Beslissing van de Klachtencommissie van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM)
Audiovisuele productie: documentaire ‘True Life: I’m a Chrystal Meth Addict’, uitgezonden op 9 maart 2008 om 9.30 uur, hierna te noemen: de Documentaire
1. De procedure
Klager heeft op dinsdag 11 maart 2008 een klacht ingediend over de Documentaire.
De voorzitter van de Klachtencommissie heeft de klacht conform artikel 5 lid 1 Klachtenreglement van het NICAM getoetst en bepaald dat de klacht in behandeling kan worden genomen.
Beklaagde heeft bij brief van 31 maart 2008 verweer gevoerd.
De Klachtencommissie heeft de klacht behandeld in haar zitting van 16 april 2008.
Klager is ter zitting verschenen. Beklaagde heeft, na deugdelijke oproeping, geen gebruik gemaakt van de mogelijkheid haar standpunt mondeling toe te lichten.
2. De bestreden audiovisuele productie
In de documentaire worden twee aan drugs verslaafde personen geportretteerd.
De Documentaire was ten tijde van de klacht niet geclassificeerd.
3. De klacht
De klacht richt zich op de inhoudscategorie harddrugs-overmatig softdrugsgebruik en overmatig alcoholgebruik (drugs).
Zondagochtend rond 9.30 uur zond MTV een documentaire uit over drugsverslaafde jongeren. Uitvoerig werd in beeld gebracht hoe zij zich intraveneus injecteerden en hoe gelukzalig zij daarbij keken. De teksten waren politiek correct: de gezondheid beschadigende effecten van drugs kwamen ruim aan bod. Echter, op het moment van uitzenden kun je verwachten dat er veel jonge kinderen zitten te kijken, zonder dat hun ouders in de buurt zijn en zonder dat zij de ondertiteling kunnen lezen of de Engelse tekst kunnen begrijpen. Blijven de beelden over van jongeren die zich inspoten of ingespoten werden en die daarbij een grote mate van geluk leken te ervaren. Klager vindt dit schandalig. Dit kan volgens Klager absoluut schade aanrichten.
4. Het verweer
In het verweerschrift voert Beklaagde, hieronder verkort weergegeven, het volgende aan.
Naar aanleiding van de klacht heeft Beklaagde de betreffende aflevering eerst geclassificeerd. Alle afleveringen van de ‘True Life’ reeks waren al eerder beoordeeld maar gaven geen aanleiding tot classificatie. De classificatie waaraan Beklaagde de aflevering alsnog heeft onderworpen kwam uit op Alle Leeftijden (AL). Beklaagde stelt zich op het standpunt dat de serie juist beoordeeld is en derhalve niet tot een sanctie zou moeten leiden om de volgende redenen: 1. Het drugsgebruik wordt niet in een gunstig daglicht geplaatst. De armoede, eenzaamheid, het verdriet en de wanhoop worden sterk belicht. Deze beelden nodigen allerminst uit tot het gebruiken van drugs. 2. In de aflevering wordt door meerdere personen het drugsgebruik expliciet afgeraden. Zo zegt de moeder tegen haar verslaafde dochter dat ze aan de drugs dood zal gaan als ze niet ophoudt en waarschuwt zelfs het verslaafde meisje nooit met drugs te beginnen omdat het je leven zal verwoesten.
Beklaagde ontkent niet dat in de Serie nare en rauwe beelden worden getoond, maar dat betekent volgens Beklaagde niet dat dit leidt tot een hogere classificatie dan AL.
Klager voert aan dat jonge kinderen de Engelse taal niet kunnen begrijpen en de ondertiteling niet kunnen lezen. Bij een zender waar de voertaal hoofdzakelijk Engels is, lijkt dit geen argument.
Alhoewel Beklaagde de mening van Klager niet deelt en zich op het standpunt stelt dat de serie juist is beoordeeld, is Beklaagde er uiteraard niet op uit om jeugdige kijkers op enige manier te shockeren. Beklaagde zal bij het eventueel herhalen van deze aflevering dan ook zeker rekening houden met het argument van de Klager en de aflevering dan ook niet meer voor 20.00 uur uitzenden.
5. De mondelinge behandeling
Desgevraagd geeft Klager aan dat hij met verbijstering heeft gekeken naar de Documentaire. Klager heeft groot bezwaar tegen de classificatie AL. Op zondagochtend kijken vooral jonge kinderen televisie en bij een zender als die van Beklaagde, gaat het juist om de beelden en minder om het gesproken woord. De boodschap van de Documentaire is niet eenduidig anti drugs. Klager is van mening dat de boodschap ambivalent is, misschien zelfs adverterend.
Klager geeft tevens aan dat hij het verweerschrift tegenstrijdig vindt. Beklaagde geeft aan dat de Documentaire de classificatie AL moet hebben, maar zegt tegelijkertijd toe de Documentaire niet meer voor 20.00 uur uit te zenden omdat ze niet wil shockeren.
Klager geeft desgevraagd aan dat de Documentaire beter de classificatie 16 zou moeten hebben.
6. Het oordeel van de Klachtencommissie
De Klachtencommissie acht Klager ontvankelijk in zijn klacht.
De Klachtencommissie overweegt het volgende. Beklaagde geeft in haar verweerschrift aan dat de Documentaire onderdeel is van een serie en dat alle
afleveringen zijn beoordeeld. Echter, sinds 1 januari 2007 is het verplicht om ook Alle Leeftijden programma’s in de database op te nemen. Deze regel is gecommuniceerd in nieuwsbrief 12/2006, en herhaald in nieuwsbrief 13/2007. Met deze regel is de mogelijkheid om te volstaan met een beoordeling, ingetrokken.
Voorts geeft Beklaagde aan dat de Documentaire een aflevering is van een serie. Echter, uit de gegevens van de database van het NICAM blijkt dat niet. Er stond op 11 maart 2008, het moment dat de klacht werd ingediend, één productie in de database van het NICAM met de titel: ‘True Life: I`m a gun owner’. Deze productie staat aangemerkt als documentaire. Beklaagde heeft op 27 maart 2008, nadat zij de klacht van Klager had ontvangen, de Documentaire toegevoegd aan de database.
Ten tijde van het uitzenden van de Documentaire op 9 maart 2008 was de Documentaire echter niet geclassificeerd.
De Klachtencommissie heeft het classificatieformulier 4.1 toegepast op de Documentaire en behandelt hieronder de relevante vragen.
In de categorie drugs moet vraag 6.1.1. (Komt er (a) harddrugs- (b) overmatig softdrugsgebruik of (c) overmatig alcoholgebruik in de productie voor?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden. Hierbij wijst de Klachtencommissie op de beelden van de geportretteerde verslaafde jongeren die meerdere keren zichtbaar drugs inspuiten of snuiven. Vraag 6.1.2. (wordt het harddrugsgebruik, overmatig softdrugsgebruik of het overmatig alcohol gebruik in een gunstig daglicht geplaatst?) moet met ‘nee’ worden beantwoord. In de documentaire is zichtbaar dat de drugs een kick geeft, maar de negatieve gevolgen worden ook getoond, zoals één van de verslaafden die vertelt dat hij tanden heeft verloren en paranoïde is. Vraag 6.1.3. (Wordt het hardrugsgebruik, overmatig softdrugsgebruik of overmatig alcoholgebruik expliciet afgeraden?) moet naar de mening van de Klachtencommissie met ‘nee’ beantwoord worden. Bij de beantwoording van deze vraag dient niet alleen op de tekst (van hoofdpersonen, interviewers, voice-overs etc.), maar net zo goed op de beelden gelet te worden. In de Documentaire is heel vaak daadwerkelijk drugsgebruik te zien. Er worden drie mensen gevolgd die drugs gebruiken. De moeder van een van de verslaafden zegt weliswaar tijdens een emotionele ruzie tegen haar dochter: “One day it’s gonna kill you and you know it”, maar dat is onvoldoende om te kunnen stellen dat het drugsgebruik in de Documentaire expliciet wordt afgeraden. Er wordt immers door meerdere jongeren veelvuldig drugs gebruikt, op verschillende manieren en op verschillende momenten. De Klachtencommissie is van mening dat onder de term ‘het drugsgebruik’ in vraag 6.1.3. moet worden verstaan: het drugsgebruik dat in de productie voorkomt.
Ook de commentator raadt het drugsgebruik niet expliciet af. De toon van het verslag is neutraal.
Bovenstaande beantwoording leidt tot de classificatie12.
Vraag 7.1. (Komt er in de productie grof taalgebruik (vloeken, schuttingtaal) voor?) moet met ‘nee’ worden beantwoord. Al het grove taalgebruik wordt namelijk weggepiept.
De overige inhoudscategorieën zijn op de Documentaire niet van toepassing.
Op grond van het bovenstaande wordt de classificatie van de Documentaire 12 op basis van drugs met de toevoeging grof taalgebruik.
De classificatie 12 heeft als consequentie dat de Documentaire alleen na 20:00 uur mag worden uitgezonden.
7. De beslissing van de Klachtencommissie
Gelet op het hiervoor overwogene acht de Klachtencommissie de klacht gegrond. De classificatie van de Documentaire dient uit te komen op 12 op basis van drugs, met de toevoeging grof taalgebruik.
Beklaagde dient binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak van de Klachtencommissie de door de Klachtencommissie aangegeven classificatie 12 in combinatie met het inhoudspictogram voor drugs voor de Documentaire zelf alsnog door middel van het invullen van het classificatieformulier versie 1.2 in te voeren in de database van het NICAM.
De Klachtencommissie gaat conform artikel 13 lid 1 onder C Klachtenreglement van het NICAM over tot het opleggen van een boete aan Beklaagde, nu er in eerdere uitspraken jegens Beklaagde klachten gegrond zijn verklaard. Bij de berekening van de onderhavige boete is de Klachtencommissie uitgegaan van de Sanctierichtlijn.
De onderhavige overtreding valt binnen de categorie A ‘Inhoudelijke overtredingen’; de Documentaire zijn niet geclassificeerd. Beklaagde is een landelijk opererende omroep, waarvoor elk punt € 2000 is. Het ten onrechte niet classificeren van de Documentaire brengt volgens de Sanctierichtlijn zes punten met zich mee; voor Beklaagde zou dit uitkomen op een boete van € 12.000,-.
De boete komt derhalve uit op € 12.000,-.
Het hierboven genoemde bedrag dient door Beklaagde binnen 30 dagen na factuurdatum te worden voldaan. De factuur wordt gescheiden toegezonden.
Partijen hebben, voor zover zij in het ongelijk zijn gesteld, de mogelijkheid tegen deze uitspraak beroep aan te tekenen bij de Commissie van Beroep van het NICAM. Het beroepschrift dient binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak van de
Klachtencommissie schriftelijk bij de secretaris van de Commissie van Beroep te worden ingediend. Het adres luidt: NICAM, Commissie van Beroep, Postbus 322, 1200 AH Hilversum.
Hilversum, 30 mei 2008