Klachtnummer: 060827.01
Beslissing van de Klachtencommissie van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM)
Audiovisuele productie: televisieserie ‘Spoed’, hierna te noemen: de Serie; aflevering ‘De Aanslag (1)’, uitgezonden op 27 augustus 2006 om 19.05 uur, hierna te noemen: de Aflevering
1. De procedure
Klaagster heeft op 27 augustus 2006 een klacht ingediend over de Aflevering.
De voorzitter van de Klachtencommissie heeft de klacht conform artikel 5 lid 1 Klachtenreglement van het NICAM getoetst en bepaald dat de klacht in behandeling kan worden genomen.
Beklaagde heeft tegen de klacht geen verweer gevoerd.
De Klachtencommissie heeft de klacht behandeld in haar zitting van 18 oktober 2006.
Klaagster noch Beklaagde heeft, na deugdelijke oproeping, gebruik gemaakt van de mogelijkheid haar standpunt mondeling toe te lichten.
2. De bestreden audiovisuele productie
De Serie is een fictieve ziekenhuisserie waarin de chirurgen, de verpleegkundigen en het ambulancepersoneel van de spoedeisende hulp van een ziekenhuis worden gevolgd. In de Aflevering is onder andere te zien hoe een man zijn vrouw neersteekt nadat hij haar betrapt heeft met een ander.
In 2000 en in 2001 zijn verschillende afleveringen geclassificeerd en daarbij zijn verschillende classificaties ontstaan. Aan het begin van de Aflevering is het leeftijdspictogram 12 (‘let op met kinderen tot 12 jaar’) vertoond, in combinatie met de pictogrammen voor geweld (pictogram: vuistje) en angst (pictogram: spinnetje)
3. De klacht
Klaagster vindt het niet verantwoord dat rond 19.00 uur een aflevering wordt uitgezonden waar zoveel geweld, onder andere een zeer bloedige steekpartij, te zien is terwijl de kleinkinderen van Klaagster nog televisie kijken.
4. Het verweer
Beklaagde is in de gelegenheid gesteld een verweerschrift in te dienen, maar heeft van deze gelegenheid geen gebruik gemaakt.
5. Het oordeel van de Klachtencommissie
De Klachtencommissie heeft het classificatieformulier 4.0 toegepast op de Aflevering en behandelt hieronder de relevante vragen. Deze versie van het vragenformulier is sinds 11 september 2006 in werking en verschilt inhoudelijk nauwelijks van versie 1.2 Versie 4.0 kent een efficiëntere routing. Dit komt onder ander doordat vragen, die niet tot een hogere classificatie leiden, wegvallen tijdens het invullen. Ook zijn er vragen samengevoegd. Deze technische aanpassingen hebben echter geen invloed op de uiteindelijke classificatie. De Klachtencommissie behandelt hieronder de relevante vragen.
Bij de inhoudscategorie geweld moet vraag 2.2.1. ( Komen in de productie één of meerdere vormen van fysiek geweld voor?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden. De Klachtencommissie wijst hierbij op de scène waarin een man zijn vrouw neersteekt, maar ook op de scène waarin tijdens een bruiloft een bom in een menigte wordt gegooid. Vraag 2.3.1. (Zitten er geweldsacties in die indringend zijn?) moet met ‘nooit’ beantwoord worden. Vraag 2.4.1. (Zijn er beelden van verwondingen ten gevolge van zichtbare geweldsacties?) en vraag 2.4.2. (Zijn er beelden van ernstige verwondingen ten gevolge van zichtbare geweldsacties?) moeten beiden met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden. De verwondingen die de vrouw oploopt als zij wordt neergeschoten zijn als ernstig aan te merken. Er is tijdens de steekpartij veel bloed te zien door de blouse van de vrouw heen, en bovendien worden later in het ziekenhuis de verwondingen zelf gedetailleerd in beeld gebracht. Vraag 2.5.1. (Zitten er geweldsacties in die door mensen uitvoerbaar zijn?) moet eveneens met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden.
Geweldsacties die leiden tot ernstige verwondingen en bovendien uitvoerbaar zijn, leiden in de categorie geweld tot de classificatie 12.
Bij de inhoudscategorie angst dienen vraag 3.3.1. ( Komen er verwondingen voor in de productie)? en vraag 3.3.2. (Komen er ernstige verwondingen voor in de productie?) beiden met ‘1 keer of vaker’ beantwoord te worden, op grond van de hierboven bij geweld genoemde scène met de steekpartij. Daarnaast moet vraag 3.6.1. (Spelen de angstwekkende situaties zich af in een realistische omgeving?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden. Een ziekenhuis is immers een voor kinderen realistische omgeving.
De combinatie van ernstige verwondingen en een realistische omgeving brengt de classificatie voor angst op 12.
De overige inhoudscategorieën zijn op de Aflevering niet van toepassing.
De hoogste leeftijdsclassificatie is bepalend voor de uiteindelijke classificatie, waardoor de classificatie voor de Aflevering uitkomt uit op 12, op basis van de inhoudscategorieën geweld en angst.
De classificatie 12 heeft als consequentie dat de Aflevering conform artikel 3 lid 1 Deelreglement Televisie alleen na 20.00 uur mag worden uitgezonden.
De Klachtencommissie overweegt het volgende.
Beklaagde heeft voor het seizoen waar de Aflevering deel van uitmaakt, geen steekproef genomen. In de aftiteling is te zien dat de Aflevering in 2003 vervaardigd is en de classificaties die zijn ingevoerd in de database van het NICAM stammen allen uit 2002 dan wel 2001. In dit kader wijst de Klachtencommissie Beklaagde op het Seriebeleid waarin is bepaald hoeveel afleveringen per seizoen moeten worden meegenomen in de steekproef en hoe de gegevens van deze afleveringen moeten worden opgenomen in de database van het NICAM. Op basis van het Seriebeleid moet voor elk seizoen een nieuwe steekproef worden uitgevoerd. Dit gegeven is diverse malen gecommuniceerd aan codeurs, onder andere in de Nieuwsbrief van oktober 2003, en nogmaals in de Nieuwsbrief van december 2005. Bovendien heeft de Klachtencommissie in een eerdere uitspraken, nota bene over een aflevering van dezelfde serie, Beklaagde opgelegd een steekproef te nemen. Voor zover de Klachtencommissie kan nagaan, is hier tot op heden geen gehoor aan gegeven. Dit acht de Klachtencommissie nalatig, en derhalve zal zij dit gegeven laten meewegen in haar beslissing ten aanzien van de Aflevering.
Beklaagde heeft de Aflevering op 27 augustus 2006 om 19.05 uur uitgezonden. Beklaagde heeft, ondanks dat er geen steekproef is genomen voor het huidige seizoen, de classificatie 12 in combinatie met geweld en angst vertoond bij aanvang van de Aflevering.
Beklaagde heeft, getuige eerdere uitspraken van de Klachtencommissie (050704.01; ‘Spoed’, 050912.01; ‘Spoed’ en 060802.02; ‘Spoed’ ) drie keer eerder met de Serie in strijd met de reglementen van het NICAM gehandeld.
Beklaagde dient voor het seizoen waar de Aflevering deel van uitmaakt, alsnog een steekproef te nemen, met inbegrip van de Aflevering. De steekproef dient te geschieden conform het Seriebeleid. Nu de Klachtencommissie eerdere afleveringen van de Serie heeft beoordeeld en daarbij ook is uitgekomen op de leeftijdsclassificatie 12, is de Klachtencommissie van oordeel dat er geen sprake meer kan zijn van een uitzondering. De Klachtencommissie legt Beklaagde dan ook op om een steekproef te nemen, met inbegrip van de Aflevering. Het is Beklaagde wel toegestaan om de beelden die tot de leeftijdsclassificatie 12 leiden, uit de Aflevering te verwijderen, waardoor een lagere leeftijdsclassificatie voor de Aflevering het resultaat is.
De Klachtencommissie geeft Beklaagde in overweging om alle afleveringen van de Serie te beoordelen, omdat gebleken is dat meerdere afleveringen van de Serie schadelijke beelden bevatten voor kinderen jonger dan 12, met als gevolg dat de Serie conform art. 3 lid 1 Deelreglement Televisie niet meer voor 20.00 uur mag worden uitgezonden.
6. De beslissing van de Klachtencommissie
Gelet op het hiervoor overwogene acht de Klachtencommissie de klacht gegrond. De classificatie van de Aflevering dient uit te komen op 12 op basis van de inhoudscategorie angst, en mag niet voor 20.00 uur uitgezonden worden.
Beklaagde dient binnen vier weken na dagtekening van deze uitspraak conform het huidige Seriebeleid een nieuwe steekproef te nemen, met in achtneming van deze uitspraak van de Klachtencommissie. Het resultaat van de steekproef dient opgenomen te worden in de database van het NICAM. Nu is gebleken dat Beklaagde de in uitspaak 050912.01; ‘Spoed’ opgelegde maatregel tot het nemen van een
steekproef tot op heden niet heeft opgevolgd, legt de Klachtencommissie, conform artikel 13 lid 4 Klachtenreglement van het NICAM, de maatregel ditmaal op onder verbeurte van een onmiddellijk opeisbare dwangsom van € 1000,- per dag, te rekenen vanaf de dag dat de classificatie uiterlijk in de database van het NICAM moet zijn opgenomen, met een maximum van € 25.000,-.
De Klachtencommissie gaat conform artikel 13 lid 1 onder C Klachtenreglement van het NICAM over tot het opleggen van een boete aan Beklaagde, nu er in een eerdere
uitspraken (onder andere klachtnr. 050704.01: ‘Spoed en 050912.01: `Spoed’) tegen Beklaagde een klacht gegrond is verklaard. De uitspaak over klacht 060802.02; ‘Spoed’ betrekt de Klachtencommissie niet bij de vaststelling van de sanctie, omdat deze uitspraak pas na het indienen van de klacht van Klager aan Beklaagde verstuurd is. Bij de berekening van de onderhavige boete is de Klachtencommissie uitgegaan van de Sanctierichtlijn.
De onderhavige overtreding valt binnen de categorie A ‘Inhoudelijke overtredingen’; ten onrechte heeft Beklaagde verzuimd het onderhavige seizoen van de Serie apart te classificeren. Deze overtreding valt binnen categorie A. Beklaagde is een landelijk opererende omroep, waarvoor elke punt € 2000,- is.
In bovengenoemde Sanctierichtlijn staat opgenomen dat de Klachtencommissie de mogelijkheid heeft de correctiefactor toe te passen. Afhankelijk van de mate van verwijtbaarheid kan de correctiefactor naar boven dan wel naar beneden worden bijgesteld. De Klachtencommissie is van mening dat een aantal factoren aanleiding geeft tot het toepassen van de correctiefactor. Bij het vaststellen van de correctiefactor laat de Klachtencommissie meewegen dat er binnen een jaar meerdere klachten over een aflevering van de Serie gegrond zijn verklaard op vrijwel identieke gronden. Bovendien heeft de Klachtencommissie Beklaagde in uitspraak 050912.01: `Spoed’ duidelijk gewezen op de regel dat voor elk seizoen van een serie een nieuwe steekproef genomen moet worden. De Klachtencommissie stelt de correctiefactor vast op 3 waardoor de boete voor Beklaagde € 6000,- bedraagt.
Partijen hebben, voor zover zij in het ongelijk zijn gesteld, de mogelijkheid tegen deze uitspraak beroep aan te tekenen bij de Commissie van Beroep van het NICAM. Het beroepschrift dient binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak van de Klachtencommissie schriftelijk bij de secretaris van de Commissie van Beroep te worden ingediend. Het adres luidt: NICAM, Commissie van Beroep, Postbus 322, 1200 AH Hilversum.
Hilversum, 15 november 2006
Beslissing van de Commissie van Beroep van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM)
1. De uitspraak van de Klachtencommissie
Bij beslissing van 15 november 2006 heeft de Klachtencommissie van het NICAM een klacht van Klaagster in eerste aanleg d.d. 27 augustus 2006 met betrekking tot de Aflevering beoordeeld. De klacht richt zich op de inhoudscategorieën geweld en angst. Klaagster in eerste aanleg heeft aangevoerd het onverantwoord te vinden dat er rond 19.00 uur een aflevering wordt uitgezonden, waarbij zoveel geweld, waaronder een zeer bloederige steekpartij, te zien is. Op dat moment keken haar kleinkinderen nog naar de televisie.
De Klachtencommissie heeft de klacht over de Aflevering gegrond verklaard. De classificatie van de Aflevering dient uit te komen op ‘let op met kinderen tot twaalf jaar’ (12) op basis van de inhoudscategorie angst en mocht niet voor 20.00 uur worden uitgezonden.
De Klachtencommissie heeft Opposant opdracht gegeven binnen vier weken na dagtekening van haar uitspraak een nieuwe steekproef te nemen. Nu is gebleken dat Opposant de in een eerdere uitspraak inzake ‘Spoed’ (klachtnummer: 050912.01) opgelegde maatregel tot het nemen van een steekproef niet heeft opgevolgd, heeft de Klachtencommissie de maatregel dit keer opgelegd onder verbeurte van een dwangsom van € 1000, - per dag, met een maximum van € 25.000, -.
De Klachtencommissie is conform artikel 13 lid 1 onder C Klachtenreglement overgegaan tot het opleggen van een boete, nu er in twee eerdere uitspraken inzake ‘Spoed’ (klachtnummers: 050724.03 en 050912.01) tegen Opposant klachten gegrond zijn verklaard. Een derde uitspraak over ‘Spoed’ (klachtnummer: 060802.02) heeft de Klachtencommissie niet bij de vaststelling van de sanctie betrokken, omdat deze uitspraak pas na het indienen van de onderhavige klacht van Klaagster in eerste aanleg is verstuurd. Bij de berekening van de boete is de Klachtencommissie uitgegaan van de Sanctierichtlijn.
De onderhavige overtreding valt binnen de categorie A ‘Inhoudelijke overtredingen’; ten onrechte heeft Opposant verzuimd het seizoen van de Serie apart te classificeren. Opposant is een landelijk opererende omroep, waarvoor elke punt € 2000, - bedraagt.
In bovengenoemde Sanctierichtlijn staat eveneens opgenomen dat de Klachtencommissie de mogelijkheid heeft de correctiefactor toe te passen. Afhankelijk van de mate van verwijtbaarheid kan de correctiefactor naar boven dan wel naar beneden worden bijgesteld. De Klachtencommissie is in casu van mening geweest dat een aantal factoren aanleiding heeft gegeven tot het toepassen van deze correctiefactor. Bij het vaststellen van de correctiefactor heeft de Klachtencommissie laten meewegen dat er binnen een jaar meerdere klachten over een aflevering van de Serie gegrond zijn verklaard op vrijwel identieke gronden. Bovendien heeft de Klachtencommissie Opposant in haar uitspraak 050912.01 duidelijk gewezen op de regel dat voor elk seizoen van een serie een nieuwe steekproef genomen moet worden. De Klachtencommissie heeft de correctiefactor dientengevolge vastgesteld op 3, waardoor de boete voor Opposant op € 6000, - is uitgekomen.
Afschrift van deze beslissing is aan partijen verzonden op 15 november 2006.
2. De procedure in hoger beroep
Opposant is van de beslissing van 15 november 2006 in beroep gekomen bij beroepschrift van 8 december 2006, bij de Commissie van Beroep op 11 december 2006 binnengekomen.
De Commissie van Beroep heeft het beroep behandeld tijdens haar zitting van 31 januari 2007.
Opposant heeft vooraf aangegeven dat er geen vertegenwoordiger ter zitting aanwezig zal zijn.
Klaagster in eerste aanleg heeft op het verzoek van het bureau van het NICAM alsnog te reageren op het beroepschrift van Opposant aangegeven zich niet meer in de beroepsaangelegenheid te willen mengen. Zij geeft aan dat ook al zou Opposant in beroep een andere uitspraak krijgen, zij hoopt dat door haar klacht in de toekomst zorgvuldiger zal worden omgegaan met het leeftijdsbewust plannen van bepaalde programma’s.
De Commissie van Beroep heeft acht geslagen op de stukken die op de zaak betrekking hebben, waaronder het dossier van de Klachtencommissie, evenals op het behandelde ter zitting.
3. De gronden voor het hoger beroep
Tegen de uitspraak van de Klachtencommissie voert Opposant in het beroepschrift de volgende, enigszins verkorte, gronden aan. Het volledige beroepschrift, als ook het eerdere verweerschrift, worden als ingelast beschouwd.
Het beroep van Opposant richt zich tegen het deel van de 5e alinea op pagina 4 van de beslissing van de Klachtencommissie, waarin de correctiefactor wordt toegepast op basis van de verwijtbaarheid: "...... Bovendien heeft de Klachtencommissie Beklaagde in ‘uitspraak 050912.01: Spoed’ duidelijk gewezen op de regel dat voor elk seizoen van een serie een nieuwe steekproef genomen moet worden. De Klachtencommissie stelt de correctiefactor vast op 3 waardoor de boete voor Beklaagde € 6.000, - bedraagt."
Deze conclusie is wat Opposant betreft een onjuiste. Opposant neemt wat betreft het programma ‘Spoed’ geen steekproeven maar laat juist ‘alle afleveringen’ van het programma afzonderlijk bekijken voordat deze worden uitgezonden. Helaas is de Aflevering door de interne check heen geglipt. Opposant betreurt dit ten zeerste. Gelet op het bovenstaande verzoekt Opposant om de boete en de vermenigvuldigingsfactor naar beneden bij te stellen.
4. De beoordeling
Ten aanzien van de aangevoerde gronden tot vernietiging van de beslissing van de Klachtencommissie overweegt de Commissie het volgende.
De Commissie van Beroep is het eens met de beslissing van de Klachtencommissie de correctiefactor toe te passen, nu er ook naar het oordeel van de Commissie sprake is van verwijtbaarheid in de handelswijze van Opposant ten aanzien van de Serie. In de beslissing van de Klachtencommissie de maatregel ditmaal onder verbeurte van een onmiddellijk opeisbare dwangsom op te leggen, kan de Commissie zich tevens vinden.
In het beroepschrift geeft Opposant aan dat zij wat betreft de Serie geen steekproeven neemt, maar juist alle afleveringen afzonderlijk laat bekijken voordat deze worden uitgezonden. Helaas is de Aflevering door de interne check heen geglipt, zo geeft Opposant aan.
De Commissie van Beroep wijst daarbij expliciet op artikel 4 Deelreglement Televisie, waarin staat opgenomen dat het de omroeporganisatie is toegestaan om haar programmaonderdelen met inachtneming van Kijkwijzer of met behulp van de omslagpuntenlijst te beoordelen op mogelijke schadelijkheid voor jeugdigen. Indien programmaonderdelen na deze toets niet schadelijk worden bevonden voor personen van alle leeftijden hoeft de omroeporganisatie in afwijking van artikel 1 lid 1 Algemeen Reglement (‘Classificeren’) niet tot classificatie over te gaan. De leeftijdsclassificatie voor dergelijke programmaonderdelen is, conform het vorige lid, ‘niet schadelijk/alle leeftijden’ en behoeft niet gecommuniceerd te worden.
Vervolgens staat in artikel 5 van hetzelfde reglement dat wanneer de omroeporganisatie na beoordeling volgens het voorgaande artikel van mening is dat het programmaonderdeel wél schadelijk kan zijn voor personen jonger dan 16 jaar zij conform artikel 1 lid 1 Algemeen Reglement tot classificeren over dient te gaan.
In weerwil van bovengenoemde regels geeft Opposant aan alle afleveringen te ‘bekijken’. Opposant had naar het oordeel van de Commissie van Beroep na constatering van schadelijke elementen tot ‘classificeren’ over dienen te gaan. Uit eerdere uitspraken is namelijk duidelijk gebleken dat er in de Serie schadelijke elementen aanwezig zijn.
Classificeren van een serie mag volgens het Seriebeleid ‘steekproefsgewijs’ worden uitgevoerd. De Klachtencommissie heeft daar in haar eerdere uitspraak 050912.01 ook duidelijk op gewezen: de regel is dat voor elk seizoen van een serie een nieuwe steekproef genomen dient te worden. In diezelfde uitspraak heeft de Klachtencommissie Opposant opgedragen binnen vier weken een nieuwe steekproef te nemen en daarbij de specificaties van de Klachtencommissie op te volgen. Het resultaat van de steekproef diende in de database van het NICAM te worden opgenomen. Daar is nimmer gevolg aan gegeven, zo is de Commissie van Beroep gebleken.
Vervolgens heeft Opposant aan het begin van de Aflevering wel aangegeven dat de classificatie ‘12’ is op basis van geweld en angst. Opposant heeft derhalve gebruik gemaakt van de pictogrammen van Kijkwijzer, zonder daadwerkelijk te classificeren.
Tot slot heeft Opposant de Aflevering om 19.05 uur uitgezonden, terwijl in artikel 3 lid 1 Deelreglement Televisie staat opgenomen dat de omroeporganisatie programmaonderdelen met de leeftijdsclassificatie ‘12’ niet voor 20.00 uur en programmaonderdelen met de leeftijdsclassificatie ‘let op met kinderen tot 16 jaar’ (16) niet voor 22.00 uur mag uitzenden. De Commissie geeft ten overvloede aan dat deze regel één van de pijlers van het systeem van Kijkwijzer is en volledig bekend mag worden verondersteld.
De Commissie van Beroep, op vorenstaande gronden beslissende:
Bekrachtigt de beslissing van de Klachtencommissie van het NICAM van 15 november 2006.
Hilversum, 23 februari 2007
