Beslissing van de Klachtencommissie van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM)  

Audiovisuele productie: de televisieserie ‘Tequila’, hierna te noemen: de Serie, aflevering uitgezonden op 3 juni 2009, omstreeks 19.10 uur, hierna te noemen: de Aflevering.   

1. De procedure
Klager heeft op 4 juni 2009 een klacht ingediend over de Aflevering.  

De voorzitter van de Klachtencommissie heeft de klacht conform artikel 5 lid 1 Klachtenreglement van het NICAM getoetst en bepaald dat de klacht in behandeling kan worden genomen. 

Beklaagde heeft tegen de klacht verweer gevoerd bij brief van 8 september 2009.
De Klachtencommissie heeft de klacht behandeld in haar zitting van  16 september 2009. 

Klager noch Beklaagde heeft, na deugdelijke oproeping, gebruik gemaakt van de mogelijkheid zijn/haar standpunt mondeling toe te lichten.  

 2. De bestreden audiovisuele productie
Tequila is een humoristisch bedoeld programma met verschillende afleveringen. Per aflevering zijn verschillende korte sketches te zien, waarin medewerkers van het programma mensen uit het gewone leven op absurde wijze benaderen. 

In de database van het NICAM staat één classificatie van de Serie van 21 september 2007. Deze Serie is geclassificeerd met behulp van het destijds geldende classificatieformulier van het NICAM en is uitgekomen op 'let op met kinderen tot 6 jaar' op basis van de inhoudscategorie geweld ('vuistje').   

3. De klacht
De klacht richt zich op de inhoudscategorieën geweld/angst, seks en grof taalgebruik.

Klager keek met zijn kinderen van 8 en 11 jaar televisie. Toen hij zapte naar Nederland 3, zagen zij een dame in het zwart met een zweep een vastgebonden man op een bank slaan. Ze riep hem grove taal toe, zoals  ‘daar word je lekker geil van hè’. Dit ging minutenlang door. Daarna sloeg ze hem het eten in de mond. Afgezien van de platte smakeloosheid, vindt Klager deze beelden op dit tijdstip van 19.10 uur volstrekt ontoelaatbaar. 

 4. Het verweer
In haar verweerschrift voert Beklaagde het volgende aan. 

De serie Tequila is geclassificeerd door Beklaagde met 'let op met kinderen tot 6 jaar' op basis van de inhoudscategorie geweld. Bij de specifieke uitzending  (een herhaling) zijn ten behoeve van de gidsinformatie en bij het uitzenden tevens de classificaties ‘angst’ en ‘grof taalgebruik’ vertoond. Dat deze classificatie niet geheel dezelfde is als de classificatie uit 2007, valt te verklaren uit een wisseling van codeurs, waarbij ook heeft meegespeeld dat de onderling verschillende sketches niet voor elke aflevering vergelijkbare resultaten opleveren.

Het stukje waarover wordt geklaagd past binnen de aard van het programma. Beklaagde is van mening dat het een absurde situatie betreft. Een (echte) broodjesleverancier levert een bestelling in een huis waar hij een absurd tafereel aantreft: een actrice in een lange zwarte jurk doet alsof ze haar man op de bank met een zweep slaat (ze raakt af en toe de bank) en hij daar opgewonden van raakt. Het humoristisch karakter wordt versterkt door de ‘koetjes en kalfjes-opmerkingen’ van de vrouw over het weer en het afrekenen van de bestelling. De scene was karikaturaal en lachwekkend. Er is naar de mening van beklaagde geen sprake van mishandeling of een expliciete seksuele lading. Inderdaad valt te betogen dat sprake is van grof taalgebruik. Feitelijk gaat het slechts om het woordje ‘geil’. De classificatie grof taalgebruik is echter ook aan de betreffende uitzending meegegeven. Klager heeft hiervan via de daarvoor geëigende kanalen (voorafgaand aan de uitzending in de gids, via teletekst etc.) kennis kunnen nemen.

Beklaagde is derhalve van mening dat niet in strijd met de reglementen van het NICAM  is gehandeld.

5. Het oordeel van de Klachtencommissie
De Klachtencommissie acht Klager ontvankelijk in zijn klacht en overweegt verder het volgende.

Om de classificatie van de Aflevering vast te stellen, past de Klachtencommissie het huidige classificatieformulier toe op de Aflevering. 

Ten aanzien van de inhoudscategorie geweld is de Klachtencommissie van mening dat vraag 2.2.1. (Komen er in de productie één of meerdere vormen van fysiek geweld voor?) met 1 keer of vaker’ beantwoord moet worden. De Klachtencommissie doelt hierbij op de scène waarbij de vrouw met een zweep slaat op de voeten van de man op de bank, terwijl hij aan een halsband met riem wordt vastgehouden. Beklaagde voert aan dat de vrouw doet alsof ze de man met de zweep slaat en af en toe de bank raakt. De Klachtencommissie begrijpt de scène echter aldus dat de vrouw in ieder geval de voeten van de man slaat met de zweep. Immers, de vrouw roept naar de man ‘voeten van tafel’, slaat vervolgens met de zweep en de man trekt zijn voeten in.  Onderhavige handeling moet naar het oordeel van de Klachtencommissie worden aangemerkt als een vorm van fysiek geweld.
Vraag 2.3.1. (Zitten er geweldsacties in die indringend zijn?) moet met ‘nooit’ beantwoord worden. De Klachtencommissie acht de scène niet indringend in de zin van de vragenlijst. Vraag 2.4.1. (Zijn er beelden van verwondingen ten gevolge van zichtbare geweldsacties?) moet met 'nooit' beantwoord worden.
Bovenstaande beantwoording brengt de classificatie van de Aflevering voor de inhoudscategorie geweld op 6 jaar. 

In de inhoudscategorie angst moet vraag 3.9. (komen er beelden van dreiging met geweld voor?) met ‘1 keer of vaker’ worden beantwoord. De voornoemde scène waarbij de vrouw met de zweep slaat naar de man, dient naar het oordeel van de Klachtencommissie tevens te worden aangemerkt als een vorm van dreiging met geweld. De overige vragen van de inhoudscategorie angst dienen met ‘nooit’ beantwoord te worden.

Bovenstaande beantwoording leidt tot de classificatie 9 op basis van angst.

Ten aanzien van de inhoudscategorie seks is de Klachtencommissie de mening toegedaan dat vraag 4.1.1. (Komt er in de productie seksueel georiënteerd taalgebruik voor?) met ‘1 keer of vaker' moet worden beantwoord. De Klachtencommissie heeft seksueel georiënteerd taalgebruik geconstateerd. Dit betreft de teksten ‘word je daar lekker geil van?’ ‘Lekker geil’, ‘geil’, ‘godver geil’, ‘heel erg lekker’.
Vraag 4.1.2. (Hoe vaak zijn er seksuele handelingen zichtbaar?) moet met ‘nooit’ worden beantwoord. De definitie van een seksuele handeling, als bedoeld in deze vraag luidt als volgt: ‘Onder seksuele handelingen wordt verstaan: alle handelingen die erop gericht zijn de actor zelf, een andere persoon in de productie of de kijker op te winden. Dit kan ook een suggestieve handeling zijn’. Voorbeelden van seksuele handelingen zijn: ‘stripteaseacts en opwindend strelen en betasten van lichaamsdelen als billen, kruis en borsten’. 
De Klachtencommissie ziet de scène met de vrouw met zweep en de man aan de halsband niet als seksuele handeling, als bedoeld in bovenstaande definitie. In de betreffende scène, waarbij de vrouw ondertussen met de broodjesbezorger praat over het afrekenen, is het voldoende duidelijk dat het de bedoeling is de broodjesbezorger in de maling te nemen. Deze scène is naar het oordeel van de Klachtencommissie in overwegende mate humoristisch bedoeld. Van enige seksuele opwinding bij de vrouw of man is geen sprake. De Klachtencommissie ziet de handeling dan ook niet als er op gericht de actor zelf, een andere persoon in de productie of de kijker op te winden.
Vraag 4.1.3. (Komen het seksueel taalgebruik en de seksuele handelingen bij elkaar opgeteld vaak voor?) moet met 'nooit’ worden beantwoord.
Bovenstaande beantwoording leidt tot de classificatie Alle Leeftijden op basis van seks. Wel dient vanwege het seksueel georiënteerd taalgebruik het pictogram voor grof taalgebruik te worden getoond.  

Vraag 7.1. (Komt er in de productie grof taalgebruik (vloeken, schuttingtaal) voor?)  moet met ‘ 1 keer of vaker worden beantwoord’. De hierboven bij vraag 4.1.1. genoemde teksten dienen naar het oordeel van de Klachtencommissie in het onderhavige geval eveneens te worden aangemerkt als grof taalgebruik.  

De overige inhoudscategorieën zijn op de Aflevering niet van toepassing. 
 

Op grond van het bovenstaande komt de classificatie voor de Aflevering uit op 9 op basis van angst met de toevoeging grof taalgebruik

Volgens artikel 1 van het Algemeen Reglement moet een aangesloten omroepinstelling, die verantwoordelijk is voor de openbaarmaking van een audiovisueel product, ieder product classificeren.
Ingevolge artikel 9 van het van het Deelreglement Televisie mag de omroepinstelling volstaan met het beoordelen/classificeren van een Serie op basis van een steekproef, met dien verstande dat de steekproef aan het begin van ieder seizoen opnieuw moet worden uitgevoerd. De omroepinstelling bepaalt zelf, met inachtneming van de definitie in het onderhavige reglement, welke programmaonderdelen zij als serie wenst aan te merken. De leeftijdsclassificatie van (het seizoen van) de serie wordt bepaald door de zwaarst geclassificeerde aflevering binnen de steekproef.
Indien een serie door middel van een steekproef is geclassificeerd, blijft de omroepinstelling verantwoordelijk voor iedere aparte aflevering. 

Uitgangspunt is derhalve dat ieder product geclassificeerd moet worden, waarop in geval van een serie een uitzondering mogelijk is, waarbij wordt beoordeeld en geclassificeerd op basis van een steekproef.
In het onderhavige geval heeft de omroepinstelling er niet voor gekozen de onderhavige serie, waarvan zij zelf aangeeft dat sprake is van verschillende afleveringen, afzonderlijk te classificeren en ook heeft zij deze niet als serie overeenkomstig voornoemd artikel 9 geclassificeerd.  De omroepinstelling heeft een classificatie onder de naam ‘Tequila’  ingevoerd onder productietype ‘amusement’. Het staat de omroepinstelling in beginsel vrij deze keuze te maken. Ook in dit geval geldt echter dat ieder seizoen afzonderlijk moet worden geclassificeerd en dat de omroepinstelling verantwoordelijk blijft voor iedere aparte aflevering.
 
In de database van het NICAM staat één classificatie van de serie Tequila. Deze classificatie is uit het jaar 2007. Gelet hierop gaat de Klachtencommissie ervan uit dat deze classificatie betrekking heeft op seizoen 2007. Beklaagde heeft verzuimd het seizoen te noemen waarvan de Aflevering van 3 juni 2009 deel uit maakt. Uit de website van Beklaagde blijkt dat de op 3 juni 2009 uitgezonden aflevering een herhaling van de eerste aflevering van het seizoen 3 (van 7 november 2008) betreft. 
Gelet hierop gaat de Klachtencommissie ervan uit dat seizoen 2008, waarvan de onderhavige Aflevering deel uit maakt, niet is geclassificeerd. 

Verder overweegt de Klachtencommissie als volgt. Beklaagde heeft aangevoerd dat bij de specifieke uitzending ten behoeve van de gidsinformatie en bij het uitzenden wel de pictogrammen ‘6 jaar op basis van geweld, angst en grof taalgebruik’ zijn getoond. Het Bureau van het NICAM heeft verschillende televisiegidsen erop nageslagen, doch heeft voornoemde vermelding niet aangetroffen.  Ook zijn de pictogrammen niet te zien op de door Beklaagde aan de Klachtencommissie verstrekte dvd’s met de Aflevering. Ook anderszins heeft Beklaagde dit niet nader onderbouwd, hetgeen in dit geval naar het oordeel van de Klachtencommissie wel van haar had mogen worden verwacht. Derhalve is naar het oordeel van de Klachtencommissie niet gebleken dat Klager van een dergelijke classificatie kennis heeft kunnen nemen. De Klachtencommissie is daarmee van oordeel dat Beklaagde onvoldoende heeft aangetoond dat de pictogrammen voorafgaand aan of direct aan het begin van de uitzending in beeld zijn verschenen en dat deze overeenkomen met een officiële voor de desbetreffende uitzending geldende classificatie van Beklaagde in de database van het NICAM.  Hiermee heeft Beklaagde niet voldaan aan het gestelde in artikel 12.1 Deelreglement Televisie. Dit artikel luidt als volgt: ‘De omroeporganisatie zal ervoor zorg dragen dat de pictogrammen direct voorafgaand aan of direct aan het begin van het programmaonderdeel in beeld worden gebracht. 

Gelet op het voorgaande beslist de Klachtencommissie als volgt. 

6.De beslissing van de Klachtencommissie
De Klachtencommissie acht de klacht van Klager ten aanzien van Beklaagde gegrond.   

De classificatie van de Aflevering dient uit te komen op 9 op basis van angst met de toevoeging grof taalgebruik. 

Beklaagde dient binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak van de Klachtencommissie de door de Klachtencommissie aangegeven classificatie 9 in combinatie met het inhoudspictogrammen voor angst  en grof taalgebruik voor deze Aflevering zelf alsnog door middel van het invullen van het classificatieformulier in te voeren in de database van het NICAM. Verder dient Beklaagde alsnog binnen vier weken het onderhavige seizoen, waarvan de Aflevering deel uit maakt, met inachtneming van deze uitspraak in de database van het NICAM in te voeren.
Beklaagde kan in plaats van het voorgaande gelet op de wisselende inhoud er ook voor kiezen de afleveringen apart te classificeren.  

De Klachtencommissie gaat conform artikel 13 lid 1 onder C Klachtenreglement van het NICAM over tot het opleggen van een boete aan Beklaagde. Bij de berekening van de onderhavige boete is de Klachtencommissie uitgegaan van de Sanctierichtlijn. Daarbij is van belang dat in eerdere uitspraken (onder andere klachtnr. 051114.05 ‘Onderweg naar Morgen’ en 051118.01 ‘BNN University’) jegens Beklaagde een sanctie is opgelegd.

De onderhavige overtreding valt binnen de categorie A ‘Inhoudelijke overtredingen’; de Aflevering is niet geclassificeerd. Beklaagde is een landelijk opererende omroep, waarvoor elk punt € 2.000,-- is. Het ten onrechte niet classificeren van de Aflevering  brengt volgens de Sanctierichtlijn zes punten met zich mee; voor Beklaagde zou de boete derhalve uitkomen op € 12.000,--.

Publicatie van de pictogrammen in de televisiegidsen heeft - zo blijkt uit nader onderzoek - niet plaatsgevonden. De Klachtencommissie is van oordeel dat het laten opnemen van de pictogrammen in de gidsen voor de omroepen een inspanningsverplichting is. Door de classificatie in de gidsen en bij de aanvang van het programma niet te vermelden is het voor de kijkers niet kenbaar geweest welke classificatie de Aflevering heeft. Beklaagde heeft daardoor niet aan haar zorgvuldigheidsverplichting tegenover de kijker voldaan. 

In bovengenoemde Sanctierichtlijn staat opgenomen dat de Klachtencommissie de mogelijkheid heeft een correctiefactor toe te passen. Afhankelijk van de mate van verwijtbaarheid kan de correctiefactor naar boven dan wel naar beneden worden bijgesteld. In het geval dat wel de juiste pictogrammen zijn getoond, kan dit in de hoogte van de boete tot uitdrukking komen conform de lijn van de Commissie van Beroep (klachtnummer 051018.01 Grazend Nederland). Dit is echter, zoals hierboven overwogen, niet gebleken, zodat in casu geen sprake is van verzachtende omstandigheden. 

De boete voor Beklaagde bedraagt derhalve €  12.000,--. 

Het hierboven genoemde bedrag dient door Beklaagde binnen 30 dagen na factuurdatum te worden voldaan. De factuur wordt separaat toegezonden.  

Partijen hebben, voor zover zij in het ongelijk zijn gesteld, de mogelijkheid tegen deze uitspraak beroep aan te tekenen bij de Commissie van Beroep van het NICAM.  Het beroepschrift dient binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak van de Klachtencommissie schriftelijk bij de secretaris van de Commissie van Beroep te  worden ingediend. Het adres luidt: NICAM, Commissie van Beroep, Postbus 322, 1200 AH Hilversum.    


Hilversum, 9 oktober 2009  

 
 

Beslissing van de Commissie van Beroep van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM) 

1. De uitspraak van de Klachtencommissie
Bij beslissing van 9 oktober 2009 heeft de Klachtencommissie van het NICAM de klacht van Klager in eerste aanleg d.d. 4 juni 2009 over de Aflevering beoordeeld. De klacht richt zich op de inhoudscategorieën geweld, angst, seks en grof taalgebruik. Klager in eerste aanleg heeft aangegeven dat hij met zijn kinderen van 8 en 11 jaar naar Nederland 3 zapte. Toen zagen zij een in het zwart geklede dame met een zweep een vastgebonden man slaan. Zij riep hem grove taal toe, zoals ‘daar word je lekker geil van hé’. Dat ging minuten lang door. Daarna sloeg zij hem het eten uit de mond. Deze beelden zijn volgens Klager op dit tijdstip volstrekt ontoelaatbaar.In de database van het NICAM staat één classificatie van de Serie d.d. 21 september 2007. Deze is uitgevoerd met classificatieformulier 5.4 en uitgekomen op ‘let op met kinderen tot 6 jaar’ (6) op basis van de inhoudscategorie geweld. 

De Klachtencommissie heeft Klager ontvankelijk, en de klacht gegrond, verklaard. Om de juiste classificatie vast te kunnen stellen, heeft de Klachtencommissie het huidige classificatieformulier, versie 6.2, op de Aflevering toegepast. De classificatie van de Aflevering is uitgekomen op ‘let op met kinderen tot 9 jaar’ (9) op grond van de inhoudscategorie angst, met als toevoeging grof taalgebruik. 

De Klachtencommissie heeft aangegeven dat als uitgangspunt geldt dat ieder audiovisueel product geclassificeerd dient te worden. In het geval van een serie is daarop conform artikel 9 Deelreglement Televisie een uitzondering mogelijk; een serie mag steekproefsgewijs geclassificeerd worden, met dien verstande dat de steekproef aan het begin van ieder televisieseizoen opnieuw moet worden verricht. In het onderhavige geval heeft Opposant geen steekproef genomen, doch er ook niet voor gekozen de verschillende afleveringen van de Serie afzonderlijk te classificeren. Opposant heeft een classificatie onder de naam ‘Tequila’ ingevoerd onder productietype ‘amusement’. De Klachtencommissie heeft in haar uitspraak aangegeven dat Opposant in beginsel vrij is deze keuze te maken. Ook dan geldt echter dat ieder seizoen afzonderlijk geclassificeerd dient te worden en dat Opposant desondanks verantwoordelijk blijft voor iedere aparte aflevering.

Opposant heeft niet vermeld tot welk seizoen de Aflevering van 4 juni 2009 behoort. Omdat de enige classificatie in de database gedaan is in het jaar 2007 is de Klachtencommissie ervan uitgegaan dat deze classificatie seizoen 7 betreft. Uit de website van Opposant is gebleken dat de Aflevering een herhaling is van de eerste aflevering van seizoen 3 (voor de eerste keer uitgezonden op 7 november 2008). Hieruit heeft de Klachtencommissie afgeleid dat dit seizoen, uitgezonden in 2008, waarvan de Aflevering oorspronkelijk deel uitmaakt, niet is geclassificeerd.

Opposant heeft aangevoerd dat de Serie is geclassificeerd op 6 met geweld en dat bij de uitzending van de Aflevering ten behoeve van de gidsinformatie én het uitzendsignaal tevens de inhoudsclassificaties angst en grof taalgebruik zijn toegevoegd. Dat deze classificaties niet geheel hetzelfde zijn, valt te verklaren uit een wisseling van codeurs, waarbij ook heeft meegespeeld dat de inhoudelijk verschillende sketches niet voor elke aflevering vergelijkbare resultaten opleveren. Deze aangevulde classificatie stond volgens Opposant in de televisiegidsen, aan het begin van de uitzending en op Teletekst. 

In de televisiegidsen en aan het begin van de Aflevering, zoals deze ten behoeve van de Klachtencommissie is aangeleverd op DVD, is geen classificatie aangetroffen. Daarom is naar het oordeel van de Klachtencommissie niet gebleken dat de Klager in eerste aanleg van een classificatie kennis heeft kunnen nemen. Naar het oordeel van de Klachtencommissie heeft Opposant onvoldoende aangetoond dat de pictogrammen voorafgaand aan of direct aan het begin van de uitzending in beeld zijn verschenen en dat deze overeenkomen met een officiële, voor de betreffende uitzending geldende, classificatie. Opposant heeft hiermee niet voldaan aan artikel 12.1 Deelreglement Televisie, dat luidt dat de omroeporganisatie er zorg voor zal dragen dat de pictogrammen in beeld worden gebracht.

De Klachtencommissie heeft Opposant opdracht gegeven de classificatie 9, angst en grof taalgebruik voor de Aflevering in te voeren in de database van het NICAM en tevens het onderhavige seizoen, waarvan de Aflevering deel uitmaakt, met inachtneming van de uitspraak in te voeren in de database. Opposant zou er, gezien de wisselende inhoud van de Serie, ook voor kunnen kiezen alle afleveringen apart te classificeren. 

De Klachtencommissie is conform artikel 13 lid 1 onder C Klachtenreglement overgegaan tot het opleggen van een boete aan Opposant, nu er in eerdere uitspraken, ‘Onderweg naar Morgen’ (klachtnummer: 051114.05) en ‘BNN University’ (klachtnummer: 051118.01) jegens Opposant klachten gegrond zijn verklaard en sancties zijn opgelegd. 

Bij de berekening van de boete is de Klachtencommissie uitgegaan van de Sanctierichtlijn d.d. 15 november 2004. De onderhavige overtreding valt binnen de categorie A ‘Inhoudelijke Overtredingen’; de Aflevering is niet geclassificeerd. Opposant is een landelijk opererende omroep, waarvoor één punt € 2000, - is. Het ten onrechte niet classificeren, brengt 6 punten met zich mee en een boete van € 12.000, -. 

De Klachtencommissie heeft niet kunnen constateren dat de pictogrammen in de televisiegidsen zijn geplaatst en aan het begin van de Aflevering zijn getoond. Opposant heeft daardoor naar het oordeel van de Klachtencommissie niet aan haar zorgvuldigheidsplicht tegenover de kijker voldaan. Wanneer wel de juiste pictogrammen waren vertoond, had dit in de hoogte van de boete tot uitdrukking kunnen komen. De Klachtencommissie heeft de correctiefactor niet toegepast en de boete vastgesteld op € 12.000, -. 

Afschrift van deze beslissing is aan partijen verzonden op 9 oktober 2009. 

2. De procedure in hoger beroep
Opposant is van de beslissing van 9 oktober 2009 in beroep gegaan bij beroepschrift van 6 november 2009, bij de Commissie van Beroep op dezelfde dag binnengekomen. De Commissie van Beroep heeft het beroep behandeld tijdens haar zitting van 12 januari 2010. Namens Opposant zijn ter zitting verschenen de heer X en mevrouw X.

Klager in eerste aanleg, de heer X, heeft op verzoek van het bureau van het NICAM alsnog te reageren op het beroepschrift van Opposant kort commentaar gegeven. Hij betreurt het dat Opposant de straf niet respecteert en is het oneens met de inhoud van het beroepschrift. De classificatie 6 is te laag, 9 eigenlijk ook. Opposant gaat helemaal voorbij aan het grove taalgebruik. Het woord ‘geil’ valt herhaaldelijk. Verder wordt er met geweld eten in de mond van de man geduwd. Dit valt in de categorie angst. Smaken verschillen, maar wie vindt dit grappig? Het verhaal van de pictogrammen in de gidsen kan hij niet checken. Mochten die er wel hebben gestaan dan is de categorie 6 veel te laag. Hij hoopt van harte dat de straf blijft staan, sterker nog, verhoogd wordt. De Commissie van Beroep heeft acht geslagen op de stukken die op de zaak betrekking hebben, waaronder het dossier van de Klachtencommissie. 

3. De gronden voor het hoger beroep
Tegen de uitspraak van de Klachtencommissie voert Opposant in het beroepschrift de volgende, enigszins verkorte, gronden aan. Het volledige beroepschrift, als ook het eerdere verweerschrift, worden als ingelast beschouwd. Opposant meent dat in weerwil van het oordeel van de Klachtencommissie wel is voldaan aan de inspanningsverplichting de gidsen van informatie te voorzien en dat ook aan de zorgvuldigheidsverplichting richting kijker is voldaan. Daarnaast betwist Opposant de classificatie van de Klachtencommissie.

Gidsgegevens
Volgens de informatie van Opposant kunnen de televisiegidsen hun gegevens betrekken van MIS (Media Informatie Services van de NPO) en van de programma-informatie die de afdeling Communicatie van Opposant verzendt. Opposant heeft bij de invoering van de programmagegevens wel degelijk tegelijk met het invoeren van de programma-informatie de pictogrammen 6, geweld, angst en grof taalgebruik ingevoerd ten behoeve van MIS. Deze invoering geschiedt middels de software 'Whatson', waar MIS rechtstreeks uit put. MIS heeft op verzoek van Opposant de uitdraaien behorende bij de beklaagde uitzending opgezocht en daar is de Kijkwijzer informatie zichtbaar, evenals het uitzendtijdstip van de pictogrammen. Ten bewijze hiervan zijn de screenshots bijgevoegd.

Televisiegidsen die hun informatie over de uitzending van MIS hebben betrokken, moeten daarom ook de bijbehorende Kijkwijzer informatie hebben gekregen. Aangezien navraag bij diverse makers van programmapublicaties leert dat vrijwel alle publicaties hun informatie primair van MIS betrekken, is het Opposant een raadsel dat het bureau van het NICAM televisiegidsen heeft gevonden waarin wel de Aflevering is aangekondigd, maar Kijkwijzer informatie ontbrak. Een mogelijke verklaring zou gelegen kunnen zijn in het feit dat het verzoek van Schemazaken Nederland 3 aan Opposant, om de laatste reeks van ‘Tequila’ te herhalen, zeer kort voor de voorgenomen uitzenddatum van de eerste aflevering op 4 juni 2009 is gedaan. Mogelijk hebben bepaalde televisiegidsen om die reden langs andere wegen programma-informatie verkregen. 

De afdeling Communicatie stuurt in de regel circa vier weken voor uitzending informatie over de voorgenomen programmering rond, waarbij naast inhoudelijke gegevens altijd Kijkwijzer informatie wordt vermeld. Wanneer het besluit tot een bepaalde uitzending valt binnen een termijn van vier weken voor de uitzenddatum, dan kan dat programma dus niet in de programmalijst van de afdeling Communicatie worden opgenomen. Indien het verzoek van schemazaken Opposant eerder had bereikt, dan was er zeker Kijkwijzer informatie opgenomen bij deze informatie. Een eventuele kanttekening dat dit mogelijk de informatie afkomstig uit de classificatie van het voorafgaande seizoen zou zijn geweest, maakt niet dat Opposant niet aan haar inspanningsverplichting zou hebben voldaan. 

Kennisname classificatie
Zoals blijkt uit de hiervoor genoemde bijlage is de pictograminformatie '6GAT', anders dan de Klachtencommissie aanneemt, wel degelijk uitgezonden. Dat de pictogrammen niet op de door Opposant aangeleverde DVD's stonden, heeft geen betekenis aangezien Opposant dergelijke kopieën altijd betrekt uit de originele bron zonder toegevoegde informatie, zoals pictogrammen. Klager heeft zich derhalve voorafgaand aan het programma kunnen informeren over de relevante informatie voor zijn kind.

Classificatie
Opposant is het oneens met het oordeel van de Klachtencommissie dat het beklaagde fragment meebrengt dat vraag 3.9.1 (Komen er beelden van dreiging met geweld voor?) in de inhoudscategorie angst met '1 keer of vaker' moet worden beantwoord. In het Kijkwijzer Classificatieformulier 2009 staan bij deze vraag de voorbeelden genoemd van een jongetje dat gekidnapt wordt en een jongen die zijn vader onder schot houdt. Deze voorbeelden van dreiging met voor jongeren indringend geweld is onvergelijkbaar met een humoristische setting waarin een vrouw overduidelijk continu mis slaat met een zweepje in een karikaturale weergave van twee volwassen mensen die vrijwillig een SM-spelletje spelen. Ook voor kinderen, die mogelijk minder in staat zijn de setting van deze sketch op beschreven waarde te schatten, is het allerminst een angstig fragment, zoals vervat in de voorbeelden bij het formulier. Zeker omdat kinderen ook zien dat de sketch wordt uitgezonden tussen vele andere overduidelijk absurde en humoristische sketches. Ter verdere onderbouwing hiervan wijst Opposant er op dat Klager zich niet beklaagt over mogelijke angst (of geweld). Opposant oordeelt aldus, nog los van het feit dat tijdens de uitzending van de sketch de leeftijdscategorie 9 nog niet was ingevoerd, dat de correcte leeftijdsclassificatie 6 moet zijn. 

Conclusie
Opposant concludeert dat er sprake is geweest van een administratieve fout, mede veroorzaakt door de ook in het verweerschrift gememoreerde wisseling van codeurs. Aangezien Opposant aan haar inspanningsverplichting heeft voldaan om juiste informatie langs alle kanalen te verspreiden, is een aanzienlijke correctiefactor op zijn plaats. Zeker als daarbij wordt opgeteld dat Klager materieel niet in zijn belang is geschaad omdat waarschuwende pictogrammen zijn uitgezonden. Tevens komt daarbij dat het uitzendtijdstip niet in strijd was met de Kijkwijzer, in tegenstelling tot wat Klager beweert. De zeer hoge sanctie van € 12.000, - staat daarom in geen verhouding tot de hiervoor beschreven handelwijze van Opposant. Tot slot merkt Opposant op de administratieve fout van de ontbrekende classificatie van zowel de Aflevering als de gehele reeks te hebben hersteld. 

4. De behandeling ter zitting
De voorzitter van de Commissie van Beroep stelt dat er drie vragen een rol spelen in de onderhavige zaak.

Ten eerste de vraag of er is geclassificeerd, ten tweede of de Kijkwijzer informatie het publiek heeft bereikt en ten derde de beoordeling van de inhoud van de Aflevering. Opposant geeft aan dat er voor de Serie wel een classificatie in de database stond, maar dat het seizoen waar de Aflevering deel van uitmaakt inderdaad niet is geclassificeerd. Dat is te wijten geweest aan een wisseling van codeurs. Er is wel sprake geweest van een beoordeling. Opposant realiseert zich dat het fout is gegaan, maar de ratio is toch dat partijen meewerken en dat doet Opposant zeker. Er zijn zelfs extra codeurs aangesteld. 

De classificatie in de database van het NICAM was 6 met geweld. De informatie die ten behoeve van het publiek aan de Aflevering is toegevoegd is uitgebreider, namelijk 6, geweld, angst en grof taalgebruik. Er zijn, zoals ook in het beroepschrift staat aangegeven, verschillende kanalen langs welke de informatie voor het publiek loopt. Er is de afdeling Communicatie van Opposant zelf en MIS van de NPO, waar de televisiegidsen en dagbladen hun Kijkwijzer informatie uit halen. Opposant heeft de classificatie 6, geweld, angst en grof taalgebruik aan de herhaling van de Aflevering meegegeven. De aan de Aflevering toegevoegde pictogrammen, staan alleen niet in de database van het NICAM. Op de door Opposant ten behoeve van de leden van de Commissie van Beroep toegestuurde DVD van de Aflevering staan geen pictogrammen. Opposant geeft aan dat dat een kopie betreft uit het bestand van Opposant waarin de kale programma’s staan. 

Inhoudelijk gezien is Opposant van oordeel dat de betreffende scène duidelijk humoristisch is. Het doel is om de kijkers aan het lachen te maken. Bovendien is Opposant van mening dat de voorbeelden bij de vraag over dreigen met geweld in de vragenlijst niet te vergelijken zijn met de scène waar het hier om gaat. In de eerdere classificatie 6 kan Opposant zich geheel vinden; 9 vindt hij te zwaar. 

5. De beoordeling
Ten aanzien van de aangevoerde gronden tot vernietiging van de beslissing van de Klachtencommissie overweegt de Commissie het volgende. Allereerst wenst de Commissie op te merken dat er tot op heden van is uitgegaan dat de Aflevering is uitgezonden op 3 juni 2009. De Commissie van Beroep heeft geconstateerd dat de Aflevering is uitgezonden op 4 juni 2009. Deze datum staat nu in de uitspraak.  

De Aflevering is ten onrechte niet geclassificeerd, wat in beginsel een boete oplevert van € 12000, -. Door Opposant opgevoerde personeelswisselingen worden door de Commissie, zo gaf zij al eerder aan in haar uitspraak ‘Grazend Nederland’ (klachtnummer: 051018.01), nimmer geaccepteerd als excuus voor het niet classificeren van audiovisuele producties. 

Na enig onderzoek heeft de Commissie van Beroep echter geconstateerd dat het publiek deels wel is geïnformeerd over de Kijkwijzer informatie. Met zekerheid kan worden aangenomen dat Opposant zich hiertoe voldoende heeft ingespannen, nu is aangetoond dat de pictogrammen aan de Aflevering zijn toegevoegd en met behulp van het programma ‘Whatson’ aan MIS zijn aangeboden. In een door MIS aan de Commissie van Beroep overgelegde computeruitdraai staat duidelijk opgenomen dat op donderdag 4 juni 2009 omstreeks 19.00 uur een aflevering van ‘Tequila’ is uitgezonden. 

Tevens staat op de uitdraai dat het een herhaling betreft van een eerdere aflevering van 7 november 2008 en staan de pictogrammen 6, geweld, angst en grof taalgebruik weergegeven. Dat deze gegevens niet in alle televisiegidsen terecht zijn gekomen, is volgens de Commissie vermoedelijk te wijten aan het korte tijdsbestek waarbinnen Opposant door Schemazaken Nederland 3 is verzocht om in plaats van een andere, al geprogrammeerde serie een aantal afleveringen van de Serie te herhalen en deze daarvoor met spoed aan te leveren. Het is de Commissie van Beroep gebleken dat ook de afdeling Eindregie van de NPO via MIS de pictogrammen betrekt. Navraag daarover heeft geleerd dat het praktisch zeker is dat de pictogrammen direct aan het begin van de Aflevering zijn weergegeven. De Commissie heeft tevens geconstateerd dat aan het begin van de Aflevering in ‘Uitzending Gemist’ de pictogrammen 6, geweld, angst en grof taalgebruik zijn getoond.

In eerdergenoemde uitspraak ‘Grazend Nederland’ heeft de Commissie van Beroep geconstateerd dat de twee afleveringen vooraf beoordeeld waren én dat de juiste pictogrammen voorafgaand aan beide afleveringen op het scherm zijn getoond. Er was echter geen sprake van publicatie van de pictogrammen in de televisiegidsen. Daarmee had opposant in die zaak slechts gedeeltelijke aan haar zorgvuldigheid tegenover de consument voldaan; de boete werd gehalveerd. 

In de onderhavige zaak is duidelijk geworden dat Opposant volledig aan haar informatieverplichting tegenover de consument heeft voldaan. Dit wordt voldoende aangetoond door de diverse uitdraaien van MIS. De pictogrammen zijn bovendien aan het begin van de Aflevering zichtbaar geweest. Dat de pictogrammen niet volledig en correct in de televisiegidsen terecht zijn gekomen, is Opposant niet aan te rekenen. Dat is waarschijnlijk vooral te wijten geweest aan het korte tijdsbestek waarbinnen Opposant aan het verzoek van Schemazaken heeft voldaan. De Commissie van Beroep is van oordeel dat de Klachtencommissie uit had moeten gaan van deze verzachtende omstandigheden. De classificatie stond niet juist in de database van het NICAM, maar dat brengt de consument in het algemeen geen schade toe. 

De Commissie van Beroep volgt de inhoudelijke beoordeling van de classificatie van de Klachtencommissie. De Klachtencommissie is tot haar classificatie gekomen op grond van de beoordeling van één en dezelfde scène, te weten die waarbij de vrouw met de zweep slaat naar de man. Die scène heeft de Klachtencommissie getoetst op de inhoudscategorieën geweld, angst, seks en grof taalgebruik. Bij de categorie seks heeft de Klachtencommissie de humoristische context meegewogen. Bij de andere inhoudscategorieën heeft zij de humoristische context niet genoemd. De Commissie van Beroep ziet een inconsistentie in de verschillende beoordeling van dezelfde context. 

Bovendien speelt humor binnen het systeem van Kijkwijzer alleen een rol bij de classificatie van de inhoudscategorie geweld. Genoemde inconsistentie heeft echter niet tot een ander oordeel geleid, omdat er hoe dan ook door de Klachtencommissie is geoordeeld dat er sprake is van enige vorm van niet-indringend fysiek geweld, van dreiging met geweld en van grof taalgebruik. Het laatste oordeel leidt tot de classificatie 9 op basis van angst, met als toevoeging grof taalgebruik.    

De Commissie van Beroep merkt volledigheidshalve op dat de leeftijdsclassificatie 9 op 1 januari 2009 aan de overige leeftijdsclassificaties van Kijkwijzer is toegevoegd en op het moment dat de Aflevering voor het eerst werd uitgezonden op 7 november 2008 nog niet bestond. 

De Commissie van Beroep heeft gelet op het bovenstaande de correctiefactor vastgesteld op 0,25 en de boete teruggebracht van € 12.000, - naar € 3.000, -. Er stond weliswaar een classificatie in de database van het NICAM, maar die betrof niet de Aflevering. Opposant heeft gezien de spoedeisende omstandigheden evenwel voldoende moeite gedaan om de consument te informeren.

Tot slot wenst de Commissie van Beroep op te merken dat de Klachtencommissie zeer beperkt is geïnformeerd door Opposant. Had Opposant bepaalde informatie al in eerste instantie overgelegd dan had de Klachtencommissie tot een andere overweging kunnen komen en was het instellen van beroep waarschijnlijk niet nodig geweest. Ook in de beroepszaak is Opposant zeer zuinig geweest met haar bewijsvoering.

De Commissie van Beroep, op vorenstaande gronden beslissende:

Bekrachtigt de beslissing van de Klachtencommissie van het NICAM van 9 oktober 2009 voor zover het betreft de classificatie van de Aflevering, doch brengt de opgelegde boete van € 12.000, - terug naar € 3.000, -.


 

Hilversum, 9 februari 2010 

Alle leeftijden

Het leeftijdsadvies Alle leeftijden (AL) geeft aan dat een film, serie of televisieprogramma géén schadelijke beelden bevat.

Lees meer

Mogelijk schadelijk tot 6 jaar

Voor kinderen jonger dan 6 kan het schadelijk zijn om beelden te zien van geweld, enge dieren of fantasiefiguren (zoals monsters en heksen) of van verwondingen. Kinderen onder de 6 hebben nog veel moeite om het verschil tussen ‘echt’ en ‘nep’ te zien.

Lees meer

Mogelijk schadelijk tot 9 jaar

Voor kinderen jonger dan 9 kan het schadelijk zijn om griezelige beelden te zien, geweld tegen kinderen of dieren, of slachtoffers van bijvoorbeeld een ramp of oorlog.

Lees meer

Mogelijk schadelijk tot 12 jaar

Beelden van hard geweld, bloederige wonden, lijken, mensen of dieren die doodsbang zijn, of beelden van alcohol/drugs, discriminatie of seks kunnen schadelijk zijn voor kinderen jonger dan 12.

Lees meer

Mogelijk schadelijk tot 14 jaar

Beelden van gevaarlijk gedrag (zoals stunts en challenges) kunnen schadelijk zijn voor jongeren onder de 14. Ook horrorfilms (zowel realistische als onrealistische) zijn mogelijk schadelijk.

Lees meer

Mogelijk schadelijk tot 16 jaar

Beelden van heftig geweld, horror, (expliciete) seks en verheerlijking van alcohol en drugs kunnen schadelijk zijn voor pubers van rond de 16. Ze zijn op zoek naar hun eigen grenzen, en naar spanning en sensatie. De invloed van hun leeftijdsgenoten is groot.

Lees meer

Mogelijk schadelijk tot 18 jaar

Het leeftijdsadvies 18 jaar geeft aan welke films en programma’s echt alléén voor volwassenen zijn.

Lees meer

Geweld

Er kunnen allerlei soorten geweld voorkomen in producties. Van slaan en schoppen tot schieten, martelen of seksueel geweld. De algemene regel is: hoe heftiger het geweld, hoe hoger de leeftijd. Ook wordt er gekeken naar hoe hard en hoe écht het geweld is, en of er bloed te zien is.

Lees meer

Angst

In de categorie angst kun je verschillende dingen tegenkomen: van verwondingen en lijken tot dierenleed, griezelige geluiden en horror. Maar ook aangrijpende beelden van zelfdoding of zelfbeschadiging. Net zoals bij geweld geldt: hoe echter en duidelijker iets in beeld komt, hoe hoger de leeftijd.

Lees meer

Seks

Het zien van seks kan jongeren, die hun (seksuele) identiteit aan het ontwikkelen zijn, een verkeerd beeld geven van wat 'normaal' is. Hoe ver een seksuele handeling gaat, en hoe vaak en duidelijk het in beeld komt, bepaalt het uiteindelijke leeftijdsadvies.

Lees meer

Grof taalgebruik

Grof taalgebruik gaat over grove woorden, schuttingtaal, schelden of vloeken. Kinderen kunnen hier een voorbeeld aan nemen en het nadoen of overnemen.

Lees meer

Discriminatie

Discriminatie is elke uitspraak of uitdrukking die bepaalde (groepen) mensen als ‘minder’ afschildert, bijvoorbeeld op basis van huidskleur, religie, seksuele geaardheid, geslacht of gender, nationaliteit, etc. Als dit in een productie voorkomt en de discriminerende uitspraak of actie wordt niet direct afgekeurd of afgestraft, dan wordt het pictogram voor discriminatie getoond.

Lees meer

Roken, alcohol en drugs

Als in een film of serie wordt gerookt, veel alcohol wordt gedronken of drugs worden gebruikt, dan krijgt het een Kijkwijzer symbool voor roken, alcohol en drugs. Jongeren kunnen het als iets normaals gaan zien, of zelfs als iets om uit te proberen.

Lees meer

Gevaarlijke challenges of stunts

Het pictogram voor gevaarlijk gedrag geeft aan dat er gevaarlijke challenges of stunts voorkomen.

Lees meer

Geweld

De game bevat geweld. In spellen met PEGI 7 gaat het om niet-realistisch of niet-expliciet geweld. Games in de leeftijdscategorie PEGI 12 kunnen realistisch geweld bevatten tegen fantasiepersonages, en niet-realistisch geweld tegen menselijke personages. In games met een PEGI 16 of PEGI 18 zit steeds realistischer geweld, vaak met bloed.

Angst

Dit pictogram komt voor bij spellen met een PEGI 7-advies als ze beelden of geluiden bevatten die angstaanjagend kunnen zijn voor jongere kinderen. Als er wat heftigere horroreffecten voorkomen leidt dit tot een PEGI 12 of PEGI 16.

Seks

Als dit pictogram voorkomt bij een spel met een PEGI 12-advies, kunnen personages seksueel getinte opmerkingen maken of uitdagend poseren. Bij een PEGI 16 game kan er sprake zijn van erotisch naakt of seks (waarbij geslachtsdelen niet zichtbaar zijn). Bij PEGI 18 wijst dit pictogram op expliciete seksuele activiteit. Aan beelden van niet-seksueel naakt hangt géén leeftijdsadvies.

Drugs

De game toont of verwijst naar het gebruik van illegale drugs, alcohol of tabak. Games met dit inhoudspictogram krijgen altijd het leeftijdsadvies PEGI 16 of PEGI 18.

Discriminatie

Als dit pictogram voorkomt, bevat een spel etnische, religieuze, nationalistische of andere stereotypes die aanzetten tot haat. Dit soort inhoud krijgt altijd een PEGI 18-classificatie en is in veel gevallen strafbaar.

Grof taalgebruik

Een game met dit pictogram bevat grof taalgebruik. In tegenstelling tot Kijkwijzer, waarbij grof taalgebruik niet tot een bepaalde leeftijd leidt, zorgt het bij PEGI voor een PEGI 12, PEGI 16 of PEGI 18. 

PEGI 3

PEGI 3 games zijn geschikt voor alle leeftijden. Een héél milde vorm van geweld kan voorkomen. De game bevat geen geluiden of beelden die jonge kinderen bang kunnen maken. Er is geen grof taalgebruik te horen of te lezen.

PEGI 7

Games met beelden of geluiden die angstaanjagend kunnen zijn voor jongere kinderen, vallen in deze categorie. Een heel milde vorm van geweld (niet-realistisch geweld, zonder al te veel details) kan voorkomen in een game met een PEGI 7 advies.

PEGI 12

Games met iets explicieter geweld tegen fantasiepersonages, of met niet-realistisch geweld tegen menselijke personages, krijgen een PEGI 12 advies. Er kunnen wat scheldwoorden in zitten, of een beetje schunnige opmerkingen. Er komt geen seks in voor.

PEGI 16

Games krijgen een PEGI 16 advies als er geweld voorkomt dat er realistisch uitziet. Een personage reageert dan zoals iemand in het echt ook zou reageren op geweld. Ook kan er grof taalgebruik voorkomen, of seks, of het gebruik van alcohol, drugs en tabak.

PEGI 18

PEGI 18 wordt gebruikt wanneer het gaat om grof geweld, zinloos geweld, of geweld tegen weerloze personages (zoals kinderen of gijzelaars). De verheerlijking van illegaal drugsgebruik, gesimuleerd gokken, en expliciete seksuele activiteit leiden ook tot PEGI 18.

Gokken

De game bevat elementen die gokken aanmoedigen en aanleren. Het gaat hierbij om kansspelen die normaal gesproken voorkomen in casino's of speelzalen. Een aantal oudere spellen hebben dit pictogram in combinatie met een PEGI 12 of PEGI 16, maar sinds 2020 krijgen nieuwe spellen met dit soort inhoud altijd PEGI 18.

In-game aankopen

De game biedt spelers de mogelijkheid om digitale spullen of diensten te kopen met echt geld. Denk hierbij aan bonus levels of kleding voor je personage, maar ook aan virtuele munten of het uitschakelen van advertenties. 

Selecteer een taal