Klachtnummer: 060802.02
Beslissing van de Klachtencommissie van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM)
Audiovisuele productie: televisieserie ‘Spoed’, hierna te noemen: de Serie; aflevering ‘Rivalen uit de bocht’, uitgezonden op 30 juli 2006 om 19.05 uur, hierna te noemen: de Aflevering
1. De procedure
Klager heeft op 2 augustus 2006 een klacht ingediend over de Aflevering.
De voorzitter van de Klachtencommissie heeft de klacht conform artikel 5 lid 1 Klachtenreglement van het NICAM getoetst en bepaald dat de klacht in behandeling kan worden genomen.
Beklaagde heeft tegen de klacht geen verweer gevoerd.
De Klachtencommissie heeft de klacht behandeld in haar zitting van 13 september 2006.
Klager noch Beklaagde heeft, na deugdelijke oproeping, gebruik gemaakt van de mogelijkheid zijn standpunt mondeling toe te lichten.
2. De bestreden audiovisuele productie
De Serie is een fictieve ziekenhuisserie waarin de chirurgen, de verpleegkundigen en het ambulancepersoneel van de spoedeisende hulp van een ziekenhuis worden gevolgd. In de Aflevering is te zien dat een van de ziekenhuismedewerkers een ongeluk krijgt en bevrijd moet worden uit een auto. Hierbij is zichtbaar dat een been wordt afgezaagd.
In 2000 en in 2001 zijn verschillende afleveringen geclassificeerd en daarbij zijn verschillende classificaties ontstaan. Bij de Aflevering is het leeftijdspictogram 12 (‘let op met kinderen jonger dan 12’) vertoond, in combinatie met de pictogrammen voor geweld (pictogram: vuistje), angst (pictogram: spinnetje) en grof taalgebruik (pictogram: schreeuwend mannetje).
3. De klacht
Klager geeft aan dat in de Aflevering te zien is hoe iemand met een kettingzaag wordt bewerkt. De Aflevering werd rond 19.00 uur uitgezonden. Klager kan zich niet voorstellen dat kinderen op dat tijdstip met dergelijke beelden mogen worden geconfronteerd, en het komt regelmatig voor.
4. Het verweer
Beklaagde is in de gelegenheid gesteld een verweerschrift in te dienen, maar heeft van deze gelegenheid geen gebruik gemaakt.
5. Het oordeel van de Klachtencommissie
De Klachtencommissie acht Klager ontvankelijk in zijn klacht.
De Klachtencommissie past het classificatieformulier 4.1 zelf toe op de Aflevering en behandelt hieronder de relevante vragen.
Bij de inhoudscategorie angst dient vraag 3.1.1. (Zijn er beelden van zeer angstige mensen?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord te worden. Vraag 3.1.2. (Loopt het met de zeer angstige mensen steeds, dus in alle gevallen, direct goed af?) moet vervolgens met ‘ja’ beantwoord worden. De Klachtencommissie doelt hier op de vrouw die na een ongeluk uit de auto bevrijd moet worden. Zij is zeer angstig. Als blijkt dat zij een nachtmerrie heeft gehad en het ongeluk dus niet echt was, loopt het met de vrouw goed af. Dit neemt niet weg dat bij het classificeren moet worden gescoord wat er zichtbaar in beeld is. Derhalve moeten vraag 3.3.1. (Komen er verwondingen voor in de productie?) en vraag 3.3.2. (Komen er ernstige verwondingen voor in de productie?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden. Hierbij wijst de Klachtencommissie op de scène waarin het been van de vrouw wordt afgezaagd met een kettingzaag. Het moment dat de zaag het been in gaat, is duidelijk in beeld gebracht, in combinatie met beelden van bloed wat op het gezicht van de vrouw spettert. De angstwekkende elementen spelen zich af in een realistische omgeving, waardoor vraag 3.6.1. eveneens met ‘1 keer of vaker’ beantwoord moet worden.
De combinatie van ernstige verwondingen en een realistische omgeving brengt de classificatie voor angst op 12.
De overige inhoudscategorieën zijn op de Aflevering niet van toepassing.
De classificatie voor de Aflevering komt hiermee uit op 12, op basis van de inhoudscategorie angst.
De classificatie 12 heeft als consequentie dat de Aflevering conform artikel 3 lid 1 Deelreglement Televisie alleen na 20.00 uur mag worden uitgezonden.
De Klachtencommissie overweegt het volgende.
Beklaagde heeft voor het seizoen waar de Aflevering deel van uitmaakt, geen steekproef genomen. In de aftiteling is te zien dat de Aflevering in 2003 vervaardigd is en de classificaties die zijn ingevoerd in de database van het NICAM stammen allen uit 2002 dan wel 2001. In dit kader wijst de Klachtencommissie Beklaagde op het Seriebeleid waarin is bepaald hoeveel afleveringen per seizoen moeten worden meegenomen in de steekproef en hoe de gegevens van deze afleveringen moeten worden opgenomen in de database van het NICAM. Op basis van het Seriebeleid moet voor elk seizoen een nieuwe steekproef worden uitgevoerd. Dit gegeven is diverse malen gecommuniceerd aan codeurs, onder andere in de Nieuwsbrief van
oktober 2003, en nogmaals in de Nieuwsbrief van december 2005. Bovendien heeft de Klachtencommissie in een eerdere uitspaak, nota bene over een aflevering van dezelfde serie, Beklaagde opgelegd een steekproef te nemen. Voor zover de Klachtencommissie kan nagaan, is hier tot op heden geen gehoor aan gegeven. Dit
acht de Klachtencommissie nalatig, en derhalve zal zij dit gegeven laten meewegen in haar beslissing ten aanzien van de Aflevering.
Beklaagde heeft de Aflevering op 30 juli 2006 om 19.05 uur uitgezonden. Beklaagde heeft, ondanks dat er geen steekproef is genomen voor het huidige seizoen, het pictogram 12 in combinatie met de pictogrammen voor geweld, angst en grof taalgebruik vertoond bij aanvang van het programma. Conform artikel 3 lid 1 Deelreglement Televisie mogen programma’s met de leeftijdsclassificatie 12 alleen na 20.00 uur worden uitgezonden. Beklaagde heeft er naar het oordeel van de Klachtencommissie derhalve voor gekozen om de Aflevering, die schadelijke elementen bevat voor kinderen jonger dan 12, uit te zenden op een tijdstip waarop de kans groot is dat kleine kinderen televisie kijken.
De pictogrammen die vertoond zijn bij aanvang van het programma, zijn niet gecommuniceerd in de programmagidsen.
Beklaagde heeft, getuige eerdere uitspraken van de Klachtencommissie over de Serie (050704.01; ‘Spoed’ en 050912.01; ‘Spoed’) twee keer eerder in strijd met de reglementen van het NICAM gehandeld.
Beklaagde dient voor het seizoen waar de Aflevering deel van uitmaakt, alsnog een steekproef te nemen, met inbegrip van de Aflevering. De steekproef dient te geschieden conform het Seriebeleid. Nu de klachtencommissie een eerdere aflevering van de Serie heeft beoordeeld en daarbij ook is uitgekomen op de leeftijdsclassificatie 12, is de Klachtencommissie van oordeel dat er geen sprake meer kan zijn van een uitzondering. De Klachtencommissie legt Beklaagde dan ook op om een steekproef te nemen, met inbegrip van de Aflevering. Het is Beklaagde wel toegestaan om de beelden die tot de leeftijdsclassificatie 12 leiden, uit de Aflevering te verwijderen, waardoor een lagere leeftijdsclassificatie het resultaat is.
De Klachtencommissie geeft Beklaagde in overweging om alle afleveringen van de Serie te beoordelen, omdat gebleken is dat meerdere afleveringen van de Serie schadelijke beelden bevatten voor kinderen jonger dan 12, met als gevolg dat de Serie conform art. 3 lid 1 Deelreglement Televisie niet meer voor 20.00 uur mag worden uitgezonden.
6. De beslissing van de Klachtencommissie
Gelet op het hiervoor overwogene acht de Klachtencommissie de klacht gegrond. De classificatie van de Aflevering dient uit te komen op 12 op basis van de inhoudscategorie angst, en mag niet voor 20.00 uur uitgezonden worden.
Beklaagde dient binnen vier weken na dagtekening van deze uitspraak conform het huidige Seriebeleid een nieuwe steekproef te nemen, met in achtneming van deze uitspraak van de Klachtencommissie. Het resultaat van de steekproef dient opgenomen te worden in de database van het NICAM. Nu is gebleken dat Beklaagde de in uitspaak 050912.01; ‘Spoed’ opgelegde maatregel tot het nemen van een
steekproef tot op heden niet heeft opgevolgd, legt de Klachtencommissie, conform artikel 13 lid 4 Klachtenreglement van het NICAM, de maatregel ditmaal op onder verbeurte van een onmiddellijk opeisbare dwangsom van € 1000,- per dag, te rekenen vanaf de dag dat de classificatie uiterlijk in de database van het NICAM moet zijn opgenomen, met een maximum van € 25.000,-.
De Klachtencommissie gaat conform artikel 13 lid 1 onder C Klachtenreglement van het NICAM over tot het opleggen van een boete aan Beklaagde, nu er in een eerdere
uitspraken (onder andere klachtnr. 050704.01: ‘Spoed en 050912.01: `Spoed’) tegen Beklaagde een klacht gegrond is verklaard. Bij de berekening van de onderhavige boete is de Klachtencommissie uitgegaan van de Sanctierichtlijn.
De onderhavige overtreding valt binnen de categorie A ‘Inhoudelijke overtredingen’; ten onrechte heeft Beklaagde verzuimd het onderhavige seizoen van de Serie apart te classificeren. Daarnaast heeft Beklaagde de Aflevering op een te vroeg uitzendtijdstip uitgezonden, wat in strijd is met artikel 3 lid1 Deelreglement Televisie. Ook deze overtreding valt binnen categorie A. Beklaagde is een landelijk opererende omroep, waarvoor elke punt € 2000,- is. Nu er twee overtredingen zijn begaan, brengt dit voor Beklaagde een boete met zich mee van € 4000,-.
In bovengenoemde Sanctierichtlijn staat opgenomen dat de Klachtencommissie de mogelijkheid heeft de correctiefactor toe te passen. Afhankelijk van de mate van verwijtbaarheid kan de correctiefactor naar boven dan wel naar beneden worden bijgesteld. De Klachtencommissie is van mening dat een aantal factoren aanleiding geeft tot het toepassen van de correctiefactor. Bij het vaststellen van de correctiefactor laat de Klachtencommissie meewegen dat er binnen een jaar twee klachten over een aflevering van de Serie gegrond zijn verklaard op vrijwel identieke gronden en dit in totaal de derde klacht over de Serie is die gegrond is verklaard. Daarnaast heeft Beklaagde nalatig gehandeld door uitspraak 050912.01: ‘Spoed’ niet op te volgen door geen steekproef te nemen, en door wel pictogrammen te vertonen bij aanvang van het programma terwijl er geen classificatie is doorgegeven aan de programmagidsen. Als laatste laat de Klachtencommissie de ernst van de beelden meewegen bij het vaststellen van de correctiefactor. De Klachtencommissie is geschrokken van het beeld met de kettingzaag, dat niets aan de verbeelding overliet.
De Klachtencommissie stelt de correctiefactor vast op 3 waardoor de boete voor Beklaagde € 12000,- bedraagt
Partijen hebben, voor zover zij in het ongelijk zijn gesteld, de mogelijkheid tegen deze uitspraak beroep aan te tekenen bij de Commissie van Beroep van het NICAM.
Het beroepschrift dient binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak van de Klachtencommissie schriftelijk bij de secretaris van de Commissie van Beroep te worden ingediend. Het adres luidt: NICAM, Commissie van Beroep, Postbus 322, 1200 AH Hilversum.
Hilversum, 9 oktober 2006
