Beslissing van de Klachtencommissie van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM)

Audiovisuele productie: televisieserie ‘Ghost Whisperer’, hierna te noemen: de Serie, aflevering uitgezonden op 12 april 2010 omstreeks 19:00 uur, hierna te noemen: De Aflevering. 

1. De procedure
Klaagster heeft op 12 april 2010 een klacht ingediend over de Aflevering.

De voorzitter van de Klachtencommissie heeft de klacht conform artikel 5 lid 1 Klachtenreglement van het NICAM getoetst en bepaald dat de klacht in behandeling kan worden genomen.

Beklaagde heeft tegen de klacht verweer gevoerd bij brief van 28 mei 2010.

De Klachtencommissie heeft de klacht behandeld in haar zitting van 16 juni 2010.

Klaagster heeft, na deugdelijke oproeping, geen gebruik gemaakt van de mogelijkheid haar standpunt nader toe te lichten.

Beklaagde is ter zitting verschenen.

2. De bestreden audiovisuele productie
De Serie is geclassificeerd door middel van een steekproef met behulp van het classificatieformulier van het NICAM en heeft de classificatie ‘let op met kinderen tot negen jaar’ (9) op basis van angst (pictogram spinnetje).

De serie gaat over de jonge vrouw Melinda, die kan communiceren met geesten. De geesten vragen haar hulp bij het doorgeven van boodschappen. In de Aflevering ziet Melinda de geest van Chen, die is overleden bij een brand in zijn restaurant.

3. De klacht
Klaagster zocht met de afstandsbediening voor haar dochters van 8 en 10 jaar naar een bepaald programma. Zij zapte met de afstandsbediening en kwam daarbij op de onderhavige zender. Daar was een voorfilmpje van de Aflevering met beelden van een gesmolten man, die in brand stond. Haar dochters schrokken hevig van deze beelden en konden daarna moeilijk slapen. Klaagster en haar dochters vroegen zich af of het normaal is op dit tijdstip (19.00). Klaagster is erg boos dat deze beelden op dit tijdstip wordt uitgezonden. Zij zou graag Kijkwijzer regels voor vooraankondigingen willen.  

4. Het verweer
In zijn verweerschrift geeft Beklaagde het volgende, hierna kort weergegeven, aan.

Beklaagde verzoekt de klacht niet-ontvankelijk te verklaren op grond van het feit dat de Klachtencommissie enkel oordeelt over het al dan niet overtreden van de Kijkwijzerregels en niet over de inhoud van een programma. Klaagster geeft in haar klacht niet aan welke Kijkwijzerregel is overtreden. Er wordt geen melding gemaakt van een eventuele onjuiste classificatie, onjuist pictogram of onjuist uitzendtijdstip. Klaagster vraagt zich alleen af of dit soort beelden om 19.00 uur mogen worden uitgezonden en of de Kijkwijzerregels ook op vooraankondigingen van toepassing worden verklaard. Nu de klacht zich niet richt op enige onjuiste classificatie of een andere overtreding van de Kijkwijzerregels, is Beklaagde van mening dat de Klachtencommissie niet bevoegd is over de klacht te oordelen.
Overigens komt het Beklaagde voor dat Klaagster door de laagdrempeligheid van de klachtenprocedure en de snelle manier waarop een klacht kan worden ingediend (via een webformulier) eerder een uiting van ongenoegen heeft gedaan dan dat zij daadwerkelijk de bedoeling heeft gehad een formele klacht in te dienen.
 
Voor het geval Klaagster wel ontvankelijk wordt verklaard, verzoekt Beklaagde de klacht ongegrond te verklaren.
Beklaagde heeft de Serie geclassificeerd op 9 jaar op basis van de inhoudscategorie angst. De Aflevering betreft een door Beklaagde aangepaste televisieserie. Beklaagde acht de classificatie correct. In de Aflevering is geen sprake van lijden. In de betreffende scène (alsmede in de gehele Aflevering) vertoont de man, die in brand staat, geen tekenen van pijn, hij schreeuwt niet en er zijn geen geluidseffecten toegevoegd. Hij merkt enkel op zeer rustige toon op dat ‘het brandt’. Tevens is Beklaagde van mening dat er geen sprake is van een hevig griezeleffect. De man is kalm, hij wordt niet fysiek aangevallen en er zijn geen geluidseffecten toegevoegd. Dit brengt de classificatie op 9 jaar op basis van angst. Derhalve is de Aflevering op het juiste tijdstip uitgezonden.

5. De mondelinge behandeling
Tijdens de mondelinge behandeling heeft Beklaagde haar standpunt nader toegelicht en gehandhaafd.

Beklaagde deelt desgevraagd mede dat er onduidelijkheid was over de vraag of de beelden die Klaagster heeft gezien, onderdeel uitmaakten van een promo (vooraankondiging). Beklaagde is van mening dat het geen promo betreft maar een  zogenoemde pre-credit scène. Dit zijn fragmenten uit de Aflevering, die aan het begin van de Aflevering zijn uitgezonden. 

Beklaagde antwoordt verder desgevraagd dat in de Aflevering sprake is van een ernstig verbrande man, zodat dit een ernstige verwonding is. Verder is Beklaagde van mening dat de man een onrealistisch personage is. Hij blijft gewoon staan terwijl hij in brand staat.

Beklaagde wijst er verder op dat Klaagster vraagt naar Kijkwijzerregels voor vooraankondigingen en dat er Kijkwijzerregels zijn. 

6. Het oordeel van de Klachtencommissie
De Klachtencommissie acht Klaagster ontvankelijk in haar klacht.
Algemeen bekend moet worden verondersteld dat de drempel van de klachtenprocedure van het NICAM zeer laag is. Van consumenten mag niet worden verwacht dat ze volledig op de hoogte zijn van de regels van het NICAM en de regelgeving op het gebied van Media. Klaagster heeft het klachtenformulier op de website van Kijkwijzer ingevuld en daarop aangegeven dat zij en haar dochters om 19.00 uur beelden van een gesmolten man die in brand stond hebben gezien, daarvan hevig zijn geschrokken en dat zij erg boos is. Verder heeft Klaagster ingevuld op het klachtenformulier dat haar klacht betrekking heeft op de inhoudscategorie geweld dan wel angst. Gelet hierop is de Klachtencommissie van oordeel dat voldoende duidelijk is dat sprake is van een klacht en waarop deze betrekking heeft. Het feit dat Klaagster aangeeft dat sprake is van een vooraankondiging en vraagt of het normaal is om deze op dit tijdstip (19.00 uur) uit te zenden, maakt dit niet anders. Dat Klaagster niet weet dat geen sprake is van een vooraankondiging (promo) maar van een zogenoemde pre-credit scène (een aantal fragmenten aan het begin van de Aflevering) en dat er wel Kijkwijzerregels zijn voor promo’s, kan niet aan haar worden tegengeworpen. Van Klaagster mag niet worden verwacht dat zij aangeeft welke Kijkwijzerregel naar haar mening is overtreden. 

Om de classificatie van de Aflevering vast te stellen, past de Klachtencommissie het thans geldende classificatieformulier hierop toe. In de categorie angst moet naar het oordeel van de Klachtencommissie vraag 3.3.1 (Komen er zeer angstaanjagende geluiden of geluidseffecten voor?) met ‘1 keer of vaker worden beantwoord. In de toelichting op de vragenlijst is vermeld dat onder zeer angstaanjagende geluiden en geluidseffecten wordt verstaan: al het geluid dat erop gericht is de kijker hevige angst aan te jagen. Dit kan onder andere door het creëren van een angstaanjagende sfeer, een bepaalde suggestie te wekken of door een schrik- of griezeleffect te versterken.
De Klachtencommissie is van oordeel dat in de onderhavige Aflevering sprake is van zeer angstaanjagende geluidseffecten. Zij doelt hierbij onder andere op de geluiden die te horen zijn in de scène waar een brandende man door een brandend pand loopt alsmede de geluiden die te horen zijn in de scène waar Melinda ’s nachts wakker wordt en langs een trap, die in brand lijkt te staan, naar beneden loopt en praat met de geest van de man Warren Chen, die in brand staat. 

Vraag 3.4.1 (Komen er griezeleffecten in de productie voor?) moet naar het oordeel van de Klachtencommissie met ‘1 keer of vaker’ worden beantwoord. In de toelichting op de Vragenlijst wordt onder griezeleffecten verstaan: ‘alle elementen waarmee angst en/of weerzin bij de kijker kunnen worden opgewekt’. Griezeleffecten kunnen het gevolg zijn van acties van levende wezens (mensen, mensachtigen, fantasiewezens of dieren) of van bovennatuurlijke krachten. Griezeleffecten kunnen meer of minder hevig zijn. Voorbeelden van minder hevige griezeleffecten zijn: 'Harry Potter and the Prisoner of Azkaban', de oplichtende ogen van bezeten personages in 'Charmed', de griezelige busscène in 'De Griezelbus'.
De Klachtencommissie is van oordeel dat in de onderhavige scène sprake is van griezeleffecten. De Klachtencommissie wijst hier onder andere op de flitsen van beelden in het begin van de Aflevering, waar  een opgebaarde overledene en geesten te zien zijn, terwijl Melinda vertelt dat zij kan praten met de geesten van overledenen die nog zaken moeten afhandelen. Voorts wijst de Klachtencommissie op de scène met een man, die in brand staat en door een  brandend pand loopt, waarna de brandweermannen dwars door hem heen lopen en hij in een flits verdwijnt. Verder wijst de Klachtencommissie op de scène, waar Melinda ’s nachts langs een trap naar beneden loopt. De leuning van de trap lijkt in brand te staan, maar Melinda kan er gewoon met haar hand door heen. Vervolgens verschijnt aan haar de geest van de man Warren Chen, die in brand staat. Deze beelden kunnen naar het oordeel van de Klachtencommissie angst en weerzin opwekken bij de kijker.  

Vraag 3.4.2 (Zijn de griezeleffecten hevig?) dient naar het oordeel van de Klachtencommissie met 'nooit'  te worden beantwoord. In de toelichting op de Vragenlijst staat dat hevige griezeleffecten zo intens zijn dat de kijker er moeilijk afstand van kan nemen. Bij hevige griezeleffecten gaat het vaak om situaties waarbij iets verschrikkelijks gebeurt of staat te gebeuren. Onder hevige griezeleffecten wordt onder andere verstaan: de onheilspellende sfeer in ‘The Sixth Sense’, de aanvallen van de vogels in ‘The Birds’, de man met de bijl in ‘The Shining’, het lijk bij ‘Jaws’ dat verschijnt voor het gat in de boot en de douchescène in ‘Psycho’. 
De Klachtencommissie is van oordeel dat de scènes in de Aflevering niet aanhaken bij de in de toelichting op de vragenlijst genoemde  voorbeelden. Hoewel de voorbeelden op de vragenlijst slechts gelden als indicatie en ook niet uitputtend zijn bedoeld, acht de Klachtencommissie het in dit geval begrijpelijk dat Beklaagde de griezeleffecten niet als hevig heeft aangemerkt. De Klachtencommissie merkt derhalve de griezeleffecten in de Aflevering niet aan als hevig in de zin van vraag 3.4.2 op de vragenlijst.  

Vraag 3.5.1 (Komen er beelden van verwondingen in de productie voor?) moet naar het oordeel van de Klachtencommissie met ‘ja’ worden beantwoord. Vraag 3.5.2 (Zijn deze verwondingen ernstig?) moet eveneens met ‘ja’ worden beantwoord. De Klachtencommissie doelt hierbij op de man die in brand staat. Te zien is dat zijn gezicht ernstig verbrand is. De huid van de man is dusdanig aangetast dat deze naar het oordeel van de Klachtencommissie als een ernstige verwonding dient te worden aangemerkt. 

Vraag 3.12.1 (Spelen de angstwekkende scènes zich af in een realistische omgeving?) moet met ‘ja’ worden beantwoord. De scène speelt zich af in een gewone stad en een gewoon pand, zodat sprake is van een realistische omgeving.

Vraag 3.12.2 (komen er één of meer onrealistische personages voor in de angstwekkende scènes) moet eveneens met ‘ja’ worden beantwoord. In de toelichting op deze vraag is vermeld dat onrealistische personages van gewone mensen of gewone dieren afwijken door een ongewoon uiterlijk of door zeer bijzondere eigenschappen. Zij kunnen bijvoorbeeld op eigen kracht vliegen of zichzelf veranderen. De Klachtencommissie is van oordeel dat de man Warren Chen, die in brand staat, niet als realistisch dient te worden aangemerkt. Zo loopt de man rustig door een brandend pand terwijl hij in brand staat, de brandweermannen lopen dwars door hem heen en hij verdwijnt in een flits. In de scène waar hij ‘s nachts aan Melinda verschijnt, praat hij rustig met haar terwijl hij kalm blijft staan. Deze zeer bijzondere eigenschappen maken dat hij afwijkt van een gewoon mens, zodat hij niet als realistisch moet worden aangemerkt. 

Bovenstaande beantwoording leidt tot de classificatie ‘let op met kinderen tot twaalf jaar’ (12) op basis van angst.

De classificatie van de Aflevering komt daarmee uit op 12 op basis van angst.

De classificatie 12 heeft als consequentie dat de Aflevering conform artikel 5.1. Deelreglement Televisie alleen na 20.00 uur had mogen worden uitgezonden.

De classificatie van 12 wordt de leeftijdsclassificatie voor de gehele serie, nu de regel geldt dat de zwaarst geclassificeerde aflevering maatgevend is.

Indien Beklaagde van mening is dat de classificatie 12 voor de gehele Serie te zwaar is, gezien de inhoud van de overige afleveringen, dan is zij bevoegd conform het Seriebeleid een classificatiesteekproef uit te voeren, zonder de Aflevering in haar huidige vorm. Beklaagde dient in dat geval voldoende kenbaar te maken dat de classificatie van de Aflevering afwijkt van de overige afleveringen van de Serie, onder andere door vermelding van de verschillende classificaties in de database van het NICAM.
 
Conform het actuele seriebeleid van het NICAM, zoals vastgelegd in de Handleiding Codeurs almede in artikel 11 lid 1 van het Deelreglement Televisie, zijn omroepinstellingen in alle gevallen verantwoordelijk voor de classificatie en het uitzendtijdstip, van zowel de serie als  geheel als ook van de afzonderlijke afleveringen. Als gevolg hiervan kan de Klachtencommissie ook boetes opleggen voor afleveringen die geen deel uitmaakten van de steekproef.

De Klachtencommissie is bevoegd de classificatieresultaten van audiovisuele producten ‘ambtshalve’ te beoordelen. Met andere woorden, de Klachtencommissie is bevoegd de gehele Aflevering in haar beoordeling mee te nemen, dus ook scènes waar niet expliciet over is geklaagd.
 
Ten aanzien van de inhoudscategorie geweld is de Klachtencommissie ambtshalve van oordeel dat vraag 2.2.1. (Komen er in de productie één of meerdere vormen van fysiek geweld voor?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord moet worden. De Klachtencommissie doelt hierbij op de scene waar Lily Chen de man Jesse een klap geeft. Vraag 2.3.1. (Zitten er geweldsacties in die indringend zijn?) moet met ‘nooit’ worden beantwoord. 
Bovenstaande beantwoording leidt tot de leeftijdsclassificatie 6 op basis van geweld.
 
De overige inhoudscategorieën zijn op de Aflevering niet van toepassing
 
7. De beslissing van de Klachtencommissie
Gelet op het hiervoor overwogene acht de Klachtencommissie de klacht van Klaagster gegrond. De classificatie van de Aflevering dient uit te komen op ‘let op met kinderen tot twaalf jaar’ (12) op basis van de inhoudscategorie angst. De Aflevering had derhalve niet voor 20.00 uur mogen worden uitgezonden.

Beklaagde dient binnen vier weken na dagtekening van deze uitspraak alle maatregelen te nemen om de onjuiste classificatie ongedaan te maken. Daar valt in ieder geval onder dat Beklaagde de door de Klachtencommissie voor de Aflevering aangegeven classificatie 12 op basis van angst zelf alsnog door middel van het invoeren van het thans geldende coderingsformulier dient in te voeren in de database van het NICAM.

Indien Beklaagde kiest voor een nieuwe steekproef dan dient deze in de aangegeven termijn van vier weken conform het actuele seriebeleid en met inachtneming van deze uitspraak uitgevoerd te worden. Het resultaat dient eveneens in de database van het NICAM te worden ingevoerd. 

De Klachtencommissie gaat conform artikel 13 lid 1 onder C Klachtenreglement van het NICAM over tot het opleggen van een boete aan Beklaagde.

De onderhavige overtreding valt binnen de categorie A ‘Inhoudelijke overtredingen’; de Aflevering is verkeerd geclassificeerd. Beklaagde is een landelijk opererende omroep. Het fout classificeren van de Aflevering brengt volgens de Sanctierichtlijn voor Beklaagde in beginsel een boete van € 2.000, - met zich mee. 

In de Sanctierichtlijn staat opgenomen dat de Klachtencommissie de mogelijkheid heeft een correctiefactor toe te passen. Afhankelijk van de mate van verwijtbaarheid kan de correctiefactor naar boven dan wel naar beneden worden bijgesteld. Eén van de factoren die bij het bepalen van de correctiefactor naar beneden een rol kan spelen, is zorgvuldig handelen. Voorts laat het Seriebeleid van het NICAM de Klachtencommissie de ruimte om, in geval van een aflevering die niet via de steekproef is geclassificeerd, gebruik te maken van de correctiefactor. De Klachtencommissie bepaalt per geval of de omstandigheden aanleiding geven tot aanpassing van de boete.

De Klachtencommissie stelt in het onderhavige geval vast dat Beklaagde de steekproef correct heeft uitgevoerd en dat de Aflevering niet in de steekproef heeft gezeten. Conform eerdere uitspraken van de Klachtencommissie en de Commissie van Beroep (vgl o.a. klachtnummer 061031.02 Sliders’) wordt in dergelijke gevallen de boete gehalveerd door een correctiefactor van 0,5 toe te passen. Daartoe is in het onderhavige geval  echter geen aanleiding in verband met het volgende. Beklaagde heeft van een Serie met de classificatie 12 op basis van angst, waarvan de Aflevering deel uit maakt, een aangepaste televisieserie met de classificatie 9 op basis van angst gemaakt door te knippen in de Aflevering. Naar het oordeel van de Klachtencommissie was gelet hierop voor Beklaagde redelijkerwijs voorzienbaar dat de onderhavige Aflevering inhoudelijk zou afwijken van de overige afleveringen binnen het geclassificeerde seizoen. Beklaagde heeft de Aflevering immers moeten bekijken alvorens in de Aflevering te knippen. Derhalve heeft Beklaagde naar het oordeel van de Klachtencommissie onzorgvuldig gehandeld, zodat geen aanleiding bestaat in verband hiermee de correctiefactor naar beneden bij te stellen.
Daarnaast neemt de Klachtencommissie in aanmerking dat het de tweede keer binnen een jaar is (klachtnummer 090222.02 ‘Cold Case’  d.d. 17 december 2009) dat een klacht over een Aflevering van Beklaagde op deze zender gegrond is verklaard op vrijwel identieke gronden in een gelijk geval (een verhoging van de leeftijdscategorie met betrekking tot een Aflevering van een door Beklaagde aangepaste versie van een serie met een hogere leeftijdsclassificatie). De Klachtencommissie stelt de correctiefactor vast op 1,5, waardoor de boete voor Beklaagde in verband hiermee € 3.000,- bedraagt. 

Eén van de factoren die bij het bepalen van de correctiefactor naar boven een rol kan spelen, is het aantal klachten dat reeds eerder tegen een Beklaagde gegrond is verklaard. Nu de Sanctierichtlijn in 2004 in werking is getreden, en er inmiddels diverse malen klachten tegen Beklaagde gegrond zijn verklaard en daarbij boetes zijn opgelegd, heeft de Klachtencommissie eerder jegens Beklaagde de correctiefactor wegens recidive op 1,5 vastgesteld. De Klachtencommissie heeft in haar uitspraak van 3 juli 2009 (klachtnummer 090330.02 J.A.G.) aangekondigd de correctiefactor wegens recidive te verhogen van 1,5 naar 2. Bij deze aankondiging is echter gekeken naar het aantal opgelegde boetes per concern en is geen onderscheid gemaakt per zender. Het Bestuur van het NICAM heeft besloten dat met ingang van 1 januari 2010 bij het bepalen van de correctiefactor wegens recidive bij commerciële omroepen met meer dan één zender gekeken zal worden naar het aantal klachten dat per individuele zender eerder gegrond is verklaard. Dit besluit geldt voor de na 1 januari 2010 op zitting behandelde zaken en heeft geen terugwerkende kracht. De reeds opgelegde boetes blijven derhalve ongewijzigd. Op grond van het besluit van het Bestuur van het NICAM is de Klachtencommissie de mening toegedaan dat het toepassen van de correctiefactor 1,5 wegens recidive en de aankondiging van het overstappen naar de factor 2 zijn vervallen.

Nu er inmiddels diverse malen klachten tegen Beklaagde gegrond zijn verklaard ten aanzien van de onderhavige zender en daarbij boetes zijn opgelegd (o.a. klachtnummer 090222.02 Cold Case en klachtnummer 090910.01 Grenzeloos Verliefd), behoudt de Klachtencommissie zich evenwel het recht voor, in mogelijke volgende zaken jegens Beklaagde, de correctiefactor wegens recidive weer toe te gaan passen.
De door Beklaagde te betalen boete bedraagt derhalve € 3.000,--. 

Het hierboven genoemde bedrag dient door Beklaagde binnen 30 dagen na factuurdatum te worden voldaan. De factuur wordt gescheiden toegezonden.
Partijen hebben, voor zover zij in het ongelijk zijn gesteld, de mogelijkheid tegen deze uitspraak beroep aan te tekenen bij de Commissie van Beroep van het NICAM.
Het beroepschrift dient binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak van de Klachtencommissie schriftelijk bij de secretaris van de Commissie van Beroep te worden ingediend. Het adres luidt: NICAM, Commissie van Beroep, Postbus 322, 1200 AH Hilversum.

 
Hilversum,  13 juli  2010 

 

 

Beslissing van de Commissie van Beroep van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM)

1. De uitspraak van de Klachtencommissie
Bij beslissing van 13 juli 2010 heeft de Klachtencommissie van het NICAM de klacht van Klaagster in eerst aanleg met betrekking tot de Aflevering beoordeeld. De klacht richt zich op de inhoudscategorieën geweld en angst. Klaagster in eerste aanleg heeft aangegeven dat zij voor haar dochters van 8 en 10 jaar een bepaald programma zocht en terecht kwam op de onderhavige zender. Daar was een voorfilmpje te zien van de Aflevering met beelden van een gesmolten, brandende man. Haar dochters schrokken hevig en konden daarna niet meer slapen. Klaagster is boos dat dit soort beelden op een dergelijk tijdstip worden uitgezonden. Zij vraagt zich af of er regels zijn voor vooraankondigingen. 

De Serie is geclassificeerd door middel van een steekproef met classificatieformulier, versie 6.0 en heeft als classificatie ‘let op met kinderen tot negen jaar’ (9) op basis van de inhoudscategorie angst. 

De Klachtencommissie heeft Klaagster in eerste aanleg ontvankelijk, en de klacht gegrond, verklaard.

Zij geeft in haar uitspraak expliciet aan dat de drempel van de klachtenprocedure van het NICAM zeer laag is. Van Klaagster in eerste aanleg mag niet worden verwacht dat zij aangeeft welke regel van Kijkwijzer is overtreden. Naar het oordeel van de Klachtencommissie is er wel degelijk sprake van een klacht. 

Om de juiste classificatie te kunnen vaststellen, heeft de Klachtencommissie het huidige classificatieformulier, versie 6.8, zelf op de Aflevering toegepast. De classificatie van de Aflevering is uitgekomen op ‘let op met kinderen tot 12 jaar’ (12) op basis van de inhoudscategorie angst. 

Vraag 3.3.1 (Komen er zeer angstaanjagende geluiden of geluidseffecten voor?) dient met ‘1 keer of vaker’ beantwoord te worden, evenals vraag 3.4.1 (Komen er griezeleffecten in de productie voor?). Vraag 3.4.2 (Zijn de griezeleffecten hevig?) dient naar het oordeel van de Klachtencommissie met ‘nooit’ te worden beantwoord. De vragen 3.5.1 (Komen er beelden van verwondingen in de productie voor?) en 3.5.2 (Zijn deze verwondingen hevig?) moeten volgens de Klachtencommissie beiden met ‘1 keer of vaker’ worden beantwoord. Vraag 3.12.1 (Spelen de angstwekkende scènes zich af in een realistische omgeving?) moet met ‘1 keer of vaker’ worden beantwoord en vraag 3.12.2 (Komen er één of meer onrealistische personages voor in de angstwekkende scènes?) moet met ‘ja’ beantwoord worden. 

Deze beantwoording leidt tot de classificatie 12 op basis van angst. De classificatie 12 heeft als consequentie, dat de Aflevering alleen na 20.00 uur uitgezonden had mogen worden. 

Tevens wordt 12 de leeftijdsclassificatie voor de Serie, nu de regel geldt dat de zwaarst geclassificeerde aflevering maatgevend is voor het geheel.

Opposant kan hier, indien zij van mening is dat de classificatie 12 te zwaar is voor de Serie, volgens de Klachtencommissie van af wijken door een nieuwe steekproef uit te voeren, zonder de Aflevering in haar huidige vorm. In dat geval dient Opposant dat in de database van het NICAM voldoende kenbaar te maken. 

De Klachtencommissie is conform artikel 13 lid 1 onder C Klachtenreglement overgegaan tot het opleggen van een boete aan Opposant. 

Bij de berekening van de boete is de Klachtencommissie uitgegaan van de Sanctierichtlijn d.d. 15 november 2004. De onderhavige overtreding valt binnen categorie A ‘Inhoudelijke Overtredingen’; de Aflevering is verkeerd geclassificeerd. Opposant is een landelijk opererende omroeporganisatie. Het fout classificeren van de Aflevering brengt volgens de Sanctierichtlijn voor Opposant in beginsel een boete van € 2000, - met zich mee. 

De Klachtencommissie heeft de mogelijkheid een correctiefactor toe te passen. Afhankelijk van de mate van verwijtbaarheid kan deze factor naar boven, dan wel naar beneden worden bijgesteld. Eén van de factoren die bij het bijstellen van de correctiefactor naar beneden een rol kan spelen, is zorgvuldig handelen. De Klachtencommissie bepaalt per geval of de omstandigheden aanleiding geven tot aanpassing van de boete. 

De Klachtencommissie heeft in het onderhavige geval vastgesteld dat de Aflevering niet in de steekproef heeft gezeten en dat de steekproef correct is uitgevoerd. Conform eerdere uitspraken wordt in dergelijke gevallen de correctiefactor 0,5 toegepast. De omroep blijft namelijk wel verantwoordelijk voor de classificatie en voor het uitzendtijdstip. 

Echter in dit geval heeft Opposant de Serie, die oorspronkelijk de classificatie 12 had op basis van angst, aangepast om tot de classificatie 9 angst te komen. Opposant heeft daarvoor ook de Aflevering grondig moeten bekijken. Daardoor achtte de Klachtencommissie het voor Opposant redelijkerwijs voorzienbaar dat de Aflevering inhoudelijk afweek van de overige afleveringen binnen het geclassificeerde seizoen. Daarom heeft Opposant volgens de Klachtencommissie onzorgvuldig gehandeld, zodat er in dit geval geen aanleiding heeft bestaan de correctiefactor naar beneden bij te stellen. 

Daarnaast heeft de Klachtencommissie meegewogen dat het de tweede keer is binnen één jaar dat een klacht over een aflevering van Opposant op deze zender gegrond is verklaard op vrijwel identieke gronden in een gelijk geval (Zie ‘Cold Case’: klachtnummer: 090222.02). 

Alles in overweging nemende heeft de Klachtencommissie de correctiefactor vastgesteld op 1,5, waardoor de boete voor Opposant op € 3000, - is uitgekomen. 

Afschrift van deze beslissing is aan partijen verzonden op 13 juli 2010. 

2. De procedure in hoger beroep
Opposant is van de beslissing van 13 juli 2010 in beroep gekomen bij beroepschrift van 19 augustus 2010, bij de Commissie van Beroep op 23 augustus 2010 binnengekomen. 

Opposant heeft bij e-mail van 5 augustus 2010 verzocht het beroepschrift twee weken later in te mogen dienen, wat door het bureau bij e-mail van 6 augustus 2010 is gehonoreerd. 

De Commissie van Beroep heeft het beroep behandeld tijdens haar zitting van 5 oktober 2010, alwaar namens Opposant is verschenen mevrouw xxx. 

Klaagster in eerste aanleg, mevrouw xxx, heeft op verzoek van het bureau van het NICAM aangegeven zich wegens omstandigheden verder niet in de beroepsaangelegenheid te willen mengen. 

De Commissie van Beroep heeft acht geslagen op de stukken die op de zaak betrekking hebben, waaronder het dossier van de Klachtencommissie, evenals op het behandelde ter zitting.

3. De gronden voor het hoger beroep
Tegen de uitspraak van de Klachtencommissie voert Opposant in het beroepschrift de volgende, enigszins verkorte, gronden aan. Het volledige beroepschrift, als ook het eerdere verweerschrift, worden als ingelast beschouwd.

Opposant is van mening dat de Klachtencommissie ten onrechte de leeftijdsclassificatie op 12 heeft vastgesteld.

Bepalend voor de leeftijdsclassificatie 12 is de beantwoording van vraag 3.3.1, die luidt: ‘Komen er zeer angstaanjagende geluiden en geluidseffecten voor?’ Deze vraag is door de Klachtencommissie beantwoordt met ‘1 keer of vaker’ en dat heeft
geleid tot de classificatie 12. Opposant is van oordeel dat deze vraag met ‘nooit’ beantwoord dient te worden.

Bij de toelichting staat dat onder angstaanjagende geluiden en geluidseffecten wordt verstaan: ‘al het geluid dat erop gericht is de kijker hevige angst aan te jagen’. Dat kan onder andere door het creëren van een angstaanjagende sfeer, een bepaalde suggestie te wekken of door een schrik- of griezeleffect te versterken.

De Klachtencommissie is van oordeel dat in de Aflevering sprake is van zeer angstaanjagende geluidseffecten. Zij doelt hierbij onder andere op de geluiden die te horen zijn in de scène waar een brandende man door een brandend pand loopt, alsmede de geluiden die te horen zijn in de scène waar Melinda ’s nachts wakker wordt en langs een trap, die in brand lijkt te staan, naar beneden loopt en praat met de geest van de brandende man Warren Chest.

Volgens Opposant is er in genoemde scènes geen sprake van zeer angstaanjagende geluidseffecten. De geluiden waar de Klachtencommissie op doelt zijn enkel neutrale klanken, die aangeven dat er iets gaat gebeuren. Dat is anders dan de toelichting in de NICAM Kijkwijzer, waarin staat dat het geluiden moeten zijn die erop gericht zijn hevige angst aan te jagen. 

Er wordt bij vraag 3.3.1 tevens een aantal (indicatieve) voorbeelden genoemd van producties met zeer angstaanjagende geluiden, namelijk het schrille geluid bij de moord in ‘Psycho’, het snorkelgeluid in ‘Amsterdamned’ en het gehijg van de moordenaar in ‘Halloween’. Deze geluidseffecten zijn naar de mening van Opposant veel heftiger dan die in de betreffende scènes uit de Aflevering. 

Opposant weet dat de voorbeelden bij de vragenlijst slechts gelden als indicatie en ook niet uitputtend zijn bedoeld. Er moet echter wel een goede richtlijn zijn bij de beantwoording van een vraag. In dit geval is er volgens Opposant geen sprake van zeer angstaanjagende geluiden en geluideffecten. Wanneer vraag 3.3.1 met ‘nooit’ wordt beantwoord komt de leeftijdsclassificatie uit op 9. 

Opposant verzoekt de Commissie van Beroep de uitspraak van de Klachtencommissie te vernietigen en de classificatie voor de Serie en daarmee ook de Aflevering terug te brengen op de oorspronkelijke classificatie 9 jaar op basis van angst.

4. De behandeling ter zitting
De voorzitter van de Commissie van Beroep geeft drie punten aan die in deze beroepzaak een rol spelen. Ten eerste heeft de Commissie geconstateerd dat het beroepschrift voornamelijk gaat over de geluidseffecten in de Aflevering. Opposant bevestigt dat. Ten tweede is het van belang te weten te komen wat Klaagster in eerste aanleg precies heeft gezien. En tot slot wil de Commissie ingaan op het oordeel van de Klachtencommissie dat er sprake is geweest van onzorgvuldig handelen. 

Opposant is van mening dat de geluiden in de Aflevering niet zo ernstig zijn dat er sprake is van zeer angstaanjagende geluiden of geluidseffecten. 

Desgevraagd geeft Opposant aan dat de Amerikaanse versie van de Serie 12 jaar is. De Nederlandse versie van de Serie is bewerkt. De Aflevering ging te ver en daarom is er in geknipt. 

Ter zitting komt ter sprake dat het nog steeds niet duidelijk is wat Klaagster nu precies rond 19:00 uur heeft gezien. Opposant denkt dat Klaagster een ‘pre-credit’ heeft gezien. De eerste aflevering op die avond begon om 18:35 uur. Daar heeft volgens Opposant een brandende man in gezeten. Opposant geeft ter zitting aan dat zij, nadat haar de klacht was toegestuurd door het bureau van het NICAM, het beeld van de brandende man heeft gezocht en gevonden. Op verzoek van de Commissie zal Opposant dit nogmaals nagaan. De Commissie geeft aan dat dat des te meer van belang is nu er in de televisiegidsen twee andere afleveringen van ‘Ghost Whisperer’ staan vermeld. De eerste begint om 18:35 uur en heeft als titel ‘The Curse of the Ninth’, de tweede aflevering volgt direct om 19:35 uur en heet ‘Giving Up the Ghost’. De aflevering ‘The Night We Met’ staat op 12 april 2010 in de televisiegidsen niet aangekondigd. Opposant zegt toe een en ander grondig uit te zullen zoeken.

Tot slot geeft Opposant aan het niet eens te zijn met het oordeel van de Klachtencommissie dat zij onzorgvuldig gehandeld zou hebben. Opposant heeft vooraf besloten om bepaalde beelden uit te Aflevering te knippen. Daarmee heeft zij juist zorgvuldig gehandeld. Wellicht is er alleen sprake van een verschil in interpretatie van de vragen in het classificatieformulier. 

5. De beoordeling
Ten aanzien van de aangevoerde gronden tot vernietiging van de beslissing van de Klachtencommissie overweegt de Commissie van Beroep het volgende. 

De Commissie van Beroep zal thans niet overgaan tot de inhoudelijke beoordeling van de zaak. Zij acht het onvoldoende duidelijk wat Opposant op 12 april 2010 heeft uitgezonden en of dat correspondeert met hetgeen Klaagster in eerste aanleg heeft gezien. 

Het bureau van het NICAM heeft direct na het ontvangen van de klacht Opposant verzocht de aflevering inclusief de reclameblokken toe te sturen. Op 15 april 2010 heeft Opposant per e-mail aangegeven dat het om een pre-credit ging. In diezelfde e-mail legt Opposant uit dat de pre-credit de laatste fragmenten waren voordat de Serie echt van start ging. Opposant eindigt haar e-mail met de opmerking dat het volgens haar om dit fragment ging, hoewel de omschrijving van de klacht niet helemaal duidelijk was, zeker niet kijkende naar het bijgesloten fragment. 

De Klachtencommissie heeft vervolgens de gehele aflevering ‘The Night We Met’ beoordeeld, terwijl Klaagster in eerste aanleg heeft geklaagd over een vooraankondiging en Opposant aangeeft dat het om een pre-credit gaat. 

Bovendien is het onduidelijk op welke datum de Aflevering is uitgezonden. Op www.tv.com ‘Ghost Whisperer’ Season 2, Episode Guide staat bij ieder aflevering van de Serie een duidelijke omschrijving van de inhoud. Season 2, Episode 8 heet ‘The Night We Met’ en gaat over een chef van een restaurant die omkomt in een brand. Op 12 april 2010 staan echter twee andere afleveringen van de Serie met verschillende inhouden aangekondigd in de diverse televisiegidsen. De eerste begint om 18:35 uur en heeft als titel ‘The Curse of the Ninth’, de tweede aflevering volgt direct om 19:35 uur en heet ‘Giving Up the Ghost’. De aflevering ‘The Night We Met’ staat op 12 april 2010 niet aangekondigd, maar wel op 9 april 2010 van 19:35 uur tot 20:30 uur. Dit blijkt uit de televisiegidsen en uit de door Opposant na zitting overgelegde ‘Asrunlog’ van 9 en 12 april 2010.

Klaagster in eerste aanleg heeft op verzoek van de Secretaris van de Commissie van Beroep na de zitting van 5 oktober 2010 op 17 oktober 2010 bevestigd dat zij op 12 april 2010 om 20:00 uur heeft geklaagd over beelden van een brandende man, die zij diezelfde avond rond 19:00 uur op televisie heeft gezien. 

Naar het oordeel van de Commissie van Beroep is er sprake van een gebrek aan duidelijkheid over bovengenoemde feiten. Om die reden meent de Commissie de zaak terug te moeten verwijzen naar de Klachtencommissie en haar te verzoeken duidelijkheid te scheppen en zo mogelijk daarop haar beslissing te funderen. 

De Commissie van Beroep, op vorenstaande gronden beslissende: 

Verwijst de zaak terug naar de Klachtencommissie en verzoekt de Klachtencommissie haar beslissing van 13 juli 2010 met inachtneming van bovenstaande beoordeling opnieuw te bezien. 

 

Hilversum, 8 november 2010

Alle leeftijden

Het leeftijdsadvies Alle leeftijden (AL) geeft aan dat een film, serie of televisieprogramma géén schadelijke beelden bevat.

Lees meer

Mogelijk schadelijk tot 6 jaar

Voor kinderen jonger dan 6 kan het schadelijk zijn om beelden te zien van geweld, enge dieren of fantasiefiguren (zoals monsters en heksen) of van verwondingen. Kinderen onder de 6 hebben nog veel moeite om het verschil tussen ‘echt’ en ‘nep’ te zien.

Lees meer

Mogelijk schadelijk tot 9 jaar

Voor kinderen jonger dan 9 kan het schadelijk zijn om griezelige beelden te zien, geweld tegen kinderen of dieren, of slachtoffers van bijvoorbeeld een ramp of oorlog.

Lees meer

Mogelijk schadelijk tot 12 jaar

Beelden van hard geweld, bloederige wonden, lijken, mensen of dieren die doodsbang zijn, of beelden van alcohol/drugs, discriminatie of seks kunnen schadelijk zijn voor kinderen jonger dan 12.

Lees meer

Mogelijk schadelijk tot 14 jaar

Beelden van gevaarlijk gedrag (zoals stunts en challenges) kunnen schadelijk zijn voor jongeren onder de 14. Ook horrorfilms (zowel realistische als onrealistische) zijn mogelijk schadelijk.

Lees meer

Mogelijk schadelijk tot 16 jaar

Beelden van heftig geweld, horror, (expliciete) seks en verheerlijking van alcohol en drugs kunnen schadelijk zijn voor pubers van rond de 16. Ze zijn op zoek naar hun eigen grenzen, en naar spanning en sensatie. De invloed van hun leeftijdsgenoten is groot.

Lees meer

Mogelijk schadelijk tot 18 jaar

Het leeftijdsadvies 18 jaar geeft aan welke films en programma’s echt alléén voor volwassenen zijn.

Lees meer

Geweld

Er kunnen allerlei soorten geweld voorkomen in producties. Van slaan en schoppen tot schieten, martelen of seksueel geweld. De algemene regel is: hoe heftiger het geweld, hoe hoger de leeftijd. Ook wordt er gekeken naar hoe hard en hoe écht het geweld is, en of er bloed te zien is.

Lees meer

Angst

In de categorie angst kun je verschillende dingen tegenkomen: van verwondingen en lijken tot dierenleed, griezelige geluiden en horror. Maar ook aangrijpende beelden van zelfdoding of zelfbeschadiging. Net zoals bij geweld geldt: hoe echter en duidelijker iets in beeld komt, hoe hoger de leeftijd.

Lees meer

Seks

Het zien van seks kan jongeren, die hun (seksuele) identiteit aan het ontwikkelen zijn, een verkeerd beeld geven van wat 'normaal' is. Hoe ver een seksuele handeling gaat, en hoe vaak en duidelijk het in beeld komt, bepaalt het uiteindelijke leeftijdsadvies.

Lees meer

Grof taalgebruik

Grof taalgebruik gaat over grove woorden, schuttingtaal, schelden of vloeken. Kinderen kunnen hier een voorbeeld aan nemen en het nadoen of overnemen.

Lees meer

Discriminatie

Discriminatie is elke uitspraak of uitdrukking die bepaalde (groepen) mensen als ‘minder’ afschildert, bijvoorbeeld op basis van huidskleur, religie, seksuele geaardheid, geslacht of gender, nationaliteit, etc. Als dit in een productie voorkomt en de discriminerende uitspraak of actie wordt niet direct afgekeurd of afgestraft, dan wordt het pictogram voor discriminatie getoond.

Lees meer

Roken, alcohol en drugs

Als in een film of serie wordt gerookt, veel alcohol wordt gedronken of drugs worden gebruikt, dan krijgt het een Kijkwijzer symbool voor roken, alcohol en drugs. Jongeren kunnen het als iets normaals gaan zien, of zelfs als iets om uit te proberen.

Lees meer

Gevaarlijke challenges of stunts

Het pictogram voor gevaarlijk gedrag geeft aan dat er gevaarlijke challenges of stunts voorkomen.

Lees meer

Geweld

De game bevat geweld. In spellen met PEGI 7 gaat het om niet-realistisch of niet-expliciet geweld. Games in de leeftijdscategorie PEGI 12 kunnen realistisch geweld bevatten tegen fantasiepersonages, en niet-realistisch geweld tegen menselijke personages. In games met een PEGI 16 of PEGI 18 zit steeds realistischer geweld, vaak met bloed.

Angst

Dit pictogram komt voor bij spellen met een PEGI 7-advies als ze beelden of geluiden bevatten die angstaanjagend kunnen zijn voor jongere kinderen. Als er wat heftigere horroreffecten voorkomen leidt dit tot een PEGI 12 of PEGI 16.

Seks

Als dit pictogram voorkomt bij een spel met een PEGI 12-advies, kunnen personages seksueel getinte opmerkingen maken of uitdagend poseren. Bij een PEGI 16 game kan er sprake zijn van erotisch naakt of seks (waarbij geslachtsdelen niet zichtbaar zijn). Bij PEGI 18 wijst dit pictogram op expliciete seksuele activiteit. Aan beelden van niet-seksueel naakt hangt géén leeftijdsadvies.

Drugs

De game toont of verwijst naar het gebruik van illegale drugs, alcohol of tabak. Games met dit inhoudspictogram krijgen altijd het leeftijdsadvies PEGI 16 of PEGI 18.

Discriminatie

Als dit pictogram voorkomt, bevat een spel etnische, religieuze, nationalistische of andere stereotypes die aanzetten tot haat. Dit soort inhoud krijgt altijd een PEGI 18-classificatie en is in veel gevallen strafbaar.

Grof taalgebruik

Een game met dit pictogram bevat grof taalgebruik. In tegenstelling tot Kijkwijzer, waarbij grof taalgebruik niet tot een bepaalde leeftijd leidt, zorgt het bij PEGI voor een PEGI 12, PEGI 16 of PEGI 18. 

PEGI 3

PEGI 3 games zijn geschikt voor alle leeftijden. Een héél milde vorm van geweld kan voorkomen. De game bevat geen geluiden of beelden die jonge kinderen bang kunnen maken. Er is geen grof taalgebruik te horen of te lezen.

PEGI 7

Games met beelden of geluiden die angstaanjagend kunnen zijn voor jongere kinderen, vallen in deze categorie. Een heel milde vorm van geweld (niet-realistisch geweld, zonder al te veel details) kan voorkomen in een game met een PEGI 7 advies.

PEGI 12

Games met iets explicieter geweld tegen fantasiepersonages, of met niet-realistisch geweld tegen menselijke personages, krijgen een PEGI 12 advies. Er kunnen wat scheldwoorden in zitten, of een beetje schunnige opmerkingen. Er komt geen seks in voor.

PEGI 16

Games krijgen een PEGI 16 advies als er geweld voorkomt dat er realistisch uitziet. Een personage reageert dan zoals iemand in het echt ook zou reageren op geweld. Ook kan er grof taalgebruik voorkomen, of seks, of het gebruik van alcohol, drugs en tabak.

PEGI 18

PEGI 18 wordt gebruikt wanneer het gaat om grof geweld, zinloos geweld, of geweld tegen weerloze personages (zoals kinderen of gijzelaars). De verheerlijking van illegaal drugsgebruik, gesimuleerd gokken, en expliciete seksuele activiteit leiden ook tot PEGI 18.

Gokken

De game bevat elementen die gokken aanmoedigen en aanleren. Het gaat hierbij om kansspelen die normaal gesproken voorkomen in casino's of speelzalen. Een aantal oudere spellen hebben dit pictogram in combinatie met een PEGI 12 of PEGI 16, maar sinds 2020 krijgen nieuwe spellen met dit soort inhoud altijd PEGI 18.

In-game aankopen

De game biedt spelers de mogelijkheid om digitale spullen of diensten te kopen met echt geld. Denk hierbij aan bonus levels of kleding voor je personage, maar ook aan virtuele munten of het uitschakelen van advertenties. 

Selecteer een taal