Beslissing van de Klachtencommissie van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM)
Audiovisuele productie: promo voor de televisiefilm ‘The Faculty’, uitgezonden op 22 juni 2010 op de zender xxx omstreeks 17.00 uur, hierna te noemen: de Promo.
1. De procedure
Klaagster heeft op 22 juni 2010 een klacht ingediend met betrekking tot de Promo.
De voorzitter van de Klachtencommissie heeft de klacht conform artikel 5 lid 1 Klachtenreglement van het NICAM getoetst en bepaald dat de klacht in behandeling kan worden genomen.
Beklaagde heeft tegen de klacht verweer gevoerd bij brief van 12 juli 2010.
De Klachtencommissie heeft de klacht behandeld in haar zitting van 25 augustus 2010.
Klaagster noch Beklaagde hebben, na deugdelijke oproeping, gebruik gemaakt van de mogelijkheid hun standpunten ter zitting mondeling toe te lichten.
2. De bestreden audiovisuele productie
De Promo is samengesteld uit beelden van de televisiefilm ‘The Faculty’. Deze film heeft de classificatie ‘let op met kinderen jonger dan 16 jaar’ (16), op basis van geweld (pictogram: vuistje) en angst (pictogram: spinnetje).
3. De klacht
De klacht richt zich op de inhoudscategorieën geweld en angst.
Klaagster geeft aan dat de Promo voor de hororfilm 'The Faculty' om 17.00 uur 's middags is uitgezonden. De film zou 's avonds om 22.30 uur worden uitgezonden. In de Promo is een vingerafhakscène te zien en mensen die achterna worden gezeten door een soort aliens. Klaagster vraagt zich af of Beklaagde zich beseft dat er op dit tijdstip kinderen televisie kijken.
4. Het verweer
Nadat Beklaagde om verweer is gevraagd heeft Beklaagde op 13 juli 2010 een email naar het Klachtensecretariaat verzonden met daarbij een reactie voor Klaagster. In deze reactie geeft Beklaagde, hieronder verkort weergegeven, het volgende aan.
Beklaagde beoordeelt promo's met inachtneming van de Kijkwijzerregels, maar in een onwaakzaam moment is in dit geval de promo verkeerd in het systeem gezet. De promo is daardoor te vroeg uitgezonden. Beklaagde betreurt deze gang van zaken ten zeerste en dankt Klaagster voor haar oplettendheid. Beklaagde zal in het vervolg nog beter de zorgvuldigheidsnormen in acht nemen met betrekking tot het uitzenden van dergelijke promo's.
5. Het oordeel van de Klachtencommissie
De Klachtencommissie acht Klaagster ontvankelijk in haar klacht.
De Klachtencommissie overweegt het volgende.
Volgens artikel 6 lid 1 van het Deelreglement Televisie van het NICAM behoeven promo’s niet geclassificeerd te worden. In lid 2 van voornoemd artikel is vermeld dat om te kunnen bepalen op welk uitzendtijdstip, in de zin van artikel 3 lid 1 van hetzelfde Deelreglement, een promo mag worden uitgezonden, de media-instelling de promo dient te beoordelen conform artikel 5 van het onderhavige reglement. De promo dient volgens artikel 6 lid 5 Deelreglement Televisie altijd de classificatie van het hoofdproduct te vermelden.
Volgens artikel 5 van het Deelreglement Televisie is het de media-instelling toegestaan om haar promo´s met inachtneming van Kijkwijzer of met behulp van de omslagpuntenlijst te beoordelen op mogelijke schadelijkheid voor jeugdigen.
Ingevolge artikel 3 lid 1 Deelreglement Televisie mag een media-instelling programma´s met de leeftijdsclassificatie 12 jaar niet uitzenden voor 20.00 uur en programma´s met de leeftijdsclassificatie 16 jaar niet voor 22.00 uur.
Als gevolg van bovenstaande regel, toetst de Klachtencommissie, indien een klacht wordt ingediend over een Promo, of deze op een juist tijdstip is uitgezonden.
Ten aanzien van de inhoudscategorie geweld is de Klachtencommissie van oordeel dat de Promo elementen bevat die in het Kijkwijzersysteem tot de leeftijdsclassificatie 16 leiden. De Promo laat niet alleen beelden zien van indringend geweld, maar ook zijn er ernstige verwondingen als gevolg van deze indringende geweldsacties te zien. Bovendien zijn deze geweldshandelingen door mensen uitvoerbaar. De Klachtencommissie doelt met name op de scène waar te zien is dat een jongen met een zwaard de vingers van een man afhakt en de scène waar de man met een soort priem in zijn oog wordt gestoken. Naar het oordeel van de Klachtencommissie is in de 'vingerafhakscène' sprake van indringendheid van het geweld omdat de inslag van de geweldshandeling gedetailleerd in beeld wordt gebracht. De vingers die worden afgehakt zijn close up in beeld. Voorts is sprake van opzwepende muziek en geluidseffecten. Ook in de scène waar de man met een priem in zijn oog wordt gestoken, is naar het oordeel van de Klachtencommissie sprake van indringendheid van het geweld vanwege onder andere de hardheid van de geweldshandeling. Voorts is ook hier sprake van opzwepende muziek en geluidseffecten.
Naar het oordeel van de Klachtencommissie dienen de afgehakte vingers en het doorgestoken oog te worden aangemerkt als ernstige verwondingen.
Ten aanzien van de inhoudscategorie angst is de Klachtencommissie van oordeel dat de Promo elementen bevat die in het Kijkwijzersysteem tot de leeftijdsclassificatie 12 leiden. De Klachtencommissie wijst hier op de scènes waar ernstige verwondingen te zien zijn, zoals de hierboven genoemde afhakte vingers en het doorgestoken oog.
De overige inhoudscategorieën zijn op de Promo niet van toepassing.
Bij bovenstaande beoordeling zou de classificatie van de Promo uit hebben moeten komen op 16 op basis van de inhoudscategorie geweld, nu de hoogste leeftijdsclassificatie bepalend is. Gelet hierop had Beklaagde de Promo niet mogen uitzenden vóór 22:00 uur, waardoor zij in strijd heeft gehandeld met artikel 3.1 juncto 5 en 6 Deelreglement Televisie van het NICAM.
De Klachtencommissie acht het uitzendtijdstip van 17.00 uur, gezien de inhoud van de promo, zeer ongelukkig. Het is een moment waarop kinderen al dan niet met hun ouders of verzorgers, televisie kijken. Aangezien promo´s onaangekondigd worden uitgezonden, kunnen kijkers zich niet voorbereiden op de beelden. Bovendien is 17.00 uur een tijdstip waarop ingevolge artikel 3 lid 1 van het Deelreglement Televisie alleen programma´s met de classificatie AL, 6 en 9 jaar mogen worden uitgezonden. Nu met bovenstaande beoordeling de classificatie van de Promo op 16 zou uitkomen, is sprake van een verschil van tenminste twee leeftijdscategorieën. De Klachtencommissie is gelet hierop van oordeel dat Beklaagde onzorgvuldig heeft gehandeld. Beklaagde was weliswaar op grond van het Deelreglement Televisie niet verplicht de Promo te classificeren door middel van het invullen van de vragenlijst via de Kijkwijzer database van het NICAM, maar de Promo diende wel beoordeeld te worden op mogelijke schadelijkheid voor jeugdigen met inachtneming van Kijkwijzer of met behulp van de omslagpuntenlijst teneinde te kunnen bepalen op welk tijdstip de Promo mocht worden uitgezonden.
6. De beslissing van de Klachtencommissie
Gelet op het hiervoor overwogene acht de Klachtencommissie de klacht over de Promo gegrond. De Promo had niet voor 22.00 uur mogen worden uitgezonden.
Klachtenreglement over tot het opleggen van een boete aan Beklaagde, nu in eerdere uitspraken (onder andere klachtnr. 080501.01 ´Jensen´, klachtnr. 071210.01 ´Jensen´, klachtnr 070502.01 ´Jensen´ en klachtnr. 061214.01 ´Promo Dawn of the Dead´) jegens Beklaagde klachten gegrond zijn verklaard.
Overeenkomstig artikel 13 lid 2 van het Klachtenreglement houdt de Klachtencommissie bij de beoordeling van de vraag of en zo ja welke sancties dienen te worden getroffen, rekening met alle relevante omstandigheden van het geval, waaronder de ernst van de overtreding, dan wel van het handelen/nalaten, de mate waarin de overtreding dan wel het handelen/nalaten aan Beklaagde te verwijten is en de omstandigheden waaronder de overtreding dan wel het handelen/nalaten tot stand is gekomen. De Klachtencommissie zal daarbij gelijke gevallen gelijk behandelen.
Bij de berekening van de boete gaat de Klachtencommissie uit van de door het Bestuur van het NICAM vastgestelde Sanctierichtlijn.
De onderhavige overtreding valt binnen de categorie A ´inhoudelijke overtredingen´; de Promo is op een verkeerd tijdstip uitgezonden. Beklaagde is een landelijk opererende omroep. Het op een verkeerd tijdstip uitzenden van de Promo brengt volgens de Sanctierichtlijn een boete van € 2.000,-- met zich mee. Wanneer echter de originele beoordeling van de classificatie door Beklaagde en het oordeel van de Klachtencommissie twee of meer leeftijdscategorieën verschillen, brengt dat op grond van de Sanctierichtlijn zes punten met zich mee.
Nu in het onderhavige geval de Promo elementen bevat die in het Kijkwijzersysteem tot de leeftijdsclassificatie 16 leiden en de Promo is uitgezonden op een tijdstip dat een classificatie van AL, 6 of 9 veronderstelt, is sprake van tenminste twee leeftijdscategorieën verschil, hetgeen resulteert in een boete voor Beklaagde van € 12.000,--.
In bovengenoemde Sanctierichtlijn staat opgenomen dat de Klachtencommissie de mogelijkheid heeft een correctiefactor toe te passen. Afhankelijk van de mate van verwijtbaarheid kan de correctiefactor naar boven dan wel naar beneden worden bijgesteld.
Gelet op de ernst van de overtreding ziet de Klachtencommissie in het onderhavige geval geen aanleiding de correctiefactor naar beneden bij te stellen.
Eén van de factoren die bij het bepalen van de correctiefactor naar boven een rol kan spelen, is het aantal klachten dat reeds eerder tegen een Beklaagde gegrond is verklaard. Dit betreft de zogenoemde correctiefactor wegens recidive.
Het Bestuur van het NICAM heeft besloten dat met ingang 1 januari 2010 bij het bepalen van de correctiefactor wegens recidive bij de omroepen met meer dan één zender gekeken zal worden naar het aantal klachten dat per individuele zender eerder gegrond is verklaard. Dit besluit geldt voor de na 1 januari 2010 op zitting behandelde zaken en heeft geen terugwerkende kracht.
Gelet op voornoemd besluit van het Bestuur van het NICAM alsmede gelet op het feit dat het meer dan 24 maanden geleden is dat ten aanzien van onderhavige zender sprake was van een gegronde klacht (klachtnr 80501.01 ´Jensen´, 6 juli 2008), wordt in dit geval geen correctiefactor wegens recidive toegepast. Evenmin bestaat thans aanleiding het overstappen naar een hogere correctiefactor aan te kondigen.
De door Beklaagde te betalen boete bedraagt derhalve € 12.000,--.
Het hierboven genoemde bedrag dient door Beklaagde binnen 30 dagen na factuurdatum te worden voldaan. De factuur wordt separaat toegezonden.
Partijen hebben, voor zover zij in het ongelijk zijn gesteld, de mogelijkheid tegen deze uitspraak beroep aan te tekenen bij de Commissie van Beroep van het NICAM. Het beroepschrift dient binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak van de KC schriftelijk bij de secretaris van de Commissie van Beroep te worden ingediend. Het adres luidt: NICAM, Commissie van Beroep, Postbus 322, 1200 AH Hilversum.
Hilversum, 22 september 2010
Beslissing van de Commissie van Beroep van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM)
Audiovisuele productie: promo voor de televisieserie ‘The Faculty’, uitgezonden op 22 juni 2010 omstreeks 17.00 uur op zender RTL5, hierna te noemen: de Promo
1. De uitspraak van de Klachtencommissie
Bij beslissing van 22 september 2010 heeft de Klachtencommissie van het NICAM de klacht van Klaagster in eerst aanleg met betrekking tot de Promo beoordeeld. De klacht richt zich op de inhoudscategorieën geweld en angst. Klaagster in eerste aanleg heeft aangegeven dat de Promo van de horrorfilm ‘The Faculty’ om 17.00 uur is uitgezonden. In de Promo is te zien dat er vingers worden afgehakt en dat er mensen achterna worden gezeten door een soort aliens.
De Promo is samengesteld uit beelden van de televisiefilm ‘The Faculty’, die als classificatie heeft: ‘Let op met kinderen tot 16 jaar’ (16) op basis van de inhoudspictogrammen geweld en angst.
De Klachtencommissie heeft Klaagster in eerste aanleg ontvankelijk, en de klacht gegrond, verklaard. Zij heeft getoetst of de Promo op een juist tijdstip is uitgezonden. Er zijn beelden van indringend geweld, ernstige verwondingen en de handelingen zijn door mensen uitvoerbaar. De Klachtencommissie doelt daarbij op het afhakken van vingers en op het steken in een oog met een priem. In beide scènes is tevens sprake van opzwepende muziek en geluidseffecten. Het aanwezige geweld in de Promo leidt volgens de Klachtencommissie tot 16 jaar.
De categorie angst leidt op grond van dezelfde scènes tot de leeftijdsclassificatie 12.
Opposant had de Promo niet voor 22.00 uur mogen uitzenden; zij heeft gehandeld in strijd met de artikelen 3.1, 5 en 6 van het Deelreglement Televisie.
De Klachtencommissie heeft expliciet aangegeven de uitzending van de Promo om 17.00 uur zeer ongelukkig te vinden. Promo’s worden onaangekondigd uitgezonden. Op dat tijdstip mogen alleen programma’s met de classificaties AL, 6 en 9 jaar worden uitgezonden. Nu de Promo de classificatie 16 heeft, is het verschil in classificatie tenminste twee categorieën. Opposant heeft naar het oordeel van de Klachtencommissie onzorgvuldig gehandeld.
De Klachtencommissie is conform artikel 13 lid 1 onder C Klachtenreglement overgegaan tot het opleggen van een boete aan Opposant, nu er in drie eerdere uitspraken met betrekking tot ‘Jensen’ (klachtnummers: 080501.01, 071210.01 en 070502.01) en de Promo ‘Dawn of the Dead’ (klachtnummer: 061214.01) jegens Opposant klachten gegrond zijn verklaard en sancties zijn opgelegd.
Bij de berekening van de boete is de Klachtencommissie uitgegaan van de Sanctierichtlijn d.d. 15 november 2004. De onderhavige overtreding valt binnen de categorie A ‘Inhoudelijke Overtredingen’; de Promo is op een verkeerd moment uitgezonden. Wanneer de originele beoordeling door Opposant en het oordeel van de Klachtencommissie twee of meer leeftijdscategorieën verschilt, zoals in dit geval, resulteert dat volgens de Sanctierichtlijn in een boete van € 12.000,00 (A=6, 6 x € 2.000,00).
De Klachtencommissie heeft de mogelijkheid een correctiefactor toe te passen. Afhankelijk van de mate van verwijtbaarheid kan deze factor naar boven, dan wel naar beneden worden bijgesteld. Gelet op de ernst van de overtreding heeft de Klachtencommissie geen aanleiding gezien de correctiefactor naar beneden bij te stellen. De Klachtencommissie heeft ook geen aanleiding gezien de correctiefactor wegens recidive naar boven bij te stellen, nu het meer dan 24 maanden geleden is geweest dat er ten aanzien van de onderhavige zender sprake was van een gegronde klacht.
Afschrift van deze beslissing is aan partijen verzonden op 22 september 2010.
2. De procedure in hoger beroep
Opposant is van de beslissing van 22 september 2010 in beroep gekomen bij beroepschrift van 18 oktober 2010, bij de Commissie van Beroep op dezelfde datum binnengekomen.
De Commissie van Beroep heeft het beroep behandeld tijdens haar zitting van 15 december 2010; partijen hebben beiden aangegeven niet aanwezig te zullen zijn.
Klaagster in eerste aanleg heeft op verzoek van het bureau van het NICAM wel aangegeven zich verder niet in de beroepsaangelegenheid te willen mengen. Schriftelijk heeft zij gemeld begrip te hebben voor het verweer van Opposant, maar ook van mening te zijn, dat Opposant de consequenties had moeten inzien. Dat een Promo maar een paar seconden duurt, acht zij wat slap nu deze juist zo spannend mogelijk de bijbehorende film moet aankondigen. De Promo was te zien in een reclameblok van dr. Phil. Dit programma wordt juist aardig bekeken door vrouwen, wel of niet met kinderen. Zo ging het bij Klaagster in eerste aanleg; haar kind van drie jaar speelde op de grond en zij zat op de bank het programma van dr Phil te kijken. De Promo begint met muziek en geluidseffecten en trekt de aandacht van haar kind. Vervolgens worden er vingers afgehakt en een priem in iemands oog gestoken. Je verwacht het niet en vervolgens is de tijd te kort om te reageren.
De Commissie van Beroep heeft acht geslagen op de stukken die op de zaak betrekking hebben, waaronder het dossier van de Klachtencommissie.
3. De gronden voor het hoger beroep
Tegen de uitspraak van de Klachtencommissie voert Opposant in het beroepschrift de volgende, enigszins verkorte, gronden aan. Het volledige beroepschrift, als ook het eerdere verweerschrift, worden als ingelast beschouwd.
Bij brief van 28 juni 2010 heeft de Klachtencommissie Opposant schriftelijk op de hoogte gebracht van de klacht. Opposant heeft op 13 juli 2010 een brief gestuurd aan de Klachtencommissie met daarin het verzoek deze door te sturen aan Klaagster. Opposant heeft Klaagster in deze brief bedankt voor haar oplettendheid en zich verontschuldigd. Door een fout in het systeem is de Promo te vroeg uitgezonden.
Op 22 september 2010 heeft de Klachtencommissie uitspraak gedaan. Er is Opposant een boete van € 12.000,00 opgelegd. Opposant verzoekt de Commissie van Beroep de hoogte van de boete te matigen. De boete is gebaseerd op het feit dat de Promo op een verkeerd tijdstip is uitgezonden, maar is disproportioneel hoog. Opposant wil allereerst benadrukken dat het een promo betreft en niet een volledig televisieprogramma, waardoor de schadelijkheid vele malen kleiner is.
In de Sanctierichtlijn staat bij Categorie A onder andere de volgende overtreding vermeld: ‘Het product is op een verkeerd tijdstip uitgezonden’. Onder ‘het product’ wordt mede een promo en een commercial verstaan. Opposant vindt het opmerkelijk dat indien een programma op een verkeerd tijdstip wordt uitgezonden dit een boete oplevert, die exact hetzelfde bedraagt als wanneer er een promo op een verkeerd tijdstip wordt uitgezonden. Een programma duurt gemiddeld 30 minuten, een promo 25 seconden. De schadelijkheid is kleiner en dan is een lagere boete passend.
Ten tweede geeft de Klachtencommissie aan dat voor de keuze van de sanctie rekening wordt gehouden met alle relevante omstandigheden van het geval, waaronder de ernst van de overtreding. De Klachtencommissie heeft aangegeven dat 17.00 uur een moment is waarop kinderen, al dan niet met hun ouders, televisie kijken. Opposant verzoekt de Commissie van Beroep rekening te houden met het feit dat de Promo is uitgezonden tijdens de onderbreking van de televisieprogramma’s ‘Dr. Phil’ en ‘The King of Queens’. Beide programma’s richten zich niet specifiek op minderjarigen waardoor het schadelijke effect beperkt is gebleven.
Tot slot wil Opposant nog een kanttekening plaatsen bij de bepaling in de Sanctierichtlijn dat bij een verschil van twee of meer leeftijdscategorieën er van zes punten wordt uitgegaan (A=6). De Promo is om 17.00 uur uitgezonden en had om 22.00 uur mogen worden vertoond. De formule A=6 is in dit geval niet aan de orde. In de Promo stond wel de classificatie voor de hoofdfilm vertoond; de Promo is alleen op een verkeerd tijdstip uitgezonden.
Opposant verzoekt de Commissie van Beroep om de beslissing van de Klachtencommissie gedeeltelijk te vernietigen, dan wel de boete te matigen.
4. De beoordeling
De Commissie van Beroep is het eens met de beslissing van de Klachtencommissie dat de Promo alleen na 22.00 uur uitgezonden had mogen worden. Ook de Commissie is van mening dat het geweld in de Promo indringend is, dat dit geweld ernstige verwondingen oplevert en dat bovendien de geweldshandelingen door mensen uitvoerbaar zijn. Het verweer van Opposant dat een promo slechts 25 seconden duurt en uitzending op een onjuist moment daardoor een minder hoge boete met zich mee zou moeten brengen dan bij een compleet programma, legt de Commissie naast zich neer. Ook een promo wordt in de reglementen van Kijkwijzer gezien als een programma. De duur van een promo is relatief kort, echter een promo wordt uitgezonden zonder enige vorm van aankondiging. Er is in casu sprake geweest van een korte, doch heftige blootstelling voor het jonge kind van Klaagster. Voorbereiding op de beelden is niet mogelijk en ingrijpen op het moment van uitzenden, gezien de korte tijd, ook niet meer.
Dat de Promo is uitgezonden tussen twee programma’s, die niet specifiek gericht zijn op jonge kinderen, speelt binnen de reglementen van Kijkwijzer geen rol. Er wordt in artikel 6.3 Deelreglement Televisie alleen gemeld dat een promo die is afgeleid van een hoofdproduct met de leeftijdsclassificatie 12, respectievelijk 16 jaar, nimmer voor, tijdens of direct na een programma dat specifiek gericht is op jonge kinderen tot 6 jaar, mag worden uitgezonden. Aan de huidige situatie is binnen de reglementen geen artikel gewijd.
Tot slot heeft Opposant aangevoerd dat de formule A=6 niet aan de orde is. In de Promo is de classificatie van de hoofdfilm vertoond; deze is alleen op een verkeerd tijdstip uitgezonden. Ook dit verweer houdt volgens de Commissie van Beroep geen stand. Een promo hoeft niet geclassificeerd te worden. Om te kunnen bepalen op welk tijdstip een promo mag worden uitgezonden, dient deze beoordeeld te worden conform artikel 5 Deelreglement Televisie. In dit geval had Opposant na haar beoordeling moeten constateren dat de Promo niet voor 22.00 uur uitgezonden had mogen worden. Desondanks heeft zij de Promo uitgezonden op een tijdstip dat veel jonge kinderen naar de televisie kijken. De Promo is daarom op een verkeerd tijdstip uitgezonden. De Klachtencommissie heeft als volgt geredeneerd. De Promo is uitgezonden op een tijdstip dat alleen programma’s uitgezonden hadden mogen worden met de leeftijdsclassificatie AL, 6 of 9 jaar. De Klachtencommissie is voor de Promo uitgekomen op een leeftijdsclassificatie van 16 jaar, hetgeen twee leeftijdscategorieën verschilt met 9 jaar, drie met 6 jaar en vier met de leeftijdcategorie AL. Zij heeft geoordeeld dat de beoordeling door Opposant en het oordeel van de Klachtencommissie twee of meer leeftijdscategorieën verschilt, waardoor geldt A=6. Zo is de Klachtencommissie uitgekomen op een boete van € 12.000,00. De Commissie van Beroep volgt deze redenering en laat daarom de boete in stand.
De Commissie van Beroep, op vorenstaande gronden beslissende:
Bevestigt de beslissing van de Klachtencommissie van 22 september 2010.
Hilversum, 7 februari 2011