Audiovisuele productie: documentairereeks ‘Shock Doc’, aflevering uitgezonden op 2 september 2004, hierna te noemen: de Aflevering
1. De procedure
Klaagster heeft op 3 september 2004, aangevuld op 7 september 2004 en 20 september 2004, een klacht ingediend over de Aflevering.
De voorzitter van de Klachtencommissie heeft de klacht conform artikel 6 lid 1 Klachtenreglement van het NICAM getoetst en bepaald dat de klacht in behandeling kan worden genomen.
Beklaagde heeft tegen de klacht verweer gevoerd bij brief van 5 november 2004.
De Klachtencommissie heeft de klacht, nadat de zittingen van 24 november 2004 en 15 december 2004 geen doorgang konden vinden, behandeld in haar zitting van 19 januari 2005.
Klaagster noch Beklaagde heeft, na deugdelijke oproeping, gebruik gemaakt van de mogelijkheid haar standpunt mondeling toe te lichten.
2. De bestreden audiovisuele productie
In de documentairereeks ‘Shock Doc’ worden documentaires, met een zeer uiteenlopende inhoud, onder de gezamenlijke titel ‘Shock Doc’ uitgezonden. De afzonderlijke afleveringen zijn apart geclassificeerd. In de Aflevering worden een psychiater en zijn patiënt, een massamoordenaar, gevolgd. De patiënt wordt behandeld, nadat hij ruim 200 mensen op koelbloedige wijze heeft vermoord.
De Aflevering, genaamd ‘Het Brein van een Maffiamoordenaar’, is geclassificeerd aan de hand van het classificatieformulier 1.2 en werd ten tijde van de klacht niet onder deze titel in de database van het NICAM weergegeven. In de database stond de Aflevering wel vermeld onder haar Engelse titel, namelijk ‘The Iceman & The Psyciatrist’, met de leeftijdsclassificatie ‘afgeraden voor kinderen jonger dan 6 jaar’ (6) op basis van de inhoudscategorie angst (pictogram: spinnetje).
3. De klacht
De klacht richt zich op de inhoudscategorieën geweld en angst. Verkort weergegeven, geeft Klaagster aan dat zij een waarschuwing miste voor de schokkende beelden die werden getoond in de Aflevering. Zij doelt hier op de beelden van een zelfgemaakte video van een massamoordenaar waarop door ratten aangevreten lichamen te zien waren. Daarnaast werden er beelden van een interview met de moordenaar getoond, die vertelde over zijn wandaden. Klaagster vraagt zich af of het nodig was dat de zelfgemaakte videobeelden getoond werden aangezien het interview zelf ook duidelijk was.
Nadat Klaagster door het bureau van het NICAM op de hoogte gesteld was van het feit dat de Aflevering niet in de database van het NICAM stond, heeft Klaagster te kennen gegeven dat zij een classificatie in deze wel degelijk op zijn plaats acht.
4. Het verweer
In het verweerschrift voert Beklaagde, hieronder verkort weergegeven, het volgende aan.
Beklaagde heeft de Aflevering op 28 juli 2004 toegevoegd aan de database van het NICAM onder de titel ‘The Iceman & the Psychiatrist’. Op grond van het classificatieformulier van het NICAM is de Aflevering geclassificeerd en uitgekomen op 6 op basis van de inhoudscategorie angst. De relevante pictogrammen zijn bij aanvang van de Aflevering getoond. Beklaagde heeft, na kennis genomen te hebben van de klacht, voor de volledigheid in de database van het NICAM de titel ‘Het Brein van een Maffiamoordenaar (Shock Doc)’ toegevoegd aan ‘The Iceman & the Psychiatrist’.
Beklaagde is van mening dat de klacht onvoldoende is gemotiveerd en afgewezen moet worden. In tegenstelling tot hetgeen de Klaagster stelt, is de Aflevering namelijk wel degelijk conform de regels van het NICAM geclassificeerd.
5. Het oordeel van de Klachtencommissie
Op grond van artikel 1 lid 4 van het Klachtenreglement van het NICAM dient een klacht schriftelijk én gemotiveerd ingediend te worden bij het bureau van het NICAM. De Klachtencommissie is van mening dat Klaagster aan deze voorwaarden heeft voldaan. Zij heeft immers tweemaal per e-mail en eenmaal middels het klachtenformulier van het NICAM, dat wil zeggen tot drie keer toe schriftelijk, geklaagd over de Aflevering. Bovendien geeft Klaagster gespecificeerd aan tegen welke beelden zij bezwaar heeft.
De drempel van de klachtenprocedure van het NICAM dient, gezien het doel dat het NICAM nastreeft, zo laag mogelijk te zijn. Dat Klaagster vanuit het bureau van het NICAM van verkeerde informatie is voorzien, namelijk dat de Aflevering niet geclassificeerd zou zijn, doet hier niet af aan deze klacht.
De Klachtencommissie acht Klaagster derhalve ontvankelijk in haar klacht.
De Klachtencommissie heeft het coderingsformulier 1.2 zelf toegepast op de Aflevering en behandelt hieronder de relevante vragen.
Beklaagde heeft ten onrechte vraag 1.1.3. (Is de productie een andersoortig fictie/dramaproduct?) op het door haar ingevulde classificatieformulier van de
Aflevering beantwoord met ‘ja’. De Aflevering is immers, zoals Beklaagde zelf ook aangeeft in de database van het NICAM onder het kopje ‘Productie Details’, een documentaire. Beklaagde had daarom in plaats van vraag 1.1.3. vraag 1.2.2. (Is het een reportage of documentaire?) met ‘ja’ moeten beantwoorden.
Ten aanzien van de inhoudscategorie geweld heeft Beklaagde juist gehandeld door alle vragen negatief te beantwoorden. In de Aflevering komt namelijk geen geweld voor. De classificatie ten aanzien van deze inhoudscategorie is derhalve terecht uitgekomen op Alle Leeftijden (AL).
Ten aanzien van de inhoudscategorie angst heeft Beklaagde terecht vraag 3.3.3. (Komen er ernstig gehavende lijken van mensen in de productie voor?) en vraag 3.3.5. (Komen er ernstige verwondingen voor in de productie?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord. Vervolgens heeft Beklaagde vraag 3.4.1. (Spelen de angstwekkende situaties zich af in een voor kinderen alledaagse/gewone omgeving?) met ‘nooit’ beantwoord. Doordat vraag 1.2.2. door de Klachtencommissie met ‘ja’ is beantwoord, is het antwoord op vraag 3.4.1. echter altijd ‘1 keer of vaker’. Door voorgenoemde wijze van beantwoorden van de vragen komt de classificatie van de Aflevering ten aanzien van de inhoudscategorie angst uit op ‘afgeraden voor kinderen jonger dan 12 jaar’ (12).
Daar de klacht zich richt op de twee bovengenoemde inhoudscategorieën zal er geen toetsing door de Klachtencommissie van de overige inhoudscategorieën plaats vinden en sluit zij zich met betrekking tot deze inhoudscategorieën aan bij de classificatie zoals deze is gegeven door Beklaagde. De leeftijdsclassificatie van de Aflevering dient gezien het vorenstaande uit te komen op 12 op basis van de inhoudscategorie angst.
6. De beslissing van de Klachtencommissie
Gelet op het hiervoor overwogene acht de Klachtencommissie de klacht over de Aflevering gegrond. De classificatie dient uit te komen op 12 op basis van angst.
Beklaagde dient binnen vier weken na dagtekening van deze uitspraak de door de Klachtencommissie aangegeven classificatie 12 in combinatie met het inhoudspictogram angst zelf alsnog in te voeren in de database van het NICAM.
De Klachtencommissie gaat conform artikel 13 lid 1 onder C Klachtenreglement van het NICAM over tot het opleggen van een boete aan Beklaagde. In een eerdere uitspraak jegens Beklaagde waarin de klacht gegrond werd verklaard, is namelijk een waarschuwing opgelegd (klachtnr. 021016.03c: ‘Gigolo- Bei Anruf Liebe’). Bij de berekening van de onderhavige boete is de Klachtencommissie reeds uitgegaan van de nieuwe Sanctierichtlijn, die op 9 september 2004 aan het Algemeen Bestuur van het NICAM ter kennis is gebracht.
De onderhavige overtreding valt binnen de categorie A ‘inhoudelijke overtredingen’; de Aflevering was ten tijde van de klacht namelijk onjuist geclassificeerd. Beklaagde is een landelijk opererende omroep.
Het onjuist classificeren van de Aflevering brengt volgens de Sanctierichtlijn voor Beklaagde een boete van € 2000, - met zich mee. Echter, omdat de Klachtencommissie, zoals eerder gezegd, vooruitloopt op deze nieuwe berekening, waardoor er sprake is van een zogenaamde ‘overgangsregeling’, meent de Klachtencommissie het boetebedrag te moeten corrigeren met een correctiefactor sub 1 van 0,5. Daarnaast dient er een correctiefactor sub 2 opgenomen te worden van 2 gezien het relatief groot aantal gegrond verklaarde klachten tegen Beklaagde sinds april 2002 die gepaard gingen met het opleggen van een boete. Het gaat hier om de volgende zaken: ‘American Pie’ (klachtnr. 021016.3b), ‘Shot Through The Heart’ (klachtnr. 021118.02), ‘Goede Tijden, Slechte Tijden’ (klachtnr. 030615.01), ‘Event Horizon’ (klachtnr. 031018.02), commercial ‘Gothika’ (klachtnr. 040315.01) en promo ‘CSI’ (klachtnr. 040222.01)
De boete komt derhalve uit op € 2000, -.
Het hierboven genoemde bedrag dient door Beklaagde binnen 30 dagen na factuurdatum te worden voldaan. De factuur wordt gescheiden toegezonden.
Partijen hebben, voor zover zij in het ongelijk zijn gesteld, de mogelijkheid tegen deze uitspraak beroep aan te tekenen bij de Commissie van Beroep van het NICAM. Het beroepschrift dient binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak van de Klachtencommissie schriftelijk bij de secretaris van de Commissie van Beroep te worden ingediend. Het adres luidt: NICAM, Commissie van Beroep, Postbus 322, 1200 AH Hilversum.