Beslissing van de Klachtencommissie van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM)
Audiovisuele productie: documentaire Hollandse Krijgers uitgezonden op 4 september 2008 om 20.30 uur, hierna te noemen: het Programma
1. De procedure
Klager heeft bij e-mail van 4 september 2008, aangevuld bij email van 15 september 2008, een klacht ingediend met betrekking tot het Programma.
De voorzitter van de Klachtencommissie heeft de klacht conform artikel 5 lid 1 Klachtenreglement van het NICAM getoetst en bepaald dat de klacht in behandeling kan worden genomen.
Beklaagde heeft tegen de klacht verweer gevoerd bij brief van 13 oktober 2008.
De Klachtencommissie heeft de klacht behandeld in haar zitting van 12 november 2008.
Beklaagde is ter zitting verschenen.
Klager heeft, na deugdelijke oproeping, geen gebruik gemaakt van de mogelijkheid zijn standpunt mondeling toe te lichten.
2. De bestreden audiovisuele productie
In Hollandse Krijgers vertrekt een aantal Nederlandse sporters naar een stam in Afrika om daar precies zo te leven en te eten als de oorspronkelijke bewoners. Ze moeten zich bekwamen in lokale (vecht)sporten en vervolgens meedoen aan plaatselijke toernooien.
3. De klacht
De klacht richt zich op de inhoudscategorieën geweld, angst en discriminatie.
Klager geeft aan dat er in het Programma inheemse mannen hun vrouwen ernstig mishandelen met stokken. In hun cultuur moet de vrouw een stok zoeken en zich laten slaan om te laten zien dat ze ondergeschikt is aan de man. Het gaat er bloederig aan toe en er wordt lacherig over gedaan. In deze tijd waarin we proberen om vrouwenmishandeling in een relatie tegen te gaan kan dit volgens Klager niet door de beugel. Het kan niet zo zijn dat dit zo op televisie vertoond wordt.
4. Het verweer
In haar verweerschrift geeft Beklaagde het volgende, hierna kort weergegeven, aan.
Beklaagde verzoekt de Klachtencommissie de klacht niet-ontvankelijk te verklaren op grond van het feit dat het NICAM enkel oordeelt over het al dan niet overtreden van de Kijkwijzerregels en niet over de inhoud van het Programma noch over de vraag of bepaalde beelden überhaupt mogen worden uitgezonden.
Klager geeft niet aan welke Kijkwijzer regels zijn overtreden. Er wordt geen melding gemaakt van eventuele onjuiste classificatie, onjuiste pictogrammen of een onjuist uitzendtijdstip. De klacht richt zich tegen de inhoud van het Programma en daarom is Beklaagde van mening dat de Klachtencommissie niet bevoegd is om over de onderhavige klacht te oordelen.
Indien de Klachtencommissie van mening is dat zij wel bevoegd is om over de klacht te oordelen, dan verzoekt Beklaagde de klacht ongegrond te verklaren op grond van het ontbreken van een overtreding. Klager geeft niet aan welke Kijkwijzerregel is overtreden waardoor de klacht iedere grondslag mist en ongegrond dient te worden verklaard.
Beklaagde is van mening dat de classificatie 12 op basis van geweld en angst terecht is. De verwondingen die in het Programma te zien zijn, staan los van het geweld in die zin dat op het moment van slaan er geen uitspattend bloed te zien is noch een directe verwonding. Dit brengt de classificatie 12 jaar op basis van angst met zich mee.
Beklaagde wenst te weerspreken dat het hier sensatietelevisie betreft en dat er lacherig wordt gedaan over het slaan van de vrouwen. In het Programma komt duidelijk het ongeloof en afgrijzen van de deelnemers aan bod. Ze vinden het ritueel abnormaal en keuren het hele ritueel af. Dat Klager het item niet geschikt vindt om op televisie uit te zenden is een kwestie van persoonlijke smaak.
Overigens is voorafgaand aan het Programma gewaarschuwd voor beelden die mogelijk als aanstootgevend kunnen worden ervaren. Ook voordat het ritueel aan bod komt en er bloederige beelden te zien zijn, kondigt de voice-over aan dat er eerst over stieren moet worden gesprongen voordat er vrouwen worden geslagen. Kijkers worden dus niet overvallen door mogelijk aanstootgevende of schokkende beelden en hebben ruim de tijd om over te schakelen naar een andere zender of de televisie uit te zetten.
5. De mondelinge behandeling
Op de vraag van de Klachtencommissie waarom er voorafgaande aan het Programma een waarschuwing is getoond antwoordt Beklaagde dat het Programma voor sommige mensen schokkende beelden zou kunnen bevatten. Dat staat volgens Beklaagde echter los van de criteria die in het Kijkwijzer systeem worden gehanteerd. Of er in het programma sprake is van discriminatie kan Beklaagde niet met zekerheid zeggen. Het zijn beelden van een andere cultuur. Je kunt stellen dat het discrimineren is.
Beklaagde benadrukt ten slotte dat zij van mening is dat de klacht niet ontvankelijk is. De klacht gaat niet over een foute classificatie, maar over de inhoud zelf. Dat is volgens Beklaagde een kwestie van vrijheid van meningsuiting.
6. Het oordeel van de Klachtencommissie
De klachtencommissie acht Klager ontvankelijk in zijn klacht. Algemeen moet bekend worden verondersteld dat de drempel van de klachtenprocedure van het NICAM zeer laag is. Van consumenten mag niet worden verwacht dat ze volledig op de hoogte zijn van de regels van het NICAM en de regelgeving op het gebied van Media. Met Beklaagde stelt de Klachtencommissie vast dat Klager aanstoot neemt aan de inhoud van het programma. Het staat voor de Klachtencommissie echter niet vast dat Klager de beelden in zijn geheel zou willen weren op de Nederlandse televisie. Klager zegt dat het niet zo kan zijn dat deze beelden ‘zo’ op tv vertoond worden. Daarmee kan Klager, zoals Beklaagde veronderstelt, bedoelen dat hij vindt dat de beelden niet uitgezonden hadden mogen worden. Klager heeft er echter voor gekozen om het klachtenformulier van het NICAM in te vullen. In de uitleg op de website staat duidelijk aangegeven dat men met klachten over de thematiek, de goede smaak en/of het fatsoen van films of televisieprogramma’s niet bij het NICAM en de Klachtencommissie terecht kan. Dergelijke klachten moeten rechtstreeks aan de aanbieder worden gericht. Klager heeft het klachtenformulier wél ingevuld en heeft desgevraagd op het Klachtenformulier aangegeven dat zijn klacht de inhoudscategorieën geweld dan wel angst betreft. De Klachtencommissie interpreteert de klacht dan ook zodanig dat deze zich richt tegen de classificatie en het daarmee samenhangende uitzendtijdstip.
De Klachtencommissie heeft het nu geldende classificatieformulier zelf toegepast op de Aflevering en behandelt hieronder de relevante vragen.
In de categorie geweld moet vraag 2.2.1. (Komen in de productie één of meer vormen van fysiek geweld voor?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden. Vraag 2.3.1. (Zitten er geweldsacties in die indringend zijn?) moet eveneens met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden. Vraag 2.4.1. (Zijn er beelden van verwondingen ten gevolge van zichtbare geweldsacties?) evenals vraag 2.4.2. (Zijn er beelden van ernstige verwondingen ten gevolge van zichtbare geweldsacties?) moet met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden. Met deze beantwoording doelt de Klachtencommissie op de beelden waarin de inheemse mannen hun vrouwen slaan met stokken. De geweldshandelingen zijn indringend omdat ze gedetailleerd in beeld zijn gebracht. De zweepslagen zijn hoorbaar. Hoewel de vrouwen in een soort trance lijken te zijn, is ook zichtbaar dat het geweld hard aankomt, getuige de diepe wonden die ontstaan op de lichamen van de vrouwen. De verwondingen zijn gedetailleerd in beeld gebracht. Het is goed zichtbaar dat de huid wijkt en dat er bloed uit loopt. Enkele vrouwen kunnen worden aangemerkt als beursgeslagen en daarmee moet vraag 2.4.2. bevestigend beantwoord worden.
Bovenstaande beantwoording leidt tot een leeftijdsclassificatie 16 voor de inhoudscategorie geweld.
In de inhoudscategorie angst moet vraag 3.3.1. (Komen er verwondingen voor in de productie?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden evenals vraag 3.3.2. (Komen er ernstige verwondingen voor in de productie?). Ook hier doelt de Klachtencommissie op de verwondingen van de vrouwen.
Bovenstaande beantwoording leidt tot de leeftijdsclassificatie 12 op basis van angst.
In de categorie discriminatie moet vraag 5.1.1. (Komen er in de productie discriminerende en/of seksistische uitingen of gedragingen voor?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden. Onder discriminatie wordt verstaan elke uiting waarin bepaalde bevolkings- groepen als inferieur worden afgeschilderd op grond van ras, religie, huidskleur, sekse, nationaliteit of etnische afstamming. In het Programma komt naar voren dat de vrouwen worden geslagen om duidelijk te maken dat ze ondergeschikt zijn aan hun man. De Klachtencommissie is van oordeel dat daarmee sprake is van discriminatie op basis van sekse. Vraag 5.1.2. (Worden de discriminerende uitingen en gedragingen geneutraliseerd doordat de discriminatie expliciet wordt afgeraden?) moet met ‘ja’ beantwoord worden. De deelnemers spreken immers hun afschuw uit over de handelingen. Vraag 5.1.3. (Worden alle discriminerende uitingen en gedragingen gedaan door een niet serieus te nemen antiheld in een comedy?) moet met ‘nee’ beantwoord worden.
Bovenstaande beantwoording leidt tot de leeftijdsclassificatie AL op basis van discriminatie.
De overige inhoudscategorieën zijn op het Programma niet van toepassing.
De leeftijdsclassificatie komt uit op 16 op basis van geweld.
7. De beslissing van de Klachtencommissie
Gelet op het hiervoor overwogene acht de Klachtencommissie de klacht van Klager gegrond. De classificatie van het Programma dient uit te komen op 16, op basis van geweld.
Beklaagde dient binnen vier weken na dagtekening van deze uitspraak de door de Klachtencommissie aangegeven classificatie 16 in combinatie met het inhoudspictogram voor geweld zelf door middel van het invullen van het nu geldende classificatieformulier in te voeren in de database van het NICAM.
De Klachtencommissie gaat conform artikel 13 lid 1 onder C Klachtenreglement van het NICAM over tot het opleggen van een boete aan Beklaagde, nu er in eerdere uitspraken (onder andere klachtnr. 080212.01: ‘The Shield’ en 080225.02: ‘Charmed’) jegens Beklaagde een boete is opgelegd. Bij de berekening van de onderhavige boete is de Klachtencommissie uitgegaan van de Sanctierichtlijn.
De Sanctierichtlijn gaat uit van twee soorten overtredingen, te weten categorie A: ‘inhoudelijke overtredingen’ en categorie B, ‘overtredingen in de uitvoering’. De hoogte van de boete wordt vastgesteld door middel van een puntensysteem. De overtreding van Beklaagde valt onder categorie A. Beklaagde is een landelijk opererende omroep, waarvoor elk punt in categorie A € 2000,- bedraagt. Nu de leeftijdscategorie verhoogd wordt van 12 naar 16 op basis van een inhoudscategorie (geweld), brengt dit volgens de Sanctierichtlijn een boete met zich mee van € 2000, -.
In bovengenoemde Sanctierichtlijn staat opgenomen dat de Klachtencommissie de mogelijkheid heeft een correctiefactor toe te passen. Afhankelijk van de mate van verwijtbaarheid kan de correctiefactor naar boven dan wel naar beneden worden bijgesteld. Eén van de factoren die bij het bepalen van de correctiefactor een rol kan spelen, is het aantal klachten dat reeds eerder tegen een Beklaagde gegrond is verklaard. Nu de Sanctierichtlijn op 15 november 2004 in werking is getreden, en er diverse malen klachten tegen Beklaagde gegrond zijn verklaard en boetes zijn opgelegd, zal de Klachtencommissie inderdaad de correctiefactor toepassen. De Klachtencommissie stelt de correctiefactor vast op 1,5 waardoor de boete voor Beklaagde € 3000,- bedraagt.
Het hierboven genoemde bedrag dient door Beklaagde binnen 30 dagen na factuurdatum te worden voldaan. De factuur wordt gescheiden toegezonden.
Partijen hebben, voor zover zij in het ongelijk zijn gesteld, de mogelijkheid tegen deze uitspraak beroep aan te tekenen bij de Commissie van Beroep van het NICAM. Het beroepschrift dient binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak van de Klachtencommissie schriftelijk bij de secretaris van de Commissie van Beroep te worden ingediend. Het adres luidt: NICAM, Commissie van Beroep, Postbus 322, 1200 AH Hilversum.
Hilversum, 15 december 2008
Beslissing van de Commissie van Beroep van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM)
1. De uitspraak van de Klachtencommissie
Bij beslissing van 15 december 2008 heeft de Klachtencommissie van het NICAM de klacht van Klager in eerste aanleg van 4 september 2008, aangevuld bij e-mail van 15 september 2008, met betrekking tot het Programma beoordeeld. De klacht richt zich op de inhoudscategorieën geweld, angst en discriminatie. Klager in eerste aanleg heeft aangegeven dat in het Programma te zien is hoe inheemse mannen hun vrouwen ernstig mishandelen met stokken. Het gaat er bloederig aan toe en er wordt lacherig over gedaan. In deze tijd waarin getracht wordt vrouwenmishandeling in relaties tegen te gaan, kan dit niet zo op televisie wordt vertoond.
De Klachtencommissie heeft de klacht over het Programma gegrond verklaard. De classificatie van het Programma dient verhoogd te worden van ‘let op met kinderen van 12 jaar’ (12) op basis van geweld en angst naar ‘let op met kinderen tot 16 jaar’ (16) op basis van alleen geweld.
De Klachtencommissie heeft Opposant opdracht gegeven binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak de aangegeven classificatie 16 in combinatie met het inhoudspictogram voor geweld zelf door middel van het invullen van het nu geldende classificatieformulier in te voeren in de database van het NICAM.
De Klachtencommissie is conform artikel 13 lid 1 onder C Klachtenreglement overgegaan tot het opleggen van een boete, nu er in eerdere uitspraken, onder andere ‘The Shield’ (klachtnummer: 080212.01) en ‘Charmed’ (klachtnummer: 080225.02) tegen Opposant een sanctie is opgelegd.
Bij de berekening van de onderhavige boete is de Klachtencommissie uitgegaan van de Sanctierichtlijn. De onderhavige overtreding valt binnen de categorie A ‘Inhoudelijke overtredingen’; het Programma is verkeerd geclassificeerd. Opposant is een landelijk opererende omroep, waarvoor één punt € 2000, - is.
De Sanctierichtlijn laat de Klachtencommissie de ruimte een correctiefactor toe te passen. Een van de factoren die bij het bepalen van de correctiefactor een rol kan spelen, is het aantal klachten dat reeds eerder tegen een Opposant gegrond is verklaard. Nu de Sanctierichtlijn op 15 november 2004 in werking is getreden en er diverse malen klachten tegen Opposant gegrond zijn verklaard en boetes zijn opgelegd, heeft de Klachtencommissie de correctiefactor vastgesteld op 1,5, waardoor de boete op € 3000, - is uitgekomen. Afschrift van deze beslissing is aan partijen verzonden op 15 december 2008.
2. De procedure in hoger beroep
Opposant is van de beslissing van 15 december 2008 in beroep gegaan bij beroepschrift van 8 januari 2009, bij de Commissie van Beroep op 12 januari 2009 binnengekomen. De Commissie van Beroep heeft het beroep behandeld tijdens haar zitting van 10 maart 2009, alwaar namens Opposant is verschenen.
Klager in eerste aanleg heeft op verzoek van het bureau van het NICAM alsnog te reageren op het beroepschrift van Opposant aangegeven dat het hem er alleen om te doen was kenbaar te maken dat in een programma bepaalde zaken niet vertoond mogen worden op de manier waarop dat nu is gebeurd. Beklaagde in eerste aanleg heeft verder geen behoefte om te reageren op het beroepschrift van Opposant. De Commissie van Beroep heeft acht geslagen op de stukken die op de zaak betrekking hebben, waaronder het dossier van de Klachtencommissie, evenals op het behandelde ter zitting.
3. De gronden voor het hoger beroep
Tegen de uitspraak van de Klachtencommissie voert Opposant in het beroepschrift de volgende, enigszins verkorte, gronden aan. Het volledige beroepschrift, als ook het eerdere verweerschrift, worden als ingelast beschouwd. Niet ontvankelijk.
Opposant is van mening dat Klager in eerste aanleg niet-ontvankelijk verklaard had moeten worden in zijn klacht, omdat deze zich richt tegen de inhoud van het Programma en niet tegen enige onjuiste classificatie of andere overtreding van de Kijkwijzerregels. Opposant verwijst hierbij naar haar verweerschrift.
De Klachtencommissie interpreteert de klacht zodanig dat deze zich richt tegen de classificatie en het samenhangende uitzendtijdstip. Dit wordt onderbouwd door het feit dat Klager in eerste aanleg het klachtenformulier heeft ingevuld waarop hij de inhoudscategorieën geweld/angst heeft aangegeven. Deze redenering zou dus meebrengen dat de feitelijke omschrijving van de klacht niet meer van belang is omdat de inhoudscategorieën al zijn ingevuld. Opposant acht dit onjuist en vindt dat de Klachtencommissie ten onrechte op de stoel van de Klager in eerste aanleg is gaan zitten.
Uit het feit dat de inhoudscategorieën zijn ingevuld, volgt volgens Opposant niet dat de klacht zich dus richt tegen onjuiste classificatie. Uit de klacht in samenhang met de opgegeven inhoudsclassificatie volgt volgens Opposant dat Klager in eerste aanleg het onderwerp te gewelddadig/angstig vindt voor uitzending op televisie en daarover kan en mag het NICAM niet oordelen. Opposant interpreteert de klacht zodanig dat deze zich richt tegen het überhaupt uitzenden van dat deel van het Programma waarin aandacht wordt besteed aan het ritueel waarbij de vrouwen worden geslagen. Deze interpretatie volgt uit het gedeelte van de klacht waarin Klager in eerste aanleg spreekt over ‘hun’ en ‘onze’ cultuur en ‘mannen die zich gesteund voelen door wat ze op tv zien’. De klacht richt zich alleen tegen de inhoud. Klager in eerste aanleg had zijn klacht ook ingediend ongeacht het uitzendtijdstip en de classificatie.
Dat blijkt ook uit het feit dat Klager in eerste aanleg zijn klacht niet richt tegen bepaalde beelden maar tegen het gehele onderwerp. Het NICAM vult zelf ten onrechte in welke beelden zouden leiden tot een onjuiste classificatie.
Bij de beoordeling van de ontvankelijkheid vermeldt de Klachtencommissie dat van consumenten niet mag worden verwacht dat ze volledig op de hoogte zijn van de regels van het NICAM. Hierover merkt Opposant op dat het NICAM zelf bij e-mail van 15 september aan Klager in eerste aanleg aangeeft hoe het NICAM werkt en wat het doel van de Kijkwijzer is, waarbij zij opmerkt dat de Kijkwijzer dus geen indicatie geeft over geschiktheid maar informeert over mogelijke schadelijke elementen in een programma. Hiermee heeft het NICAM volgens Opposant de vraag over de ontvankelijkheid reeds zelf beantwoord nu uit de klacht overduidelijk volgt dat deze gaat over geschiktheid voor alle kijkers, zowel kinderen als volwassenen. Opposant is dan ook van mening dat Klager in eerste aanleg niet ontvankelijk in zijn klacht moet worden verklaard.
Verwondingen
Bij het classificeren van het Programma heeft Opposant bij de categorie geweld de verwondingen niet gescoord bij de vragen 2.4.1 en 2.4.2 omdat de zichtbare geweldsacties niet leiden tot de zichtbare verwondingen. Als geweldsacties zijn namelijk te zien de slagen die de vrouwen op de voorkant van hun lichamen krijgen. De zichtbare verwondingen zijn die op de ruggen van de vrouwen. Dit brengt mee dat de verwondingen alleen gescoord worden in de categorie angst, wat leidt tot de classificatie 12 op basis van angst. Opposant is van mening dat de Klachtencommissie de klacht dan ook ongegrond had moeten verklaren.
Conclusie
Opposant is van mening dat de Klachtencommissie ten onrechte Klager in eerste aanleg ontvankelijk heeft verklaard en dat de klacht ten onrechte gegrond is verklaard. De classificatie 12 angst is correct. Opposant verzoekt de Commissie van Beroep de uitspraak van de Klachtencommissie te vernietigen.
4. De behandeling ter zitting
Vertegenwoordiger van Opposant stelt ter zitting nogmaals dat de klacht niet gaat over het overtreden van de regels van Kijkwijzer, doch dat het gaat om de inhoud van het Programma. Dat blijkt ook uit het feit dat in de klacht vooral de cultuurverschillen worden aangekaart. Desgevraagd geeft vertegenwoordiger van Opposant aan dat het Programma is stopgezet omdat de kijkcijfers tegenvielen en dat het in januari van dit jaar is herhaald, waarna de kijkcijfers iets beter werden.
De vertegenwoordiger van Opposant meent dat het klachtensysteem te soepel is. De classificatie en het uitzendtijdstip maken volgens de Klager in eerste aanleg niet uit. Hij heeft een klacht ingediend en een aantal inhoudscategorieën aangekruist en daarna kan de inhoud van de klacht worden doorgestreept. De Commissie van Beroep merkt op dat in de klacht wel degelijk wordt gesproken over ernstige mishandeling. Volgens vertegenwoordiger had Klager in eerste aanleg ook een klacht ingediend wanneer de classificatie 16 was geweest.
Voorts is er geen relatie tussen het slaan en de verwondingen, die bovendien niet ernstig zijn. Er is bloed te zien maar dat maakt de verwondingen niet ernstig. Slaan op de rug is niet in beeld. Vertegenwoordiger van Opposant heeft geen behoefte om op de inhoudscategorie discriminatie in te gaan.
5. De beoordeling
Ten aanzien van de aangevoerde gronden tot vernietiging van de beslissing van de Klachtencommissie overweegt de Commissie het volgende.
Allereerst wenst de Commissie van Beroep op te merken het niet vreemd te vinden dat de Klachtencommissie de klacht van Klager in eerste aanleg in behandeling heeft genomen. Ook de Commissie is van mening dat de klachtenprocedure van het NICAM zeer laagdrempelig dient te zijn en kan zich vinden in de motivering van de Klachtencommissie over de ontvankelijkheid van de Klager in eerste aanleg. De Commissie van Beroep wil in dit verband nog wijzen op artikel 1.5 van het Klachtenreglement van het NICAM, dat het bureau van het NICAM zelfs de mogelijkheid geeft de klager te verzoeken de klacht aan te vullen wanneer deze onvolledig is en/of onvoldoende gemotiveerd en daarbij ook behulpzaam mag zijn.
De Commissie is het echter niet eens met de beslissing van de Klachtencommissie de classificatie van het Programma vast te stellen op 16 jaar op basis van geweld. De Commissie is van mening dat er wel sprake is van geweldsacties die indringend zijn (vraag 2.3.1), doordat de geweldshandelingen gedetailleerd in beeld worden gebracht en de zweepslagen hoorbaar zijn. De Commissie vindt daarentegen niet dat zichtbaar is dat het geweld hard aankomt, nu de vrouwen dansend in een soort trance lijken te verkeren.
Er is zeker sprake van verwondingen op de ruggen van de vrouwen (vraag 2.4.1), doch deze verwondingen zijn naar het oordeel van de Commissie niet ernstig in de zin van het systeem van Kijkwijzer (vraag 2.4.2). De rug is bebloed en er zijn verwondingen te zien, maar de Commissie van Beroep vindt dat dit niet op één lijn ligt met uitspattend bloed, doorgesneden kelen, afgerukte of afgesneden ledematen of beursgeslagen personen.
Dat brengt de classificatie voor geweld op 12 jaar. Deze classificatie is gelijk aan de eerder door Opposant zelf verrichte classificatie d.d. 15 augustus 2008, met behulp van classificatieformulier 5.5 en bijbehorende sleutel 4.
Wanneer er dan ook bij de inhoudscategorie angst wordt uitgegaan van gewone verwondingen (vraag 3.3.1) komt de classificatie binnen deze categorie, omdat het Programma een non fictieproduct is (vraag 1.3.1), uit op 12. Deze classificatie sluit eveneens aan bij de eerdere, zelf door Opposant, verrichte classificatie. Ambtshalve geeft de Commissie van Beroep aan zich geheel te kunnen vinden in het oordeel van de Klachtencommissie met betrekking tot de inhoudscategorie discriminatie.
De Commissie van Beroep, op vorenstaande gronden beslissende:
Vernietigt de beslissing van de Klachtencommissie van het NICAM van 15 december 2008 en brengt de classificatie van het Programma terug op 12 jaar op basis van geweld en angst.
Hilversum, 15 april 2009
