1. De procedure
Klager heeft met gebruikmaking van het klachtenformulier van het NICAM op 27 juli 2004 een klacht ingediend over de Film.
De voorzitter van de Klachtencommissie heeft de klacht conform artikel 6 lid 1 Klachtenreglement van het NICAM getoetst en bepaald dat de klacht in behandeling kan worden genomen.
Beklaagde heeft tegen de klacht verweer gevoerd bij brief van 7 oktober 2004.
De Klachtencommissie heeft de klacht behandeld in haar zitting van 13 oktober 2004.
Klager noch Beklaagde heeft, na deugdelijke oproeping, gebruik gemaakt van de mogelijkheid zijn dan wel haar standpunt mondeling toe te lichten.
Tijdens de zitting heeft de Klachtencommissie besloten advies over de interpretatie van een aantal vragen van het classificatieformulier 1.2 in te winnen bij de Wetenschapscommissie van het NICAM.
Tijdens haar vergadering van 16 november 2004 heeft de Wetenschapscommissie advies uitgebracht over de wijze waarop naar haar oordeel de bewuste vragen beantwoord dienen te worden.
De Klachtencommissie gaat in het onderhavige, met inachtneming van het advies van de Wetenschapscommissie van het NICAM, over tot het doen van een uitspraak inzake de klacht.
2. De bestreden audiovisuele productie
De Film gaat over de ongezonde relatie tussen een onzekere jongeman, Kenneth, en zijn sekspop.
De Film is door Beklaagde geclassificeerd met behulp van het NICAM classificatieformulier versie 1.2 en is uitgekomen op ‘afgeraden voor kinderen jonger dan 12 jaar’ (12), op basis van geweld (pictogram: vuistje), angst (pictogram: spinnetje) en seks (pictogram: voetjes).
3. De klacht
De klacht richt zich op de inhoudscategorieën geweld, angst en seks.
Verkort weergegeven, geeft Klager aan dat de leeftijdsclassificatie van de Film te laag is. Klager heeft het idee dat volgens het Kijkwijzersysteem alles toelaatbaar is, zolang je niet specifiek ziet wat er gebeurt. Voor de Film is dit echter niet voldoende, gezien de wijze waarop de Film is geregisseerd. Klager doelt met name op de scène waarin een man in stukken gezaagd wordt en de verscheidene seksscènes tussen Kenneth en zijn sekspop. Alhoewel er in de genoemde scènes niet daadwerkelijk beelden van de handelingen te zien zijn, vindt Klager dat de Film in zijn geheel een angstaanjagend gevoel opwekt.
4. Het verweer
In het verweerschrift voert Beklaagde, hieronder verkort weergegeven, het volgende aan.
Strikte navolging van het Kijkwijzer classificatieformulier leidt tot de classificatie 12. Gevoelsmatig is de classificatie ‘niet voor personen tot 16 jaar’ (16) wellicht gepaster, maar Beklaagde moet zich aan de Kijkwijzerregels houden. Formeel is de classificatie 12 derhalve correct, doch Beklaagde geeft aan dat hij wel bereid is om de classificatie te verhogen naar 16.
5. Het oordeel van de Klachtencommissie
De Klachtencommissie acht Klager in zijn klacht ontvankelijk.
De Klachtencommissie heeft het classificatieformulier versie 1.2 zelf toegepast op de Film en behandelt hieronder de relevante vragen.
Ten aanzien van de inhoudscategorie geweld is de Klachtencommissie van mening dat vraag 2.2.4. (Hoe vaak komt fysieke marteling voor?) door Beklaagde ten onrechte met ‘nooit’ is beantwoord. Deze vraag had met ‘1 keer of vaker’ beantwoord moeten worden gezien de scène waarin Kenneth een vrouw heeft vastgebonden en een naald in haar been injecteert.
Uit het advies ingewonnen bij de Wetenschapscommissie van het NICAM blijkt dat vraag 2.5.2. (Zijn er beelden van ernstige verwondingen ten gevolge van zichtbare geweldsacties?) naar het oordeel van de Wetenschapscommissie positief beantwoord moet worden ingeval de ernstige verwondingen niet expliciet te zien zijn, doch de gevolgen van de directe geweldsactie, zoals uitspattend bloed, wel duidelijk in beeld worden gebracht. De Klachtencommissie volgt dit advies van de Wetesnschapscommissie en is derhalve van oordeel dat Beklaagde vraag 2.5.2. met ‘1 keer of vaker’ had moeten beantwoorden, gezien de scène waarin Kenneth de buurman met een kettingzaag in stukken zaagt. Alhoewel het in stukken zagen in de bewuste scène niet expliciet te zien is, worden er wel beelden getoond waarin bloed uit de mond van de buurman stroomt en worden er beelden van Kenneth getoond die, duidelijk als gevolg van de handelingen die hij verricht, bloedspatten op zijn gezicht krijgt.
Bovenstaande wijze van beantwoorden, brengt de classificatie op 16 voor de inhoudscategorie geweld, door de combinatie van uitvoerbaar en indringend geweld dat leidt tot ernstige verwondingen.
Ten aanzien van de inhoudscategorie angst heeft Beklaagde vraag 3.1.6. (Hoe vaak komen er ongelukken, ongevallen, rampen of oorlogen waarbij mensen zichtbaar het slachtoffer zijn voor?) en vraag 3.2.1. (Zijn er beelden van zeer angstige mensen als gevolg van ongelukken, ongevallen, rampen of oorlogen of dreiging daarvan?) ten onrechte met ‘1 keer of vaker’ beantwoord daar er in de Film geen sprake is van voorgenoemde situaties. Daarentegen heeft Beklaagde wel terecht vraag 3.1.7. (Komen er in de productie geweldsacties van levende wezens (mensen, dieren, monsters) waarbij mensen of dieren zichtbaar het slachtoffer zijn voor?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord. Vervolgens heeft Beklaagde nagelaten om vraag 3.3.5. (Komen er ernstige verwondingen voor in de productie?) met ‘1 keer of vaker’ te beantwoorden. Ook hier volgt de Klachtencommissie het advies van de Wetenschapscommissie van het NICAM.
Doordat in de Film geweldsacties van mensen waarbij andere mensen zichtbaar het slachtoffer zijn, beelden van zeer angstige mensen als gevolg van andere mensen en ernstige verwondingen voorkomen en deze situaties zich bovendien afspelen in een voor kinderen alledaagse omgeving, komt de classificatie van de Film uit op 12 voor de inhoudscategorie angst.
Met betrekking tot de inhoudscategorie seks is de Klachtencommissie van mening dat Beklaagde de vragen correct heeft beantwoord. In de Film zijn ‘1 of enkele keren’ seksuele handelingen zichtbaar (vraag 4.1.2.) die in gelijke frequentie op nadrukkelijke wijze in beeld zijn gebracht (vraag 4.1.4.). Daarom is de leeftijdsclassificatie ten aanzien van deze inhoudscategorie terecht uitgekomen op 12.
Daar de klacht zich richt op de drie bovengenoemde inhoudscategorieën zal er geen toetsing door de Klachtencommissie van de overige inhoudscategorieën plaats vinden en sluit zij zich aan bij de classificatie zoals deze is gegeven door Beklaagde. Omdat slechts de inhoudscategorie met de hoogste score telt, dient de Film de leeftijdsclassificatie 16 op basis van de inhoudscategorie geweld te krijgen.
6. De beslissing van de Klachtencommissie
Gelet op het hiervoor overwogene acht de Klachtencommissie de klacht van Klager gegrond. De classificatie van de Film komt uit op 16 op basis van geweld.
Beklaagde dient binnen vier weken na dagtekening van deze uitspraak de door de Klachtencommissie aangegeven classificatie 16 in combinatie met de inhoudsclassificatie voor geweld zelf alsnog door middel van het invullen van het classificatieformulier 1.2 in te voeren in de database van het NICAM.
Beklaagde dient bij de eerstvolgende release van de Film ervoor te zorgen dat de inlay van de video en DVD de classificatie 16 in combinatie met het inhoudspictogram voor geweld vertoont, en dat de juiste leader voor de Film wordt geplaatst. Indien er tussentijds een herdruk van de omslag plaatsvindt, dient deze de correcte, volledige classificatie te vermelden. Tevens dient Beklaagde er zorg voor te dragen dat alle eventuele andere reclame- en overige uitingen met betrekking tot het product de correcte classificatie vermelden.
De Klachtencommissie gaat conform artikel 13 lid 1 onder C Klachtenreglement van het NICAM over tot het opleggen van een boete. Bij de berekening van de onderhavige boete is de Klachtencommissie reeds uitgegaan van de nieuwe Sanctierichtlijn, die op 9 september 2004 aan het Algemeen Bestuur van het NICAM ter kennis is gebracht.
Beslissing van de Commissie van Beroep van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM)
Audiovisuele productie: videofilm/DVD ‘Love Object’, hierna te noemen: de Film
1. De uitspraak van de Klachtencommissie
Bij beslissing van 13 december 2004 heeft de Klachtencommissie van het NICAM een klacht van Klager in eerste aanleg d.d. 27 juli 2004 met betrekking tot de Film beoordeeld. De klacht was gericht op de inhoudscategorieën geweld, angst en seks. In de klacht heeft Klager aangegeven dat de leeftijdsclassificatie ‘afgeraden voor kinderen jonger dan 12’ (12) te laag was. Een man wordt in stukken gezaagd en er vinden verscheidene seksscènes plaats tussen de hoofdpersoon en een sekspop. In de genoemde scènes zijn de beelden van de handelingen niet daadwerkelijk te zien, maar de Film in zijn geheel wekt een angstaanjagend gevoel op.
De Klachtencommissie heeft in haar beslissing van 13 december 2004 de klacht gegrond verklaard. De classificatie voor de Film dient uit te komen op ‘niet voor personen tot 16 jaar’(16) op basis van geweld (pictogram: vuistje). Aan Opposant is de verplichting opgelegd om binnen vier weken na dagtekening van deze uitspraak de door de Klachtencommissie aangegeven classificatie 16 in combinatie met de inhoudsclassificatie voor geweld zelf alsnog door middel van het invullen van het classificatieformulier 1.2 in te voeren in de database van het NICAM. Bovendien is de Opposant verplicht bij de eerstvolgende release van de Film ervoor te zorgen dat de inlay van de video en DVD de classificatie 16 in combinatie met het inhoudspictogram voor geweld vertoont, en dat de juiste leader voor de Film wordt geplaatst. Indien er tussentijds een herdruk van de omslag plaatsvindt, dient deze de correcte classificatie te vermelden. Tevens is Opposant de verplichting opgelegd er zorg voor te dragen dat alle eventuele andere reclame- en overige uitingen met betrekking tot het product de juiste classificatie vermelden. Conform artikel 13 lid 1 onder C Klachtenreglement van het NICAM is de Klachtencommissie overgegaan tot het opleggen van een boete. Bij de berekening van de boete is de Klachtencommissie reeds uitgegaan van de nieuwe Sanctierichtlijn, die op 9 september 2004 aan het Algemeen Bestuur van het NICAM ter kennis is gebracht.
De overtreding viel binnen de categorie A ‘inhoudelijke overtredingen’; de Film was fout geclassificeerd. Beklaagde is een landelijk opererende filmdistributeur. Het fout classificeren van de Film brengt dan volgens de Sanctierichtlijn voor Opposant een boete van € 2000, - met zich mee omdat er in één inhoudscategorie fout was geclassificeerd. Daar Opposant in het verleden reeds twee sancties opgelegd heeft gekregen, dient dit bedrag met correctiefactor twee vermenigvuldigd te worden tot € 4.000, -. Echter, omdat de Klachtencommissie, zoals eerder gezegd, vooruit is gelopen op deze nieuwe berekening, waardoor er sprake was van een zogenaamde ‘overgangsregeling’, heeft de Klachtencommissie gemeend het boetebedrag te moeten corrigeren met een correctiefactor van 0,5. De boete is daarom uitgekomen op € 2000, -. Afschrift van deze beslissing is aan partijen verzonden op 13 december 2004.
2. De procedure in hoger beroep
Opposant is van de beslissing van 13 december tijdig in beroep gekomen bij beroepschrift van 16 december 2004, door de Commissie van Beroep ook ontvangen op 16 december 2004. De Commissie van Beroep heeft het beroep behandeld tijdens haar zitting van 17 januari 2005. Opposant heeft aangegeven geen gebruik te maken van de uitnodiging bij de mondelinge behandeling aanwezig te zijn. Klager in eerste aanleg heeft op een verzoek alsnog te reageren op het beroepschrift van Opposant niet gereageerd en was eveneens niet bij de zitting aanwezig. De Commissie van Beroep heeft acht geslagen op de stukken die op de zaak betrekking hebben, waaronder het dossier van de Klachtencommissie, evenals op het behandelde ter zitting.
3. De gronden voor het hoger beroep
Tegen de uitspraak van de Klachtencommissie voert Opposant in het beroepschrift de volgende, enigszins verkorte, gronden aan. Opposant heeft begrepen dat recent is ingevoerd dat klachten, in die gevallen waarin een beklaagde partij zich daarvoor openstelt, geschikt kunnen worden. Opposant heeft al in haar verweerschrift duidelijk aangegeven dat zij de oorspronkelijke klacht van Klager in eerste aanleg begreep en bereid was de classificatie te verhogen naar 16, ondanks het feit zij meende dat strikte navolging van de Kijkwijzer handleiding leidde tot de classificatie van 12. Opposant is dus van mening dat navolging van het systeem van Kijkwijzer leidt tot 12 en dat aangezien Opposant zich bereid heeft verklaard de zaak te schikken en dit nieuw/aanstaand beleid van het NICAM is, hier op had moeten worden ingegaan en een boete niet op zijn plaats is.
4. De beoordeling
Ten aanzien van de aangevoerde gronden tot vernietiging van de beslissing van de Klachtencommissie, dan wel terugverwijzing naar de Klachtencommissie overweegt de Commissie van Beroep het volgende. De Commissie van Beroep is met de Klachtencommissie van oordeel dat het geweld in de Film zowel uitvoerbaar als indringend is en bovendien leidt tot ernstige verwondingen. Volgens de Commissie van Beroep is het evident dat vraag 2.5.2. (Zijn er beelden van ernstige verwondingen ten gevolge van zichtbare geweldsacties?) direct met ‘1 keer of vaker’ beantwoord had moeten worden. In de toelichting bij deze vraag staat als voorbeeld van verwondingen die als ‘ernstig’ bestempeld worden, onder andere, ‘uitspattend bloed’, wat in de onderhavige film zeker aan de orde is. De combinatie van uitvoerbaarheid, indringendheid en ernstige verwondingen leidt tot de classificatie 16 voor geweld. Ook het oordeel van de Klachtencommissie over de inhoudscategorieën angst en seks wordt door de Commissie van Beroep overgenomen. De inhoudscategorieën angst en seks komen beiden uit op 12, met als gevolg dat de Film de classificatie 16 op basis van geweld dient te krijgen: alleen de inhoudscategorie met de hoogste score wordt in de classificatie tot uitdrukking gebracht. Het eerste deel van het beroep van Opposant, namelijk dat strikte navolging van het classificatiesysteem leidt tot de classificatie 12, is hiermee verworpen. Ook het beroep van Opposant dat nieuw of toekomstig beleid van het NICAM aanleiding geeft zaken te schikken, wordt door de Commissie buiten beschouwing gelaten. De Commissie is geen algemeen geldend beleid bekend, waaruit zou blijken dat aangeslotenen te allen tijde kunnen schikken wanneer naar aanleiding van een klacht blijkt dat zij hun product verkeerd geclassificeerd hebben.
De Commissie van Beroep, op vorenstaande gronden beslissende: bekrachtigt de beslissing van de Klachtencommissie van het NICAM van 13 december 2004.
