Beslissing van de Klachtencommissie van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM)
Audiovisuele productie: bioscoopfilm ‘Alleen maar nette mensen' ,
hierna te noemen: de Film
1. De spoedprocedure
Klaagster heeft op 13 oktober 2012 een klacht ingediend over de Film.
De voorzitter van de Klachtencommissie heeft de klacht conform artikel 5 lid 1 Klachtenreglement van het NICAM getoetst op formele aspecten en bepaald dat de klacht in behandeling kan worden genomen.
Beklaagde heeft bij e-mail van 23 oktober 2012 verweer gevoerd.
Klaagster heeft bij email van 24 oktober schriftelijk gereageerd op het verweerschrift van Beklaagde.
De Klachtencommissie heeft de klacht behandeld in haar zitting van 30 oktober 2012.
Klaagster heeft, na deugdelijke oproeping, geen gebruik gemaakt van de mogelijkheid haar standpunt mondeling toe te lichten.
Een vertegenwoordiger van Beklaagde is ter zitting verschenen.
2. De bestreden audiovisuele productie
De Film gaat over een jongen die opgroeit in Oud Zuid. Hij ontdekt dat hij van donkere vrouwen houdt.
De Film is door Beklaagde geclassificeerd met behulp van het thans geldende NICAM classificatieformulier.
De Film heeft de classificatie 'let op met kinderen tot 12 jaar' op basis van de inhoudscategorie seks (pictogram: voetjes), discriminatie (pictogram: poppetjes) met als toevoeging grof taalgebruik (pictogram: schreeuwend mannetje).
3. De klacht
Klaagster is van mening dat de classificatie van de Film te laag is. Klaagster is met haar nichtje van 13 jaar naar de Film geweest en vond de Film veel te heftig voor haar. Een twaalf of dertienjarige kan goed begrijpen waar de Film over gaat maar kinderen van deze leeftijd kunnen door de negatieve beeldvorming worden geschaad. Klaagster noemt als voorbeeld de scene waar in een schuur een vrouw door een man omgekocht wordt om seks met hem te hebben en de ander oraal te bevredigen. Hierbij is een kind aanwezig van een jaar of drie die als vuil aan de kant wordt gezet. Ook noemt Klaagster de scène waarin een jonge vrouw zichzelf heeft laten dwingen of ompraten om met vijf mannen seks te hebben. Klaagster vindt het geweld in de Film ook heftig. Zo wordt in een oor gebeten, wordt iemand met een mes bewerkt en wordt de hoofdpersoon in elkaar geschopt.
4. Het verweer
In het verweerschrift voert Beklaagde, hieronder verkort weergegeven, het volgende aan.
De scènes in de Film zijn zeer suggestief maar tonen feitelijk niets. Hoewel Beklaagde begrijpt dat het verhaal heftig kan overkomen, is het standpunt van Beklaagde dat de Film in eerste instantie een komedie is.
De Kijkwijzerpictogrammen zijn een hulpmiddel om aan te geven welke inhoud schadelijk kan zijn en zegt niets over de geschiktheid van de inhoud.
Ook is er binnen de Kijkwijzerregels geen ruimte om te classificeren op geïmpliceerde gebeurtenissen of gevolgen.
Beklaagde is van mening dat de seksscènes ver gaan in wat zij suggereren.
Beklaagde accepteert dat dit niet bij iedereen in goede aarde zal vallen maar er is niets expliciet te zien zodat de classificatie op basis van seks op 12 uitkomt.
Beklaagde merkt de ‘taxi’ scène niet aan als ernstige verwonding omdat het slachtoffer in de eerstvolgende scene rondloopt met alleen een pleister op zijn hoofd.
De ‘mes’ scène heeft, hoewel deze dreigend is, geen enkele verwonding tot gevolg.
Het geweld heeft Beklaagde als niet indringend geclassificeerd omdat de hele teneur van de Film luchthartig is en dat gevoel overheerst ook bij de geweldsscènes. Beklaagde is van mening dat de Film correct geclassificeerd is maar kan zich voorstellen dat er discussie kan zijn over het geweld. Beklaagde is daarom bereid de Kijkwijzerclassificatie aan te passen naar 12 jaar op basis van geweld, seks, discriminatie en grof taalgebruik en wacht hierover het oordeel van de commissie af.
5. De reactie van Klaagster op het verweerschrift van Beklaagde
Klaagster is van mening dat het deels klopt dat de scènes suggestief zijn. Niet letterlijk is te zien dat het geslachtsdeel bij iemand binnendringt en er wordt niemand geslagen om verplicht seks te hebben. Geweld is al lange tijd niet alleen meer van toepassing op fysiek en zichtbaar geweld. Ook juist het verbale en psychische karakter ervan is schadelijk. Een twaalfjarige begrijpt het suggestieve juist wel waar een zesjarige dat hier in deze film niet zou kunnen plaatsen.
Wanneer in de scène door een man gezegd wordt tegen een vrouw dat ze beltegoed krijgt als hij direct seks met haar mag hebben dan begrijpt een twaalfjarige dat prima.
Wanneer zowel de man als de vrouw de broek naar beneden trekken en tegen elkaar gaan staan duwen in een positie waarvan zelfs een tienjarige tegenwoordig weet wat het voor moet stellen dan is de vraag hoe suggestief je dit op kunt vatten.
Ook de gezichtsuitdrukkingen (de vrouw kijkt allesbehalve alsof ze dit leuk vindt en haar zeer jonge kind is erbij aanwezig) en de sfeer vindt Klaagster persoonlijk niet luchthartig.
Daarnaast noemt Beklaagde de Film een komedie. Klaagster heeft de hele film op twee scènes na amper iemand horen lachen in de bioscoop. Dit is ook smaak.
Gevoelsmatig voelen zowel de geweldsscènes als seksscènes niet luchthartig of komisch aan. Het voelt zwaar, het voelt gedwongen en dit bedoelt Klaagster met het geweldskarakter in de seksscènes: psychisch geweld, omkoping en een lichte vorm van prostitutie).
Klaagster vindt het lastig dat er bij Kijkwijzer slechts een 12 en een 16 categorie is. Mogelijk zou deze Film precies in een categorie hiertussen vallen.
Iemand van 15 of 16 jaar is al veel meer ontwikkeld en kan dit soort ervaringen veel beter plaatsen. Klaagster blijft bij haar standpunt dat zij dit een schadelijke film vindt in de (seksuele) ontwikkeling van een twaalfjarige.
6. De mondelinge behandeling ter zitting
Beklaagde handhaaft haar standpunt ter zitting.
Beklaagde heeft meerdere klachten ontvangen over expliciete seksscènes in de Film.
Beklaagde heeft gescoord dat er geweld in de Film voorkomt maar vindt het geweld niet indringend. David wordt in elkaar getrapt door twee taxichauffeurs maar in de scene erna is hij ongelukkig en heeft hij een paar hechtingen.
Desgevraagd antwoordt Beklaagde dat zij geen bloed heeft gezien dat uit de mond van David komt na de trappen.
Beklaagde merkt de scene waarin David door Rowanda in zijn oor wordt gebeten aan als slapstick. Rowanda is immers een karikatuur.
Desgevraagd geeft Beklaagde aan dat zij vaak seksuele handelingen gescoord zou hebben als er de dubbele hoeveelheid seksuele scenes in de Film zouden voorkomen.
Beklaagde kan zich voorstellen dat het overweldigend is om als jonge kijker naar bepaalde scenes in de Film te kijken. De 'kelderbox' scene is lastig om te classificeren in het Kijkwijzersysteem. Er worden immers geen seksuele handelingen opgedrongen.
Beklaagde vindt dat er sprake is van psychische mishandeling van het jongetje dat bij de seksuele handelingen is. De seks die in de Film te zien is, komt meer binnen dan geweld. De hoofdpersoon keurt het gedrag van het meisje met de vijf jongens wel af en is ook niet gelukkig met de 'kelderbox' scene.
7. Het oordeel van de Klachtencommissie
De Klachtencommissie acht Klaagster ontvankelijk in haar klacht.
Beklaagde heeft in haar verweerschrift aangegeven dat de Film een komedie is. Voorzover hier al sprake is van een komedie, kan dit naar het oordeel van de Klachtencommissie niet meegenomen worden in de classificatie aangezien het Kijkwijzersysteem hier niet in voorziet.
De Klachtencommissie heeft de thans geldende vragenlijst toegepast op de Film en behandelt hieronder de relevante vragen.
In de inhoudscategorie geweld moet vraag 2.2.1. (Komen in de productie één of meerdere vormen van fysiek geweld voor?) met ‘1 keer of vaker’ worden beantwoord.
Vraag 2.3.1. (Zitten er geweldsacties in die indringend zijn?) moet met eveneens met ‘1 keer of vaker’ worden beantwoord.
In de toelichting op de vragenlijst staat dat bij indringende geweldsacties de kijker de indruk krijgt dat het geweld hard aankomt en dat dat ook de bedoeling van de dader is. De geweldsacties kunnen indringend zijn door de hardheid van de geweldshandelingen of de hardheid van de dader, doordat het geweld hard aankomt bij het slachtoffer of doordat de inslag van de geweldshandelingen gedetailleerd in beeld wordt gebracht. Indringendheid kan bijvoorbeeld worden gerealiseerd door middel van: het toevoegen van opzwepende muziek aan de geweldsscènes, het accentueren van pijn bij het slachtoffer door geluid of beeld, slow motion, close ups van gevechtshandelingen, het toevoegen van geluidseffecten aan vechtscènes.
De Klachtencommissie is van oordeel dat er in de Film indringend geweld te zien is en doelt hierbij onder andere op de scene waar David door twee taxichauffeurs in zijn buik en rug wordt getrapt en de scene waar Rowanda David in zijn oor bijt. Het geweld komt hard aan bij het slachtoffer. Bij de scene waarin David door de taxichauffeurs geschopt wordt, blijft hij liggen na de trappen en spuugt hij bloed uit. Dat David later in de Film slechts met wat hechtingen rondloopt, doet aan deze hardheid van het moment niet af. Ook in de scene waar David in zijn oor gebeten wordt, komt het geweld hard aan bij David. Hij schreeuwt het uit en er komt bloed uit zijn oor.
Vraag 2.4.1. (Zijn er beelden van verwondingen ten gevolge van zichtbare geweldsacties?) moet met ‘ja’ beantwoord worden. De Klachtencommissie verwijst hierbij onder andere naar bovengenoemde scenes met het oor en de scene nadat David door de taxichauffeurs is geschopt en rondloopt met een blauw oog. De Klachtencommissie merkt deze verwondingen niet aan als ernstige verwondingen in de zin van de vragenlijst zodat vraag 2.4.2. (Zijn er beelden van ernstige verwondingen ten gevolge van zichtbare geweldsacties?) met 'nooit' beantwoord moet worden.
Vraag 2.7.1 (Vindt al het geweld plaats in een slapstick-context?) moet naar het oordeel van de Klachtencommissie met ‘nee’ worden beantwoord.
In de onderhavige geweldsacties is sprake van geweld dat niet puur grappig is bedoeld en dat gevolgen heeft voor het slachtoffer.
De beantwoording van bovengenoemde vragen leidt tot de classificatie 12 op basis van geweld. Op dit punt is de classificatie van de Film derhalve onjuist.
In de inhoudscategorie angst moet vraag 3.1.1. (Komen er beelden van zeer angstige mensen voor?) met '1 keer of vaker' beantwoord worden.
De Klachtencommissie is van oordeel dat David zeer angstig is wanneer Rowanda zijn kruis met een mes wil bewerken. David kan hieraan ontsnappen door zich uit zijn broek te wurmen zodat vraag 3.1.2. (Loopt het met de zeer angstige mensen steeds, dus in alle gevallen, direct goed af?) met 'ja' beantwoord moet worden.
Vraag 3.5.1. (Komen er verwondingen in de productie voor?) dient met '1 keer of vaker' beantwoord te worden.
Vraag 3.5.2. (Zijn deze verwondingen ernstig?) moet met 'nooit' beantwoord worden. De Klachtencommissie verwijst bij de beantwoording van deze vragen naar bovengenoemde voorbeelden van verwondingen bij de inhoudscategorie geweld.
Vraag 3.12.1. (Spelen de angstwekkende scènes zich af in een realistische omgeving?) dient met '1 keer of vaker' beantwoord te worden. De Klachtencommissie is van oordeel dat de angstwekkende scènes zich onder andere op straat afspelen.
De beantwoording van bovengenoemde vragen leidt tot de classificatie 9 op basis van angst.
In de inhoudscategorie seks moet vraag 4.1.1. (Komt er in de productie seksueel georiënteerd taalgebruik voor?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden.
De Klachtencommissie doelt hierbij onder andere op opmerkingen als: ‘ik kwam keihard klaar'. In de vragenlijst staat ook aangegeven dat seksuele toespelingen onder seksueel georiënteerd taalgebruik vallen.
Vraag 4.1.2. (Hoe vaak zijn er seksuele handelingen zichtbaar?) moet met ‘1 of enkele keren’ beantwoord worden. Onder seksuele handelingen wordt verstaan alle handelingen die er op gericht zijn de actor zelf, een ander persoon in de productie, of de kijker op te winden. Dit kan ook een suggestieve handeling zijn. De Klachtencommissie doelt hierbij onder andere de scène waarin David en Rowanda seks met elkaar hebben.
Vraag 4.1.3. (Komen het seksueel taalgebruik en de seksuele handelingen bij elkaar opgeteld vaak voor?) moet met ‘ja’ beantwoord te worden. Bij de toelichting op de vragenlijst staat dat onder vaak wordt verstaan: een relatief groot deel van de tijd van de productie. De Klachtencommissie is van oordeel dat er in veel scènes in de Film seksueel georiënteerd taalgebruik te horen is zodat dit vele seksueel georiënteerde taalgebruik in combinatie met de seksuele handelingen bij elkaar opgeteld vaak voorkomt.
Vraag 4.1.4. (Zijn de seksuele handelingen op nadrukkelijke wijze in beeld gebracht?) moet met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden. Bij de toelichting op de vragenlijst worden als voorbeelden van nadrukkelijke seksuele handelingen genoemd: het langdurig tonen van erogene lichaamsdelen, cameravoering langs lichamen met nadruk op borsten of billen, door slow motion of close ups. De Klachtencommissie is van mening dat onder andere in de bovengenoemde seksscène sprake is van cameravoering langs lichamen en borsten.
Vraag 4.1.5. (Zijn er tijdens de seksuele handelingen details van genitaliën zichtbaar?) moet met ‘nooit’ beantwoord worden.
Bovenstaande beantwoording leidt tot de classificatie 12 op basis van seks.
In de inhoudscategorie discriminatie moet vraag 5.1.1. (Komen er in de productie discriminerende uitingen of gedragingen voor?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden. In de toelichting op de vragenlijst staat dat onder discriminatie verstaan wordt: 'elke uiting waarin bepaalde bevolkingsgroepen als inferieur worden afgeschilderd op grond van bijvoorbeeld ras, religie, huidskleur, sekse, nationaliteit of etnische afstamming.
De Klachtencommissie is van oordeel dat er in de Film discriminerende opmerkingen worden gemaakt. In de Film wordt onder andere gesproken over ‘alle Aziaten zijn oplichters’ en ‘zwarte wijven staan lager in de hiërarchie, zij zijn tweede keus’. De Klachtencommissie is van mening dat hier sprake is van uitingen waarin bevolkingsgroepen als inferieur worden afgeschilderd.
Vraag 5.1.2. (Worden de discriminerende uitingen of gedragingen geneutraliseerd doordat de discriminatie expliciet wordt afgeraden?) moet met ‘nee’ beantwoord worden. Onder expliciet afraden wordt in de toelichting op de vragenlijst verstaan dat in de productie duidelijk wordt gezegd dat discriminatie iets is wat niet kan of niet goed is. De Klachtencommissie is van mening dat de discriminerende uitingen niet expliciet afgeraden worden.
Vraag 5.1.3. (Worden alle discriminerende uitingen en gedragingen gedaan door een niet serieus te nemen antiheld in een comedy?) moet met 'nee' beantwoord worden.
Bovenstaande beantwoording leidt tot 12 op basis van discriminatie.
Vraag 7.1 (Komt er in de productie grof taalgebruik (vloeken, schuttingtaal) voor?) moet met ‘1 keer of vaker’ worden beantwoord. In de Film worden onder andere woorden als ‘fuck’ en ‘bitch’ gebezigd.
De hoogste leeftijdsclassificatie is bepalend voor de uiteindelijke classificatie, die daardoor uitkomt op 12 op basis van geweld, seks en discriminatie met als toevoeging grof taalgebruik.
De overige inhoudscategorieën zijn op de Film niet van toepassing.
De Klachtencommissie wenst te benadrukken dat de leeftijdsclassificaties van Kijkwijzer waarschuwen voor eventueel schadelijke elementen in films en programma’s. De classificatie 12 betekent niet dat de film gericht is op kinderen van die leeftijd. Het betekent dat kinderen vanaf 12 jaar geen schadelijke effecten zullen ondervinden als ze naar de film kijken. Kijkwijzer geeft geen oordeel over de geschiktheid van een mediaproduct of over de normen en waarden daarin.
8. De beslissing van de Klachtencommissie
Gelet op het hiervoor overwogene acht de Klachtencommissie de klacht gegrond.
De Klachtencommissie is van oordeel dat het inhoudspictogram voor geweld aan de bestaande classificatie toegevoegd dient te worden zodat de uiteindelijke classificatie van de Film uitkomt op 12 op basis van geweld, seks en discriminatie en grof taalgebruik.
De Klachtencommissie gaat conform artikel 13 lid 1 onder b van het Klachtenreglement van het NICAM over tot een maatregel van waarschuwing aan Beklaagde, nu het de eerste keer is dat tegen Beklaagde een klacht gegrond is verklaard.
Gezien het feit dat er sprake is van een spoedprocedure omdat de Film momenteel in de bioscopen draait, heeft de Klachtencommissie Beklaagde onmiddellijk na de zitting, 30 oktober 2012, telefonisch op de hoogte gesteld van deze uitspraak.
Beklaagde heeft vanaf de dagtekening van de begeleidende brief bij deze uitspraak tot uiterlijk 12 november 2012 de tijd om alle maatregelen te nemen die ertoe leiden dat de huidige classificatie ongedaan wordt gemaakt en wordt omgezet in de leeftijdsclassificatie 12 in combinatie met de inhoudspictogrammen voor geweld, seks, discriminatie en grof taalgebruik.
Beklaagde dient uiterlijk 12 november 2012, dat is binnen zeven dagen na dagtekening van de begeleidende brief bij deze uitspraak de door de Klachtencommissie aangegeven classificatie zelf alsnog door middel van het invullen van het classificatieformulier in te voeren in de database van het NICAM.
De Klachtencommissie is van oordeel dat Beklaagde in ieder geval de maatregel dient te nemen dat bij release van de Film op DVD de inlay van de DVD de door de Klachtencommissie aangegeven classificatie vertoont.
De Klachtencommissie legt bovengenoemde maatregelen op onder verbeurte van een dwangsom van € 1.000,- per dag, te rekenen vanaf zeven dagen na de dagtekening van deze uitspraak, met een maximum van € 25.000,-.
Conform artikel 14 lid 2 Reglement van Klachten heeft de Klachtencommissie de bevoegdheid, om al dan niet op verzoek van één der partijen, haar eigen beslissing, voor zover naar haar oordeel redelijkerwijs noodzakelijk, uitvoerbaar bij voorraad te verklaren.
Dit betekent dat er aan haar beslissing direct gevolg dient te worden gegeven.
In de onderhavige kwestie ten aanzien van de Film, doch in alle gevallen waar een bioscoopfilm in het geding is, is de Klachtencommissie de mening toegedaan dat het in redelijkheid noodzakelijk is om van deze bevoegdheid gebruik te maken.
Op deze manier wil de Klachtencommissie voorkomen dat de gewraakte film in de bioscopen met verkeerde pictogrammen wordt vertoond en in de follow up op DVD met verkeerde pictogrammen op de markt wordt gebracht.
De Klachtencommissie verklaart deze uitspraak derhalve uitvoerbaar bij voorraad.
Partijen hebben, voor zover zij in het ongelijk zijn gesteld, de mogelijkheid tegen deze uitspraak beroep aan te tekenen bij de Commissie van Beroep van het NICAM. Het beroepschrift dient binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak van de Klachtencommissie schriftelijk bij de secretaris van de Commissie van Beroep te worden ingediend.
Het adres luidt: NICAM, Commissie van Beroep, Postbus 322, 1200 AH Hilversum.
Audiovisuele productie: bioscoopfilm ‘Alleen maar nette mensen' ,
hierna te noemen: de Film
1. De spoedprocedure
Klaagster heeft op 13 oktober 2012 een klacht ingediend over de Film.
De voorzitter van de Klachtencommissie heeft de klacht conform artikel 5 lid 1 Klachtenreglement van het NICAM getoetst op formele aspecten en bepaald dat de klacht in behandeling kan worden genomen.
Beklaagde heeft bij e-mail van 23 oktober 2012 verweer gevoerd.
Klaagster heeft bij email van 24 oktober schriftelijk gereageerd op het verweerschrift van Beklaagde.
De Klachtencommissie heeft de klacht behandeld in haar zitting van 30 oktober 2012.
Klaagster heeft, na deugdelijke oproeping, geen gebruik gemaakt van de mogelijkheid haar standpunt mondeling toe te lichten.
Een vertegenwoordiger van Beklaagde is ter zitting verschenen.
2. De bestreden audiovisuele productie
De Film gaat over een jongen die opgroeit in Oud Zuid. Hij ontdekt dat hij van donkere vrouwen houdt.
De Film is door Beklaagde geclassificeerd met behulp van het thans geldende NICAM classificatieformulier.
De Film heeft de classificatie 'let op met kinderen tot 12 jaar' op basis van de inhoudscategorie seks (pictogram: voetjes), discriminatie (pictogram: poppetjes) met als toevoeging grof taalgebruik (pictogram: schreeuwend mannetje).
3. De klacht
Klaagster is van mening dat de classificatie van de Film te laag is. Klaagster is met haar nichtje van 13 jaar naar de Film geweest en vond de Film veel te heftig voor haar. Een twaalf of dertienjarige kan goed begrijpen waar de Film over gaat maar kinderen van deze leeftijd kunnen door de negatieve beeldvorming worden geschaad. Klaagster noemt als voorbeeld de scene waar in een schuur een vrouw door een man omgekocht wordt om seks met hem te hebben en de ander oraal te bevredigen. Hierbij is een kind aanwezig van een jaar of drie die als vuil aan de kant wordt gezet. Ook noemt Klaagster de scène waarin een jonge vrouw zichzelf heeft laten dwingen of ompraten om met vijf mannen seks te hebben. Klaagster vindt het geweld in de Film ook heftig. Zo wordt in een oor gebeten, wordt iemand met een mes bewerkt en wordt de hoofdpersoon in elkaar geschopt.
4. Het verweer
In het verweerschrift voert Beklaagde, hieronder verkort weergegeven, het volgende aan.
De scènes in de Film zijn zeer suggestief maar tonen feitelijk niets. Hoewel Beklaagde begrijpt dat het verhaal heftig kan overkomen, is het standpunt van Beklaagde dat de Film in eerste instantie een komedie is.
De Kijkwijzerpictogrammen zijn een hulpmiddel om aan te geven welke inhoud schadelijk kan zijn en zegt niets over de geschiktheid van de inhoud.
Ook is er binnen de Kijkwijzerregels geen ruimte om te classificeren op geïmpliceerde gebeurtenissen of gevolgen.
Beklaagde is van mening dat de seksscènes ver gaan in wat zij suggereren.
Beklaagde accepteert dat dit niet bij iedereen in goede aarde zal vallen maar er is niets expliciet te zien zodat de classificatie op basis van seks op 12 uitkomt.
Beklaagde merkt de ‘taxi’ scène niet aan als ernstige verwonding omdat het slachtoffer in de eerstvolgende scene rondloopt met alleen een pleister op zijn hoofd.
De ‘mes’ scène heeft, hoewel deze dreigend is, geen enkele verwonding tot gevolg.
Het geweld heeft Beklaagde als niet indringend geclassificeerd omdat de hele teneur van de Film luchthartig is en dat gevoel overheerst ook bij de geweldsscènes. Beklaagde is van mening dat de Film correct geclassificeerd is maar kan zich voorstellen dat er discussie kan zijn over het geweld. Beklaagde is daarom bereid de Kijkwijzerclassificatie aan te passen naar 12 jaar op basis van geweld, seks, discriminatie en grof taalgebruik en wacht hierover het oordeel van de commissie af.
5. De reactie van Klaagster op het verweerschrift van Beklaagde
Klaagster is van mening dat het deels klopt dat de scènes suggestief zijn. Niet letterlijk is te zien dat het geslachtsdeel bij iemand binnendringt en er wordt niemand geslagen om verplicht seks te hebben. Geweld is al lange tijd niet alleen meer van toepassing op fysiek en zichtbaar geweld. Ook juist het verbale en psychische karakter ervan is schadelijk. Een twaalfjarige begrijpt het suggestieve juist wel waar een zesjarige dat hier in deze film niet zou kunnen plaatsen.
Wanneer in de scène door een man gezegd wordt tegen een vrouw dat ze beltegoed krijgt als hij direct seks met haar mag hebben dan begrijpt een twaalfjarige dat prima.
Wanneer zowel de man als de vrouw de broek naar beneden trekken en tegen elkaar gaan staan duwen in een positie waarvan zelfs een tienjarige tegenwoordig weet wat het voor moet stellen dan is de vraag hoe suggestief je dit op kunt vatten.
Ook de gezichtsuitdrukkingen (de vrouw kijkt allesbehalve alsof ze dit leuk vindt en haar zeer jonge kind is erbij aanwezig) en de sfeer vindt Klaagster persoonlijk niet luchthartig.
Daarnaast noemt Beklaagde de Film een komedie. Klaagster heeft de hele film op twee scènes na amper iemand horen lachen in de bioscoop. Dit is ook smaak.
Gevoelsmatig voelen zowel de geweldsscènes als seksscènes niet luchthartig of komisch aan. Het voelt zwaar, het voelt gedwongen en dit bedoelt Klaagster met het geweldskarakter in de seksscènes: psychisch geweld, omkoping en een lichte vorm van prostitutie).
Klaagster vindt het lastig dat er bij Kijkwijzer slechts een 12 en een 16 categorie is. Mogelijk zou deze Film precies in een categorie hiertussen vallen.
Iemand van 15 of 16 jaar is al veel meer ontwikkeld en kan dit soort ervaringen veel beter plaatsen. Klaagster blijft bij haar standpunt dat zij dit een schadelijke film vindt in de (seksuele) ontwikkeling van een twaalfjarige.
6. De mondelinge behandeling ter zitting
Beklaagde handhaaft haar standpunt ter zitting.
Beklaagde heeft meerdere klachten ontvangen over expliciete seksscènes in de Film.
Beklaagde heeft gescoord dat er geweld in de Film voorkomt maar vindt het geweld niet indringend. David wordt in elkaar getrapt door twee taxichauffeurs maar in de scene erna is hij ongelukkig en heeft hij een paar hechtingen.
Desgevraagd antwoordt Beklaagde dat zij geen bloed heeft gezien dat uit de mond van David komt na de trappen.
Beklaagde merkt de scene waarin David door Rowanda in zijn oor wordt gebeten aan als slapstick. Rowanda is immers een karikatuur.
Desgevraagd geeft Beklaagde aan dat zij vaak seksuele handelingen gescoord zou hebben als er de dubbele hoeveelheid seksuele scenes in de Film zouden voorkomen.
Beklaagde kan zich voorstellen dat het overweldigend is om als jonge kijker naar bepaalde scenes in de Film te kijken. De 'kelderbox' scene is lastig om te classificeren in het Kijkwijzersysteem. Er worden immers geen seksuele handelingen opgedrongen.
Beklaagde vindt dat er sprake is van psychische mishandeling van het jongetje dat bij de seksuele handelingen is. De seks die in de Film te zien is, komt meer binnen dan geweld. De hoofdpersoon keurt het gedrag van het meisje met de vijf jongens wel af en is ook niet gelukkig met de 'kelderbox' scene.
7. Het oordeel van de Klachtencommissie
De Klachtencommissie acht Klaagster ontvankelijk in haar klacht.
Beklaagde heeft in haar verweerschrift aangegeven dat de Film een komedie is. Voorzover hier al sprake is van een komedie, kan dit naar het oordeel van de Klachtencommissie niet meegenomen worden in de classificatie aangezien het Kijkwijzersysteem hier niet in voorziet.
De Klachtencommissie heeft de thans geldende vragenlijst toegepast op de Film en behandelt hieronder de relevante vragen.
In de inhoudscategorie geweld moet vraag 2.2.1. (Komen in de productie één of meerdere vormen van fysiek geweld voor?) met ‘1 keer of vaker’ worden beantwoord.
Vraag 2.3.1. (Zitten er geweldsacties in die indringend zijn?) moet met eveneens met ‘1 keer of vaker’ worden beantwoord.
In de toelichting op de vragenlijst staat dat bij indringende geweldsacties de kijker de indruk krijgt dat het geweld hard aankomt en dat dat ook de bedoeling van de dader is. De geweldsacties kunnen indringend zijn door de hardheid van de geweldshandelingen of de hardheid van de dader, doordat het geweld hard aankomt bij het slachtoffer of doordat de inslag van de geweldshandelingen gedetailleerd in beeld wordt gebracht. Indringendheid kan bijvoorbeeld worden gerealiseerd door middel van: het toevoegen van opzwepende muziek aan de geweldsscènes, het accentueren van pijn bij het slachtoffer door geluid of beeld, slow motion, close ups van gevechtshandelingen, het toevoegen van geluidseffecten aan vechtscènes.
De Klachtencommissie is van oordeel dat er in de Film indringend geweld te zien is en doelt hierbij onder andere op de scene waar David door twee taxichauffeurs in zijn buik en rug wordt getrapt en de scene waar Rowanda David in zijn oor bijt. Het geweld komt hard aan bij het slachtoffer. Bij de scene waarin David door de taxichauffeurs geschopt wordt, blijft hij liggen na de trappen en spuugt hij bloed uit. Dat David later in de Film slechts met wat hechtingen rondloopt, doet aan deze hardheid van het moment niet af. Ook in de scene waar David in zijn oor gebeten wordt, komt het geweld hard aan bij David. Hij schreeuwt het uit en er komt bloed uit zijn oor.
Vraag 2.4.1. (Zijn er beelden van verwondingen ten gevolge van zichtbare geweldsacties?) moet met ‘ja’ beantwoord worden. De Klachtencommissie verwijst hierbij onder andere naar bovengenoemde scenes met het oor en de scene nadat David door de taxichauffeurs is geschopt en rondloopt met een blauw oog. De Klachtencommissie merkt deze verwondingen niet aan als ernstige verwondingen in de zin van de vragenlijst zodat vraag 2.4.2. (Zijn er beelden van ernstige verwondingen ten gevolge van zichtbare geweldsacties?) met 'nooit' beantwoord moet worden.
Vraag 2.7.1 (Vindt al het geweld plaats in een slapstick-context?) moet naar het oordeel van de Klachtencommissie met ‘nee’ worden beantwoord.
In de onderhavige geweldsacties is sprake van geweld dat niet puur grappig is bedoeld en dat gevolgen heeft voor het slachtoffer.
De beantwoording van bovengenoemde vragen leidt tot de classificatie 12 op basis van geweld. Op dit punt is de classificatie van de Film derhalve onjuist.
In de inhoudscategorie angst moet vraag 3.1.1. (Komen er beelden van zeer angstige mensen voor?) met '1 keer of vaker' beantwoord worden.
De Klachtencommissie is van oordeel dat David zeer angstig is wanneer Rowanda zijn kruis met een mes wil bewerken. David kan hieraan ontsnappen door zich uit zijn broek te wurmen zodat vraag 3.1.2. (Loopt het met de zeer angstige mensen steeds, dus in alle gevallen, direct goed af?) met 'ja' beantwoord moet worden.
Vraag 3.5.1. (Komen er verwondingen in de productie voor?) dient met '1 keer of vaker' beantwoord te worden.
Vraag 3.5.2. (Zijn deze verwondingen ernstig?) moet met 'nooit' beantwoord worden. De Klachtencommissie verwijst bij de beantwoording van deze vragen naar bovengenoemde voorbeelden van verwondingen bij de inhoudscategorie geweld.
Vraag 3.12.1. (Spelen de angstwekkende scènes zich af in een realistische omgeving?) dient met '1 keer of vaker' beantwoord te worden. De Klachtencommissie is van oordeel dat de angstwekkende scènes zich onder andere op straat afspelen.
De beantwoording van bovengenoemde vragen leidt tot de classificatie 9 op basis van angst.
In de inhoudscategorie seks moet vraag 4.1.1. (Komt er in de productie seksueel georiënteerd taalgebruik voor?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden.
De Klachtencommissie doelt hierbij onder andere op opmerkingen als: ‘ik kwam keihard klaar'. In de vragenlijst staat ook aangegeven dat seksuele toespelingen onder seksueel georiënteerd taalgebruik vallen.
Vraag 4.1.2. (Hoe vaak zijn er seksuele handelingen zichtbaar?) moet met ‘1 of enkele keren’ beantwoord worden. Onder seksuele handelingen wordt verstaan alle handelingen die er op gericht zijn de actor zelf, een ander persoon in de productie, of de kijker op te winden. Dit kan ook een suggestieve handeling zijn. De Klachtencommissie doelt hierbij onder andere de scène waarin David en Rowanda seks met elkaar hebben.
Vraag 4.1.3. (Komen het seksueel taalgebruik en de seksuele handelingen bij elkaar opgeteld vaak voor?) moet met ‘ja’ beantwoord te worden. Bij de toelichting op de vragenlijst staat dat onder vaak wordt verstaan: een relatief groot deel van de tijd van de productie. De Klachtencommissie is van oordeel dat er in veel scènes in de Film seksueel georiënteerd taalgebruik te horen is zodat dit vele seksueel georiënteerde taalgebruik in combinatie met de seksuele handelingen bij elkaar opgeteld vaak voorkomt.
Vraag 4.1.4. (Zijn de seksuele handelingen op nadrukkelijke wijze in beeld gebracht?) moet met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden. Bij de toelichting op de vragenlijst worden als voorbeelden van nadrukkelijke seksuele handelingen genoemd: het langdurig tonen van erogene lichaamsdelen, cameravoering langs lichamen met nadruk op borsten of billen, door slow motion of close ups. De Klachtencommissie is van mening dat onder andere in de bovengenoemde seksscène sprake is van cameravoering langs lichamen en borsten.
Vraag 4.1.5. (Zijn er tijdens de seksuele handelingen details van genitaliën zichtbaar?) moet met ‘nooit’ beantwoord worden.
Bovenstaande beantwoording leidt tot de classificatie 12 op basis van seks.
In de inhoudscategorie discriminatie moet vraag 5.1.1. (Komen er in de productie discriminerende uitingen of gedragingen voor?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden. In de toelichting op de vragenlijst staat dat onder discriminatie verstaan wordt: 'elke uiting waarin bepaalde bevolkingsgroepen als inferieur worden afgeschilderd op grond van bijvoorbeeld ras, religie, huidskleur, sekse, nationaliteit of etnische afstamming.
De Klachtencommissie is van oordeel dat er in de Film discriminerende opmerkingen worden gemaakt. In de Film wordt onder andere gesproken over ‘alle Aziaten zijn oplichters’ en ‘zwarte wijven staan lager in de hiërarchie, zij zijn tweede keus’. De Klachtencommissie is van mening dat hier sprake is van uitingen waarin bevolkingsgroepen als inferieur worden afgeschilderd.
Vraag 5.1.2. (Worden de discriminerende uitingen of gedragingen geneutraliseerd doordat de discriminatie expliciet wordt afgeraden?) moet met ‘nee’ beantwoord worden. Onder expliciet afraden wordt in de toelichting op de vragenlijst verstaan dat in de productie duidelijk wordt gezegd dat discriminatie iets is wat niet kan of niet goed is. De Klachtencommissie is van mening dat de discriminerende uitingen niet expliciet afgeraden worden.
Vraag 5.1.3. (Worden alle discriminerende uitingen en gedragingen gedaan door een niet serieus te nemen antiheld in een comedy?) moet met 'nee' beantwoord worden.
Bovenstaande beantwoording leidt tot 12 op basis van discriminatie.
Vraag 7.1 (Komt er in de productie grof taalgebruik (vloeken, schuttingtaal) voor?) moet met ‘1 keer of vaker’ worden beantwoord. In de Film worden onder andere woorden als ‘fuck’ en ‘bitch’ gebezigd.
De hoogste leeftijdsclassificatie is bepalend voor de uiteindelijke classificatie, die daardoor uitkomt op 12 op basis van geweld, seks en discriminatie met als toevoeging grof taalgebruik.
De overige inhoudscategorieën zijn op de Film niet van toepassing.
De Klachtencommissie wenst te benadrukken dat de leeftijdsclassificaties van Kijkwijzer waarschuwen voor eventueel schadelijke elementen in films en programma’s. De classificatie 12 betekent niet dat de film gericht is op kinderen van die leeftijd. Het betekent dat kinderen vanaf 12 jaar geen schadelijke effecten zullen ondervinden als ze naar de film kijken. Kijkwijzer geeft geen oordeel over de geschiktheid van een mediaproduct of over de normen en waarden daarin.
8. De beslissing van de Klachtencommissie
Gelet op het hiervoor overwogene acht de Klachtencommissie de klacht gegrond.
De Klachtencommissie is van oordeel dat het inhoudspictogram voor geweld aan de bestaande classificatie toegevoegd dient te worden zodat de uiteindelijke classificatie van de Film uitkomt op 12 op basis van geweld, seks en discriminatie en grof taalgebruik.
De Klachtencommissie gaat conform artikel 13 lid 1 onder b van het Klachtenreglement van het NICAM over tot een maatregel van waarschuwing aan Beklaagde, nu het de eerste keer is dat tegen Beklaagde een klacht gegrond is verklaard.
Gezien het feit dat er sprake is van een spoedprocedure omdat de Film momenteel in de bioscopen draait, heeft de Klachtencommissie Beklaagde onmiddellijk na de zitting, 30 oktober 2012, telefonisch op de hoogte gesteld van deze uitspraak.
Beklaagde heeft vanaf de dagtekening van de begeleidende brief bij deze uitspraak tot uiterlijk 12 november 2012 de tijd om alle maatregelen te nemen die ertoe leiden dat de huidige classificatie ongedaan wordt gemaakt en wordt omgezet in de leeftijdsclassificatie 12 in combinatie met de inhoudspictogrammen voor geweld, seks, discriminatie en grof taalgebruik.
Beklaagde dient uiterlijk 12 november 2012, dat is binnen zeven dagen na dagtekening van de begeleidende brief bij deze uitspraak de door de Klachtencommissie aangegeven classificatie zelf alsnog door middel van het invullen van het classificatieformulier in te voeren in de database van het NICAM.
De Klachtencommissie is van oordeel dat Beklaagde in ieder geval de maatregel dient te nemen dat bij release van de Film op DVD de inlay van de DVD de door de Klachtencommissie aangegeven classificatie vertoont.
De Klachtencommissie legt bovengenoemde maatregelen op onder verbeurte van een dwangsom van € 1.000,- per dag, te rekenen vanaf zeven dagen na de dagtekening van deze uitspraak, met een maximum van € 25.000,-.
Conform artikel 14 lid 2 Reglement van Klachten heeft de Klachtencommissie de bevoegdheid, om al dan niet op verzoek van één der partijen, haar eigen beslissing, voor zover naar haar oordeel redelijkerwijs noodzakelijk, uitvoerbaar bij voorraad te verklaren.
Dit betekent dat er aan haar beslissing direct gevolg dient te worden gegeven.
In de onderhavige kwestie ten aanzien van de Film, doch in alle gevallen waar een bioscoopfilm in het geding is, is de Klachtencommissie de mening toegedaan dat het in redelijkheid noodzakelijk is om van deze bevoegdheid gebruik te maken.
Op deze manier wil de Klachtencommissie voorkomen dat de gewraakte film in de bioscopen met verkeerde pictogrammen wordt vertoond en in de follow up op DVD met verkeerde pictogrammen op de markt wordt gebracht.
De Klachtencommissie verklaart deze uitspraak derhalve uitvoerbaar bij voorraad.
Partijen hebben, voor zover zij in het ongelijk zijn gesteld, de mogelijkheid tegen deze uitspraak beroep aan te tekenen bij de Commissie van Beroep van het NICAM. Het beroepschrift dient binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak van de Klachtencommissie schriftelijk bij de secretaris van de Commissie van Beroep te worden ingediend.
Het adres luidt: NICAM, Commissie van Beroep, Postbus 322, 1200 AH Hilversum.
