Klachtnummer: 060425.01
Beslissing van de Klachtencommissie van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM)
Audiovisuele productie: promo voor Temptation Island, uitgezonden op 25 april 2006 omstreeks 19.15 uur, hierna te noemen: de Promo
1. De procedure
Klager heeft bij e-mail van 25 april 2006 een klacht ingediend over de Promo.
De voorzitter van de Klachtencommissie heeft de klacht conform artikel 6 lid 1 Klachtenreglement van het NICAM getoetst en bepaald dat de klacht in behandeling kan worden genomen.
Beklaagde heeft tegen de klacht verweer gevoerd bij brief van 12 juni 2006.
De Klachtencommissie heeft de klacht behandeld in haar zitting van 14 juni 2006.
Beklaagde is ter zitting verschenen. Klager heeft, na deugdelijke oproeping, geen gebruik gemaakt van de mogelijkheid zijn standpunt mondeling toe te lichten.
2. De bestreden audiovisuele productie
De Promo is samengesteld uit beelden van een aflevering van de serie ‘Temptation Island’. De classificatie van de serie is ‘let op met kinderen tot 12 jaar’ (12), op basis van seks (pictogram: voetjes) en grof taalgebruik (pictogram: schreeuwend mannetje).
3. De klacht
De klacht richt zich op de inhoudscategorie seks. Klager geeft aan om 19.15 uur een vooraankondiging te hebben gezien waarin een stel aan het vrijen is. Naar de mening van klager is 19.15 erg vroeg voor seks op tv.
4. Het verweer
In haar verweerschrift geeft Beklaagde, hieronder verkort weergegeven, het volgende aan.
In de serie Temptation Island worden vier koppels in een vakantiepark van elkaar gescheiden, waarbij beide helften van de koppels worden blootgesteld aan verleidingen van aantrekkelijke vrijgezelle deelnemers van het andere geslacht. Het doel voor de koppels is om de verleiding te weerstaan. Voor elke aflevering heeft Beklaagde een promo gemaakt waarbij, afhankelijk van het uitzendtijdstip, beelden zijn toegevoegd dan wel weggelaten. Beklaagde heeft de promo’s die tot 20.00 uur zijn uitgezonden dusdanig samengesteld dat deze geen mogelijk schadelijke beelden voor kinderen van jonger dan 12 jaar bevatten. Beklaagde is van mening dat ook de Promo geen beelden bevat die schadelijk zijn voor kinderen jonger dan 12. De Promo bevat in het begin een beeld van een man die zijn broek uittrekt waarbij zijn billen te zien zijn en even later een beeld van een paar ronddraaiende dansende billen van een vrouw in de stijl van menig Hiphop clipje zoals die gedurende de gehele dag op allerlei muziekzenders te zien zijn. Beide beelden zijn onschuldig en niet als seksuele handeling te kwalificeren. Later in de Promo bevindt zich een zeer onduidelijk groen beeld van twee mensen die met een nachtcamera zijn gefilmd. Wat de mensen doen blijft in de Promo met opzet onduidelijk. Het beeld heeft namelijk niet ten doel om aan te geven dát een van de deelnemers is vreemdgegaan, maar juist om de kijkers aan te sporen om het programma te bekijken en zelf uit te vinden of er iets gebeurd is. De suggestie is niet als een seksuele handeling te classificeren.
Beklaagde heeft de Promo zelf geclassificeerd en is uitgekomen op Alle Leeftijden (AL). Deze classificatie heeft Beklaagde niet opgenomen in de database van het NICAM omdat zij daartoe niet verplicht is. Gezien het vorenstaande is Beklaagde van mening dat de Promo in overeenstemming met het Algemeen Reglement van het NICAM heeft geclassificeerd, en conform het Deelreglement Televisie van het NICAM de Promo rond 19.15 uur heeft uitgezonden. Beklaagde verzoekt de Klachtencommissie de klacht af te wijzen.
5. De mondelinge behandeling ter zitting
De vertegenwoordiger van Beklaagde benadrukt tijdens de zitting dat de Promo wel de sfeer van verleiding heeft, maar dat de handelingen er niet op gericht zijn om iemand anders op te winden. Er is dan ook geen sprake van seksuele handelingen. Desgevraagd geeft de vertegenwoordiger van Beklaagde aan dat de serie inmiddels afgelopen is.
6. Het oordeel van de Klachtencommissie
De Klachtencommissie acht Klager ontvankelijk in zijn klacht.
De Klachtencommissie overweegt het volgende.
Artikel 5.1 Deelreglement Televisie van het NICAM, dat tevens van toepassing is op promo’s op televisie, zegt dat omroepinstellingen programmaonderdelen die op basis van leeftijds- en inhoudsaanduidingen niet bestemd zijn voor vertoning aan personen beneden de leeftijd van 12, onderscheidenlijk 16 jaar niet uit mogen zenden voor 20.00 uur respectievelijk 22.00 uur.
Het beleid ten aanzien van promo’s op televisie van het NICAM luidt als volgt:
- de omroepinstelling kan de promo de leeftijdsclassificatie en het daaraan verbonden uitzendtijdstip van het hoofdproduct laten volgen, de omroepinstelling hoeft in dit geval verder geen actie te ondernemen;
- als de omroepinstelling een promo die afgeleid is van een hoofdproduct met als classificatie 12 of 16 jaar eerder wil uitzenden dan 20.00 uur, dan wel 22.00 uur dient zij deze promo zo samen te stellen dat de schadelijke elementen leiden tot een lagere leeftijdscategorie. Om de gewenste leeftijdscategorie te controleren dient de omroepinstelling de promo, al dan niet aan de hand van het classificatieformulier, te classificeren óf te beoordelen. Het resultaat van de classificatie, dan wel beoordeling hoeft de omroepinstelling niet in te voeren in de database van het NICAM.
Als gevolg van dit beleid zal, indien er een klacht wordt ingediend over een promo, de Klachtencommissie toetsen of de Promo op een juist tijdstip is uitgezonden.
De Klachtencommissie is van oordeel dat er in de promo sprake is van seksuele handelingen. De definitie van seksuele handelingen in de vragenlijst is als volgt: ‘alle handelingen die er op gericht zijn de actor zelf, een andere persoon in de productie, of de kijker op te winden. Dit kan ook een suggestieve handeling zijn’.
In de Promo zijn achtereenvolgens te zien: een close-up van twee mensen met hun tongen tegen elkaar aan, meerdere korte fragmenten van een stel in een zwembad dat erotische bewegingen maakt, een close-up van een lapdance en twee korte fragmenten van een vrijend stel in bed met infrarood camera. Bovengenoemde beelden vallen allen onder de definitie van seksuele handelingen. Bovendien is de klachtencommissie van oordeel, gezien de korte tijd die de Promo beslaat, dat er vaak sprake is van seksuele handelingen. Onder vaak wordt volgens de vragenlijst immers verstaan dat de seksuele handelingen een relatief groot deel van de tijd van de productie beslaan.
Bovenstaande beoordeling brengt de classificatie van de Promo op 12, op basis van seks.
Gezien het vorenstaande heeft Beklaagde de Promo niet mogen uitzenden vóór 20:00 uur, waardoor zij in strijd heeft gehandeld met artikel 5.1 Deelreglement Televisie van het NICAM.
7. De beslissing van de Klachtencommissie
Gelet op het hiervoor overwogene acht de Klachtencommissie de klacht over de Promo gegrond. De Promo mocht niet voor 20.00 uur worden uitgezonden.
De Klachtencommissie gaat conform artikel 13 lid 1 onder C Klachtenreglement van het NICAM over tot het opleggen van een boete aan Beklaagde, nu er in eerdere uitspraken (onder andere klachtnr. 060113.01: Promo Vrijdag de Dertiende, 051028.01: Stargate SG-1) jegens Beklaagde een boete is opgelegd. Bij de berekening van de onderhavige boete is de Klachtencommissie uitgegaan van de Sanctierichtlijn.
De Sanctierichtlijn gaat uit van twee soorten overtredingen, te weten categorie A: ‘inhoudelijke overtredingen’ en categorie B, ‘overtredingen in de uitvoering’. De hoogte van de boete wordt vastgesteld door middel van een puntensysteem.
De onderhavige overtreding valt binnen de categorie A ‘inhoudelijke overtredingen’; de Promo is op een verkeerd tijdstip uitgezonden. Beklaagde is een landelijk opererende omroep, waarvoor elk punt in categorie A € 2000,- bedraagt. Het op een verkeerd tijdstip uitzenden van de Promo brengt volgens de Sanctierichtlijn een boete van € 2000, - met zich mee.
In bovengenoemde Sanctierichtlijn staat opgenomen dat de Klachtencommissie de mogelijkheid heeft de correctiefactor toe te passen. Afhankelijk van de mate van verwijtbaarheid kan de correctiefactor naar boven dan wel naar beneden worden bijgesteld. Eén van de factoren die bij het bepalen van de correctiefactor een rol kan spelen, is het aantal klachten dat reeds eerder tegen een Beklaagde gegrond is verklaard. Nu de Sanctierichtlijn op 15 november 2004 in werking is getreden, en er diverse malen klachten tegen Beklaagde gegrond zijn verklaard en boetes zijn opgelegd, zal de Klachtencommissie, zoals zij in de uitspraak 060113.01: ‘Promo Vrijdag de Dertiende’ heeft aangekondigd, inderdaad een correctiefactor toepassen. De Klachtencommissie stelt de correctiefactor vast op 1,5 waardoor de boete voor Beklaagde € 3000,- bedraagt.
Partijen hebben, voor zover zij in het ongelijk zijn gesteld, de mogelijkheid tegen deze uitspraak beroep aan te tekenen bij de Commissie van Beroep van het NICAM. Het beroepschrift dient binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak van de Klachtencommissie schriftelijk bij de secretaris van de Commissie van Beroep te worden ingediend. Het adres luidt: NICAM, Commissie van Beroep, Postbus 322, 1200 AH Hilversum.
Hilversum, 10 juli 2006
Beslissing van de Commissie van Beroep van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM)
Audiovisuele productie: promo voor Temptation Island, hierna te noemen: de Promo
1. De uitspraak van de Klachtencommissie
Bij beslissing van 10 juli 2006 heeft de Klachtencommissie van het NICAM een klacht van Klager in eerste aanleg d.d. 25 april 2006 met betrekking tot de Promo beoordeeld. Klager in eerste aanleg heeft aangevoerd om 19:15 uur een vooraankondiging gezien te hebben, waarin een stel aan het vrijen was. Hij vindt 19:15 uur erg vroeg voor seks op televisie.
De Klachtencommissie heeft de klacht over de Promo gegrond verklaard. De Promo mocht niet voor 20:00 uur worden uitgezonden.
De Klachtencommissie is conform artikel 13 lid 1 onder C Klachtenreglement van het NICAM overgegaan tot het opleggen van een boete aan Opposant, nu er in eerdere uitspraken, te weten ‘Promo Vrijdag de Dertiende’ (klachtnummer: 060113.01) en ‘Stargate SG-1’ (klachtnummer: 051028.01) jegens Opposant klachten gegrond zijn verklaard. Bij de berekening van de onderhavige boete is de Klachtencommissie uitgegaan van de Sanctierichtlijn van de Klachtencommissie van het NICAM.
De Sanctierichtlijn, vastgesteld op 9 september 2004 en aan de aangeslotenen van het NICAM gecommuniceerd op 15 november 2004, gaat uit van twee soorten overtredingen, te weten categorie A: ‘inhoudelijke overtredingen’ en categorie B, ‘overtredingen in de uitvoering’. De hoogte van de boete wordt vastgesteld door middel van een puntensysteem. De onderhavige overtreding valt binnen de categorie A ‘inhoudelijke overtredingen’; de Promo is op een verkeerd tijdstip uitgezonden. Opposant is een landelijk opererende omroep, waarvoor elk punt in categorie A
€ 2000,- bedraagt. Het op een verkeerd tijdstip uitzenden van de Promo brengt volgens de Sanctierichtlijn een boete van € 2000, - met zich mee.
In bovengenoemde Sanctierichtlijn staat opgenomen dat de Klachtencommissie de mogelijkheid heeft de correctiefactor toe te passen. Afhankelijk van de mate van verwijtbaarheid kan de correctiefactor naar boven dan wel naar beneden worden bijgesteld. Eén van de factoren die bij het bepalen van de correctiefactor een rol kan spelen, is het aantal klachten dat reeds eerder tegen Opposant gegrond is verklaard. Nu de Sanctierichtlijn op 15 november 2004 in werking is getreden, en er diverse malen klachten tegen Opposant gegrond zijn verklaard en boetes zijn opgelegd, heeft de Klachtencommissie, zoals zij in haar uitspraak inzake ‘Promo Vrijdag de Dertiende’ reeds heeft aangekondigd, inderdaad de correctiefactor toegepast. De Klachtencommissie heeft de correctiefactor vastgesteld op 1,5, waardoor de boete op € 3000,- is uitgekomen.
Afschrift van deze beslissing is aan partijen verzonden op 10 juli 2006.
2. De procedure in hoger beroep
Opposant is van de beslissing van 10 juli 2006 in beroep gekomen bij beroepschrift van 19 september 2006, bij de Commissie van Beroep binnengekomen op 19 september 2006, waarbij aangetekend dient te worden dat door het NICAM uitstel is verleend voor het indienen hiervan.
De Commissie van Beroep heeft het beroep behandeld tijdens haar zitting van 30 oktober 2006, alwaar namens Opposant zijn verschenen mevrouw mr. H. Verhagen en mevrouw H. Ursem.
Klager in eerste aanleg, de heer P. van der Bij, heeft op het verzoek van het bureau van het NICAM alsnog te reageren op het beroepschrift van Opposant aangegeven zich niet meer in de beroepsaangelegenheid te willen mengen.
De Commissie van Beroep heeft acht geslagen op de stukken die op de zaak betrekking hebben, waaronder het dossier van de Klachtencommissie, evenals op het behandelde ter zitting.
3. De gronden voor het hoger beroep
Tegen de uitspraak van de Klachtencommissie voert Opposant in het beroepschrift enigszins verkorte gronden aan. Het volledige beroepschrift, als ook het eerdere verweerschrift, worden als ingelast beschouwd.
De Klachtencommissie verwijst ter motivering van haar besluit voor de gegrondverklaring van de klacht naar het Klachtenreglement van het NICAM. Voor de berekening van de hoogte van de opgelegde boete verwijst zij naar de Sanctierichtlijn waarin, zo blijkt uit de uitspraak, zowel de berekeningsgrondslag van de opgelegde boete te vinden is, als ook de mogelijkheid voor de Klachtencommissie om een correctiefactor toe te passen op een boete naar gelang de mate van verwijtbaarheid van een gedraging daar aanleiding toe geeft.
Het Klachtenreglement is opgenomen in het door het NICAM aan Opposant toegestuurde classificatiesysteem voor audiovisuele producties: ‘Kijkwijzer, handleiding en verantwoording’. Opposant heeft getracht ook de tekst van de Sanctierichtlijn, zowel via het internet als door middel van het nakijken van de aan haar door het NICAM toegezonden communicaties te achterhalen, maar is hierin niet geslaagd. Bij telefonische navraag bij het NICAM heeft volgens Opposant de heer W. Bekkers aangegeven dat de Sanctierichtlijn inderdaad niet op de website van het NICAM, door toezending aan Opposant, of anderszins gepubliceerd of kenbaar is gemaakt.
De Sanctierichtlijn, en daarmee de grondslag van de berekening van de door het NICAM op te leggen boetes, is dus niet op een correcte wijze voorafgaande aan de beboete gedraging en het opleggen van de boete openbaar gemaakt. Dit is strijdig met het beginsel van zorgvuldigheid. Doordat de grondslag voor de berekening van de boete voor Opposant niet kenbaar was, is er bovendien sprake van strijd met het rechtszekerheidbeginsel. Het feit dat het NICAM al eerder aan Opposant sancties heeft opgelegd en in een eerdere sanctie heeft aangekondigd dat zij op een volgende sanctie een correctiefactor zou gaan toepassen, doet hieraan niet af. Zonder een kenbare richtlijn blijft het voor Opposant immers gissen wat de berekeningsgrondslag voor boetes is, en wat de voorwaarden waaronder een correctiefactor wordt toegepast, zijn.
De motiveringsplicht gebiedt ten slotte dat de besluiten van de Klachtencommissie worden gedragen door motieven die in rechte en in feite aanvaardbaar zijn en die blijken uit hetzij de beslissing zelf, hetzij het dossier. De motieven moeten kenbaar, feitelijk juist en draagkrachtig zijn. Doordat de Sanctierichtlijn niet op correcte wijze openbaar gemaakt is, ontbreekt de kenbaarheid en heeft de Commissie derhalve niet voldaan aan haar motiveringsplicht.
De door de Klachtencommissie opgelegde boetes betreffen punitieve sancties, waarbij het van groot belang is dat de algemene beginselen van behoorlijk bestuur in acht genomen worden. Nu dit niet is gebeurd, kan de sanctiebeschikking niet in stand blijven. Opposant verzoekt de Commissie van Beroep de sanctiebeschikking dan ook in te trekken.
4. De behandeling ter zitting
Ter zitting geeft de voorzitter van de Commissie van Beroep aan dat de Sanctierichtlijn op 15 november 2004 per e-mail aan Opposant is verstuurd.
De vertegenwoordiger van Opposant vraagt zich af of dat voldoende is. De twee juristen aan wie de e-mail kennelijk is verstuurd, zijn niet langer werkzaam bij Opposant. Dossiers worden niet of nauwelijks overgedragen. De richtlijn moet beschikbaar en opvraagbaar zijn. Het is aan het NICAM om daar zorg voor te dragen.
De Commissie van Beroep constateert dat er in de zwaarte van de opgelegde boete geen duidelijk verschil is opgetreden. Ook onder het oude beleid had de Klachtencommissie tot een vergelijkbare boete kunnen komen. Toepassing van de richtlijn heeft Opposant dus voordeel, noch nadeel opgeleverd. Vertegenwoordiger van Opposant merkt op dat het oude beleid niet ter zake doet, doch dat het erom gaat dat de boete niet had mogen worden opgelegd, nu de richtlijn onbekend was.
Het verbaast de Commissie voorts dat Opposant niet in eerdere zaken het verweer heeft gevoerd dat de Sanctierichtlijn onbekend was, bijvoorbeeld in de zaak van ‘Promo Vrijdag de Dertiende’. Vertegenwoordiger geeft aan dat de Sanctierichtlijn haar toen niet bekend was en dat er daarom niets over is gezegd.
5. De beoordeling
Ten aanzien van de aangevoerde gronden tot vernietiging van de beslissing van de Klachtencommissie overweegt de Commissie het volgende.
De Commissie van Beroep is van mening dat de Sanctierichtlijn, nu deze reeds op 15 november 2004 per e-mail is verstuurd aan twee juristen werkzaam bij Opposant, te weten mevrouw mr. L. Schots en de heer mr. R. Eljon, de richtlijn genoegzaam bekend mocht worden verondersteld bij Opposant.
De Commissie van Beroep is derhalve van mening dat de Sanctierichtlijn door de Klachtencommissie in de onderhavige zaak mocht worden toegepast. Daarbij weegt nog mee dat de Klachtencommissie in twee eerdere zaken tegen Opposant (‘Promo Vrijdag de Dertiende’ en ‘Stargate SG-1’) bij de vaststelling van de sanctie gebruik heeft gemaakt van de Sanctierichtlijn en deze dientengevolge expliciet heeft genoemd. Bovendien was onder het oude beleid de sanctie hetzelfde geweest.
De Commissie van Beroep, op vorenstaande gronden beslissende:
Bekrachtigt de beslissing van de Klachtencommissie van 10 juli 2006.
Hilversum, 27 november 2006
