Audiovisuele productie: bioscoopfilm ’21 Jump Street’, hierna te noemen: de Film
1. De procedure
Klaagster heeft op 1 juli 2012 een klacht ingediend over de Film.
De voorzitter van de Klachtencommissie heeft de klacht conform artikel 5 lid 1 Klachtenreglement van het NICAM op formele aspecten getoetst en bepaald dat de klacht in behandeling kan worden genomen.
Beklaagde heeft tegen de klacht verweer gevoerd bij brief van 11 juli 2012.
De Klachtencommissie heeft de klacht behandeld in haar vergadering van
17 juli 2012.
Zowel Klaagster als Beklaagde heeft, na deugdelijke oproeping, geen gebruik gemaakt van de mogelijkheid haar standpunt mondeling toe te lichten.
2. De bestreden audiovisuele productie
De film gaat over twee vrienden die als politieagent werkzaam zijn. Zij gaan undercover als scholieren op een school om te ontdekken wie er achter de verkoop zit van drugs.
De Film is door Beklaagde op 4 juni 2012 geclassificeerd met behulp van het toen geldende NICAM classificatieformulier. De leeftijdsclassificatie is uitgekomen op 'let op met kinderen tot 12 jaar' op basis van de inhoudscategorieën drugs- en alcoholgebruik (pictogram ‘spuitje’ met als toevoeging grof taalgebruik (pictogram ‘schreeuwend mannetje’).
3. De klacht
De klacht van Klaagster heeft betrekking op de inhoudscategorieën geweld, angst, seks en grof taalgebruik. Klaagster is van mening dat de classificatie 12 absoluut niet correct is en dat de Film 16 zou moeten hebben. In de Film komen pornografische uitingen voor zoals verwijzingen naar geslachtsdelen en seksuele handelingen. Daarnaast raapt iemand die in zijn kruis is geschoten zijn zogenaamd afgeschoten penis met zijn mond op. Ook is er een scène waarin drie tieners seks met elkaar
hebben. Klaagster vond het een enorme gênante vertoning aangezien zij met twee jongens van 12 en 13 jaar in de bioscoop zat en zij daar echt te jong voor waren. Klaagster schaamt zich rot dat zij de kinderen naar de Film heeft meegenomen.
4. Het verweer
Beklaagde geeft in haar verweerschrift het volgende aan. Beklaagde heeft de classificatie conform de Kijkwijzerregels uitgevoerd. Hierbij kwam de classificatie uit op ‘let op met kinderen tot 12 jaar’ op basis van drugs- en alcoholgebruik met als toevoeging grof taalgebruik.
Klaagster stelt dat de Film pornografische uitingen bevat. Beklaagde is van mening dat dit niet het geval is. Dat het pictogram voor seks niet in de classificatie tot uiting is gekomen, is een gevolg van de beantwoording van de vragen van de inhoudscategorie seks. Klager is van mening dat er seksueel georiënteerd taalgebruik in de Film voorkomt en dat er één of enkele keren seksuele handelingen zichtbaar zijn. De seksuele handelingen en het seksueel georiënteerd taalgebruik komt bij elkaar opgeteld niet vaak voor. Verder zijn er geen seksuele handelingen op nadrukkelijke wijze in beeld gebracht en zijn er tijdens de seksuele handelingen geen details van genitaliën zichtbaar. De Film is adequaat geclassificeerd en de classificatie ‘let op met kinderen tot 12 jaar’ op basis van drugs-en alcoholmisbruik met als toevoeging grof taalgebruik is volgens Beklaagde dan ook gerechtvaardigd.
5. Het oordeel van de Klachtencommissie
De Klachtencommissie acht Klaagster ontvankelijk in haar klacht.
De Klachtencommissie wenst op te merken dat als algemeen bekend moet worden verondersteld dat de drempel van de klachtenprocedure van het NICAM zeer laag is.
De Klachtencommissie is van oordeel dat de klacht naast de inhoudscategorie seks ook betrekking heeft op de inhoudscategorie geweld. Klaagster heeft in haar klacht aangegeven dat iemand in zijn kruis is geschoten.
Ook heeft Klaagster in haar klacht de inhoudscategorieën geweld en angst aangevinkt.
De Klachtencommissie zal de vragen die betrekking hebben op de inhoudscategorie angst ambtshalve behandelen .
De Klachtencommissie heeft het thans geldende classificatieformulier zelf toegepast op de Film en behandelt hieronder de relevante vragen.
In de inhoudscategorie geweld moeten zowel vraag 2.2.1. (Komen in de productie één of meerdere vormen van fysiek geweld voor?) met ‘1 keer of vaker’ worden beantwoord. Vraag 2.3.1. (Zitten er geweldsacties in die indringend zijn?) moet met ‘nooit’ beantwoord worden. In de toelichting op de vragenlijst staat dat bij indringende geweldsacties de kijker de indruk krijgt dat het geweld hard aankomt en dat dat ook de bedoeling van de dader is. De geweldsacties kunnen indringend zijn door de hardheid van de geweldshandelingen of de hardheid van de dader, doordat het geweld hard aankomt bij het slachtoffer of doordat de inslag van de geweldshandelingen gedetailleerd in beeld wordt gebracht. Indringendheid kan bijvoorbeeld worden gerealiseerd door middel van: het toevoegen van opzwepende muziek aan de geweldsscènes, het accentueren van pijn bij het slachtoffer door geluid of beeld, slow motion, close ups van gevechtshandelingen, het toevoegen van geluidseffecten aan vechtscènes.
De Klachtencommissie is van oordeel dat er geen indringend geweld in de Film voorkomt.
Vraag 2.4.1. (Zijn er beelden van verwondingen ten gevolge van zichtbare geweldsacties?) en vraag 2.4.2 (Zijn er beelden van ernstige verwondingen ten
gevolge van zichtbare geweldsacties?) moeten naar het oordeel van de Klachtencommissie met ‘1 keer of vaker’ worden beantwoord. In de toelichting op de vragenlijst worden als voorbeelden van ernstige verwondingen genoemd: uitspattend bloed, doorgesneden kelen, afgerukte ledematen en beursgeslagen personen. De Klachtencommissie is van oordeel dat er tijdens het vuurgevecht aan het einde van de Film tussen de criminelen en de undercover agenten diverse keren uitspattend bloed te zien is. Daarnaast merkt de Klachtencommissie het afgeschoten mannelijk lid aan als ernstige verwonding.
Vraag 2.5.1. (Zitten er geweldsacties in die door mensen uitvoerbaar zijn?) moet met ‘ja’ worden beantwoord. De hiervoor genoemde geweldsacties zijn gepleegd door mensen en zijn uitvoerbaar.
De beantwoording van bovengenoemde vragen leidt tot de classificatie 12 op basis van geweld.
In de inhoudscategorie seks dient vraag 4.1.1. (Komt er in de productie seksueel georiënteerd taalgebruik voor?) naar het oordeel van de Klachtencommissie met ‘1 keer of vaker’ te worden beantwoord. De Klachtencommissie doelt hierbij op opmerkingen als: ‘we pijpen en beffen elkaar wel eens’ en ‘hoe voelt mijn pik in jouw reet’. Vraag 4.1.2. (Hoe vaak zijn er seksuele handelingen zichtbaar?) moet naar het oordeel van de Klachtencommissie met ‘1 of enkele keren’ te worden beantwoord. In de toelichting op de vragenlijst is het volgende vermeld: ‘Onder seksuele handelingen wordt verstaan: alle handelingen die erop gericht zijn de actor zelf, een andere persoon in de productie of de kijker op te winden. Dit kan ook een suggestieve handeling zijn. Onder vaak wordt verstaan dat de seksuele handelingen een relatief groot deel van de tijd van de productie beslaan. Voorbeelden van seksuele handelingen zijn: striptease acts en opwindend strelen en betasten van lichaamsdelen als billen, kruis en borsten.’
De Klachtencommissie doelt hierbij op de scène waar drie tieners seks met elkaar hebben.
Vraag 4.1.3. (Komen het seksueel taalgebruik en de seksuele handelingen bij elkaar opgeteld vaak voor?) dient met ‘nee’ te worden beantwoord. De Klachtencommissie is van oordeel dat bij elkaar opgeteld het seksueel georiënteerd taalgebruik en de seksuele handeling geen relatief groot deel van de tijd van de productie beslaan.
Vraag 4.1.4. (Zijn de seksuele handelingen op nadrukkelijke wijze in beeld gebracht?) en vraag 4.1.5. (Zijn er tijdens de seksuele handelingen details van genitaliën zichtbaar?) dienen met ‘nooit’ te worden beantwoord.
Bovenstaande beantwoording leidt tot de leeftijdsclassificatie AL op basis van seks met als toevoeging grof taalgebruik.
In de categorie drugs moet vraag 6.1.1. (Komt er (a) harddrugs- (b) overmatig softdrugsgebruik of (c) overmatig alcoholgebruik in de productie voor?) met ‘1 keer of vaker’ worden beantwoord. Hierbij wijst de Klachtencommissie onder andere op de scène waar jongens drugs kopen en gebruiken. Vraag 6.1.2. (Wordt het harddrugsgebruik, overmatig softdrugsgebruik of het overmatig alcohol gebruik in een gunstig daglicht geplaatst?) moet met ‘nee’ worden beantwoord. Vraag 6.1.3. (Wordt het harddrugsgebruik, overmatig softdrugs-of overmatig drankgebruik expliciet afgeraden?) moet met ‘nee’ worden beantwoord. Vraag 6.1.4. (Wordt het harddrugsgebruik, overmatig softdrugs- of overmatig alcoholgebruik uitgevoerd door een niet serieus te nemen antiheld in een comedy?) moet met ‘nee’ worden beantwoord.
Deze wijze van beantwoording leidt tot de leeftijdsclassificatie 12 op basis van harddrugs-, overmatig softdrugsgebruik en overmatig alcoholgebruik.
Vraag 7.1 (Komt er in de productie grof taalgebruik (vloeken, schuttingtaal) voor?) moet met ‘1 keer of vaker’ worden beantwoord. Hierbij wijst de Klachtencommissie onder andere op het in de Film gebruikte woord ‘fuck’.
De Klachtencommissie is bevoegd de classificatieresultaten van audiovisuele producten ‘ambtshalve’ te beoordelen. Met andere woorden, de Klachtencommissie is bevoegd de gehele Film in haar beoordeling mee te nemen, dus ook scènes en inhoudscategorieën waar niet expliciet over is geklaagd.
In de inhoudscategorie angst moet vraag 3.5.1 (Komen er beelden van verwondingen in de productie voor?) en vraag 3.5.2 (Zijn deze verwondingen ernstig?) moeten met ‘1 keer of vaker’ worden beantwoord. De Klachtencommissie verwijst hier naar de hierboven bij de inhoudscategorie geweld genoemde verwondingen.
Vraag 3.12.1 (Spelen de angstwekkende scènes zich af in een realistische omgeving?) dient met ‘1 keer of vaker' te worden beantwoord. De angstwekkende scènes van de Film spelen zich onder andere af op een school.
De beantwoording van bovengenoemde vragen leidt tot de classificatie 12 op basis van angst.
De overige inhoudscategorieën zijn op de Film niet van toepassing.
Nu de Klachtencommissie zich slechts ambtshalve uit kan spreken over de inhoudscategorie angst, kan zij deze beoordeling voor wat betreft deze inhoudscategorie slechts in overweging meegeven aan Beklaagde. Volgt Beklaagde hetgeen de Klachtencommissie in overweging geeft niet, dan heeft het binnen het kader van de onderhavige klacht geen consequenties voor Beklaagde en zal dit op zichzelf derhalve niet kunnen leiden tot enige sanctie zoals genoemd in artikel 13 van het Klachtenreglement van het NICAM. Beklaagde moet zich dan wel bewust zijn van het risico dat er opnieuw een klacht over de Film kan worden ingediend, die ter beoordeling van de Klachtencommissie kan komen.
De hoogste leeftijdsclassificatie is bepalend voor de uiteindelijke classificatie, waardoor de classificatie voor de Film uitkomt op 12 op basis van de inhoudscategorieën geweld en drugs met als toevoeging grof taalgebruik.
De Klachtencommissie verzoekt Beklaagde ambtshalve om de inhoudscategorie angst aan de classificatie toe te voegen.
Verder wijst de Klachtencommissie naar aanleiding van het door Klaagster gebruikte woord ‘geschikt’ nog op het volgende. Het doel van Kijkwijzer is ouders en opvoeders te informeren over mogelijke schadelijke elementen in een programma of film. Kijkwijzer geeft dus geen indicatie over geschiktheid. Binnen het systeem van Kijkwijzer worden zes categorieën onderkend, die mogelijk schadelijke gevolgen hebben voor jeugdige kijkers, zoals geweld en angst.
Gelet op het voorgaande beslist de Klachtencommissie als volgt.
6. De beslissing van de Klachtencommissie
Gelet op het hiervoor overwogene acht de Klachtencommissie de klacht gegrond.
De classificatie van de Film dient uit te komen op 12 op basis van geweld, drugs en grof taalgebruik.
Ook al heeft de aanwezigheid van geweld geen effect op de leeftijdsclassificatie, dit neemt niet weg dat er sprake is van een foute classificatie aangezien het inhoudspictogram voor geweld ontbreekt.
De Klachtencommissie verzoekt Beklaagde ambtshalve om ervoor te zorgen dat de inhoudscategorie angst aan de classificatie wordt toegevoegd zodat de classificatie uitkomt op ‘let op met kinderen tot 12 jaar’ op basis van de inhoudscategorieën geweld, angst, drugs en grof taalgebruik.
De Klachtencommissie gaat conform artikel 13 lid 1 onder C Klachtenreglement van het NICAM over tot het opleggen van een boete aan Beklaagde, nu er in eerdere uitspraken (onder andere klachtnummers 100319.01 ‘This is it’ en 110806.01 ‘De Smurfen’) tegen Beklaagde een klacht gegrond is verklaard.
Bij de berekening van de onderhavige boete is de Klachtencommissie uitgegaan van de Sanctierichtlijn.
De onderhavige overtreding valt binnen de categorie A ‘Inhoudelijke overtredingen’; de Film is fout geclassificeerd. Beklaagde is een landelijk opererende filmdistributeur, waarvoor elk punt € 2.000,- bedraagt
Dit levert één punt op volgens de Sanctierichtlijn. Omdat echter de leeftijdscategorie niet wijzigt, ziet de Klachtencommissie aanleiding een correctiefactor van 0,5 toe te passen met betrekking tot de hiervoor op te leggen boete.
De boete voor het niet classificeren van geweld zal derhalve uitkomen op € 1.000,--.
Gelet op het bovenstaande bedraagt de door Beklaagde te betalen boete
€ 1.000,--.
Dit bedrag dient door Beklaagde binnen 30 dagen na factuurdatum te worden voldaan. De factuur wordt separaat toegezonden.
Gezien het feit dat er sprake is van een spoedprocedure omdat de Film momenteel in de bioscopen draait, heeft de Klachtencommissie Beklaagde na de zitting, op 17 juli 2012, telefonisch op de hoogte gesteld van deze uitspraak.
Beklaagde heeft vanaf de dagtekening van de begeleidende brief bij deze uitspraak tot uiterlijk 25 juli 2012 de tijd om alle maatregelen te nemen die ertoe leiden dat de
classificatie wordt omgezet in de leeftijdsclassificatie 12 in combinatie met het inhoudspictogram voor geweld, drugs en grof taalgebruik en ambtshalve voor angst.
Beklaagde dient uiterlijk 25 juli 2012, dat is binnen zeven dagen na dagtekening van de begeleidende brief bij deze uitspraak de door de Klachtencommissie aangegeven
classificatie zelf alsnog door middel van het invullen van het classificatieformulier in te voeren in de database van het NICAM.
De Klachtencommissie is van oordeel dat Beklaagde in ieder geval de maatregel dient te nemen dat bij release van de Film op DVD de inlay van de DVD de door de Klachtencommissie aangegeven classificatie vertoont.
De Klachtencommissie legt bovengenoemde maatregelen op onder verbeurte van een dwangsom van € 1000,- per dag, te rekenen vanaf 25 juli 2012, dat is zeven dagen na dagtekening van de begeleidende brief bij deze uitspraak, met een maximum van € 25.000,-.
Conform artikel 14 lid 2 Reglement van Klachten heeft de Klachtencommissie de bevoegdheid, om al dan niet op verzoek van één der partijen, haar eigen beslissing,
voorzover naar haar oordeel redelijkerwijs noodzakelijk, uitvoerbaar bij voorraad te verklaren. Dit betekent dat er aan haar beslissing direct gevolg dient te worden gegeven.
In de onderhavige kwestie ten aanzien van de Film, doch in alle gevallen waar een bioscoopfilm in het geding is, is de Klachtencommissie de mening toegedaan dat het
in redelijkheid noodzakelijk is om van deze bevoegdheid gebruik te maken. Op deze manier wil de Klachtencommissie voorkomen dat de Film in bioscopen met een verkeerde classificatie wordt vertoond en voorts in de follow up van DVD met
verkeerde pictogrammen op de markt wordt gebracht.
De Klachtencommissie legt bovengenoemde maatregelen op onder verbeurte van een dwangsom van € 1.000,- per dag, te rekenen vanaf zeven dagen na de dagtekening van deze uitspraak, met een maximum van € 25.000,-.