeen in artikel 7 lid 2 staat vermeld. De omroepinstelling dient bij het bepalen van de inhoud rekening te houden met het uitzendtijdstip. Beklaagde heeft bepaald dat de Serie om 19.30 uur wordt uitgezonden. Vervolgens wordt er beeldmateriaal verzameld en doordat elke aflevering bestaat uit een compilatie van het beeldmateriaal, bepaalt Beklaagde elke keer opnieuw de inhoud van het programma, waarbij zij zich elke keer opnieuw moet afvragen of de inhoud overeenkomt met het gekozen uitzendtijdstip. Artikel 3 lid 1 Deelreglement Televisie dient hierbij als uitgangspunt. Dit artikel luidt als volgt: “De
omroeporganisatie zendt programmaonderdelen met de leeftijdsclassificatie ‘let op met kinderen tot 12 jaar’(12) niet uit voor 20.00 uur en programmaonderdelen met de leeftijdsclassificatie ‘let op met kinderen tot 16 jaar’ niet uit voor 22.00 uur”.
In feite dient elke aflevering beoordeeld te worden, wat betekent dat er getoetst wordt op mogelijke schadelijkheid voor jeugdigen met inachtneming van Kijkwijzer, echter zonder te classificeren (het daadwerkelijk invullen van de vragenlijst).
Om te bepalen of de Aflevering voor 20.00 uur uitgezonden mocht worden, heeft de Klachtencommissie het classificatieformulier 4.0 toegepast op de Aflevering en behandelt hieronder de relevante vragen. Deze versie van het vragenformulier is sinds 11 september 2006 in werking en verschilt inhoudelijk nauwelijks van versie 1.2 Versie 4.0 kent een efficiëntere routing. Dit komt onder andere doordat vragen, die
niet tot een hogere classificatie leiden, wegvallen tijdens het invullen. Ook zijn er vragen samengevoegd. Deze technische aanpassingen hebben echter geen invloed op de uiteindelijke classificatie. De Klachtencommissie behandelt hieronder de relevante vragen.
In de inhoudscategorie seks moet vraag 4.1.1. (Komt er in de productie seksueel georiënteerd taalgebruik voor?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden. In de Aflevering is onder andere hoorbaar hoe een bewoner op indringende wijze herhaaldelijk aan een ander vraagt: “Heb je geneukt”? en roepen de bewoners die in een bubbelbad zitten in koor: “Tongen, tongen!”. Voorts wordt er een groot deel van de Aflevering tussen bewoners over seks gepraat. Vraag 4.1.2. (Hoe vaak zijn er seksuele handelingen zichtbaar?) moet naar het oordeel van de Klachtencommissie met ‘vaak’ worden beantwoord. In de vragenlijst staat dat onder seksuele handelingen wordt verstaan: “alle handelingen die er op gericht zijn de actor zelf, een andere persoon in de productie, of de kijker op te winden. Dit kan ook een suggestieve handeling zijn”. In de Aflevering zijn veelvuldig seksuele handelingen te zien in het bubbelbad, meerdere malen onder de douche en later in de Aflevering worden alle seksuele handelingen van één van de bewoonsters op een rij gezet. In tegenstelling tot wat Beklaagde stelt, beperken de seksuele handelingen zich niet tot zoenende mensen. Opwindend strelen en betasten van lichaamsdelen als billen, kruis en borsten is in de Aflevering te zien. Dit soort handelingen staat in de vragenlijst genoemd als voorbeeld.
Bovenstaande beantwoording leidt tot de leeftijdsclassificatie 12.
In de inhoudscategorie grof taalgebruik moet vraag 7.1.1. (Komt er in de productie grof taalgebruik (vloeken, schuttingtaal) voor?) met ‘1 keer of vaker’ worden beantwoord.
De Klachtencommissie is bevoegd de inhoud van audiovisuele producten ambtshalve te beoordelen. Met andere woorden, de Klachtencommissie is bevoegd alle inhoudscategorieën van Kijkwijzer in haar beoordeling mee te nemen, ook wanneer daar niet expliciet over is geklaagd. De Klachtencommissie is ten aanzien van de Aflevering van mening dat Klager weliswaar over seks en grof taalgebruik heeft geklaagd, maar dat ook de inhoudscategorie drugs- en alcoholgebruik een rol speelt. In het onderstaande zal de Klachtencommissie derhalve de relevante vragen ten aanzien van deze inhoudscategorie behandelen.
In de inhoudscategorie drugs- en alcoholgebruik moet vraag 6.1.1. (Komt er (a) harddrugs- (b) overmatig softdrugsgebruik of (c) overmatig alcoholgebruik in de productie voor?) met ‘1 keer of vaker’ worden beantwoord. De Klachtencommissie is van oordeel dat de bewoners geregeld zichtbaar alcohol nuttigen en daar bovendien zichtbaar dronken van worden. Het alcoholgebruik wordt niet in een gunstig daglicht gezet (vraag 6.1.2.). Vraag 6.1.3. (Wordt het overmatige drankgebruik expliciet afgeraden?) moet met ‘nooit’ beantwoord worden. Ten slotte moet vraag 6.1.4. (Wordt het overmatige alcoholgebruik uitgevoerd door een niet serieus te nemen antiheld in een comedy?) eveneens met ‘nooit’ beantwoord worden.
Bovenstaande beantwoording leidt tot de leeftijdsclassificatie 12.
Nu de Klachtencommissie zich slechts ambtshalve uit kan spreken over de inhoudscategorie drugs- en alcoholgebruik, kan zij deze beoordeling slechts in overweging meegeven aan Beklaagde. Het ambtshalve oordeel heeft geen consequenties voor Beklaagde in het kader van onderhavige klacht en zal in deze niet kunnen leiden tot enige sanctie zoals genoemd in artikel 13 van het Klachtenreglement van het NICAM.
De overige inhoudscategorieën zijn op de Aflevering niet van toepassing.
De classificatie van de Aflevering komt uit op 12 op basis van de inhoudscategorieën seks en drugs- en alcoholgebruik met als toevoeging grof taalgebruik.
De classificatie 12 heeft als consequentie dat de Aflevering conform artikel 3 lid 1 Deelreglement Televisie alleen na 20.00 uur mag worden uitgezonden.
Nu de Serie en derhalve de Aflevering een semi live programma is, was classificatie van de Aflevering niet verplicht. Wel had Beklaagde bij het samenstellen van de Aflevering de criteria van Kijkwijzer in acht moeten nemen. Aan de hand van de omslagpunten die door het NICAM beschikbaar zijn gesteld, en bekend worden verondersteld, had Beklaagde tot de conclusie moeten komen dat de Aflevering niet voor 20.00 uur uitgezonden had mogen worden. De keuze van Beklaagde om de uitzending op een zondag om 9.00 uur uit te zenden, acht de Klachtencommissie dan ook zeer ongelukkig, temeer nu het een feit van algemene bekendheid is dat op dit tijdstip veel kinderen televisie kijken, al dan niet zonder begeleiding van ouders en of verzorgers.
Ten aanzien van de classificatie die Beklaagde voor de Serie heeft opgenomen in de database van het NICAM stelt de Klachtencommissie zich op het standpunt dat het beter is om (semi) live programma’s geheel niet te classificeren, dan een classificatie te verrichten op basis van een verwachting. Dit standpunt heeft de klachtencommissie overigens eerder uitgedragen richting Beklaagde, namelijk in haar uitspraak van 7 februari jl. inzake klacht 061004.01: ‘Big Brother’.
7. De beslissing van de Klachtencommissie
Gelet op het hiervoor overwogene acht de Klachtencommissie de klacht gegrond.
De Aflevering mocht op basis van de beelden die vallen onder de inhoudscategorie seks niet voor 20.00 uur worden uitgezonden. Ambtshalve is de Klachtencommissie van oordeel dat de uitzending op basis van de beelden die vallen onder de inhoudscategorie drugs- en alcoholgebruik eveneens niet voor 20.00 uur uitgezonden mocht worden.
De Klachtencommissie gaat conform artikel 13 lid 1 onder C Klachtenreglement van het NICAM over tot het opleggen van een boete aan Beklaagde, nu er in eerdere uitspraken (050828.01: promo Parels en Zwijnen; 061004.01: Big Brother) jegens Beklaagde een sanctie is opgelegd. Bij de berekening van de onderhavige boete is de Klachtencommissie uitgegaan van de Sanctierichtlijn.
De onderhavige overtreding valt binnen de categorie A ‘inhoudelijke overtredingen’; de Aflevering is op een verkeerd tijdstip uitgezonden. Beklaagde is een landelijk opererende omroep. Het op een verkeerd tijdstip uitzenden van een programma brengt volgens de Sanctierichtlijn voor Beklaagde een boete van € 2000, - met zich mee. Nu het de tweede keer is binnen drie maanden tijd dat een klacht over een zeer
vergelijkbare semi live uitzending gegrond wordt verklaard, stelt de Klachtencommissie de correctiefactor vast op 2.
De boete komt derhalve uit op € 4000, -
Het hierboven genoemde bedrag dient door Beklaagde binnen 30 dagen na factuurdatum te worden voldaan. De factuur wordt gescheiden toegezonden.
Partijen hebben, voor zover zij in het ongelijk zijn gesteld, de mogelijkheid tegen deze uitspraak beroep aan te tekenen bij de Commissie van Beroep van het NICAM. Het beroepschrift dient binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak van de
Klachtencommissie schriftelijk bij de secretaris van de Commissie van Beroep te worden ingediend. Het adres luidt: NICAM, Commissie van Beroep, Postbus 322, 1200 AH Hilversum.
Hilversum, 8 mei 2007
