Beslissing van de Klachtencommissie van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM)
Audiovisuele productie: Muziekclip ‘Shake That Ass’, hierna te noemen: de Muziekclip, uitgezonden op 5 mei 2010 om 19.47 uur op de zender xxx.
1. De procedure
Klager heeft op 5 mei 2010 een klacht ingediend over de Muziekclip. De voorzitter van de Klachtencommissie heeft de klacht conform artikel 5 lid 1 Klachtenreglement van het NICAM getoetst en bepaald dat de klacht in behandeling kan worden genomen. Beklaagde heeft tegen de klacht verweer gevoerd bij brief van 4 juni 2010. De Klachtencommissie heeft de klacht behandeld in haar zitting van 16 juni 2010. Beide partijen hebben, na deugdelijke oproeping, geen gebruik gemaakt van de mogelijkheid hun standpunten ter zitting nader toe te lichten.
2. De bestreden audiovisuele productie
De Muziekclip ‘Shake That Ass’ van Armand van Helden. Beklaagde heeft de Muziekclip op 16 oktober 2008 geclassificeerd met behulp van het op dat moment geldende classificatieformulier voor de categorie Muziekclip. De classificatie is uitgekomen op ‘let op met kinderen tot 12 jaar’ op basis van de inhoudscategorie seks met de toevoeging grof taalgebruik.
3. De klacht
Klager heeft de Muziekclip op 5 mei 2010 om 19.47 uur gezien. In de Muziekclip zijn verschillende meisjes te zien, die onder andere gekleed in hun ondergoed hun billen schudden voor de webcam/camera. Soms houden de meisjes de cam boven hun hoofd, soms wordt er van onderen gefilmd maar vrijwel altijd is de focus op het achterwerk. Ondertussen zijn teksten te horen als ’shake that ass’, ‘we love these girls, x-rated sex and skin-tight bodies’ en ‘you’re in the club with no ID, in the back rooms where the drugs are free’.
Volgens Klager gaat het om exact dezelfde muziekclip, die ’s avonds na 20.00 uur wordt uitgezonden. De Muziekclip heeft de classificatie 12 op basis van de inhoudscategorie seks met de toevoeging grof taalgebruik meegekregen. Dit is naar de mening van Klager terecht.
4. Het verweer
In zijn verweerschrift geeft Beklaagde het volgende, hierna kort weergegeven, aan.
Beklaagde is het met Klager eens dat de Muziekclip niet op het tijdstip van 19.47 uur had moeten worden uitgezonden. Beklaagde verzoekt de Klachtencommissie zich te beperken tot het opleggen van een waarschuwing als sanctie en wel om de volgende redenen.
De muziekafdeling van Beklaagde deelt alle muziekclips, die via de verschillende zenders van Beklaagde worden uitgezonden, in met het zogenoemde Music Programmering Systeem. De afdeling Scheduling van Beklaagde haalt het muziekuitzendschema geautomatiseerd uit voornoemd systeem en voegt deze samen met andere uitzendschema’s. De samengevoegde schema’s vormen samen het definitieve uitzendschema. Het kan voorkomen dat er tijd in het definitieve uitzendschema overblijft doordat een reclameblok niet volledig is opgevuld of doordat een muziekclip korter blijkt te duren dan was gepland. In dat geval wordt een muziekclip als opvulling ingezet.
In het onderhavige geval was de Muziekclip vanwege de classificatie niet in het muziekuitzendschema opgenomen. De Muziekclip is echter per abuis als opvulling ingezet. Beklaagde is de afgelopen maanden overgegaan op een nieuw uitzendsysteem. De software kon de benodigde informatie, waaronder de classificatie van de Muziekclip, niet tijdig overbrengen naar het nieuwe uitzendsysteem. Als gevolg daarvan is de Muziekclip per abuis beschikbaar gemaakt om voor 20.00 uur te worden uitgezonden.
Beklaagde heeft inmiddels passende maatregelen genomen om verdere onjuiste uitzending van muziekclips te voorkomen. Verder wijst Beklaagde erop dat het vanaf de release niet eerder is voorgekomen dat de Muziekclip voor 20.00 uur is uitgezonden. De Muziekclip is om 19.47 uur, derhalve slechts 13 minuten voor 20.00 uur uitgezonden. De schade die de beelden zouden kunnen veroorzaken, is derhalve zeer beperkt.
Beklaagde betreurt dat de Muziekclip op een verkeerd tijdstip is uitgezonden en heeft passende maatregelen genomen om verdere onjuiste uitzending van muziekclips te voorkomen.
5. Het oordeel van de Klachtencommissie
De Klachtencommissie acht Klager ontvankelijk in zijn klacht. De Klachtencommissie heeft om de classificatie van de Muziekclip vast te stellen, de thans geldende vragenlijst voor een Muziekclip toegepast en behandelt hieronder de relevante vragen.
Bij de inhoudscategorie seks dient vraag 4.1.1 (Zijn er seksuele handelingen zichtbaar?) naar het oordeel van de Klachtencommissie met ‘vaak’ te worden beantwoord. In de toelichting op de vragenlijst is het volgende vermeld: ‘ Onder seksuele handelingen wordt verstaan: alle handelingen die er op gericht zijn de actor zelf, een andere persoon in de productie, of de kijker op te winden. Onder vaak wordt verstaan dat de seksuele handelingen een relatief groot deel van de tijd van de productie beslaan. Voorbeelden van seksuele handelingen zijn: striptease, paaldansen, 'droogneuken' tegen iemand aan, pijp- neuk en trekbewegingen en betasten van billen, kruis of borsten. Seksuele handelingen komen bijvoorbeeld voor in de clip van R. Kelly: Fiesta en 50 cent: P.I.M.P.’
Naar het oordeel van de Klachtencommissie zijn in de Muziekclip voortdurend diverse meisjes te zien die schaars gekleed in hun slaapkamer of een andere huiselijke omgeving uitdagend voor een webcam dansen en daarbij met hun billen schudden. Naar het oordeel van de Klachtencommissie is sprake van seksuele handelingen, aangezien deze erop gericht zijn de kijker op te winden. Naar het oordeel van de Klachtencommissie komen deze seksuele handelingen ‘vaak’ voor aangezien de voornoemde seksuele handelingen een relatief groot deel van de productie beslaan.
Vraag 4.1.2 (Zijn er nadrukkelijke close-ups van kruis of billen?) moet met ‘1 of enkele keren’ worden beantwoord. De Klachtencommissie doelt hierbij onder andere op de scènes waar de verschillende meisjes zich dansend naar de camera toe buigen en hun in een onderbroekje gehulde billen close-up in beeld worden gebracht.
Vraag 4.1.3 (Zijn er blote borsten, blote billen of genitaliën te zien?) dient met ‘nooit’ te worden beantwoord. Dergelijke beelden komen in de productie niet voor. Bovenstaande beantwoording leidt tot de leeftijdsclassificatie 12 op basis van seks.
Vraag 7.1.1 (Komt er in de productie grof taalgebruik (vloeken, schuttingtaal) voor moet naar het oordeel van de Klachtencommissie met ‘1 keer of vaker’ te worden beantwoord. Hierbij wijst de Klachtencommissie onder andere op de veel voorkomende tekst ‘shake that ass, and bounce those tits’. Beklaagde heeft deze vraag eveneens met ‘1 keer of vaker’ beantwoord.
De overige inhoudscategorieën zijn op de Muziekclip niet van toepassing.
De classificatie van de Muziekclip komt daarmee uit op 12 op basis van de inhoudscategorie seks met de toevoeging grof taalgebruik. De classificatie 12 heeft als consequentie dat de Muziekclip conform artikel 3 lid 1 van het Deelreglement Televisie alleen na 20.00 uur mocht worden uitgezonden. Beklaagde heeft door de Muziekclip om 19.47 uur uit te zenden derhalve in strijd met voornoemd artikel gehandeld.
Beklaagde heeft erkend dat sprake is van een verkeerd uitzendtijdstip doch heeft de Klachtencommissie verzocht hiervoor als sanctie een maatregel van waarschuwing op te leggen. Beklaagde heeft hiertoe aangevoerd dat zij bezig is met een nieuw uitzendsysteem, dat de Muziekclip per abuis als opvulling is ingezet, dat zij inmiddels maatregelen heeft genomen om verdere onjuiste uitzending te voorkomen alsmede het feit dat Beklaagde van mening is dat de schade beperkt is doordat de Muziekclip 13 minuten te vroeg is uitgezonden.
De Klachtencommissie volgt Beklaagde niet in dit betoog. De Klachtencommissie is van oordeel dat Beklaagde te allen tijde verantwoordelijk blijft voor hetgeen zij uitzendt. Artikel 2 Deelreglement Televisie bepaalt immers dat ‘de omroepinstelling vorm en inhoud bepaalt van haar programma-onderdelen en verantwoordelijk is voor hetgeen in haar zendtijd wordt uitgezonden’.
Verder wijst de Klachtencommissie erop dat zij sinds 2001 alleen een maatregel van waarschuwing oplegt indien het de eerste keer is dat een klacht tegen een beklaagde gegrond wordt verklaard. Daarvan is, zoals hieronder onder punt 7 ‘de Beslissing van de Klachtencommissie’ zal worden aangegeven, in het onderhavige geval geen sprake.
De Klachtencommissie is van oordeel dat het voor het goed functioneren van het Kijkwijzersysteem van belang is dat kijkers erop moeten kunnen vertrouwen dat de volgens de reglementen van het Nicam geldende uitzendtijdstippen in acht worden genomen. Deze uitzendtijden gelden immers ter bescherming van minderjarigen tegen schadelijke beelden. Derhalve moeten kijkers erop kunnen vertrouwen dat een Muziekclip met de classificatie 12 niet voor 20.00 uur wordt uitgezonden.
De door Beklaagde aangevoerde redenen zijn gelet op het voorgaande naar het oordeel van de Klachtencommissie geen aanleiding in het onderhavige geval geen boete op te leggen. Ook zijn de door Beklaagde aangevoerde redenen - voor zover Beklaagde met haar verzoek de bedoeling heeft de Klachtencommissie te verzoeken een lagere sanctie op te leggen - naar het oordeel van de Klachtencommissie gelet op het voorgaande alsmede gelet op alle omstandigheden van het geval geen aanleiding een lagere boete op te leggen.
Gelet op het voorgaande beslist de Klachtencommissie als volgt.
7. De beslissing van de Klachtencommissie
Gelet op het hiervoor overwogene acht de Klachtencommissie de klacht van Klager gegrond. De Muziekclip mocht niet voor 20.00 uur worden uitgezonden.
De Klachtencommissie gaat conform artikel 13 lid 1 onder c van het Klachten-reglement van het NICAM over tot het opleggen van een boete aan Beklaagde, nu er in een eerdere uitspraak (klachtnummer 100106.01 ‘I Know You Want Me’ en klachtnummer 030810.01 ‘Foo Fighters: Low, One By One’) tegen Beklaagde op deze zender een klacht gegrond is verklaard. Bij de berekening van de onderhavige boete is de Klachtencommissie uitgegaan van de Sanctierichtlijn.
De onderhavige overtreding valt binnen de categorie A ‘Inhoudelijke overtredingen’; de Muziekclip is op een verkeerd tijdstip uitgezonden. Beklaagde is een landelijk opererende omroep, waarvoor elk punt € 2.000,- bedraagt. Het op een verkeerd tijdstip uitzenden van de Muziekclip brengt volgens de Sanctierichtlijn een boete van € 2.000,-- met zich mee.
In bovengenoemde Sanctierichtlijn staat opgenomen dat de Klachtencommissie de mogelijkheid heeft een correctiefactor toe te passen. Afhankelijk van de mate van verwijtbaarheid kan de correctiefactor naar boven dan wel naar beneden worden bijgesteld. Gelet op het hiervoor onder punt 6 ‘Het oordeel van de Klachtencommissie’ overwogene, ziet de Klachtencommissie in het onderhavige geval geen aanleiding een correctiefactor toe te passen. De boete komt derhalve uit op € 2.000,--.
Het hierboven genoemde bedrag van € 2.000,-- dient door Beklaagde binnen 30 dagen na factuurdatum te worden voldaan. De factuur wordt gescheiden toegezonden.
Partijen hebben, voor zover zij in het ongelijk zijn gesteld, de mogelijkheid tegen deze uitspraak beroep aan te tekenen bij de Commissie van Beroep van het NICAM. Het beroepschrift dient binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak van de Klachtencommissie schriftelijk bij de secretaris van de Commissie van Beroep te worden ingediend. Het adres luidt: NICAM, Commissie van Beroep, Postbus 322, 1200 AH Hilversum.
Hilversum, 13 juli 2010