Beslissing van de Klachtencommissie van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM)
Audiovisuele productie: de film ‘De zusjes Kriegel’, uitgezonden op 7 maart 2009 om 12:00 uur, hierna te noemen: de Film
1. De procedure
Klaagster heeft op 7 maart 2009 aangevuld bij e-mail van 26 maart en 3 april een klacht ingediend over de Film.
De voorzitter van de Klachtencommissie heeft de klacht conform artikel 5 lid 1 Klachtenreglement van het NICAM getoetst en bepaald dat de klacht in behandeling kan worden genomen.
Beklaagde sub 1 heeft bij brief van 7 mei verweer gevoerd.
Beklaagde sub 2 heeft bij brief van 5 mei verweer gevoerd.
De Klachtencommissie heeft de klacht behandeld in haar zitting van 13 mei 2009.
Klaagster noch Beklaagde sub 1 noch Beklaagde sub 2 heeft, na deugdelijke oproeping, gebruik gemaakt van de mogelijkheid haar standpunt mondeling toe te lichten.
2. De bestreden audiovisuele productie
De Film vertelt het verhaal van de elfjarige drieling Lien, Sien en Fien die door de politie in een heropvoedingsinstituut geplaatst worden. De directeur van het tehuis gebruikt zwarte magie op kinderen. De drieling gaat de strijd met hem aan.
Beklaagde sub 1 heeft de Film is op 17 mei 2004 geclassificeerd met behulp van classificatieformulier 3.0. en is uitgekomen op de classificatie ‘let op met kinderen jonger dan 6’ (6) op basis van geweld (pictogram: vuistje) en angst (pictogram: spinnetje).
Beklaagde sub 2 heeft de Film op 7 maart 2009 om 12.00 uur uitgezonden.
3. De klacht
De klacht richt zich op de Film die op televisie is uitgezonden en heeft betrekking op de inhoudscategorieën geweld en angst.
Klaagster voert aan dat in de Film bij een jongen door middel van zwarte magie een nier verwijderd wordt. Ook wordt duidelijk dat het de bedoeling is dat de drieling uit
de weg geruimd dient te worden door hun beide nieren te verwijderen. Aan het einde van de Film wordt iemand ook nog levend verbrand.
Klaagster begrijpt niet dat de Film de classificatie 6 heeft.
4. Het verweer
In het verweerschrift voert Beklaagde sub 1, hieronder verkort weergegeven, het volgende aan.
Beklaagde sub 1 meent dat de klacht zeer summier gemotiveerd is. Klaagster miskent volgens Beklaagde sub 1 dat Kijkwijzer uitsluitend informatie geeft over de aanwezigheid van mogelijk schadelijke beelden voor kinderen.
Beklaagde sub 1 heeft de classificatie van Beklaagde sub 2 overgenomen op grond van artikel 4 lid 1 van het Algemeen Reglement. Beklaagde sub 2 heeft de classificatie verricht en is uitgekomen op ‘let op met kinderen tot 6 jaar’ op basis van de inhoudscategorieën geweld en angst. Deze classificatie is bij aanvang van de uitzending van de Film op 7 maart 2009 rond 12.00 uur vertoond. De Film is geheel ter goede trouw in overeenstemming met de classificatie uitgezonden. Ten aanzien van de leeftijdscategorie 6 geldt immers geen beperking voor het uitzendtijdstip.
Beklaagde sub 1 verzoekt de Klachtencommissie om de klacht jegens Beklaagde sub 1 geheel ongegrond te verklaren.
In het verweerschrift voert Beklaagde sub 2, hieronder verkort weergegeven, het volgende aan.
Beklaagde sub 2 heeft van de Film ruim 42.000 DVD’s verkocht in België. Dit is de eerste klacht die Beklaagde sub 2 heeft ontvangen. De Film is in 2004 geclassificeerd en volgens de toen geldende vragenlijst geclassificeerd. Het zou kunnen dat de Film nu de leeftijdsclassificatie 9 krijgt. Beklaagde sub 2 zal de Film nogmaals classificeren. Indien er een andere leeftijdsclassificatie uit volgt, zal dit aangepast worden.
5. Het oordeel van de Klachtencommissie
De Klachtencommissie acht Klaagster ontvankelijk in haar klacht. Algemeen moet bekend worden verondersteld dat de drempel van de klachtenprocedure van het NICAM zeer laag is.
De Klachtencommissie overweegt het volgende.
Beklaagde sub 1 heeft de classificatie van de Film overgenomen van Beklaagde sub 2. Hiermee is er sprake van een situatie, zoals opgenomen in artikel 4 Algemeen Reglement, dat handelt over de zogenaamde ‘eerste classificatie’. Artikel 4 lid 1 luidt als volgt: “indien er sprake is van een eerdere classificatie op het audiovisueel product neemt de aangeslotene deze in principe over. De aangeslotene kan te goeder trouw overgaan tot openbaarmaking van het audiovisueel product. De aangeslotene mag zich op het bepaalde in dit artikel beroepen indien er een klacht wordt ingediend naar aanleiding van de openbaarmaking van het audiovisueel product en draagt de bewijslast”.
Met ingang van 1 januari 2009 is een nieuwe vragenlijst in gebruik genomen. De vragenlijst is aangepast omdat er een nieuw leeftijdspictogram (9) is geïntroduceerd met betrekking tot de inhoudscategorie angst.
De Klachtencommissie heeft de thans geldende vragenlijst toegepast op de Film en behandelt hieronder de relevante vragen. Hierbij zal de Klachtencommissie rekening houden met het verschil tussen de huidige vragenlijst, en de vragenlijst die Beklaagde op 17 mei 2004 heeft ingevuld. Op dat moment was de nieuwe sleutel immers nog niet doorgevoerd.
In de categorie geweld moet vraag 2.2.1. (Hoe vaak komt fysiek lijf-aan-lijf geweld voor?) met 1 keer of vaker’ beantwoord worden. Hierbij doelt de Klachtencommissie op de scène waar een man bij een jongen een nier verwijderd . Vraag 2.3.1. (Zitten er geweldsacties in die indringend zijn?) moet met ‘nooit’ beantwoord worden.
Bovenstaande beantwoording leidt tot de classificatie 6 op basis van geweld.
In de inhoudscategorie angst moet vraag 3.4.1. (Komen er griezeleffecten in de productie voor?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden. De Klachtencommissie doelt hier onder andere op de scène in de watermolen waarbij de directeur van het tehuis wordt bestreden met magische krachten. De lucht is donker en de directeur lost uiteindelijk op in de lucht.
Vraag 3.4.2. (Zijn de griezeleffecten hevig?) moet met ‘nooit’ beantwoord worden.
Vervolgens moet vraag 3.5.1. (Komen er beelden van verwondingen voor in de productie?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden. Hierbij wijst de Klachtencommissie op de hoofdwond van de directeur nadat de bus is verongelukt. deze scène angstaanjagend maken. Deze verwondingen is echter niet als ernstig aan te merken, waardoor vraag 3.3.5. (Zijn deze verwondingen ernstig?) met ‘nooit’ beantwoord moet worden.
Ten slotte moet vraag 3.12.1. (Spelen de angstwekkende situaties zich af in een realistische omgeving?) met ‘1 keer of vaker’ worden beantwoord. Hierbij doelt de Klachtencommissie met name op de scène in de watermolen.
Bovenstaande beantwoording leidt tot de classificatie ‘let op met kinderen tot 9 jaar’ (9) op basis van angst.
Vraag 7.1 (Komt er in de productie grof taalgebruik (vloeken, schuttingtaal) voor?) moet met ‘1 keer of vaker’ worden beantwoord. Twee keer wordt in de Film de term ‘godverdomme’ gebruikt en het woord ‘shit’ wordt gebezigd.
De andere inhoudscategorieën zijn op de Film niet van toepassing.
De classificatie van de Film komt uit op 9, op basis van angst met als toevoeging grof taalgebruik.
Klaagster heeft aanstoot genomen aan het feit dat een man levend wordt verbrand als gevolg van voodoo. Voodoo valt niet binnen één van de bovengenoemde categorieën van Kijkwijzer zoals geweld of angst. Vodoo is derhalve geen onderdeel van Kijkwijzer. De Klachtencommissie wenst te benadrukken dat Kijkwijzer waarschuwt voor schadelijke elementen in films en programma’s en geen informatie over geschiktheid geeft. Of een programma geschikt is hangt af van de persoonlijke smaak van de ouders en of opvoeders en is per kind verschillend. Kijkwijzer heeft ook geen enkele invloed op de inhoud van films of programma’s.
6 a. De beslissing van de Klachtencommissie ten aanzien van Beklaagde sub 1
Gelet op het hiervoor overwogene acht de Klachtencommissie de klacht van Klaagster ongegrond.
Beklaagde sub 1 heeft een geslaagd beroep gedaan op artikel 4 lid 1 Algemeen Reglement van het NICAM. Beklaagde sub 1 heeft geen bepalingen uit de reglementen van het NICAM overtreden.
De classificatie van de film dient welliswaar uit te komen op 9 op basis van angst en grof taalgebruik maar de vragen die met de huidige vragenlijst tot bovengenoemde classificatie hebben geleid waren in 2004 echter nog niet aan de vragenlijst toegevoegd.
6 b. De beslissing van de Klachtencommissie ten aanzien van Beklaagde sub 2
De Klachtencommissie acht de klacht van Klaagster ongegrond.
De classificatie van de film dient welliswaar uit te komen op 9 op basis van angst en grof taalgebruik maar de vragen die met de huidige vragenlijst tot bovengenoemde classificatie hebben geleid waren in 2004 echter nog niet aan de vragenlijst toegevoegd.
Op grond van het bovenstaande verzoekt de Klachtencommissie Beklaagde sub 2 ambtshalve de Film te herclassificeren, om een correctie van de oorspronkelijke classificatie van 6 naar de door de Klachtencommissie vastgestelde classificatie 9 te bewerkstelligen.
Beklaagde sub 2 dient bij de eerstvolgende release van de DVD/Video ervoor te zorgen dat de inlay de correcte classificatie vertoont. Indien er tussentijds een herdruk van de omslag plaatsvindt, dient deze de correcte classificatie te vermelden.
Tevens dient Beklaagde sub 2 er zorg voor te dragen dat alle eventuele reclame- en overige uitingen met betrekking tot de DVD de correcte classificatie vermelden.
Partijen hebben, voor zover zij in het ongelijk zijn gesteld, de mogelijkheid tegen deze uitspraak beroep aan te tekenen bij de Commissie van Beroep van het NICAM. Het beroepschrift dient binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak van de Klachtencommissie schriftelijk bij de secretaris van de Commissie van Beroep te worden ingediend. Het adres luidt: NICAM, Commissie van Beroep, Postbus 322, 1200 AH Hilversum.
Hilversum, 5 juni 2009