Ontspannen met media
Ontspannen met media is het thema van de Media Ukkie Dagen, een jaarlijks terugkerende publiekscampagne van Netwerk Mediawijsheid.
Wat is verantwoord mediagebruik tijdens de Corona-crisis? Justine Pardoen, hoofdredacteur van Mediaopvoeding.nl, geeft tips.
Update: vanaf 11 mei zijn de basisscholen weer geopend.
Onderstaand artikel is eerder verschenen op de website van Bureau Jeugd en Media en wordt met toestemming van de auteur geplaatst. Het is geschreven door Justine Pardoen, specialist mediaopvoeding en o.a. hoofdredacteur van Mediaopvoeding.nl.
Een vader vroeg via Mediaopvoeding.nl om extra tips voor mediaopvoeding tijdens deze dagen waarin de kinderen thuis zijn door de Corona-crisis: “Hoe voorkomen we dat ze de hele dag achter de tv gaan hangen, of alsmaar op hun laptop of hun smartphone gaan zitten?”
Ik ben eerlijk gezegd zelf nooit zo streng in zulke extreme situaties; ik stuur liever bij wat van nature zich ontwikkelt, dan dat ik vooraf bedenk hoe ik strakke regie kan voeren. Maar zo heeft iedereen zijn eigen stijl. Bedenk: we moeten ook allemaal wennen; we zitten pas in het begin van een langer periode van afzondering. Ik zou vooral iedereen gunnen dat we hier rustig aan mogen wennen, waarbij we elkaars verschillen in de manier van omgaan met de nieuwe situatie respecteren. Je kunt het ook niet meteen goed doen, want je weet niet wat goed is voor iedereen. Wat goed is voor jou, is iets anders dan voor je partner, je kleuter of je puber.
Dus neem mijn antwoord aan de vader vooral niet als wet. Het zijn maar suggesties. Het belangrijkste is dat je elke week een keertje om de tafel gaat en afstemt. Vraag: hoe gaat dit zo? Moeten we iets veranderen? Is iemand erg happy, of juist ontevreden? Werken onze regels en afspraken? Hebben we meer structuur nodig of juist minder? Hoe kunnen we werk voor school, werk voor de baas en gezinsleven op elkaars lip zo combineren, dat we allemaal okee zijn?
Mijn 10 tips
1. Spreek samen een dag-indeling of dag-agenda af. Met activiteiten, dus wat je gaat doen, en de bijbehorende start- en stoptijden. Voor kinderen is structuur heel belangrijk. In het normale geval wordt die structuur verzorgd door school, maar nu moet je dat dus zelf doen… Bij zo’n dag-indeling of dag-agenda horen ook afspraken over de schermtijd.
2. Plaats de schermtijd binnen de dag-indeling. Hanteerde u al een maximale schermtijd per dag? Voeg daar nu dus ook aan toe wannéér uw kinderen tv mogen kijken, of mogen gamen. Bijvoorbeeld: geen internet op de tijden dat ze gewoonlijk naar school zouden gaan.
3. Bij afstandsonderwijs via internet moet je die tijd natuurlijk niet bij ‘de maximale schermtijd’ rekenen. Maak dus onderscheid tussen de verschillende vormen van schermtijd:
- schermtijd ter ontspanning (zoals tv kijken en gamen);
- schermtijd voor school;
- schermtijd voor sociale interactie (contact met klasgenoten, vriendjes en vriendinnetjes);
- en schermtijd voor creatieve activiteiten (zie ook punt 8. hieronder).
4. De telefoon is een apart geval. Enerzijds is dat een goed middel om te voorkomen dat kinderen (sociaal) geïsoleerd raken. Ze zien hun klasgenoten immers niet meer, en kunnen ook niet meer zo makkelijk samen spelen met buurtkinderen. Anderzijds is het natuurlijk niet de bedoeling dat ze de hele dag op social media zitten. Ons advies verschilt per leeftijd:
- basisschoolleeftijd: spreek vaste telefoon-momenten op de dag af, dat ze social media mogen gebruiken. Bijvoorbeeld na elk onderdeel van de dag-agenda;
- puberleeftijd: geef pubers de vrijheid om zelf te bepalen wanneer ze even hun telefoon willen checken. Zolang ze maar niet de hele dag op hun telefoon zitten.
5. Wees flexibel. Dat wil zeggen: hanteer – voor zover mogelijk – wel een vast dagindeling (zie punt 1. hierboven) maar wees niet ál te streng bij het handhaven van de afspraken. Dit advies is vooral bedoeld om spanningen en woede-uitbarstingen te voorkomen. Zowel van je kinderen als van jezelf.
Het is nu eenmaal niet gemakkelijk om weken achtereen op elkaars lip te zitten, dus doe er alles aan om het zo gezellig mogelijk te houden. Ga bijvoorbeeld even op de wc zitten, als je denkt dat je zult ontploffen, of bel een vriend of vriendin om stoom af te blazen. Of zet de kinderen even apart, of in een tentje in de woonkamer, als zij onhoudbaar gedrag vertonen. Niet om ze te straffen, maar alleen om even af te koelen.
6. Wees voorzichtig met ‘verbieden’. Zoals: “niet langer doorgaan met internetten of gamen dan tot 2 of 3 uur per dag”. Probeer je kinderen te verleiden, en geef alternatieven. Zo voorkom je vervelende discussies.
Wees vooral voorzichtig met zomaar “stop” zeggen bij gamen. Kondig van tevoren aan dat het gamen gaat stoppen. Want niets is zo frustrerend als stoppen tijdens een missie. Geef je kind gelegenheid om zijn of haar missie af te maken.
7. Hélp je kinderen (met alternatieven en begeleiding). Het heeft geen zin om kinderen zomaar de straat op te schoppen, om ze van het gamen of tv-kijken af te houden. Bied duidelijke alternatieven en begeleid ze daarbij.
Heb je een (buiten-)activiteit bedacht? Denk dan niet dat kinderen dat helemaal zelf kunnen doen. Houd de vinger aan de pols, kijk hoe het gaat, en stuur zo nodig bij. We realiseren ons heel goed dat niet alle ouders hun kinderen voortdurend kunnen bijstaan. Ze moeten immers ook zelf nog hun werk doen, als thuiswerker, docent-op-afstand, politie, of verplegende. Schroom daarom niet om hulp te vragen! Aan familieleden, vrienden, kennissen of buren.
8. Wees creatief met media. De huidige situatie is heel akelig natuurlijk, maar biedt ook kansen, qua mediagebruik. Bijvoorbeeld:
- bedenk hoe je een gezamenlijke online-gezinsagenda kunt bijhouden;
- laat je kinderen een Corona-dagboek bijhouden. Dat kan in tekst, maar ook met foto’s of tekeningen. Daar zullen ze later, als ze oud zijn, nog veel plezier aan kunnen beleven. Om zich te kunnen herinneren hoe het toen was. Zo’n dagboek kun je op papier bijhouden, maar ook digitaal. Eventueel ook als vlog;
- leer je kinderen hoe ze kunnen Skypen of FaceTimen met klasgenoten, vriendjes en vriendinnetjes, opa en oma, etc.
- verzin om de beurt foto-opdrachten voor elkaar. Deel de resultaten via WhatsApp, praat over de foto’s en zoek online iets op over compositie, de gulden snede en eenvoudige fotobewerking;
- probeer fit en gezond te blijven met z’n allen, bijvoorbeeld met de Wii Fit, of met YouTube-video’s;
- ga samen, in gezinsverband, filmpjes maken (en monteren, en uploaden, etc.) Dat kost een hoop werk en een hoop tijd, maar is juist daarom heel geschikt om thuis te doen en de tijd te doden;
- ga boeken lezen!
9. Ga lekker naar buiten. Zolang er nog geen totale lock down is, dus geen verplichting om binnen te blijven, kunnen kinderen gewoon nog naar buiten. Om een balletje te trappen of te stoepkrijten, en andere dingen te doen dan gamen, internetten of whatsappen. Word niet boos als ze te dicht bij elkaar in de buurt komen, geef ze tijd om eraan te wennen. Maar zeg het wel steeds even: “1,5 meter, jongens!”
Wat kun je zoal buiten doen? Dat is meer dan alleen maar wippen op de wipkip. Bijvoorbeeld:
- pak een plattegrond van jullie woonplaats, leg uit hoe de kaart werkt, drop de kinderen een flink eind verderop (mét de kaart) en laat ze op eigen kracht weer terug naar huis komen. Alleen bij echte nood mogen ze hun telefoon gebruiken;
- doe iets dergelijks ook eens met een kompas. Of leg uit hoe je de zon kunt gebruiken (om 12 uur staat hij in het zuiden, en om 17 uur in het westen) om de richting te bepalen.
- is er een park of een bos in de buurt? Laat ze bodemdiertjes zoeken (neem ze mee naar huis en probeer te achterhalen of ze de namen van de beestjes weten).
- zijn er slootjes in de buurt? Laat ze met een visnetje op zoek gaan naar waterbeestjes (en thuis de namen erbij zoeken). Grachten of kanalen? Dan lekker magneet-hengelen!
- laat ze foto’s van muppies (reclamezuilen) maken, over een prikkelend thema. En laat ze vertellen over wat ze gezien hebben.
10. Meer informatie:
- Minder gamen, meer spelen – Jantje Beton
- Mels (8) en Jelle (11): ‘Het is leuker en beter om niet zo vaak te gamen’ – Volkskrant
- 10 ways to safely entertain your children at home – ParentZone
Tot slot
En tot slot: beperk het nieuws kijken. Kijk bijvoorbeeld samen naar het journaal en/of het jeugdjournaal en laat het daarbij. De kinderen moeten hun gedachten ook ergens anders op kunnen richten dan weer naar Coronanieuws. En zorg goed voor jezelf.
Recente nieuwsberichten
Lees verder
Het recht op bescherming tegen schadelijke content, ook op social media
Kinderen hebben het recht beschermd te worden tegen schadelijke content op social media. Lees het essay dat Tiffany van Stormbroek, directeur-bestuurder van NICAM, hierover schreef voor UNICEF.
