Beslissing van de Klachtencommissie van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM)
Audiovisuele productie: DVD ‘Shrek de Derde’, hierna te noemen: de Film
1. De procedure
Klager heeft op 17 juni 2009 een klacht ingediend over de Film.
De voorzitter van de Klachtencommissie heeft de klacht conform artikel 5 lid 1 Klachtenreglement van het NICAM getoetst en bepaald dat de klacht in behandeling kan worden genomen.
Beklaagde sub 1 heeft tegen de klacht verweer gevoerd bij brief van 3 augustus 2009.
Beklaagde sub 2 heeft tegen de klacht verweer gevoerd bij brief van 10 juli 2009.
De Klachtencommissie heeft de klacht behandeld in haar vergadering van 26 augustus 2009.
Klager noch Beklaagde sub 1 noch Beklaagde sub 2 heeft, na deugdelijke oproeping, gebruik gemaakt van de mogelijkheid zijn/haar standpunt mondeling toe te lichten.
2. De bestreden audiovisuele productie
De Film gaat over Shrek, die samen met de andere hoofdrolspelers op zoek gaat naar een troonopvolger voor het land Far Far Away.
De Film is door Beklaagde sub 2 op 8 mei 2007 geclassificeerd met behulp van het toen geldende NICAM classificatieformulier. De leeftijdsclassificatie is uitgekomen op 'let op met kinderen tot 6 jaar' op basis van de inhoudscategorieën geweld ('vuistje') en angst (‘spinnetje’).
Beklaagde sub 1 heeft de Film op DVD uitgebracht.
3. De klacht
De klacht richt zich op de inhoudscategorie grof taalgebruik.
Klager is van mening dat de Film zelf oké is, maar dat de ondertiteling niet kan voor kinderen van 6 jaar. Er worden woorden gebruikt, die echt niet kunnen, zoals ‘botergeil’ en ‘bloedgeile prinsesjes’.
4. Het verweer
In haar verweerschrift voert Beklaagde sub 2 het volgende aan.
Beklaagde sub 2 geeft klager gelijk. Er is inderdaad een paar keer sprake van seksueel taalgebruik in de ondertiteling. In de originele tekst van de Film is hiervan geen sprake. De vertaler heeft het helaas nodig gevonden in de ondertiteling seksueel getinte woorden te gebruiken. Dit heeft Beklaagde sub 2 niet voorzien. Beklaagde sub 2 heeft de Film destijds zonder ondertiteling geclassificeerd en zich niet gerealiseerd dat de vertaler het woord ’geil’ zou gebruiken voor het Engelse woord ‘hot’.
Beklaagde sub 1 heeft aangevoerd dat zij enkel de leeftijdsclassificatie van Beklaagde sub 2 heeft overgenomen.
5. Het oordeel van de Klachtencommissie
De Klachtencommissie overweegt het volgende.
De Klachtencommissie heeft het thans geldende classificatieformulier zelf toegepast op de Film en behandelt hieronder de relevante vragen.
Ten aanzien van de inhoudscategorie geweld is de Klachtencommissie van mening dat vraag 2.2.1. (Komen er in de productie één of meerdere vormen van fysiek geweld voor?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord moet worden. De Klachtencommissie doelt hierbij onder andere op de vechtpartij in de herberg, nadat Prins Charming de aanwezigen, waaronder de boze heks, kapitein Haak en Repelsteeltje, oproept om hun kant van het verhaal te vertellen en ook eens de baas te zijn.
Vraag 2.3.1. (Zitten er geweldsacties in die indringend zijn?) moet met ‘nooit’ beantwoord worden. Vraag 2.4.1. (Zijn er beelden van verwondingen ten gevolge van zichtbare geweldsacties?) moet eveneens met 'nooit' beantwoord worden.
De combinatie van geweld dat niet indringend is en niet leidt tot ernstige verwondingen brengt de classificatie van de Film voor de inhoudscategorie geweld op 6.
Ten aanzien van de inhoudscategorie angst is de Klachtencommissie van mening dat vraag 3.13 (Komen er beelden voor van fantasiewezens, transformaties of dieren die zich dreigend gedragen of er dreigend uitzien?) met ‘1 keer of vaker’ moet worden beantwoord. De Klachtencommissie doelt hierbij onder andere op de scène, waar Shrek wordt omsingeld door bewegende bomen met gezichten en bewegende takken als armen.
Bovenstaande beantwoording leidt tot de classificatie 6 op basis van angst.
Ten aanzien van de inhoudscategorie seks is de Klachtencommissie de mening toegedaan dat vraag 4.1.1. (Komt er in de productie seksueel georiënteerd taalgebruik voor?) met ‘1 keer of vaker' moet worden beantwoord.
De Klachtencommissie heeft seksueel georiënteerd taalgebruik geconstateerd. Dit betreft de ondertiteling. De zin ‘Charming makes me hotter than jelly’ is in de ondertiteling vertaald met “Droomprins maakt me botergeil”. Verder is de zin van het prinsesje ‘we are just four, I mean three superhot princesses’ in de ondertiteling vertaald met ‘we zijn vier, ik bedoel drie bloedgeile prinsessen’.
Vraag 4.1.2. (Hoe vaak zijn er seksuele handelingen zichtbaar?) moet met ‘nooit’ worden beantwoord. Vraag 4.1.3. (Komen het seksueel taalgebruik en de seksuele handelingen bij elkaar opgeteld vaak voor?) moet eveneens met 'nooit’ worden beantwoord.
Bovenstaande beantwoording leidt tot de classificatie Alle Leeftijden op basis van seks. Wel dient vanwege het seksueel georiënteerd taalgebruik het pictogram voor grof taalgebruik te worden getoond.
Vraag 7.1 (Komt er in de productie grof taalgebruik (vloeken, schuttingtaal) voor?) moet met ‘ 1 keer of vaker worden beantwoord’. Hierbij wijst de Klachtencommissie op de door Shrek uitgesproken teksten ‘its wack’ en ‘crack about Ogers”, die in de ondertiteling vertaald zijn met “dat het klote is’ en ‘lullig over Ogers’. Hierbij weegt de context waarbinnen grof taalgebruik voorkomt mee. In de toelichting op de vragenlijst staat dat één scheldwoord of vloek in een kinderprogramma voldoende kan zijn om vraag 7.1 met ‘1 keer of vaker’ te beantwoorden, terwijl één scheldwoord in een film of programma voor volwassenen misschien geen reden is om grof taalgebruik te scoren. In de onderhavige kinderfilm meent de Klachtencommissie, mede gelet op het hierboven vermelde seksueel georiënteerd taalgebruik, dat wel sprake is van grof taalgebruik.
De overige inhoudscategorieën zijn op de Film niet van toepassing.
Op grond van het bovenstaande komt de classificatie voor de Film uit op 6 op basis van geweld en angst, met de toevoeging grof taalgebruik.
De Klachtencommissie wenst het volgende op te merken. De aangesloten partijen bij het NICAM zijn op grond van artikel 1 en 2 van het Algemeen Reglement verplicht een audiovisueel product te classificeren en naast de leeftijdsclassificatie de inhoudsclassificaties, voor zover dat er niet meer zijn dan drie, kenbaar te maken. De classificaties van Kijkwijzer bestaan uit één leeftijds- en één of meer inhoudsclassificaties. In het onderhavige geval ontbreekt bij de door Beklaagde 2 verrichte classificatie de inhoudsclassificatie ’grof taalgebruik’. Dit betekent dat het onderhavige audiovisuele product foutief is geclassificeerd en dat naast de pictogrammen voor geweld en angst tevens het pictogram voor grof taalgebruik kenbaar gemaakt had moeten worden. Gebleken is immers dat ouders en opvoeders graag gewaarschuwd willen worden als er grof taalgebruik voorkomt in een productie. De aanwezigheid van grof taalgebruik heeft geen effect op de leeftijdsclassificatie van de Film. Die blijft 6 jaar op basis van geweld en angst. De Film is echter fout geclassificeerd, aangezien een inhoudspictogram ontbreekt. De Klachtencommissie heeft in eerdere vergelijkbare zaken overwogen dat, nu de classificatie van de Film niet in leeftijd doch wel in één inhoudscategorie verschilt, besloten dat de klacht gegrond was maar geen sanctie opgelegd. De Klachtencommissie zal dat in het onderhavige geval ook doen, doch kondigt aan dat zij - bij nader inzien - in de toekomst in dergelijke gevallen wel een sanctie zal opleggen mede gelet op het hierboven overwogene.
Beklaagde sub 1 heeft aangevoerd dat zij de classificatie van de Film heeft overgenomen van Beklaagde sub 2. Hiermee is sprake van een situatie, zoals opgenomen in artikel 4 van het Algemeen Reglement, dat handelt over de zogenaamde ‘eerste classificatie’. Artikel 4 lid 1 luidt als volgt: ‘ Indien er sprake is van een eerdere classificatie op het audiovisueel product neemt de aangeslotene deze in principe over. De aangeslotene kan te goeder trouw overgaan tot openbaarmaking van het audiovisueel product. De aangeslotene mag zich op het bepaalde in dit artikel beroepen indien er een klacht wordt ingediend naar aanleiding van de openbaarmaking van het audiovisueel product en draagt de bewijslast.’
De Klachtencommissie begrijpt uit hetgeen Beklaagde sub 1 aanvoert dat zij een beroep doet op voornoemd artikel. Naar het oordeel van de Klachtencommissie slaagt het beroep op dit artikel.
Gelet op het voorgaande beslist de Klachtencommissie als volgt.
6.a De beslissing van de Klachtencommissie ten aanzien van Beklaagde sub 2
De Klachtencommissie acht de klacht van Klager ten aanzien van Beklaagde sub 2 gegrond.
De classificatie van de Film dient uit te komen op 6 op basis van geweld en angst, met de toevoeging grof taalgebruik.
Beklaagde sub 2 dient binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak van de Klachtencommissie de door de Klachtencommissie aangegeven classificatie 6 op basis van geweld en angst, in combinatie met het inhoudspictogram voor grof taalgebruik voor deze Film zelf alsnog door middel van het invullen van het classificatieformulier in te voeren in de database van het NICAM.
De Klachtencommissie gaat in deze zaak niet over tot het opleggen van een boete.
6.b De beslissing van de Klachtencommissie ten aanzien van Beklaagde sub 1
De Klachtencommissie acht de klacht van klager ten aanzien van Beklaagde sub 1 ongegrond.
Beklaagde sub 1 heeft een geslaagd beroep gedaan op artikel 4 lid 1 Algemeen Reglement van het NICAM.
De Klachtencommissie verzoekt Beklaagde sub 1 ambtshalve bij de eerstvolgende DVD/video release ervoor te zorgen dat de inlay de correcte door de Klachtencommissie vastgestelde classificatie vertoont. Indien er tussentijds een herdruk van de omslag plaatsvindt, dient deze de correcte classificatie te vermelden. Tevens dient Beklaagde sub 1 er zorg voor te dragen dat alle eventuele reclame- en overige uitingen met betrekking tot de DVD de correcte classificatie vermelden.
Partijen hebben, voor zover zij in het ongelijk zijn gesteld, de mogelijkheid tegen deze uitspraak beroep aan te tekenen bij de Commissie van Beroep van het NICAM. Het beroepschrift dient binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak van de Klachtencommissie schriftelijk bij de secretaris van de Commissie van Beroep te worden ingediend. Het adres luidt: NICAM, Commissie van Beroep, Postbus 322, 1200 AH Hilversum.
Hilversum, 17 september 2009
