Beslissing van de Klachtencommissie van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM)  

Audiovisuele productie:  ‘Superman Doomsday’, hierna te noemen: de Film  

1. De procedure
Klager heeft op 5 juni 2009 een klacht ingediend over de Film. 

De voorzitter van de Klachtencommissie heeft de klacht conform artikel 5 lid 1 Klachtenreglement van het NICAM getoetst en bepaald dat de klacht in behandeling kan worden genomen. 

Beklaagde heeft bij brief van 17 juli 2009 verweer gevoerd.  

De Klachtencommissie heeft de klacht behandeld in haar zitting van 26 augustus 2009. Klager en Beklaagde zijn ter zitting verschenen.  

2. De bestreden audiovisuele productie
De Film gaat over de held Superman die de stad Metropolis beschermt tegen monsters en boeven.

De Film is geclassificeerd met de destijds geldende vragenlijst en heeft de classificatie 'let op met kinderen tot 6 jaar'  op basis van de inhoudscategorie angst.  

3. De klacht
De klacht richt zich op de inhoudscategorieën geweld en angst. Klager vindt, verkort weergegeven, dat de Film de classificatie 12 zou moeten hebben vanwege het geweld in de Film. Klager citeert hierbij een beschrijving van de scenes van internet. In de Film komen veel vechtscènes voor met een monster en zijn er verwondingen te zien. De slachtoffers hebben pijn. Ook wordt een boef vanuit de lucht naar beneden gegooid. Hij valt boven op een auto. Verder wordt een vrouw neergeschoten. Daarnaast wordt verteld dat een vierjarig kind is vermoord door een man.  

4. Het verweer
In het verweerschrift geeft Beklaagde, hieronder verkort weergegeven, het volgende aan. 

Beklaagde is van mening dat de Film juist geclassificeerd is. Beklaagde ontkent niet dat er geweldscènes in de Film voorkomen. Het betreft hier echter geen geweld dat schadelijk is voor kinderen boven de zes jaar omdat het een animatie/tekenfilm betreft. In de toelichting van het NICAM op de vragenlijst bij vraag 1.2.1. wordt zelfs een andere superactionhero als voorbeeld van een teken/animatiefilm genoemd. Een animatie/tekenfilm heeft een lager realiteitsgehalte waardoor kinderen het geweld minder serieus nemen. Daarnaast heeft tekenfilm geweld op kinderen vanaf 6 jaar minder effect op angst en agressie. 

Voorts komt in de Film alleen geweld voor dat niet uitvoerbaar is zodat er sprake is van een onrealistische productie. Superman gooit met tanks, gebruikt laserstralen die uit zijn ogen komen en blaast de 'bad guy' weg. Het NICAM noemt zelfs expliciet het 'wegblazen van mensen door Superman' als voorbeeld van niet uitvoerbaar geweld. 

De belangrijkste vraag is of er sprake is van het tonen van ernstige verwondingen in de Film. Hiervan is volgens Beklaagde echter geen sprake. Er zijn verwondingen in de film te zien. Zo komt uit de mond van Superman een beetje bloed en Lois Lane heeft een snee in haar wang. Een klein beetje bloed van Superman spat op het gezicht van Lois Lane. De wond van Superman is niet zichtbaar evenals de wijze waarop deze wond tot stand is gekomen. Ook in de scène waar een man op een auto terecht komt is geen sprake van het tonen van verwondingen. Het lichaam is intact. Het slachtoffer ligt onder een laken. Later wordt een beperkte hoeveelheid bloed getoond. Ook hier is naar de mening van Beklaagde geen sprake van een ernstige verwonding.  

5. Mondelinge behandeling
Beklaagde herhaalt haar standpunt dat de kernvraag is of er ernstige verwondingen in de Film voorkomen. Volgens Beklaagde is hiervan geen sprake. Beklaagde is van mening dat tekenfilms minder schadelijk zijn voor kinderen dan films waarin mensen voorkomen die van vlees en bloed zijn. Beklaagde vindt dat het geweld niet uitvoerbaar is omdat Superman bijzondere krachten heeft. In de gevechtsscènes van Superman met het monster is er sprake van twee superaction heroes met geweld dat overtrokken wordt. Desgevraagd is Beklaagde van mening dat ook de scène waarin Superman in een lift wordt afgetuigd door Lex Luthor valt onder geweld dat niet uitvoerbaar is omdat Superman verzwakt wordt door kryptoniet. Beklaagde erkent dat het niet in alle gevallen direct goed afloopt met de zeer angstige mensen in de Film. Beklaagde stelt naar eer en geweten geclassificeerd te hebben. Dit is de eerste klacht jegens Beklaagde die op zitting is gebracht. Beklaagde zendt op vijf kanalen 24 uur per dag Films uit. Indien de klacht gegrond verklaard wordt, dient dan ook volgens Beklaagde geen boete opgelegd te worden.  

Klager stelt zich op het standpunt dat de tekenfilm een stress-en spanningsniveau heeft die films met de classificatie 12 hebben. De classificatie 12 lijkt Klager dan ook op zijn plaats. Klager noemt hierbij onder andere ook de scène waarin een baby met een mes zwaait. 

 6. Het oordeel van de Klachtencommissie
De Klachtencommissie heeft het thans geldende classificatieformulier toegepast op de Film en behandelt hieronder de relevante vragen. 

 Bij de inhoudscategorie geweld moet vraag 2.2.1. ( Komen in de productie één of meerdere vormen van fysiek geweld voor?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden. 

Vraag 2.3.1. (Zitten er geweldsacties in die indringend zijn?) moet met ‘ja’ beantwoord worden. In de toelichting op de vragenlijst staat dat ‘bij indringende geweldsacties de kijker de indruk krijgt dat het geweld hard aankomt en dat dat ook de bedoeling van de agressor is’. De Klachtencommissie doelt hierbij onder andere op de scène waar Superman het opneemt tegen het monster. De vuistslagen van het monster komen naar het oordeel van de Klachtencommissie hard aan bij Superman. Het monster houdt Superman bij zijn hoofd vast en deelt vuistslagen uit in zijn buik. Superman komt op zijn knieën op de grond terecht en spuugt bloed uit. Ook is bij onder andere deze scène gebruik gemaakt van geluidseffecten hetgeen naar het oordeel van de Klachtencommissie de indringendheid van de geweldsacties versterkt. 

Vraag 2.4.1. (Zijn er beelden van verwondingen ten gevolge van zichtbare geweldsacties?) moet met '1 keer of vaker' beantwoord worden. Vraag 2.4.2. (Zijn er beelden van ernstige verwondingen ten gevolge van zichtbare geweldsacties?) moet met ‘nooit’ beantwoord worden. Bij voorgenoemde scene wordt Superman in zijn buik geslagen door het monster. Lois Lane krijgt bloed van Superman op haar gezicht. De Klachtencommissie is van oordeel dat de verwonding van Superman geen ernstige verwonding is in de zin van de vragenlijst van Kijkwijzer. Het bloed dat op het gezicht van Lois Lane terecht komt, merkt de Klachtencommissie niet aan als ernstige verwonding aangezien niet in beeld is gebracht dat de geweldsactie van het monster tot een ernstige verwonding bij Superman heeft geleid. Ook het bloed van ‘Toy Man’ die op de auto valt, merkt de Klachtencommissie niet aan als een ernstige verwonding. Er is sprake van een plas bloed, maar er is naar het oordeel van de Klachtencommissie ook hier geen ernstige verwonding te zien als bedoeld binnen het systeem van Kijkwijzer. De Klachtencommissie is daarom van mening dat de situatie waarin de man verkeert alleen ernstig lijkt door het bloed, maar dat daar geen ernstige verwondingen, zoals een doorgesneden keel of afgerukte ledematen, aan ten grondslag liggen.
Vraag 2.5.1. (Zitten er geweldsacties in die door mensen uitvoerbaar zijn?) moet eveneens met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden. De Klachtencommissie is van oordeel dat er naast het geweld van Superman dat niet uitvoerbaar is, ook geweld in de Film voorkomt dat wel uitvoerbaar is door mensen. De Klachtencommissie doelt hierbij onder andere op de scène waarin Lex Luthor een vrouw met een pistool neerschiet en een scène waarin soldaten schieten op het monster. Vraag 2.7.1. (Vindt al het geweld plaats in een slapstick-context?) moet met ‘nee’ beantwoord worden. De Klachtencommissie heeft daarbij de voorbeelden van producties waarin het geweld plaatsvindt in een slapstickcontext nader bekeken en is van mening dat het geweld in de Film niet vergeleken kan worden met het geweld in ‘Laurel & Hardy’, ‘Buster Keaton’, ‘Home Alone’, en ‘Flodder’.
Geweldsacties in een animatieproductie die indringend zijn en niet leiden tot ernstige verwondingen en die uitvoerbaar zijn, leiden in de categorie geweld tot de classificatie 6.    

Bij de inhoudscategorie angst dient vraag 3.3.1. (Komen er beelden van zeer angstige mensen voor?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord te worden.

Vraag 3.1.2. (Loopt het met de zeer angstige mensen steeds, dus in alle gevallen, direct goed af?) moet met ‘nee’ beantwoord worden. De Klachtencommissie doelt hierbij op de scène waar Superman ‘Toy Man’ van grote hoogte naar beneden laat vallen. Op het moment dat Superman ‘Toy Man’ loslaat is ‘Toy Man’ zeer angstig. Hij gilt. ‘Toy Man’ komt vervolgens boven op een auto terecht. Vraag 3.4.1. (Komen er griezeleffecten in de productie voor?) moet met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden. In de toelichting op de Vragenlijst wordt onder griezeleffecten verstaan: ‘alle elementen waarmee angst en/of weerzin bij de kijker kunnen worden opgewekt. Griezeleffecten kunnen het gevolg zijn van acties van levende wezens (mensen, mensachtigen, fantasiewezens of dieren) of van bovennatuurlijke krachten.’ De Klachtencommissie verwijst hierbij naar de scène in de bus waar een babypop Lois Lane plotseling aanvalt. Lois Lane dacht hem uitgeschakeld te hebben maar ineens verschijnt hij echter achter haar met een mes. De Klachtencommissie is van mening dat deze scène bovendien versterkt wordt door muziek.
Hevige griezeleffecten zijn zo intens dat de kijker er moeilijk afstand van kan nemen. Bij hevige griezeleffecten gaat het vaak om situaties waarbij iets verschrikkelijks gebeurt of staat te gebeuren. De Klachtencommissie merkt de scène met de babypop niet aan als hevig griezeleffect in de zin van de vragenlijst van Kijkwijzer waardoor vraag 3.4.2. (Zijn de griezeleffecten hevig?) met ‘nooit’ beantwoord moet worden. Vraag 3.5.1. ( Komen er verwondingen voor in de productie?) moet met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden. Vraag 3.5.2. (Komen er ernstige verwondingen voor in de productie?) moet met ‘nooit’ beantwoord te worden, op grond van onder andere de hierboven bij geweld genoemde scène waarin Superman met het monster vecht Daarnaast moet vraag 3.12.1. (Spelen de angstwekkende situaties zich af in een realistische omgeving?) met ‘ja’ beantwoord worden. De angstwekkende scenes spelen zich af in een stad. Vraag 3.12.2. (Komen er één of meer onrealistische personages voor in de angstwekkende scènes) moet met ‘ja’ beantwoord worden. De Klachtencommissie doelt hierbij onder andere op Superman.
De aanwezigheid van angstige mensen met wie het niet direct goed afloopt en verwondingen die niet ernstig zijn waarbij de angstwekkende situaties zich afspelen in een realistische omgeving met onrealistische personages in een animatieproductie brengt de classificatie voor angst op 6.   

De overige inhoudscategorieën zijn op de Film niet van toepassing.   

De hoogste leeftijdsclassificatie is bepalend voor de uiteindelijke classificatie, waardoor de classificatie voor de Film uitkomt uit op 6, op basis van de inhoudscategorieën geweld en angst.  

7. De beslissing van de Klachtencommissie
Gelet op het hiervoor overwogene acht de Klachtencommissie de klacht gegrond.   

De classificatie van de Film dient uit te komen op 6, op basis van de inhoudscategorieën geweld en angst. 

De Klachtencommissie gaat conform artikel 13 lid 1 onder B Klachtenreglement van het NICAM over tot de maatregel van waarschuwing, nu het de eerste keer is dat er een klacht tegen Beklaagde gegrond is verklaard.

Partijen hebben, voor zover zij in het ongelijk zijn gesteld, de mogelijkheid tegen deze uitspraak beroep aan te tekenen bij de Commissie van Beroep van het NICAM.  Het beroepschrift dient binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak van de  Klachtencommissie schriftelijk bij de secretaris van de Commissie van Beroep te worden ingediend. Het adres luidt: NICAM, Commissie van Beroep, Postbus 322, 1200 AH Hilversum.      

 

Hilversum, 17 september 2009          

Alle leeftijden

Het leeftijdsadvies Alle leeftijden (AL) geeft aan dat een film, serie of televisieprogramma géén schadelijke beelden bevat.

Lees meer

Mogelijk schadelijk tot 6 jaar

Voor kinderen jonger dan 6 kan het schadelijk zijn om beelden te zien van geweld, enge dieren of fantasiefiguren (zoals monsters en heksen) of van verwondingen. Kinderen onder de 6 hebben nog veel moeite om het verschil tussen ‘echt’ en ‘nep’ te zien.

Lees meer

Mogelijk schadelijk tot 9 jaar

Voor kinderen jonger dan 9 kan het schadelijk zijn om griezelige beelden te zien, geweld tegen kinderen of dieren, of slachtoffers van bijvoorbeeld een ramp of oorlog.

Lees meer

Mogelijk schadelijk tot 12 jaar

Beelden van hard geweld, bloederige wonden, lijken, mensen of dieren die doodsbang zijn, of beelden van alcohol/drugs, discriminatie of seks kunnen schadelijk zijn voor kinderen jonger dan 12.

Lees meer

Mogelijk schadelijk tot 14 jaar

Beelden van gevaarlijk gedrag (zoals stunts en challenges) kunnen schadelijk zijn voor jongeren onder de 14. Ook horrorfilms (zowel realistische als onrealistische) zijn mogelijk schadelijk.

Lees meer

Mogelijk schadelijk tot 16 jaar

Beelden van heftig geweld, horror, (expliciete) seks en verheerlijking van alcohol en drugs kunnen schadelijk zijn voor pubers van rond de 16. Ze zijn op zoek naar hun eigen grenzen, en naar spanning en sensatie. De invloed van hun leeftijdsgenoten is groot.

Lees meer

Mogelijk schadelijk tot 18 jaar

Het leeftijdsadvies 18 jaar geeft aan welke films en programma’s echt alléén voor volwassenen zijn.

Lees meer

Geweld

Er kunnen allerlei soorten geweld voorkomen in producties. Van slaan en schoppen tot schieten, martelen of seksueel geweld. De algemene regel is: hoe heftiger het geweld, hoe hoger de leeftijd. Ook wordt er gekeken naar hoe hard en hoe écht het geweld is, en of er bloed te zien is.

Lees meer

Angst

In de categorie angst kun je verschillende dingen tegenkomen: van verwondingen en lijken tot dierenleed, griezelige geluiden en horror. Maar ook aangrijpende beelden van zelfdoding of zelfbeschadiging. Net zoals bij geweld geldt: hoe echter en duidelijker iets in beeld komt, hoe hoger de leeftijd.

Lees meer

Seks

Het zien van seks kan jongeren, die hun (seksuele) identiteit aan het ontwikkelen zijn, een verkeerd beeld geven van wat 'normaal' is. Hoe ver een seksuele handeling gaat, en hoe vaak en duidelijk het in beeld komt, bepaalt het uiteindelijke leeftijdsadvies.

Lees meer

Grof taalgebruik

Grof taalgebruik gaat over grove woorden, schuttingtaal, schelden of vloeken. Kinderen kunnen hier een voorbeeld aan nemen en het nadoen of overnemen.

Lees meer

Discriminatie

Discriminatie is elke uitspraak of uitdrukking die bepaalde (groepen) mensen als ‘minder’ afschildert, bijvoorbeeld op basis van huidskleur, religie, seksuele geaardheid, geslacht of gender, nationaliteit, etc. Als dit in een productie voorkomt en de discriminerende uitspraak of actie wordt niet direct afgekeurd of afgestraft, dan wordt het pictogram voor discriminatie getoond.

Lees meer

Roken, alcohol en drugs

Als in een film of serie wordt gerookt, veel alcohol wordt gedronken of drugs worden gebruikt, dan krijgt het een Kijkwijzer symbool voor roken, alcohol en drugs. Jongeren kunnen het als iets normaals gaan zien, of zelfs als iets om uit te proberen.

Lees meer

Gevaarlijke challenges of stunts

Het pictogram voor gevaarlijk gedrag geeft aan dat er gevaarlijke challenges of stunts voorkomen.

Lees meer

Geweld

De game bevat geweld. In spellen met PEGI 7 gaat het om niet-realistisch of niet-expliciet geweld. Games in de leeftijdscategorie PEGI 12 kunnen realistisch geweld bevatten tegen fantasiepersonages, en niet-realistisch geweld tegen menselijke personages. In games met een PEGI 16 of PEGI 18 zit steeds realistischer geweld, vaak met bloed.

Angst

Dit pictogram komt voor bij spellen met een PEGI 7-advies als ze beelden of geluiden bevatten die angstaanjagend kunnen zijn voor jongere kinderen. Als er wat heftigere horroreffecten voorkomen leidt dit tot een PEGI 12 of PEGI 16.

Seks

Als dit pictogram voorkomt bij een spel met een PEGI 12-advies, kunnen personages seksueel getinte opmerkingen maken of uitdagend poseren. Bij een PEGI 16 game kan er sprake zijn van erotisch naakt of seks (waarbij geslachtsdelen niet zichtbaar zijn). Bij PEGI 18 wijst dit pictogram op expliciete seksuele activiteit. Aan beelden van niet-seksueel naakt hangt géén leeftijdsadvies.

Drugs

De game toont of verwijst naar het gebruik van illegale drugs, alcohol of tabak. Games met dit inhoudspictogram krijgen altijd het leeftijdsadvies PEGI 16 of PEGI 18.

Discriminatie

Als dit pictogram voorkomt, bevat een spel etnische, religieuze, nationalistische of andere stereotypes die aanzetten tot haat. Dit soort inhoud krijgt altijd een PEGI 18-classificatie en is in veel gevallen strafbaar.

Grof taalgebruik

Een game met dit pictogram bevat grof taalgebruik. In tegenstelling tot Kijkwijzer, waarbij grof taalgebruik niet tot een bepaalde leeftijd leidt, zorgt het bij PEGI voor een PEGI 12, PEGI 16 of PEGI 18. 

PEGI 3

PEGI 3 games zijn geschikt voor alle leeftijden. Een héél milde vorm van geweld kan voorkomen. De game bevat geen geluiden of beelden die jonge kinderen bang kunnen maken. Er is geen grof taalgebruik te horen of te lezen.

PEGI 7

Games met beelden of geluiden die angstaanjagend kunnen zijn voor jongere kinderen, vallen in deze categorie. Een heel milde vorm van geweld (niet-realistisch geweld, zonder al te veel details) kan voorkomen in een game met een PEGI 7 advies.

PEGI 12

Games met iets explicieter geweld tegen fantasiepersonages, of met niet-realistisch geweld tegen menselijke personages, krijgen een PEGI 12 advies. Er kunnen wat scheldwoorden in zitten, of een beetje schunnige opmerkingen. Er komt geen seks in voor.

PEGI 16

Games krijgen een PEGI 16 advies als er geweld voorkomt dat er realistisch uitziet. Een personage reageert dan zoals iemand in het echt ook zou reageren op geweld. Ook kan er grof taalgebruik voorkomen, of seks, of het gebruik van alcohol, drugs en tabak.

PEGI 18

PEGI 18 wordt gebruikt wanneer het gaat om grof geweld, zinloos geweld, of geweld tegen weerloze personages (zoals kinderen of gijzelaars). De verheerlijking van illegaal drugsgebruik, gesimuleerd gokken, en expliciete seksuele activiteit leiden ook tot PEGI 18.

Gokken

De game bevat elementen die gokken aanmoedigen en aanleren. Het gaat hierbij om kansspelen die normaal gesproken voorkomen in casino's of speelzalen. Een aantal oudere spellen hebben dit pictogram in combinatie met een PEGI 12 of PEGI 16, maar sinds 2020 krijgen nieuwe spellen met dit soort inhoud altijd PEGI 18.

In-game aankopen

De game biedt spelers de mogelijkheid om digitale spullen of diensten te kopen met echt geld. Denk hierbij aan bonus levels of kleding voor je personage, maar ook aan virtuele munten of het uitschakelen van advertenties. 

Selecteer een taal