Khartoum

1. De procedure
Klaagster heeft met gebruikmaking van het klachtenformulier van het NICAM op 4 maart 2004 een klacht ingediend met betrekking tot de videofilm/DVD ’Khartoum’.

De voorzitter van de Klachtencommissie heeft de klacht conform artikel 6 lid 1 Klachtenreglement van het NICAM getoetst en bepaald dat de klacht in behandeling kan worden genomen.

Beklaagde heeft tegen de klacht geen verweer gevoerd.

De Klachtencommissie heeft de klacht behandeld in haar zitting van 16 juli 2004.

Klaagster noch beklaagde heeft, na deugdelijke oproeping, gebruik gemaakt van de mogelijkheid zijn/haar standpunt mondeling toe te lichten.

2. De bestreden audiovisuele productie
De film ‘Khartoum’ speelt zich af tijdens de oorlog eind 19e eeuw in de Afrikaanse woestijn tussen de Engelsen en de Arabieren.

Beklaagde heeft de film niet geclassificeerd. De inlay van de video/DVD vermeldt echter het Kijkwijzerpictogram 6 jaar en ouder (6).

3.De klacht
De klacht richt zich op de inhoudscategorieën geweld en angst. Verkort weergegeven stelt klaagster dat in de film continu geweld te zien is, met name oorlogshandelingen. Dit geweld gaat gepaard met bloederige scènes.

4. Het verweer
Beklaagde heeft geen verweer gevoerd tegen de klacht.

5. Het oordeel van de Klachtencommissie
Beklaagde heeft nagelaten de film ‘Khartoum’ te classificeren. Hiermee heeft beklaagde in strijd gehandeld met artikel 2 lid 2 Deelreglement Videofilm/DVD van het NICAM, welke bepaalt dat de producent alle door hem op de markt gebrachte producten moet classificeren. Ondanks het feit dat beklaagde de film niet geclassificeerd heeft, wordt op de inlay van de video en DVD wel de leeftijdsclassificatie 6 vermeld.

De Klachtencommissie heeft het coderingsformulier versie 1.2 zelf toegepast op de film en behandelt hieronder de relevante vragen.

Ten aanzien van de inhoudscategorie geweld dienen de volgende vragen met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden, namelijk vraag 2.2.1 (Hoe vaak komt fysiek lijf-aan-lijf geweld voor?), vraag 2.2.2 (Hoe vaak komt er geweld met vuur-, slag- of steekwapens voor?) en vraag 2.2.3 (Hoe vaak komt oorlogsgeweld voor?) . De Klachtencommissie doelt hier op de verscheidene scènes in de film waarin tussen de twee legers oorlog gevoerd wordt. Ook vraag 2.3.1 (Zitten er geweldsacties in die door mensen uitvoerbaar zijn?) dient volgens de Klachtencommissie met ‘1 keer of vaker’ beantwoord te worden, op grond van bovengenoemde oorlogsscènes.
Het geweld in de productie acht de Klachtencommissie niet indringend waardoor vraag 2.4.1 (Zitten er geweldsacties in die indringend zijn door de hardheid van de geweldshandelingen of de hardheid van de dader?), vraag 2.4.2 (Zitten er geweldsacties in die indringend zijn omdat het geweld hard aankomt bij het slachtoffer?) en vraag 2.4.3 (Zitten er geweldsacties in die indringend zijn doordat de inslag van de geweldshandelingen gedetailleerd in beeld wordt gebracht?) met ‘nooit’ beantwoord dienen te worden.
Vraag 2.5.1 (Zijn er beelden van verwondingen ten gevolge van zichtbare geweldsacties?) moet met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden. Deze verwondingen zijn naar het oordeel van de Klachtencommissie niet ernstig, wat leidt tot een negatieve beantwoording van vraag 2.5.2 (Zijn er beelden van ernstige verwondingen ten gevolge van zichtbare geweldsacties?).

Daar er in de productie geweld voorkomt dat uitvoerbaar doch niet indringend is, en dit geweld bovendien niet leidt tot ernstige verwondingen, komt de classificatie, op grond van bovenstaande beantwoording, ten aanzien van de inhoudscategorie geweld uit op 6.

Ten aanzien van de inhoudscategorie angst moeten vraag 3.1.6 (Hoe vaak komen ongelukken, ongevallen, rampen of oorlogen voor waarbij mensen of dieren zichtbaar het slachtoffer zijn?) en vraag 3.1.7 (Hoe vaak komen geweldsacties van levende wezens (mensen, dieren, monsters) voor waarbij mensen of dieren zichtbaar het slachtoffer zijn?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden. Ook dienen vraag 3.3.2 (Komen er lijken van mensen in de productie voor?) en vraag 3.3.4 (Komen er verwondingen voor in de productie?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord te worden. De Klachtencommissie doelt bij de beantwoording van bovenstaande vragen wederom op de verscheidene oorlogsscènes die in de film voorkomen.

Daar de film zich afspeelt in Soedan aan het eind van de negentiende eeuw is er sprake van een niet-alledaagse omgeving. De codeurhandleiding van het NICAM zegt hierover het volgende: “Wanneer iets zich duidelijk (ver) in het verleden afspeelt, kun je dit opvatten als een niet-alledaagse omgeving. Het verleden werkt afstandscheppend, waardoor de kans kleiner wordt dat kinderen de angst meenemen naar hun eigen omgeving”. Vraag 3.4.1 (Spelen de angstwekkende situaties zich af in een voor kinderen alledaagse/gewone omgeving?) dient derhalve met ‘nooit’ beantwoord te worden.

De bovenstaande beantwoording van de vragen met betrekking tot de inhoudscategorie angst leidt tot de leeftijdscategorie 6.

De overige inhoudscategorieën zijn op de onderhavige film niet van toepassing. De classificatie van de film ‘Khartoum’ komt hiermee uit op 6, op basis van geweld en angst.

6. De beslissing van de Klachtencommissie
Gelet op het hiervoor overwogene acht de Klachtencommissie de klacht over de film ‘Khartoum’ gegrond. Beklaagde heeft ten onrechte nagelaten de film ‘Khartoum’ te classificeren. De classificatie van de film dient uit te komen op 6 op basis van geweld en angst.

Ten tijde van het drukken van de inlay bestond geen grond voor het gebruik van het pictogram 6, aangezien de productie niet was geclassificeerd. Toch heeft beklaagde het pictogram 6 op de inlay van de video en DVD geplaatst. Beklaagde heeft derhalve ten onrechte gebruik gemaakt van het pictogram.

Beklaagde dient binnen vier weken na dagtekening van deze uitspraak de door de Klachtencommissie aangegeven classificatie 6 in combinatie met de inhoudspictogrammen voor geweld en angst zelf alsnog door middel van het invullen van het coderingsformulier in te voeren in de database van het NICAM.

Beklaagde dient bij de eerstvolgende release van de film ‘Khartoum’ ervoor te zorgen dat de inlay van de video en DVD de classificatie 6 in combinatie met de inhoudspictogrammen voor geweld en angst vertoont, en dat de juiste leader voor de film wordt geplaatst. Ook moeten de trailers en andere vooraankondigingen in overeenstemming zijn met het hoofdproduct. Indien er tussentijds een herdruk van de omslag plaatsvindt, dient deze de correcte, volledige classificatie te vermelden. Tevens dient beklaagde er zorg voor te dragen dat alle eventuele andere reclame- en overige uitingen met betrekking tot het product de correcte classificatie vermelden.

De Klachtencommissie gaat conform artikel 13 lid 1 onder B Klachtenreglement van het NICAM over tot het opleggen van de maatregel van waarschuwing, nu het de eerste keer is dat er een klacht tegen beklaagde gegrond wordt verklaard.

Partijen hebben, voor zover zij in het ongelijk zijn gesteld, de mogelijkheid tegen deze uitspraak beroep aan te tekenen bij de Commissie van Beroep van het NICAM. Het beroepschrift dient binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak van de
Klachtencommissie schriftelijk bij de secretaris van de Commissie van Beroep te worden ingediend.


UITSPRAAK COMMISSIE VAN BEROEP
1. De uitspraak van de Klachtencommissie
Bij beslissing van 23 augustus 2004 heeft de Klachtencommissie van het NICAM een klacht van Opposant d.d. 4 maart 2004 met betrekking tot de Film beoordeeld. De klacht was gericht op de inhoudscategorieën geweld en angst. Opposant stelde dat in de film continu geweld te zien was, vooral oorlogshandelingen, die gepaard gingen met bloederige scènes.

De Klachtencommissie heeft de klacht over de Film gegrond verklaard. De Film bleek ten onrechte niet geclassificeerd te zijn. De classificatie van de Film dient uit te komen op ‘afgeraden voor kinderen jonger dan 6 jaar’ (6) op basis van geweld (pictogram: vuistje) en angst (pictogram: spinnetje).

Ten tijde van het drukken van de inlay voor de Film bestond geen grond voor het gebruik van het pictogram 6, aangezien de productie niet was geclassificeerd. Toch heeft Beklaagde in eerste aanleg het pictogram 6 op de inlay van de video/DVD geplaatst en heeft daarmee ten onrechte gebruik gemaakt van het pictogram van Kijkwijzer.

Aan Beklaagde in eerste aanleg is de verplichting opgelegd om binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak de door de Klachtencommissie aangegeven classificatie 6 in combinatie met de inhoudspictogrammen voor geweld en angst zelf alsnog door middel van het invullen van het classificatieformulier in te voeren in de database van het NICAM.

Aan Beklaagde in eerste aanleg is tevens de verplichting opgelegd om bij de eerstvolgende re-release van de Film of herdruk van de inlay alle maatregelen te nemen die ertoe leiden dat de leeftijdsclassificatie 6 in combinatie met de inhoudspictogrammen voor geweld en angst wordt getoond.

Tevens is de Klachtencommissie overgegaan tot het opleggen van de maatregel van waarschuwing, nu het de eerste keer is geweest dat er een klacht tegen Beklaagde gegrond is verklaard (artikel 13 lid 1 onder B Klachtenreglement van het NICAM).

Afschrift van deze beslissing is aan partijen verzonden op 23 augustus 2004.

2. De procedure in hoger beroep
Opposant is van de beslissing van 23 augustus 2004 tijdig in beroep gekomen bij beroepschrift van 26 augustus 2004, bij de Commissie van Beroep binnengekomen op 26 augustus 2004.

De Commissie van Beroep heeft het beroep behandeld tijdens haar zitting van 5 oktober 2004. Opposant heeft per e-mail laten weten geen gebruik te zullen maken van de mogelijkheid haar standpunt mondeling toe te lichten. Beklaagde in
eerste aanleg heeft aangegeven dat de rechten van de Film inmiddels in andere handen zijn, waardoor zij zich niet in de beroepsprocedure wenst te mengen. De nieuwe rechthebbende is door Beklaagde in eerste aanleg wel op de hoogte gesteld van de behandeling van het beroep, doch deze rechthebbende heeft geen contact opgenomen met het NICAM.

De Commissie van Beroep heeft acht geslagen op de stukken die op de zaak betrekking hebben, waaronder het dossier van de Klachtencommissie, evenals op het behandelde ter zitting.

3. De gronden voor het hoger beroep
Tegen de uitspraak van de Klachtencommissie voert Opposant in het beroepschrift de volgende, enigszins verkorte, gronden aan.

Het kan in de overtuiging van Opposant niet zo zijn dat films met oorlogsscènes, waarbij mensen met zwaarden worden afgemaakt, geschikt zijn voor kinderen van 6 jaar en ouder. Beelden waarin een slagveld met lijken is te zien, is niet iets voor kinderen. Opposant heeft voor zich sprekende beelden van de film in de vorm van fotomateriaal aan de Commissie overgelegd.

4. De beoordeling
Ten aanzien van de aangevoerde gronden tot vernietiging van de beslissing van de Klachtencommissie overweegt de Commissie het volgende.

De Commissie van Beroep deelt de mening van de Klachtencommissie dat Beklaagde in eerste aanleg in strijd met artikel 2 lid 2 Deelreglement Videofilm/DVD van het NICAM heeft nagelaten de Film te classificeren. Dit artikel bepaalt dat de producent alle door hem op de markt te brengen producten moet classificeren. Ondanks het feit dat de Film niet is geclassificeerd, wordt op de inlay van de video/DVD wel gebruik gemaakt van het Kijkwijzer pictogram 6 jaar en ouder (6).

Nu Opposant beroep heeft aangetekend tegen de classificatie 6 op basis van geweld en angst meent de Commissie van Beroep te moeten toetsen of de Klachtencommissie in haar beslissing van 23 augustus 2004 in redelijkheid tot de classificatie 6 op basis van geweld en angst heeft kunnen komen. De Commissie is met de Klachtencommissie van mening dat in de onderhavige Film sprake is van geweld dat uitvoerbaar is (vraag 2.3.1.), maar dat kan niet als indringend worden beschouwd (vragen 2.4.1., 2.4.2. en 2.4.3.). Bovendien leidt het geweld in de Film niet tot ernstige verwondingen (vraag 2.5.2.), zodat de classificatie voor deze categorie terecht op 6 jaar is uitgekomen. In dit kader verwijst de Commissie partijen naar de toelichting op het classificatieformulier versie 1.2. voor voorbeelden van indringend en niet indringend geweld en ernstige en niet-ernstige verwondingen. De Commissie heeft deze voorbeelden tijdens haar beraadslaging nauwkeurig tegen de beelden uit de Film afgezet en deze afweging heeft uiteindelijk geleid tot het hierboven genoteerde oordeel.

De Commissie van Beroep is tevens van oordeel dat de Klachtencommissie in redelijkheid heeft kunnen komen tot haar oordeel over de inhoudscategorie angst.
Ook volgens de Commissie moeten de vragen 3.1.6. (Hoe vaak komen ongelukken, ongevallen, rampen of oorlogen voor waarbij mensen of dieren zichtbaar het slachtoffer zijn?) en 3.1.7. (Hoe vaak komen geweldsacties van levende wezens (mensen, dieren, monsters) voor waarbij mensen of dieren zichtbaar het slachtoffer zijn?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden. Evenals vraag 3.3.2. (Komen er lijken van mensen in de productie voor ?) en vraag 3.3.4. (Komen er verwondingen voor in de productie?). Echter daar de Film zich afspeelt in Soedan aan het einde van de 19e eeuw is er sprake van een niet-alledaagse omgeving. De codeurhandleiding van het NICAM zegt hierover het volgende: “Wanneer iets zich duidelijk (ver) in het verleden afspeelt, kun je dit opvatten als een niet-alledaagse omgeving. Het verleden werkt afstandscheppend, waardoor de kans kleiner wordt dat kinderen de angst meenemen naar hun eigen omgeving”. Vraag 3.4.1. (Spelen de angstwekkende situaties zich af in een voor kinderen alledaagse/gewone omgeving?) is daarom terecht met ‘nooit’ beantwoord.
Ook hier heeft de Commissie, net als bij de inhoudscategorie voor geweld, de voorbeelden die staan opgenomen in de toelichting op het classificatieformulier versie 1.2, scherp afgezet tegen de beelden uit de Film.

De Commissie van Beroep, op vorenstaande gronden beslissende:

bekrachtigt de beslissing van de Klachtencommissie van het NICAM van 23 augustus 2004, voorzover het betreft het ten onrechte niet classificeren van de Film en komt tot dezelfde leeftijdsclassificatie op grond van de inhoudscategorieën geweld en angst.