Klachtnummer: 050724.03
Beslissing van de Klachtencommissie van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM)
Audiovisuele productie: televisieserie ‘Spoed’, hierna te noemen: de Serie; aflevering uitgezonden op 24 juli 2005 om 19.05 uur, hierna te noemen: de Aflevering
1. De procedure
Klager heeft op 24 juli 2005 een klacht ingediend over de Aflevering.
De voorzitter van de Klachtencommissie heeft de klacht conform artikel 6 lid 1 Klachtenreglement van het NICAM getoetst en bepaald dat de klacht in behandeling kan worden genomen.
Beklaagde heeft tegen de klacht verweer gevoerd bij brief van 24 augustus 2005.
De Klachtencommissie heeft de klacht behandeld in haar zitting van 14 september 2005.
Namens Beklaagde verschenen de mevrouw mr P.B. Aalberts en mevrouw C. Konings-Verdel. Klager heeft, na deugdelijke oproeping, geen gebruik gemaakt van de mogelijkheid zijn standpunt mondeling toe te lichten.
2. De bestreden audiovisuele productie
De Serie is een fictieve ziekenhuisserie waarin de chirurgen, de verpleegkundigen en het ambulancepersoneel van de spoedeisende hulp van een ziekenhuis worden gevolgd.
In de database van het NICAM worden meerdere classificaties van ‘Spoed’ weergegeven, waaronder de classificaties ‘zes jaar en ouder’ (6) op basis van de inhoudscategorieën geweld (pictogram: vuistje) en angst (pictogram: spinnetje), met de toevoeging grof taalgebruik (pictogram: schreeuwend mannetje) en ’12 jaar en ouder’ (12) op basis van de inhoudscategorieën geweld en angst, met de toevoeging grof taalgebruik.
In de televisiegids wordt bij de Aflevering middels de pictogrammen van Kijkwijzer de leeftijdsclassificatie 12 op basis van de inhoudscategorieën geweld en angst vermeld. Ook tijdens de uitzending van de Aflevering worden deze pictogrammen weergegeven plus het pictogram voor de inhoudscategorie grof taalgebruik.
3. De klacht
De klacht richt zich op de inhoudscategorieën geweld, angst en grof taalgebruik.
Verkort weergegeven voert Klager aan dat de Serie de classificatie 12 op basis van geweld en angst heeft, met de toevoeging grof taalgebruik. Volgens de Kijkwijzerregels mag de Serie dus niet voor 20.00 uur worden uitgezonden. De Serie wordt echter voor 20.00 uur uitgezonden.
4. Het verweer
In het verweerschrift voert Beklaagde, hieronder verkort weergegeven, het volgende aan.
Beklaagde heeft de Serie volgens de regels van het NICAM steekproefsgewijs geclassificeerd. Aanvankelijk was de classificatie van de Serie 12 op basis van geweld en angst, met de toevoeging grof taalgebruik. Na het uitvoeren van nieuwe steekproeven kwam de classificatie uit op 6 op basis van geweld en angst, met de toevoeging grof taalgebruik. Deze wijziging is echter niet correct doorgegeven, waardoor in de maand juli 2005 in de televisiegidsen, maar ook in beeld tijdens de uitzendingen van de Serie, de onjuiste classificatie is weergegeven. Nadat Beklaagde de onjuiste classificatie heeft ontdekt, heeft zij getracht de fout te herstellen; dit is echter niet direct gelukt. Hierbij moet in aanmerking worden genomen dat de televisiegidsen zijn gebonden aan een sluitingstermijn die ver van tevoren is vastgesteld. De termijn waarbinnen wijzigingen aangebracht kunnen worden, waar Beklaagde geen invloed op uit kan oefenen, was ten tijde van ontdekking van de omissie reeds verlopen. Beklaagde is derhalve van mening dat hier sprake is van een overmachtsituatie, die niet voor rekening en risico van haar behoort te komen. Beklaagde betreurt dat zij de gewijzigde classificatie niet direct en onverwijld heeft kunnen laten aanpassen. Inmiddels is de omissie aangepast; de juiste classificatie wordt zowel in de gidsen als in beeld weergegeven. Ook zullen alle eventuele toekomstige uitzendingen in de gidsen en in beeld de juiste vermelding van de classificatie met de bijbehorende pictogrammen hebben. Beklaagde acht de klacht gezien het vorenstaande ongegrond.
5. De mondelinge behandeling
Desgevraagd licht Beklaagde toe dat zij banden ontvangt met de afleveringen van de Serie, die zij vervolgens digitaal overschrijft. Tijdens dit overschrijven bekijkt een medewerker die kennis heeft van het Kijkwijzersysteem de afleveringen en verwijdert die scènes die volgens het Kijkwijzersysteem zouden leiden tot een hogere classificatie dan 6. De Serie bestaat uit ongeveer 150 afleveringen en dient steekproefsgewijs geclassificeerd te worden; Beklaagde geeft aan dat zij per 30 afleveringen 6 afleveringen classificeert. Inmiddels is tot en met aflevering 97 geclassificeerd, waarbij aflevering 85, 90, 95 en 97 onderdeel uitmaakten van de meest recente steekproef. Deze steekproef heeft geleid tot de classificatie 6 op basis van geweld en angst, met de toevoeging grof taalgebruik.
Beklaagde heeft ongeveer een week voordat de klacht werd ingediend opgemerkt dat er iets mis was gegaan bij het doorgeven van de gewijzigde classificatie; de fout is intern doorgegeven. Zowel de televisiegidsen als de eindregie putten relevante informatie over bepaalde programma’s van Beklaagde uit een intern informatiesysteem. De wijziging was hier toentertijd nog niet in verwerkt. Inmiddels worden dergelijke wijzigingen in classificaties niet meer via dit systeem doorgegeven, doch persoonlijk.
6. Het oordeel van de Klachtencommissie
De Klachtencommissie acht Klager ontvankelijk in zijn klacht.
Volgens de Klachtencommissie heeft Beklaagde in afdoende mate aangetoond dat de classificatie van de Serie ten tijde van de klacht 6 was op basis van de inhoudscategorieën geweld en angst, met de toevoeging grof taalgebruik. Dit blijkt immers uit de database van het NICAM. De Klachtencommissie is echter van mening dat deze database, een openbaar register waarin de door bij het NICAM aangesloten instanties geclassificeerde producties te vinden zijn, niet zonder meer helder is. Ten tijde van de klacht wordt er in de database van het NICAM in totaal melding gemaakt van 12 verschillende door Beklaagde uitgevoerde classificaties van de Serie. Sinds de invoering van het nieuwe Seriebeleid op 22 maart 2005 bestaat de mogelijkheid om een heel seizoen van een bepaalde serie steekproefsgewijs te classificeren en de uiteindelijke classificatie van deze steekproef weer te geven in de database van het NICAM. Hierbij dient onder het kopje ‘Nederlandse titel of ondertitel’ het specifieke seizoen wat geclassificeerd is, weergegeven te worden. Kennelijk brengt het niet expliciet noemen van de mogelijkheid om hier seizoenen weer te geven verwarring met zich mee bij aangesloten instanties, zo ook in het onderhavige geval. Daarom geeft de Klachtencommissie aan het Bureau van het NICAM in overweging deze onduidelijkheid op te heffen en in de database bij het classificeren van series in plaats van de frase ‘Nederlandse titel of ondertitel’ specifiek het ‘seizoen’ op te nemen.
Daarnaast heeft Beklaagde volgens de Klachtencommissie in strijd met artikel 6 en artikel 7.1 van het Deelreglement televisie behorende bij het Algemeen Reglement van het NICAM gehandeld.
Artikel 6 van dit Deelreglement luidt als volgt:
“Voor de aanduiding van de leeftijds- en inhoudscategorieën van het programma-onderdeel is de omroepinstelling verplicht gebruik te maken van de door het Algemeen Bestuur van het NICAM vastgestelde pictogrammen.”
Artikel 7.1 van het Deelreglement televisie behorende bij het Algemeen Reglement van het NICAM luidt als volgt:
“De omroepinstelling zal ervoor zorgdragen dat de pictogrammen direct voorafgaand aan of direct aan het begin van het programma-onderdeel in beeld worden gebracht. (…) Tevens heeft de omroepinstelling de verplichting zich in te spannen de pictogrammen te laten plaatsen in de dag- en omroepbladen.”
Zoals uit het bovenstaande reeds blijkt, is de classificatie van de Serie 6 op basis van angst, met de toevoeging grof taalgebruik. In de gidsen en in beeld wordt echter de leeftijdsclassificatie 12 vermeld. De consument wordt middels het gebruik van de onjuiste pictogrammen verkeerd ingelicht, terwijl één van de fundamenten van het Kijkwijzersysteem het informeren van consumenten is over de mogelijke schadelijke elementen in een audiovisuele productie. Niet is gebleken dat Beklaagde aan de inspanningsverplichting zoals omschreven in de laatste volzin van artikel 7.1 Deelreglement Televisie, heeft voldaan. Integendeel, voor zover de Klachtencommissie uit de stukken en het ter zitting besprokene heeft kunnen opmaken, was Beklaagde zich bewust van het feit dat niet de juiste classificatie werd gebezigd. Toch heeft na ontdekking van de omissie, namelijk een week voor de klacht van 24 juli 2005, nog twee weken niet de juiste leeftijdsclassificatie in de programmagidsen gestaan en is ook niet de juiste leeftijdsclassificatie op televisie vertoond. Beklaagde heeft niet aangetoond dat zij na ontdekking van de omissie op enigerlei andere wijze aan de consument kenbaar heeft gemaakt dat de vertoonde classificatie onjuist was. Bovendien is de Klachtencommissie van mening dat het intern doorgeven van een wijziging van een classificatie geen vrijwaring is voor de in de laatste volzin van artikel 7.1 Deelreglement Televisie genoemde inspanningsverplichting.
7. De beslissing van de Klachtencommissie
Gelet op het hiervoor overwogene acht de Klachtencommissie de klacht gegrond.
De Klachtencommissie gaat over tot het opleggen van een sanctie, nu Beklaagde ten onrechte niet de juiste classificatie van de Serie heeft weergegeven.
De Klachtencommissie gaat conform artikel 13 lid 1 onder C Klachtenreglement van het NICAM over tot het opleggen van een boete aan Beklaagde, nu er in een eerdere uitspraak (klachtnr. 010410.a ‘Ein Fall Für Zwei’) tegen Beklaagde een klacht gegrond is verklaard.
De onderhavige overtreding valt binnen de categorie B ‘overtredingen in de uitvoering’; er zijn verkeerde pictogrammen vertoond in het product. Beklaagde is een landelijk opererende omroep. Het vertonen van verkeerde pictogrammen in een product brengt volgens de Sanctierichtlijn voor Beklaagde een boete van € 1.000, - met zich mee.
Partijen hebben, voor zover zij in het ongelijk zijn gesteld, de mogelijkheid tegen deze uitspraak beroep aan te tekenen bij de Commissie van Beroep van het NICAM. Het beroepschrift dient binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak van de Klachtencommissie schriftelijk bij de secretaris van de Commissie van Beroep te worden ingediend. Het adres luidt: NICAM, Commissie van Beroep, Postbus 322, 1200 AH Hilversum.
Hilversum, 17 oktober 2005