Beslissing van de Klachtencommissie van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM)
Audiovisuele productie: DVD ‘The Roommate’, hierna te noemen: de Film
1. De procedure
Klaagster heeft op 10 oktober 2011 een klacht ingediend over de Film.
De voorzitter van de Klachtencommissie heeft de klacht conform artikel 5 lid 1 Klachtenreglement van het NICAM getoetst en bepaald dat de klacht in behandeling kan worden genomen.
Beklaagde heeft geen verweer gevoerd.
De Klachtencommissie heeft de klacht behandeld in haar zitting van 14 december 2011.
Een vertegenwoordiger van Beklaagde is ter zitting verschenen.
Klaagster heeft, na deugdelijke oproeping, geen gebruik gemaakt van de mogelijkheid haar standpunt mondeling toe te lichten.
2. De bestreden audiovisuele productie
De Film gaat over Sara die als eerstejaars studente een kamer deelt met Rebecca. Zij raken bevriend totdat Rebecca psychotisch blijkt te zijn.
De Film is geclassificeerd met het destijds geldende classificatieformulier van het NICAM, en is uitgekomen op ‘let op met kinderen tot 12 jaar’ (12) met de inhoudspictogrammen voor geweld (pictogram: vuist) en angst (pictogram: spin) met als toevoeging grof taalgebruik (pictogram: schreeuwend mannetje).
3. De klacht
De klacht richt zich op de inhoudscategorieën geweld en angst.
Klaagster is van mening dat de Film 16 zou moeten hebben. Er wordt met messen gewerkt waarbij iemand op een bed een aantal keer wordt gestoken en er wordt een navelpiercing uit de navel getrokken met grof geweld.
4. De mondelinge behandeling
Ter zitting licht een vertegenwoordiger van Beklaagde toe dat Beklaagde de Kijkwijzerregels heeft gevolgd en naar eer en geweten heeft geclassificeerd.
Het uittrekken van de navelpiercing en het geweldsdelict met het mes zijn niet expliciet in beeld gebracht.
Desgevraagd stelt Beklaagde dat er veel aan de verbeelding wordt overgelaten bij de scène waar een meisje onder de douche staat. De piercing wordt kort in beeld gebracht en het licht gaat uit. Ook in de scène waar de ex van Sara door Rebecca met een mes wordt bewerkt, wordt veel aan de verbeelding overgelaten.
5. Het oordeel van de Klachtencommissie
De Klachtencommissie acht Klaagster ontvankelijk in haar klacht.
De Klachtencommissie heeft het nu geldende classificatieformulier toegepast op de Film en behandelt hieronder de relevante vragen.
In de inhoudscategorie geweld moet vraag 2.2.1. (Komen in de productie één of meerdere vormen van fysiek geweld voor?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden. De Klachtencommissie wijst hierbij onder andere op de scène waarin Rebecca de leraar een knietje geeft en de vechtscène aan het einde van de Film.
Vraag 2.3.1. (Zitten er geweldsacties in die indringend zijn?) moet met ‘nooit’ beantwoord worden.
In de toelichting op de vragenlijst staat dat bij indringende geweldsacties de kijker de indruk krijgt dat het geweld hard aankomt en dat dat ook de bedoeling van de dader is. De geweldsacties kunnen indringend zijn door de hardheid van de geweldshandelingen of de hardheid van de dader, doordat het geweld hard aankomt bij het slachtoffer of doordat de inslag van de geweldshandelingen gedetailleerd in beeld wordt gebracht. Indringendheid kan bijvoorbeeld worden gerealiseerd door middel van: het toevoegen van opzwepende muziek aan de geweldsscènes, het accentueren van pijn bij het slachtoffer door geluid of beeld, slow motion, close ups van gevechtshandelingen, en het toevoegen van geluidseffecten aan vechtscènes.
De Klachtencommissie is van oordeel dat er in de Film geen indringend geweld te zien is. Het geweld is naar het oordeel van de Klachtencommissie niet dermate zichtbaar in beeld gebracht om deze vraag met ‘1 keer of vaker’ te kunnen beantwoorden. De Klachtencommissie heeft echter wel begrip voor het feit dat Beklaagde deze vraag met ‘1 keer of vaker’ heeft beantwoord.
Vraag 2.4.1. (Zijn er beelden van verwondingen ten gevolge van zichtbare geweldsacties?) moet met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden. De Klachtencommissie doelt hierbij onder andere op Sara en Rebecca die aan het einde van de Film met elkaar vechten. Zij hebben bloed om hun mond.
Vraag 2.4.2. (Zijn er beelden van ernstige verwondingen ten gevolge van zichtbare geweldsacties?) moet met ‘nooit’ beantwoord worden. In de toelichting op de vragenlijst worden als voorbeelden van ernstige verwondingen genoemd: uitspattend bloed, doorgesneden kelen, afgerukte ledematen en beursgeslagen personen. De Klachtencommissie is van oordeel dat de verwondingen in de Film geen ernstige verwondingen in de zin van de vragenlijst zijn.
Geweld dat niet indringend is en verwondingen tot gevolg heeft die niet ernstig zijn, leidt tot de leeftijdsclassificatie 6 voor de categorie geweld.
In de inhoudscategorie angst moet vraag 3.1.1. (Komen er beelden van zeer angstige mensen voor?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden. Onder zeer angstige mensen wordt in de toelichting op de vragenlijst verstaan: mensen die overduidelijk zichtbaar angstig zijn met fysieke kenmerken als zweten, trillen, gillen, schreeuwen, huilen, paniek, massahysterie, in shock raken en sprakeloosheid. De Klachtencommissie doelt bij het beantwoorden van deze vraag onder andere op het meisje dat onder de douche staat en de vrouw die vastgebonden is op het bed en een zak over haar hoofd heeft.
Vraag 3.1.2. (Loopt het met de zeer angstige mensen steeds, dus in alle gevallen, direct goed af?) moet met ‘nee’ beantwoord worden. In de toelichting op de vragenlijst staat aangegeven dat het met de zeer angstige mensen direct goed afloopt als de angstwekkende situatie in alle gevallen in dezelfde of eerstvolgende scène wordt opgelost. Wanneer het niet duidelijk is hoe het afloopt met de zeer angstige mensen is het antwoord op deze vraag: nee. De Klachtencommissie is van oordeel dat bovengenoemde angstwekkende situaties niet in dezelfde of eerstvolgende scène worden opgelost.
vraag 3.4.1. (Komen er griezeleffecten in de productie voor?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden. De Klachtencommissie doelt hier onder andere op de scène van het meisje in de douche waarbij het licht uitgaat en er andere douches aan gaan.
Vraag 3.4.2. (Zijn de griezeleffecten hevig?) moet met ‘nooit’ beantwoord worden.
In de toelichting op de Vragenlijst staat dat hevige griezeleffecten zo intens zijn dat de kijker er moeilijk afstand van kan nemen. Bij hevige griezeleffecten gaat het vaak om situaties waarbij iets verschrikkelijks gebeurt of staat te gebeuren. Onder hevige griezeleffecten wordt onder andere verstaan: de onheilspellende sfeer in ‘The Sixth Sense’, de aanvallen van de vogels in ‘The Birds’, de man met de bijl in ‘The Shining’, het lijk bij ‘Jaws’ dat verschijnt voor het gat in de boot en de douchescène in ‘Psycho’.
De Klachtencommissie is van oordeel dat de griezeleffecten in de film niet hevig zijn, omdat geen sprake is van een dusdanig intense situatie dat de kijker er moeilijk afstand van kan nemen. De onder vraag 3.4.1. genoemde scène in de Film haakt naar het oordeel van de Klachtencommissie niet aan bij de in de toelichting op de vragenlijst genoemde voorbeelden.
Vraag 3.5.1. (Komen er verwondingen voor in de productie?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden. Vraag 3.5.2. (Komen er ernstige verwondingen voor in de productie?) moet met ‘nooit’ beantwoord worden. De Klachtencommissie verwijst hier naar de hierboven bij de inhoudscategorie geweld genoemde verwondingen.
Vraag 3.8.1. (Komen er beelden van zelfverminking voor?) dient met ‘1 keer of vaker’ beantwoord te worden. De Klachtencommissie doelt hierbij op de scène waarin Rebecca met een stanleymes in haar buik snijdt.
Vraag 3.12.1 (Spelen de angstwekkende situaties zich af in een voor kinderen alledaagse/gewone omgeving?) moet met ‘1 keer of vaker’ worden beantwoord. De zeer angstige mensen bevinden zich in een douche en in een slaapkamer.
Bovenstaande beantwoording leidt tot de leeftijdsclassificatie 12 voor de categorie angst.
Tot slot moet vraag 7.1.1. (Komt er in de productie grof taalgebruik (vloeken, schuttingtaal) voor?) met ‘ja’ beantwoord worden. Zo is onder andere het woord ‘bitch’ te horen.
De overige inhoudscategorieën zijn niet op de Film van toepassing.
De hoogste leeftijdsclassificatie is bepalend voor de uiteindelijke classificatie, die daardoor uitkomt op 12 op basis van angst met als toevoeging grof taalgebruik.
De Klachtencommissie wenst het volgende op te merken. Klaagster is van mening dat de Film de classificatie 16 zou moeten hebben aangezien er zeer angstige mensen in de Film voorkomen. In het Kijkwijzersysteem krijgt een Film alleen de classificatie 16 op basis van angst als er sprake is van hevige griezeleffecten in combinatie met bijvoorbeeld zeer angstige mensen of ernstig lijden.
Klaagster is daarnaast de mening toegedaan dat het meisje onder de douche ernstig lijdt. Nu vraag 3.1.1. met ‘1 keer of vaker’ beantwoord is, is de vraag of er mensen in de film voorkomen die zichtbaar of hoorbaar ernstig lijden, weggevallen omdat de aanwezigheid van zeer angstige mensen tot dezelfde classificatie leidt als de aanwezigheid van mensen die ernstig lijden.
Klaagster heeft tevens aangevoerd dat de verbeelding van een verwonding van het uitrukken van een navelpiercing enorm doorwerkt in het hoofd van jeugdige kijkers en dat veel twaalfjarigen overigens ook al een navelpiercing hebben. De Klachtencommissie wenst te benadrukken dat het bij de beantwoording van de vragenlijst van Kijkwijzer om gaat wat zichtbaar in beeld gebracht is. Verbeelding of suggestie komt niet in de classificatie tot uiting.
Kijkwijzer waarschuwt voor schadelijke elementen in films en programma’s en geeft geen informatie over geschiktheid. Of een programma geschikt is hangt af van de persoonlijke smaak van de ouders of opvoeders en is per kind verschillend. Kijkwijzer heeft ook geen enkele invloed op de inhoud van films of programma’s.
6. De beslissing van de Klachtencommissie
Gelet op het hiervoor overwogene acht de Klachtencommissie de klacht ongegrond. De classificatie van de Film is uitgekomen op 12, op basis van angst met de toevoeging grof taalgebruik.
Partijen hebben, voor zover zij in het ongelijk zijn gesteld, de mogelijkheid tegen deze uitspraak beroep aan te tekenen bij de Commissie van Beroep van het NICAM. Het beroepschrift dient binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak van de Klachtencommissie schriftelijk bij de secretaris van de Commissie van Beroep te worden ingediend.
Het adres luidt: NICAM, Commissie van Beroep, Postbus 322, 1200 AH Hilversum.
Hilversum, 2 januari 2012
