Klachtnummer: 070808.02
Beslissing van de Klachtencommissie van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM)
Audiovisuele productie: bioscoopfilm ‘Ratatouille’, hierna te noemen: de Film
1. De procedure
Klaagster heeft op 8 augustus 2007 een klacht ingediend over de Film, aangevuld bij emails van 16 augustus 2007 en 22 augustus 2007.
De voorzitter van de Klachtencommissie heeft de klacht conform artikel 5 lid 1 Klachtenreglement van het NICAM getoetst en bepaald dat de klacht in behandeling kan worden genomen.
Beklaagde heeft bij brief van 30 augustus 2007 verweer gevoerd.
De Klachtencommissie heeft de klacht behandeld in haar zitting van 12 september 2007.
Klaagster en Beklaagde hebben, na deugdelijke oproeping, geen gebruik gemaakt van de mogelijkheid hun standpunt mondeling toe te lichten.
2. De bestreden audiovisuele productie
De Film vertelt het verhaal van Remy, een rat met een passie voor koken. Remy moet en zal een chefkok worden ondanks de gevaren die hij loopt als rat in de keuken van een restaurant. Remy gaat samen met keukenhulp Linguini koken in een Frans sterrenrestaurant van topchef Auguste Gusteau.
De Film is door Beklaagde geclassificeerd met behulp van het NICAM classificatieformulier, versie 4.1. Beklaagde heeft van de in het classificatieformulier aangegeven mogelijkheid gebruik gemaakt, in antwoord op vraag 1.1. aan te geven dat het een productie voor Alle Leeftijden betreft, waardoor de overige vragen van het formulier niet ingevuld hoeven te worden.
3. De klacht
De klacht richt zich op de inhoudscategorieën geweld en angst.
Klaagster voert aan dat zij het niet eens is met de classificatie Alle Leeftijden. Voor kinderen van 3 en 4 jaar is de scène waarin een rat wordt beschoten door een oude vrouw en het plafond naar beneden valt erg eng. Vervolgens vluchten de ratten en verdrinkt een rat bijna in het riool. Zij heeft de zaal nog voor de pauze met vier huilende kinderen verlaten. De Film is naar de mening van Klaagster meer voor kinderen boven de 6 jaar.
Klaagster heeft € 49,- euro betaald om de film samen met de kinderen te zien. Klaagster heeft bij de bioscoop haar geld teruggevraagd maar de bioscoop heeft doorverwezen naar Kijkwijzer. Kijkwijzer heeft te kennen gegeven dat zij meent dat klaagster het geld terug moet vragen aan de bioscoop, immers haar contractspartij in deze. Klaagster vindt dat Kijkwijzer haar geld of eventueel bonnen verschuldigd is omdat zij het niet eerlijk vindt dat de 75 jarige eigenaar van een kleine bioscoop € 49,- moet betalen voor een Film die verkeerd geclassificeerd is.
4. Het verweer
In het verweerschrift voert Beklaagde, hieronder verkort weergegeven, het volgende aan.
Het enkele feit dat enkele kinderen bepaalde scènes in een film als eng kunnen ervaren, betekent niet dat daarom ook de volledige film ongeschikt zou zijn voor deze kinderen. De vraagstelling in de Kijkwijzer volgt dezelfde redenering. Ratatouille is op een verantwoorde en correcte manier gecodeerd en de hieruit bekomen AL classificatie is ook juist. Beklaagde betwijfeld dan ook dat de Film ‘schadelijk’ zou zijn (AL betekent immers niet schadelijk); zelfs voor de allerkleinsten.
Een vierjarig kind van de vertegenwoordiger van Beklaagde begon ooit te huilen tijdens een Kabouter Plop film. In plaats van hieruit dadelijk te concluderen dat deze film ongeschikt zou zijn voor kinderen van 4, heeft de vertegenwoordiger van Beklaagde toen bedacht dat het misschien eerder het overweldigende van een donkere bioscoopzaal zou kunnen zijn dat het kind op dat moment behoefte deed krijgen aan een ouderlijke knuffel en een woordje van troost.
5. Het oordeel van de Klachtencommissie
De Klachtencommissie acht Klaagster ontvankelijk in haar klacht.
De Klachtencommissie heeft het classificatieformulier 4.1 toegepast op de Film en behandelt hieronder de relevante vragen.
In de inhoudscategorie geweld moet vraag 2.2.1. (Komen in de productie één of meerdere vormen van fysiek geweld voor?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden.
Bij de beantwoording van bovenstaande vraag doelt de Klachtencommissie op de scène waarin een oude vrouw met een geweer op ratten schiet.
De vraag 2.3.1. (Zitten er geweldsacties in die indringend zijn?) moet met ‘nooit’ beantwoord worden. Vraag 2.4.1. (Zijn er beelden van verwondingen ten gevolge van zichtbare geweldsacties?) moet met ‘nooit’ beantwoord worden. Vraag 2.4.2. (Zijn er beelden van ernstige verwondingen ten gevolge van zichtbare geweldsacties?) moet met ‘nooit’ beantwoord worden.
De beantwoording van bovengenoemde vragen leidt tot de classificatie 6 op basis van geweld.
De overige inhoudscategorieën zijn op de Film niet van toepassing.
Reglementair is er voor de Klachtencommissie geen mogelijkheid om in te gaan op het verzoek van Klaagster om een vergoeding van de door haar gemaakte kosten. Wellicht dat Klaagster zich hiervoor kan wenden tot Beklaagde.
De Klachtencommissie wenst nog een opmerking te maken gericht aan Beklaagde met betrekking tot het niet aanleveren van de Film op vijf DVD’s ondanks verzoeken van het Bureau van het NICAM. Het niet opsturen van beeldmateriaal acht de Klachtencommissie in strijd met artikel 5 lid 3 Klachtenreglement NICAM. Dit artikel luidt als volgt:
‘De beklaagde zal tegelijk met het verweerschrift, in vijfvoud (ondertitelde) kopieën en, indien mogelijk, een synopsis van het gewraakte audiovisuele product meesturen.’ De Klachtencommissie stelt zich op het standpunt dat met de huidige stand van de techniek, het ook bij bioscoopfilms mogelijk is om DVD’s of banden van de Film te verstrekken. De Klachtencommissie verzoekt Beklaagde hier in de toekomst rekening mee te houden.
6. De beslissing van de Klachtencommissie
Gelet op het hiervoor overwogene acht de Klachtencommissie de klacht gegrond.
De classificatie van de Film dient uit te komen op 6 op basis van geweld.
De Klachtencommissie gaat conform artikel 13 lid 1 onder C Klachtenreglement van het NICAM over tot het opleggen van een boete aan Beklaagde, nu er in een eerdere uitspraken (onder andere klachtnr. 040328.02 ‘The Haunted Mansion’ en klachtnr. 031130.03 ‘Finding Nemo’) tegen Beklaagde een klacht gegrond is verklaard. Bij de berekening van de onderhavige boete is de Klachtencommissie uitgegaan van de Sanctierichtlijn.
De onderhavige overtreding valt binnen de categorie A ‘Inhoudelijke overtredingen’; de Film is fout geclassificeerd. Beklaagde is een landelijk opererende filmdistributeur, waarvoor elke punt € 2000, - bedraagt. Nu de leeftijdscategorie verhoogd wordt van AL naar 6 op basis van één inhoudscategorie (geweld), brengt dit voor Beklaagde een boete met zich mee van € 2000, -.
Het hierboven genoemde bedrag dient door Beklaagde binnen 30 dagen na factuurdatum te worden voldaan. De factuur wordt gescheiden toegezonden.
Gezien het feit dat er sprake is van een spoedprocedure omdat de Film momenteel in de bioscopen draait, heeft de Klachtencommissie Beklaagde op de dag van de zitting, 12 september 2007, per email op de hoogte gesteld van deze uitspraak.
Beklaagde heeft vanaf de dagtekening van de begeleidende brief bij deze uitspraak twee weken de tijd om alle maatregelen te nemen die ertoe leiden dat de onjuiste leeftijdsclassificatie AL ongedaan wordt gemaakt en wordt omgezet in de leeftijdsclassificatie 6 in combinatie met het inhoudspictogram voor geweld. Bij de release op video/DVD dient Beklaagde de door de Klachtencommissie de toegekende classificatie 6, met het inhoudspictogram voor geweld te hanteren, onder verbeurte van een dwangsom van € 1000,- per dag, te rekenen vanaf de dag dat deze release in de handel wordt gebracht, met een maximum van € 25.000,-.
Partijen hebben, voor zover zij in het ongelijk zijn gesteld, de mogelijkheid tegen deze uitspraak beroep aan te tekenen bij de Commissie van Beroep van het NICAM. Het beroepschrift dient binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak van de
Klachtencommissie schriftelijk bij de secretaris van de Commissie van Beroep te worden ingediend. Het adres luidt: NICAM, Commissie van Beroep, Postbus 322, 1200 AH Hilversum.
Conform artikel 14 lid 2 Reglement van Klachten heeft de Klachtencommissie de bevoegdheid, om al dan niet op verzoek van één der partijen, haar eigen beslissing, voorzover naar haar oordeel redelijkerwijs noodzakelijk, uitvoerbaar bij voorraad te verklaren. Dit betekent dat er aan haar beslissing direct gevolg dient te worden gegeven. In de onderhavige kwestie ten aanzien van de Film, doch in alle gevallen waar een bioscoopfilm in het geding is, is de Klachtencommissie de mening toegedaan dat het in redelijkheid noodzakelijk is om van deze bevoegdheid gebruik te maken. Op deze manier wil de Klachtencommissie voorkomen dat de gewraakte film in de follow up van DVD en Video met verkeerde pictogrammen op de markt wordt gebracht.
Hilversum, 24 september 2007
Beslissing van de Commissie van Beroep van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM)
1. De uitspraak van de Klachtencommissie
Bij beslissing van 24 september 2007 heeft de Klachtencommissie van het NICAM de klacht van Klaagster in eerste aanleg d.d. 8 augustus 2007, aangevuld bij e-mails van 16 en 22 augustus 2007, met betrekking tot de Film beoordeeld. De klacht richt zich op de inhoudscategorieën geweld en angst. Klaagster in eerste aanleg heeft aangevoerd dat zij het niet eens is met de classificatie Niet Schadelijk / Alle Leeftijden (AL). Voor kinderen van 3 à 4 jaar is de scène waarin een rat wordt beschoten door een oude vrouw en het plafond naar beneden valt erg eng. Vervolgens vluchten de ratten en verdrinkt een rat bijna in het riool.
Zij heeft de zaal met vier huilende kinderen nog voor de pauze verlaten. De Film is naar haar mening meer voor kinderen boven de 6 jaar.
Klaagster in eerste aanleg heeft € 49, - betaald om de Film te zien. Zij heeft bij de bioscoop haar geld teruggevraagd maar daar is zij doorverwezen naar Kijkwijzer. Kijkwijzer heeft haar echter aangegeven het geld bij de bioscoop, immers haar contractspartij, terug te moeten vragen.
De Klachtencommissie heeft de klacht over de Film gegrond verklaard. De classificatie van de Film dient uit te komen op ‘let op met kinderen tot 6 jaar’ (6) op basis van de inhoudscategorie geweld.
De Klachtencommissie is conform artikel 13 lid 1 onder C Klachtenreglement van het NICAM overgegaan tot het opleggen van een boete, nu er in twee eerdere uitspraken, namelijk ‘The Haunted Mansion’ (klachtnummer: 040328.02 ) en ‘Finding Nemo’ (klachtnummer: 031130.03) tegen Opposant klachten gegrond zijn verklaard.
Bij de berekening van de onderhavige boete is de Klachtencommissie uitgegaan van de Sanctierichtlijn. De onderhavige overtreding valt binnen de categorie A ‘Inhoudelijke overtredingen’; de Film is fout geclassificeerd. Opposant is een landelijk opererende filmdistributeur, waarvoor elke punt € 2000, - bedraagt. Nu de leeftijdscategorie verhoogd wordt van AL naar 6 op basis van één inhoudscategorie (geweld), heeft dit voor Opposant geresulteerd in een boete van € 2000, -.
Omdat het in deze een bioscoopfilm betreft, waarop de spoedprocedure van toepassing is, heeft de secretaris van de Klachtencommissie Opposant direct na de zitting d.d. 12 september 2007 per e-mail op de hoogte gesteld van de uitspraak.
Conform artikel 14 lid 2 Reglement van Klachten heeft de Klachtencommissie van haar bevoegdheid gebruik gemaakt haar beslissing uitvoerbaar bij voorraad te verklaren, hetgeen betekent dat daar direct gevolg aan dient te worden gegeven. Zo kan voorkomen worden dat de Film in de follow up van de DVD release met verkeerde pictogrammen wordt uitgebracht.
Dientengevolge heeft Opposant vanaf de dagtekening van de uitspraak twee weken de tijd gekregen om alle maatregelen te nemen die ertoe leiden dat de onjuiste leeftijdsclassificatie AL wordt omgezet in de leeftijdsclassificatie 6 in combinatie met het inhoudspictogram voor geweld.
Bij de release van de Film op DVD dient Opposant de door de Klachtencommissie toegekende classificatie 6 op basis van geweld te hanteren, onder verbeurte van een dwangsom van € 1000, - per dag, te rekenen vanaf de dag dat de DVD in de handel wordt gebracht met een maximum van € 25.000, -.
Afschrift van deze beslissing is aan partijen verzonden op 24 september 2007.
2. De procedure in hoger beroep
Opposant is van de uitspraak van 24 september 2007, reeds medegedeeld op 12 september 2007, in beroep gekomen bij e-mail van 20 september 2007.
De Commissie van Beroep heeft het beroep behandeld tijdens haar zitting van 31 oktober 2007, alwaar namens Opposant zijn verschenen de heren Gil van Laer en Hong Liem.
De heer Michael Lambrechtsen van de NVF en mevrouw mr. Yvonne Looye van de NVPI zijn verschenen als toehoorders.
Klaagster in eerste aanleg, mevrouw Van Klaveren, heeft op het verzoek van het bureau van het NICAM alsnog te reageren op het beroepschrift van Opposant aangegeven zich niet meer in de beroepsaangelegenheid te willen mengen.
De Commissie van Beroep heeft acht geslagen op de stukken die op de zaak betrekking hebben, waaronder het dossier van de Klachtencommissie, evenals op het behandelde ter zitting.
3. De gronden voor het hogere beroep
Tegen de uitspraak van de Klachtencommissie voert Opposant in het beroepschrift de volgende, enigszins verkorte, gronden aan. Het volledige beroepschrift, als ook het eerdere verweerschrift, worden als ingelast beschouwd.
De Film is binnen de Walt Disney Studio’s Nederland door drie verschillende en hiertoe opgeleide codeurs naar eer en geweten geclassificeerd en tot driemaal toe zijn de codeurs afzonderlijk tot de classificatie AL gekomen.
De Klachtencommissie kan of wil het fysieke geweld (indien hier al sprake van is) in de Film niet beschouwen als zijnde slapstick. Alsof een oud omaatje met gasmasker en tot op de tanden toe bewapend, die als een soort ‘Rambo’ op ratten jaagt, als een ernstige en realistische situatie moet worden beschouwd. Het is nu net deze nuance die mogelijkerwijs het verschil maakt tussen AL en 6. Het mag duidelijk zijn dat een inhoudelijke discussie over de interpretatie van de vragenlijst (niet in de laatste plaats door de leden van de Klachtencommissie) zich opdringt, al was het maar om ervoor te waken dat er door het strikt volgen van de letter in plaats van de geest van de vragen afbreuk wordt gedaan aan de intrinsieke kwaliteit van het systeem Kijkwijzer. Het verschil met een autoritaire keuringscommissie wordt zo wel erg klein. Zo blijkt immers dat één afwijkende mening, in casu van Klaagster, voldoende is om het impliciete akkoord op de oorspronkelijke AL van ruim 500.000 andere Nederlandse consumenten, van de baan te vegen.
4. De behandeling ter zitting
De vice-voorzitter stelt de vertegenwoordigers van Opposant op de hoogte van de gewijzigde samenstelling van de Commissie van Beroep, nu de voorzitter van de Commissie plotseling verhinderd was deze zitting bij te wonen. Vertegenwoordigers van Opposant geven aan daar geen enkel bezwaar tegen te hebben.
Vertegenwoordiger van Opposant geeft aan dat de Film door drie personen is beoordeeld en dat zij allen tot de classificatie AL zijn gekomen. Naar aanleiding van één klacht is de Film aan de Klachtencommissie voorgelegd, die de Klaagster gelijk heeft gegeven, terwijl er inmiddels 600.000 Nederlanders naar de bioscoop zijn geweest. De Klachtencommissie heeft aangegeven dat er sprake is van geweld in de Film. Echter dat geweld vindt plaats binnen een slapstick context. Opposant is zeer tevreden over het systeem van Kijkwijzer, maar in dit geval is er een verschil in interpretatie.
De vice-voorzitter van de Commissie van Beroep geeft aan dat het verweer dat er slechts sprake is van één klacht geen stand kan houden. De basis van de klachtenprocedure van Kijkwijzer is gebaseerd op de individuele klacht. Voorts vraagt hij waarom het verweer dat het geweld plaatsvindt binnen een slapstickcontext niet eerder is gevoerd voor de Klachtencommissie. Opposant geeft daarop aan dat de Film afkomstig is van het grootste familie entertainmentbedrijf van de wereld, waar binnen ook ethische normen gelden. Om die reden is het slapstick verweer niet aangevoerd. De drie personen binnen het bedrijf van Opposant die de Film hebben bekeken, hebben dat gedaan aan de hand van de vragenlijst van het NICAM. Alle drie zijn, zoals eerder aan de orde, uitgekomen op AL.
De vice-voorzitter merkt op dat door de codeur de zogenaamde AL-knop is gebruikt. Waarschijnlijk heeft men eerst intern de Film bekeken en op basis daarvan de AL-knop gehanteerd. Door vraag 1.1.1 (Alle Leeftijden – Productie) ‘Is de productie helemaal vrij van schadelijke elementen, met andere woorden is de productie voor Alle Leeftijden bevonden?’ met ‘ja ‘ te beantwoorden, wordt aan vraag 2.7.1 ‘Vindt al het geweld plaats in een slapstickcontext?’ niet meer toegekomen.
Verder vraagt de vice-voorzitter waarom Opposant het filmmateriaal niet ter beschikking kon stellen aan de Klachtencommissie. Vertegenwoordiger van Opposant meldt dat de Film enkel op 35 mm beschikbaar is. Vanuit antipiraterij oogpunt mag het materiaal niet ter beschikking worden gesteld, maar er kan altijd een screening georganiseerd worden.
Vanuit de Commissie wordt de vraag gesteld hoe het kan dat de uitspraak medio september kenbaar is gemaakt, maar dat de Film nog steeds met een AL classificatie in de filmladders staat. Opposant geeft aan niet geheel aan de opdracht van de Klachtencommissie voldaan te hebben. Zij had moeite met het ‘Guilty Until Proven Innocent’ principe en werkt bovendien geheel vrijwillig mee met het systeem. De vice-voorzitter geeft aan dat juist bij bioscoopfilms het van belang is snel actie te ondernemen. Om die reden dient de uitspraak direct uitgevoerd te worden. Vertegenwoordiger van Opposant vraagt zich af wat er dan gebeurt als de Klachtencommissie zich vergist. Dan bestaat er ook geen mogelijkheid verhaal te halen. Daarentegen heeft de Home Entertainment afdeling van Opposant wel al actie genomen en op de inlays de classificatie 6 geplaatst. De Film verschijnt op 12 december 2007 op DVD. De boodschap zal volgens Opposant de eerste weken vertroebeld zijn, nu er op de inlays 6 staat, maar op de omdoos nog AL (werd al in augustus gemaakt voor geheel Europa).
Er zijn volgens de vertegenwoordiger van Opposant hiaten die afbreuk doen aan de schoonheid van het systeem. De doelgroep van Opposant ligt tussen de 3 jaar en 8 jaar. Liefst zou Opposant dat op het product vermeld zien. De Film wordt door Opposant niet als schadelijk gezien.
Tot slot geeft vertegenwoordiger van Opposant aan het vreemd te vinden dat oude uitspraken van jaren terug worden meegewogen bij het vaststellen van de sanctie.
5. De beoordeling
Ten aanzien van de aangevoerde gronden tot vernietiging van de beslissing van de Klachtencommissie overweegt de Commissie het volgende.
De Commissie van Beroep gaat mee met het –nieuwe- door Opposant aangevoerde verweer dat het geweld in de Film gezien moet worden als geweld in een slapstickcontext. Ten tijde van de behandeling van de onderhavige zaak voor de Klachtencommissie is dit verweer door Opposant niet naar voren gebracht. Naar het oordeel van de Commissie echter is het geweld in de Film inderdaad geweld met een knipoog. Zij duidt daarbij vooral op het oude vrouwtje dat met een gasmasker op, op ratten schiet zonder dat duidelijke wordt of ze de ratten ook raakt en bovendien door het schieten het gehele plafond van haar woonkamer naar beneden laat storten.
De Commissie van Beroep merkt wel op dat Opposant in het classificatieproces de verkeerde routing heeft gebruikt. Opposant heeft ten onrecht ‘ja’ ingevuld bij vraag 1.1.1: ‘Is de productie helemaal vrij van schadelijke elementen, met andere woorden is de productie voor AL bevonden?’ Op deze vraag had ‘nee’ ingevuld moeten worden, nu er wel degelijk sprake is van enig fysiek geweld in de Film. Vraag 2.2.1: ‘Komen er in de productie één of meerdere vormen van fysiek geweld voor?’ had vervolgens met ‘1 keer of vaker’ beantwoord moeten worden. Om vervolgens vraag 2.7.1: ‘Vindt al het geweld plaats in een slapstickcontext?’ met ‘ja’ te beantwoorden. Deze vraag werkt als disclaimer en brengt de classificatie 6 op basis van geweld terug naar AL.
Al tijdens de behandeling ter zitting is de Commissie van Beroep ingegaan op het verweer van Opposant dat slechts één klacht aan de beslissing van de Klachtencommissie ten grondslag heeft gelegen. Zij laat dat hier om deze reden verder buiten beschouwing.
Het verweer van Opposant dat oude uitspraken worden meegewogen bij de vaststelling van de hoogte van de sanctie legt de Commissie naast zich neer. In de Sanctierichtlijn d.d. 9 september 2004 staat onder C bij de correctiefactor opgenomen dat het aantal klachten dat eerder tegen een Beklaagde/Opposant gegrond is verklaard een rol kan spelen bij het bepalen van deze factor.
In deze merkt de Commissie wellicht ten overvloede op dat, nu de classificatie van de Film op nieuwe gronden van 6 naar AL wordt teruggebracht, de opgelegde boete van € 2000, - vervalt.
De Commissie van Beroep, op vorenstaande gronden beslissende:
Vernietigt de beslissing van de Klachtencommissie van het NICAM van 24 september 2007 en stelt de classificatie van de Film vast op AL.
Hilversum, 26 november 2007
