Klachtnummer: 060521.02
Beslissing van de Klachtencommissie van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM)
Audiovisuele productie: DVD ‘De Griezelbus’, hierna te noemen: de Film
1. De procedure
Klaagster heeft op 21 mei 2006 bij e-mail een klacht ingediend over de Film.
De voorzitter van de Klachtencommissie heeft de klacht conform artikel 5 lid 1 Klachtenreglement van het NICAM getoetst en bepaald dat de klacht in behandeling kan worden genomen.
Beklaagde heeft bij brief van 18 juli 2006 verweer gevoerd.
De Klachtencommissie heeft de klacht behandeld in haar zitting van 16 augustus 2006.
Klaagster noch Beklaagde heeft, na deugdelijke oproeping, gebruik gemaakt van de mogelijkheid haar/zijn standpunt mondeling toe te lichten.
2. De bestreden audiovisuele productie
De Film vertelt het verhaal van Onnoval, een jongen die gepest wordt door zijn klasgenoot Gino. Op een dag schrijft hij het griezelverhaal ‘De Griezelbus’ om wraak te nemen op Gino. Tijdens een schoolreisje wordt het verhaal van Onnoval waarheid. Onnoval krijgt spijt en probeert het verhaal goed af te laten lopen.
De Film is op 6 september 2005 geclassificeerd met behulp van classificatieformulier 1.2 en is uitgekomen op de classificatie ‘let op met kinderen jonger dan 6’ (6) op basis van geweld (pictogram: vuistje) en angst (pictogram: spinnetje).
3. De klacht
De klacht richt zich op de inhoudscategorie angst.
Klaagster voert aan dat zij les geeft aan groep 4 met de leeftijd van 8 jaar. Zij is geschrokken van de adviesleeftijd welke zij erg laag vindt. Zij is van mening dat de film te enge beelden bevat en door de opbouw van de spanning veel te eng is voor kinderen van deze leeftijd.
4. Het verweer
In het verweerschrift voert Beklaagde, hieronder verkort weergegeven, het volgende aan.
De klacht over De Film vindt Beklaagde niet terecht aangezien Beklaagde naar eer en geweten de NICAM vragenlijst heeft ingevuld. Bovendien is besloten om zowel op bioscoopuitingen als op de DVD een extra waarschuwing aan te geven: ‘Let op: adviesleeftijd 8 jaar en ouder’. Dit advies wordt ook op zowel de voor- als op de achterkant van de DVD bij de Kijkwijzer logo’s vermeld.
Ook geeft volgens Beklaagde de vormgeving van de DVD en de vermelding bij de titel ‘Durf jij?’ ook aan dat het om een mysterieuze en misschien wel engere film gaat.
Beklaagde merkt verder op dat de Kijkwijzerkeuring niets zegt over de geschiktheid van een film voor kinderen van een bepaalde leeftijd.
Tot slot is De Film, ondanks sommige ingrijpende scènes, volgens Beklaagde een film die zich primair richt op kinderen jonger dan 12 jaar en zou een hogere classificatie geen recht doen aan de film en haar jongere fans.
5. Het oordeel van de Klachtencommissie
De Klachtencommissie acht Klaagster ontvankelijk in haar klacht.
De Klachtencommissie heeft het classificatieformulier 1.2 toegepast op de Film en behandelt hieronder de relevante vragen.
In de categorie geweld moet vraag 2.2.1. (Hoe vaak komt fysiek lijf-aan-lijf geweld voor?) met 1 keer of vaker’ beantwoord worden. Hierbij doelt de Klachtencommissie op de scène waarin Liselore Gino een klap geeft. Op grond van deze scène moet ook vraag 2.3.1. (Zitten er geweldsacties in die door mensen uitvoerbaar zijn?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden.
Geweld dat uitvoerbaar is, leidt tot de classificatie 6 op basis van geweld.
In de inhoudscategorie angst moet vraag 3.1.1. (Hoe vaak komen fantasiewezens die zich dreigend gedragen of er dreigend uitzien voor?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden. De Klachtencommissie doelt hier op de scène waarin Gino geboeid op tafel ligt terwijl graaf Vlapono de ziel van Gino wil leeg zuigen. Graaf Vlapono heeft draculatanden en lange vingers met nagels die er naar het oordeel van de Klachtencommissie dreigend uitzien. Vraag 3.1.2. (Hoe vaak komen dieren die zich dreigend gedragen of er dreigend uitzien voor?) en vraag 3.1.3. (Hoe vaak komen transformaties met een dreigend uitziend wezen als resultaat voor?) dienen met ‘1 keer of vaker’ beantwoord te worden. Bij de beantwoording van deze vragen doelt de Klachtencommissie op de scène waarin een dreigende tijger te zien is, respectievelijk de scène waarin een kat transformeert in een dreigend uitziende katachtige vrouw met hoektanden die hard in de camera miauwt.
Vervolgens moet vraag 3.3.1. (Komen er extreem angstaanjagende geluiden of muziekeffecten voor in de productie?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden. Hierbij wijst de Klachtencommissie op de scène waarin de klas op schoolreis gaat en de bus verandert in een griezelbus. Het zijn vooral de muziek- en geluidseffecten die deze scène angstaanjagend maken. Vraag 3.3.4. (Komen er verwondingen voor in de productie?) dient met ‘1 keer of vaker’ te worden beantwoord. De Klachtencommissie doelt hierbij op de scène waarin Onnoval op het kerkhof gevonden wordt met bloed op zijn hiel. Deze verwondingen zijn echter niet als ernstig aan te merken, waardoor vraag 3.3.5. (Komen er ernstige verwondingen voor in de productie?) met ‘nooit’ beantwoord moet worden.
Ten slotte moet vraag 3.4.1. (Spelen de angstwekkende situaties zich af in een voor kinderen alledaagse/gewone omgeving?) met ‘1 keer of vaker’ worden beantwoord. Hierbij doelt de Klachtencommissie met name op de scène in de bus.
Bovenstaande beantwoording leidt tot de classificatie ‘let op met kinderen tot 12 jaar’ (12) op basis van angst.
De andere inhoudscategorieën zijn op de Film niet van toepassing.
De classificatie van de Film komt uit op 12, op basis van angst.
De Klachtencommissie stelt vast dat, op basis van de vragenlijst van het NICAM, de Film schadelijke elementen bevat voor kinderen jonger dan 12. De Klachtencommissie realiseert zich dat deze leeftijdsclassificatie voor Beklaagde moeilijk te verenigen is met de doelgroep die haar met de Film voor ogen staat. Dit laat onverlet dat de classificatie van de Film op basis van het huidige classificatiesysteem uit komt op 12, op basis van angst.
De Klachtencommissie uit, zoals zij eerder heeft gedaan, de wens naar het bureau van het NICAM, tot het opnemen van een nieuwe leeftijdscategorie van 9 jaar, welke classificatie naar het oordeel van de Klachtencommissie bij deze Film goed zou passen.
6. De beslissing van de Klachtencommissie
Gelet op het hiervoor overwogene acht de Klachtencommissie de klacht gegrond.
Beklaagde dient binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak de door de Klachtencommissie aangegeven classificatie 12 in combinatie met het inhoudspictogram voor angst voor de Film zelf in te voeren in de database van het NICAM.
Beklaagde dient bij de eerstvolgende release van de DVD/Video ervoor te zorgen dat de inlay de correcte classificatie vertoont. Indien er tussentijds een herdruk van de omslag plaatsvindt, dient deze de correcte classificatie te vermelden. Tevens dient Beklaagde er zorg voor te dragen dat alle eventuele reclame- en overige uitingen met betrekking tot de DVD de correcte classificatie vermelden.
De Klachtencommissie gaat conform artikel 13 lid 1 onder C Klachtenreglement van het NICAM over tot het opleggen van een sanctie, nu er in een eerdere uitspraak (030717.02 ‘Analyze That’) tegen Beklaagde een klacht gegrond is verklaard.
De Sanctierichtlijn, vastgesteld op 9 september 2004, gaat uit van twee soorten overtredingen, te weten categorie A: ‘inhoudelijke overtredingen’ en categorie B, ‘overtredingen in de uitvoering’. De hoogte van de boete wordt vastgesteld door middel van een puntensysteem. De overtreding van Beklaagde valt onder categorie
A. Beklaagde is een landelijk opererende DVD- en videodistributeur, waarvoor elk punt in categorie A € 2000,- bedraagt. Nu de leeftijdscategorie verhoogd wordt van 6
naar 12 op basis van één inhoudscategorie (angst), brengt dit voor Beklaagde een boete met zich mee van € 2000, -.
Het hierboven genoemde bedrag dient door Beklaagde binnen 30 dagen na factuurdatum te worden voldaan. De factuur wordt gescheiden toegezonden.
Partijen hebben, voor zover zij in het ongelijk zijn gesteld, de mogelijkheid tegen deze uitspraak beroep aan te tekenen bij de Commissie van Beroep van het NICAM. Het beroepschrift dient binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak van de Klachtencommissie schriftelijk bij de secretaris van de Commissie van Beroep te worden ingediend. Het adres luidt NICAM, Commissie van Beroep, Postbus 322, 1200 AH Hilversum.
Hilversum, 25 september 2006
Beslissing van de Commissie van Beroep van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM)
1. De uitspraak van de Klachtencommissie
Bij beslissing van 25 september 2006 heeft de Klachtencommissie van het NICAM een klacht van Klaagster in eerste aanleg d.d. 21 mei 2006 met betrekking tot de Film beoordeeld. De klacht richt zich op de inhoudscategorie angst. Klaagster in eerste aanleg heeft aangevoerd dat zij les geeft aan groep 4 met kinderen in de leeftijd van 8 jaar. Zij is geschrokken van de adviesleeftijd welke zij erg laag vindt. Zij is van mening dat de Film te enge beelden bevat en door de opbouw van de spanning veel te eng is voor kinderen van deze leeftijd.
De Klachtencommissie heeft de klacht over de Film gegrond verklaard. De classificatie van de Film dient uit te komen op ‘let op met kinderen tot twaalf’ (12) op basis van de inhoudscategorie angst.
De Klachtencommissie heeft Opposant opdracht gegeven er bij de eerstvolgende release van de DVD/Video voor te zorgen dat de inlay de correcte classificatie vertoont. Indien er tussentijds een herdruk van de omslag plaatsvindt, dient deze de correcte classificatie te vermelden. Tevens is Opposant opgelegd er zorg voor te dragen dat alle eventuele reclame- en overige uitingen met betrekking tot de DVD de correcte classificatie vermelden.
De Klachtencommissie is overgegaan tot het opleggen van een sanctie, nu Opposant de Film niet juist heeft geclassificeerd. Conform artikel 13 lid 1, onder C Klachtenreglement van het NICAM is aan Opposant een boete opgelegd, nu er in een eerdere uitspraak ‘Analyze That’ (klachtnummer: 030717.02) tegen Beklaagde een klacht gegrond is verklaard. Bij de berekening van de onderhavige boete is de Klachtencommissie uitgegaan van de Sanctierichtlijn van 15 november 2004.
De onderhavige overtreding valt binnen de categorie A ‘inhoudelijke overtredingen’; de Film is verkeerd geclassificeerd. Opposant is een landelijk opererende filmdistributeur, waarvoor elke punt € 2000, - is. Nu er één inhoudscategorie, namelijk ‘angst’, verkeerd is geclassificeerd, heeft dit voor Opposant een boete van € 2000, - met zich meegebracht.
Afschrift van deze beslissing is aan partijen verzonden op 25 september 2006.
2. De procedure in hoger beroep
Opposant is van de beslissing van 25 september 2006 in beroep gekomen bij beroepschrift van 23 oktober 2006, bij de Commissie van Beroep op dezelfde datum binnengekomen.
De Commissie van Beroep heeft het beroep behandeld tijdens haar zitting van 11 december 2006, alwaar namens Opposant is verschenen mevrouw P. Brosens.
Klaagster in eerste aanleg heeft op het verzoek van het bureau van het NICAM alsnog te reageren op het beroepschrift van Opposant aangegeven zich niet meer in de beroepsaangelegenheid te willen mengen.
De Commissie van Beroep heeft acht geslagen op de stukken die op de zaak betrekking hebben, waaronder het dossier van de Klachtencommissie, evenals op het behandelde ter zitting.
3. De gronden voor het hoger beroep
Tegen de uitspraak van de Klachtencommissie voert Opposant in het beroepschrift de volgende, enigszins verkorte, gronden aan. Het volledige beroepschrift, als ook het eerdere verweerschrift, worden als ingelast beschouwd.
Opposant blijft van mening dat de gehanteerde classificatie van de Film terecht gesteld is op ‘let op met kinderen tot zes jaar’(6) op basis van geweld en angst. De Film heeft lange tijd in de bioscopen gedraaid met dezelfde classificatie en er zijn 226.000 bezoekers geweest. Zusterorganisatie Warner Bros Holland heeft geen enkele klacht ontvangen. Het zal duidelijk zijn dat Opposant geen reden heeft gezien de betreffende classificatie aan te passen. Opposant heeft inmiddels 85.000 DVD’s verkocht waar één klacht uit is voortgekomen.
Echter, zoals de Klachtencommissie reeds in haar uitspraak opmerkte, is de Film een typisch geval voor de 9 classificatie. Iets waar Opposant al lange tijd op aandringt maar wat tot op heden niet is gebeurd. Opposant heeft vanwege het angstige karakter van de film zowel in de bioscoopuitingen als op de DVD een speciale 8+ waarschuwing geplaatst. De Commissie van Beroep dient ook te weten dat een classificatie 12 geen recht doet aan de grote schare fans die Film heeft opgebouwd middels de zeer succesvolle boeken van Paul van Loon. Die worden allemaal aangeboden als geschikt voor kinderen van 9 tot 12 jaar.
Op basis van het bovenstaande vraagt Opposant dan ook de betreffende uitspraak te herzien en de huidige classificatie van de Film te handhaven.
4. De behandeling ter zitting
Ter zitting vraagt de voorzitter van de Commissie van Beroep vertegenwoordiger van Opposant of zij inhoudelijk verweer heeft tegen de uitspraak van de Klachtencommissie. Zij geeft aan het in principe eens te zijn met de uitspraak van de Klachtencommissie. Echter het verschil van mening zit in de vraag ten aanzien van de alledaagse omgeving (vraag 3.4.1: Spelen de angstwekkende situaties zich af in een voor kinderen alledaagse/gewone omgeving?). De schoolbus start in een alledaagse omgeving, maar komt pas na de mist bus terecht in een niet-alledaagse omgeving. Vanaf dat moment spelen de enge scènes zich af. De school is een alledaagse omgeving en daardoor ook veel lichter van kleur. Als de klas naar het griezelpark gaat, wordt de omgeving donkerder, de muziek enger en wordt het een niet-alledaagse omgeving. Bovendien suggereert de Film veel, maar is er feitelijk weinig in beeld. De graaf wil enge dingen doen, maar dat gebeurt vervolgens niet.
De producent BosBros wilde graag de classificatie 6. Die classificatie heeft de Film ook gekregen. De Film is echter meer geschikt voor kinderen vanaf 8 jaar, vandaar dat er een extra 8+ vermelding aan mee is gegeven.
5. De beoordeling
Ten aanzien van de aangevoerde gronden tot vernietiging van de beslissing van de Klachtencommissie overweegt de Commissie het volgende.
De Commissie van Beroep is het eens met de door de Klachtencommissie uitgevoerde classificatie. Het beroep spitst zich toe op de vraag over de alledaagse omgeving (vraag 3.4.1 classificatieformulier versie 1.2). Ook de Commissie is van mening dat bepaalde angstwekkende situaties zich afspelen in een voor kinderen alledaagse/gewone omgeving. In de toelichting op vraag 3.4.1 staat dat sommige producties zowel angstwekkende situaties bevatten die zich afspelen in een alledaagse, als in een niet alledaagse, avontuurlijke omgeving. In zo’n geval dient er bij het beantwoorden van deze vraag gelet te worden op de angstwekkende situaties die zich in een alledaagse omgeving afspelen. De Commissie van Beroep begrijpt het beroep van Opposant dat de schoolbus verandert van een alledaagse in een niet alledaagse omgeving en dat de angstwekkende situaties zich met name afspelen op het moment dat de bus zich in een niet alledaagse omgeving bevindt. Doch de Commissie is van mening dat het hier toch gaat om één scène, waar de lijn tussen alledaags en niet-alledaags zo vloeiend in elkaar overloopt, dat dat onderscheid moeilijk gemaakt kan worden.
Het volgen van de classificatie van de Klachtencommissie resulteert in de classificatie 12 op basis van angst. In het resultaat van de correct uitgevoerde classificatie echter kan de Commissie van Beroep zich niet vinden. De Commissie acht de classificatie 12 te hoog voor de Film. Ook de Klachtencommissie heeft in haar uitspraak een passage gewijd aan het feit dat de classificatie weliswaar op 12 is uitgekomen, maar dat deze leeftijdsclassificatie moeilijk te verenigen is met de doelgroep van de Film. De Klachtencommissie heeft in haar uitspraak naar het bureau van het NICAM de wens geuit tot een nieuwe leeftijdscategorie 9 te komen. Deze 9 zou naar het oordeel van de Klachtencommissie goed bij de Film passen.
De Commissie van Beroep is op de hoogte van de ontwikkelingen omtrent de nieuwe leeftijdsclassificatie 9. De eerste film die reeds in juni 2004 als experiment de leeftijdsclassificatie 9 heeft gekregen, is ‘Harry Potter and the Prisoner of Azkaban’. Na dit experiment is door het NICAM besloten voorlopig geen andere films meer hiervoor in aanmerking te laten komen tot er meer duidelijkheid zou komen over daadwerkelijke invoering van deze nieuwe leeftijdscategorie.
Momenteel is de Wetenschapscommissie van het NICAM op verzoek van de Commissie Jeugd, Geweld en Media nieuwe criteria voor de 9-classificatie aan het ontwikkelen.
Nu zeker is dat deze classificatie in 2007 zal worden ingevoerd, heeft het Algemeen Bestuur van het NICAM op 14 september 2006 besloten aangeslotenen de mogelijkheid te geven om vooruitlopend op de introductie speciale toestemming aan het NICAM te vragen om voor een bepaald audiovisueel product deze 9 classificatie al te mogen toepassen. Het NICAM heeft een eerste uitzondering gemaakt voor de film ‘Kruistocht in Spijkerbroek’, die vanaf 15 november 2006 in de bioscoop wordt vertoond. Deze film is een typisch voorbeeld waarvoor de bestaande leeftijdsclassificaties 6 en 12 niet goed toepasbaar zijn. Een classificatie 6 is te jong, terwijl door een 12 classificatie een grote groep jongeren onnodig zou worden buitengesloten.
De Commissie van Beroep acht het niet in overeenstemming met het gelijkheidsbeginsel om de Film de 12-classificatie mee te geven en is van mening dat de Film thans voor bovengenoemde speciale toestemming in aanmerking behoort te kunnen komen.
Onder deze omstandigheden kan sanctionering van de door Opposant uitgevoerde classificatie niet aan de orde zijn. Het lijkt de Commissie geraden dat de Wetenschapscommissie van het NICAM in dit geval een classificatie vaststelt. Over de vraag of dit op verzoek van Opposant dient te gebeuren, dan wel dat de Wetenschapscommissie eigener beweging het initiatief neemt, kan de Commissie zich niet uitspreken.
De Commissie van Beroep, op vorenstaande gronden beslissende:
Vernietigt de beslissing van de Klachtencommissie van het NICAM van 25 september 2006, voorzover het betreft de opgelegde boete van € 2000, - en beveelt aan dat de classificatie van de Film aan de Wetenschapscommissie van het NICAM wordt voorgelegd.
Hilversum, 8 januari 2007
