Beslissing van de Klachtencommissie van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM)
Audiovisuele productie: DVD ‘Desperation’, hierna te noemen: de Film
1. De procedure
Klager heeft op 22 augustus 2010 een klacht ingediend over de Film.
De voorzitter van de Klachtencommissie heeft de klacht conform artikel 5 lid 1 Klachtenreglement van het NICAM getoetst en bepaald dat de klacht in behandeling kan worden genomen.
Beklaagde heeft tegen de klacht geen verweer gevoerd.
De Klachtencommissie heeft de klacht behandeld in haar vergadering van 20 oktober 2010.
Klager noch Beklaagde heeft, na deugdelijke oproeping, gebruik gemaakt van de mogelijkheid zijn/haar standpunt mondeling toe te lichten.
2. De bestreden audiovisuele productie
De Film gaat over een sherrif in het dorpje Desperation. Samen met een horde door demonen bezeten woestijndieren en mensen speelt hij een eng spelletje met toevallige voorbijgangers die in zijn gevangenis belanden.
De Film is door Beklaagde niet geclassificeerd. Op de DVD staat het leeftijdspictogram 12 vermeld met de inhoudspictogrammen geweld (pictogram: vuistje) en angst (pictogram: spinnetje).
3. De klacht
De klacht richt zich op de inhoudscategorieen geweld en angst. Ook heeft Klager aangegeven bij de rubriek 'anders’: ‘bloederig/horror'. Klager meent dat de classificatie 12 die op de dvd staat aangegeven te laag is.
Klager vindt dat er best wel gruwelijke beelden worden getoond die hij zelf nooit aan kinderen van 12 jaar en ouder zou laten zien. Klager vindt dat de Film 16 zou moeten hebben. Kinderen van 12 jaar mogen geen mensen aan haken zien hangen en zombies zien.
4. Het verweer
Beklaagde heeft geen verweer gevoerd.
5. Het oordeel van de Klachtencommissie
De Klachtencommissie heeft het thans geldende classificatieformulier zelf toegepast op de Film en behandelt hieronder de relevante vragen.
In de inhoudscategorie geweld moet vraag 2.2.1. (Komen in de productie één of meerdere vormen van fysiek geweld voor?) met ‘1 keer of vaker’ worden beantwoord. De Klachtencommissie doelt hier onder andere op de scène waar de sherrif een man in de woestijn slaat en schopt. De man breekt hierbij zijn neus.
Vraag 2.3.1. (Zitten er geweldsacties in die indringend zijn?) moet met ‘1 keer of vaker’ worden beantwoord. In de toelichting op de vragenlijst staat dat bij indringende geweldsacties de kijker de indruk krijgt dat het geweld hard aankomt en dat dat ook de bedoeling van de dader is. De geweldsacties kunnen indringend zijn door de hardheid van de geweldshandelingen of de hardheid van de dader, doordat het geweld hard aankomt bij het slachtoffer of doordat de inslag van de geweldshandelingen gedetailleerd in beeld wordt gebracht. Indringendheid kan bijvoorbeeld worden gerealiseerd door middel van: het toevoegen van opzwepende muziek aan de geweldsscènes, het accentueren van pijn bij het slachtoffer door geluid of beeld, slow motion, close ups van gevechtshandelingen, het toevoegen van geluidseffecten aan vechtscènes. In de hiervoor genoemde scène is naar het oordeel van de Klachtencommissie sprake van indringend geweld. Het geweld komt hard aan bij het slachtoffer. Te zien is dat de man niet opgewassen is tegen het geweld van de agent. Hij blijft liggen terwijl de agent blijft schoppen en er komt bloed uit zijn neus.
Vraag 2.4.1. (Zijn er beelden van verwondingen ten gevolge van zichtbare geweldsacties?) en vraag 2.4.2. (Zijn er beelden van ernstige verwondingen ten gevolge van zichtbare geweldsacties?) moeten naar het oordeel van de Klachtencommissie met ‘1 keer of vaker’ worden beantwoord. In de vragenlijst worden als voorbeelden van ernstige verwondingen genoemd: uitspattend bloed, doorgesneden kelen, afgerukte of afgehakte ledematen en beursgeslagen personen. De Klachtencommissie wijst bij de beantwoording van deze vraag onder andere op de scène waarin Ellen vecht met een vrouw. Te zien is dat een stuk gezicht van Ellen op de grond valt. Bij een volgend gevecht tussen Ellen en de vrouw verliest Ellen een arm. Vraag 2.5.1. (Zitten er geweldsacties in die door mensen uitvoerbaar zijn?) moet met ‘ja’ worden beantwoord.
De beantwoording van bovengenoemde vragen leidt tot de classificatie 16 op basis van geweld.
In de inhoudscategorie angst moet vraag 3.1.1. (komen er beelden van zeer angstige mensen voor) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden. Vraag 3.1.2. (loopt het met de zeer angstige mensen steeds, dus in alle gevallen direct goed af?) moet met ‘nee’ beantwoord worden. Volgens de toelichting op de vragenlijst betekent dit dat de angstwekkende situaties in alle gevallen in dezelfde of eerstvolgende scène worden opgelost. Dit is volgens de Klachtencommissie niet het geval. De Klachtencommissie merkt onder andere de vrouw wier man wordt doodgeschoten door de agent als zeer angstig aan. Zij gilt en schiet met een pistool op de agent. Daarna wordt zij door de agent gevangen genomen. Ook in de scene waar deze vrouw zich in een ruimte bevindt met slangen en vogelspinnen, is zij zeer angstig naar de mening van de Klachtencommissie. Zij gilt het uit en haalt oppervlakkig adem. Ook hier loopt het naar het oordeel van de Klachtencommissie niet goed af met de vrouw, zodra zij ontsnapt is, wordt zij achtervolgd door Ellen.
Vraag 3.4.1 (Komen er griezeleffecten in de productie voor?) moet naar het oordeel van de Klachtencommissie met ‘1 keer of vaker’ worden beantwoord en vraag 3.4.2. (Zijn de griezeleffecten hevig?) dient met '1 keer of vaker' beantwoord te worden. In de toelichting op de Vragenlijst wordt onder griezeleffecten verstaan: ‘alle elementen waarmee angst en/of weerzin bij de kijker kunnen worden opgewekt’. Griezeleffecten kunnen het gevolg zijn van acties van levende wezens (mensen, mensachtigen, fantasiewezens of dieren) of van bovennatuurlijke krachten. Griezeleffecten kunnen meer of minder hevig zijn. Hevige griezeleffecten zijn zo intens dat de kijker er moeilijk afstand van kan nemen. Bij hevige griezeleffecten gaat het vaak om situaties waarbij iets verschrikkelijks gebeurt of staat te gebeuren.
De Klachtencommissie neemt hiertoe onder andere in aanmerking de scène waar een man en een vrouw een winkel ingaan op zoek naar overlevenden. Zij zien een lijk van een vrouw. Ze denken dat de vrouw nog leeft omdat haar hoofd heen en weer beweegt. Dan komt uit het lijk van een vrouw die in een stoel zit, een slang. Ook is een lijk te zien waar spinnen uitkomen. Deze scene wordt tevens ondersteund door opzwepende muziek. Verder is de Klachtencommissie van mening dat de scene waar een vrouw opgesloten zit tussen slangen en spinnen eveneens als hevig griezeleffect valt aan te merken. De vrouw is zeer angstig en er zitten spinnen op haar hand en trui. Er zijn slangen en spinnen op de grond en er zijn lijken met spinnen zichtbaar. Een slang glijdt over haar voeten. De vrouw gilt het uit. Dan verschijnt de geest van een meisje, zij zegt dat de vrouw naar buiten kan gaan door de droger te gebruiken. Wanneer de vrouw door de droger naar buiten is gekomen, valt zij op een massagraf. Zij loopt naar de auto en ziet daar Ellen staan. Ellen bonkt op de auto terwijl de vrouw de auto start, Ellen is met haar armen in de auto en verliest een arm. Daarna blijft zij zich vastklampen aan de auto en komt op straat terecht.
Vraag 3.5.1 (Komen er beelden van verwondingen in de productie voor?) en vraag 3.5.2 (Zijn deze verwondingen ernstig?) moeten met ‘1 keer of vaker’ worden beantwoord. De Klachtencommissie verwijst hier naar de hierboven bij de inhoudscategorie geweld genoemde verwondingen.
Vraag 3.12.1. (Spelen de angstwekkende scènes zich af in een realistische omgeving?) dient met '1 keer of vaker' te worden beantwoord. Zo is onder andere sprake van een dorp, een bioscoop en een gevangenis.
Vraag 3.12.2. (Komen er één of meer onrealistische personages voor in de angstwekkende scènes?) dient naar het oordeel van de Klachtencommissie met ‘nee’ te worden beantwoord.
De beantwoording van bovengenoemde vragen leidt tot de classificatie 16 op basis van angst.
Vraag 7.1 (Komt er in de productie grof taalgebruik (vloeken, schuttingtaal) voor?) moet met ‘1 keer of vaker’ worden beantwoord. Hierbij wijst de Klachtencommissie onder andere op de gebruikte woorden ‘fuck', ‘klootzakken’.
De Klachtencommissie is bevoegd de classificatieresultaten van audiovisuele producten ‘ambtshalve’ te beoordelen. Met andere woorden, de Klachtencommissie is bevoegd de gehele aflevering in haar beoordeling mee te nemen, dus ook scènes waar niet expliciet over is geklaagd.
In de inhoudscategorie discriminatie moet vraag 5.1.1. (Komen er in de productie discriminerende uitingen of gedragingen voor?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden. In de Film wordt onder een filmpje vertoond van Chinese mijnwerkers die gedwongen worden te werken. Als onderschrift bij de beelden staat vermeld ‘we laten ons niet belazeren door spleetogen’ en ‘kom op gele apen, is er een schat?’.
De Klachtencommissie is van mening dat hier sprake is van een uiting waarin een bepaalde bevolkingsgroep als inferieur worden afgeschilderd.
Vraag 5.1.2. (Worden de discriminerende uitingen of gedragingen geneutraliseerd doordat de discriminatie expliciet wordt afgeraden?) moet met ‘nee’ beantwoord worden. Onder expliciet afraden wordt in de toelichting op de vragenlijst verstaan dat in de productie duidelijk wordt gezegd dat discriminatie iets is wat niet kan of niet goed is. De klachtencommissie is echter van mening dat de discriminerende onderschriften niet in de zin van het classificatiesysteem worden geneutraliseerd door ze expliciet af te raden.
Bovenstaande beantwoording leidt tot 12 op basis van discriminatie.
De hoogste leeftijdsclassificatie is bepalend voor de uiteindelijke classificatie, waardoor de classificatie voor de Film uitkomt op 16 op basis van de inhoudscategorieën geweld en angst met de toevoeging grof taalgebruik.
De Klachtencommissie stelt vast dat de onderhavige Film op DVD is uitgebracht in 2006 en dat de Film daarbij niet is geclassificeerd met behulp van het toen geldende classificatieformulier van het NICAM.
Volgens artikel 1 van het Algemeen Reglement van het NICAM moet een aangesloten instelling, die verantwoordelijk is voor de openbaarmaking van een audiovisueel product, ieder product classificeren met behulp van het classificatiesysteem van het NICAM. Dit betekent dat Beklaagde in strijd met de bovengenoemde hoofdregel uit het Algemeen reglement heeft gehandeld.
Het voeren van Kijkwijzerpictogrammen, zonder dat daaraan een daadwerkelijke classificatie is voorafgegaan, acht de Klachtencommissie onzorgvuldig. Doordat Beklaagde ten onrechte het leeftijdspictogram 12 heeft gebruikt met de inhoudspictogrammen geweld en angst, is Klager verkeerd voorgelicht over de mogelijke schadelijke elementen in de Film.
Gelet op het voorgaande beslist de Klachtencommissie als volgt.
7. De beslissing van de Klachtencommissie
Gelet op het hiervoor overwogene acht de Klachtencommissie de klacht gegrond.
De Film was bij de release op DVD niet geclassificeerd.
De classificatie van de Film komt uit op 16 op basis van de inhoudscategorie inhoudscategorieën geweld en angst met de toevoeging grof taalgebruik.
Beklaagde dient binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak de door de Klachtencommissie aangegeven classificatie zelf alsnog in te voeren in de database van het NICAM.
Beklaagde dient bij de eerstvolgende release van de DVD/Video ervoor te zorgen dat de inlay de correcte classificatie vertoont. Indien er tussentijds een herdruk van de omslag plaatsvindt, dient deze de correcte classificatie te vermelden. Tevens dient Beklaagde er zorg voor te dragen dat alle eventuele reclame- en overige uitingen met betrekking tot de DVD de correcte classificatie vermelden.
De Klachtencommissie gaat conform artikel 13 lid 1 onder C Klachtenreglement van het NICAM over tot het opleggen van een boete aan Beklaagde. Bij de berekening van de onderhavige boete is de Klachtencommissie uitgegaan van de Sanctierichtlijn van de Klachtencommissie van het NICAM. Daarbij is mede van belang dat in een eerdere uitspraak (klachtnummer 030717.02 ‘Analyze that’) klachten tegen Beklaagde gegrond zijn verklaard.
De Sanctierichtlijn gaat uit van twee soorten overtredingen, te weten categorie A: ‘inhoudelijke overtredingen’ en categorie B, ‘overtredingen in de uitvoering’. De hoogte van de boete wordt vastgesteld door middel van een puntensysteem. De overtreding van Beklaagde -het niet classificeren van de Film- valt onder categorie A. Beklaagde is een landelijk opererende DVD- en videodistributeur, waarvoor elk punt in categorie A € 2.000,- bedraagt. Het ten onrechte niet classificeren van de Film brengt volgens de Sanctierichtlijn zes punten met zich mee; voor Beklaagde betekent dit derhalve een boete van € 12.000,-.
De Klachtencommissie is van oordeel dat geen sprake is van verzachtende omstandigheden. Het leeftijdspictogram 12 met de inhoudspictogrammen geweld en angst vermelden geen correcte classificatie op het moment dat de DVD is uitgebracht waardoor de informatievoorziening aan de consument niet correct is geweest.
De boete voor Beklaagde bedraagt derhalve € 12.000,--.
Het hierboven genoemde bedrag dient door Beklaagde binnen 30 dagen na factuurdatum te worden voldaan. De factuur wordt gescheiden toegezonden.
Partijen hebben, voor zover zij in het ongelijk zijn gesteld, de mogelijkheid tegen deze uitspraak beroep aan te tekenen bij de Commissie van Beroep van het NICAM. Het beroepschrift dient binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak van de Klachtencommissie schriftelijk bij de secretaris van de Commissie van Beroep te worden ingediend. Het adres luidt: NICAM, Commissie van Beroep, Postbus 322, 1200 AH Hilversum.
Hilversum, 20 oktober 2010
Beslissing van de Commissie van Beroep van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM)
Audiovisuele productie: DVD ‘Desperation’, hierna te noemen: de Film
1. De uitspraak van de Klachtencommissie
Bij beslissing van 12 november 2010 heeft de Klachtencommissie van het NICAM de klacht van Klager in eerste aanleg met betrekking tot de Film beoordeeld. De klacht richt zich op de inhoudscategorieën geweld en angst. Klager heeft daar de termen ‘bloederig/horror’ aan toegevoegd. Klager in eerste aanleg heeft aangegeven dat op de Film de classificatie ‘Let op met kinderen tot 12 jaar’ (12) staat aangegeven, maar er komen gruwelijke beelden (mensen aan haken en zombies) voor die hij nooit aan kinderen van 12 zou laten zien. Hij acht de Film beter geschikt voor 16 of zelfs 18 jaar.
De Film is door Opposant niet geclassificeerd. Op de inlay van de Film staat het leeftijdspictogram 12 vermeld met de inhoudspictogrammen voor geweld en angst.
De Klachtencommissie heeft de Klager in eerste aanleg ontvankelijk, en de klacht gegrond verklaard. Om de juiste classificatie vast te kunnen stellen, heeft de Klachtencommissie het huidige classificatieformulier, versie 6.14, zelf op de Film toegepast. De classificatie van de Film is uitgekomen op ‘Let op met kinderen tot 16 jaar’ (16) op grond van de inhoudscategorieën geweld en angst met als toevoeging grof taalgebruik.
Ambtshalve heeft de Klachtencommissie de inhoudscategorie discriminatie meegenomen in haar beoordeling; deze is op 12 uitgekomen en komt daarom niet tot uitdrukking in de uiteindelijke classificatie.
De Klachtencommissie heeft Opposant verzocht om de door haar aangegeven classificatie zelf alsnog in te voeren in de database van het NICAM en bij de eerstvolgende release of herdruk van de Film op DVD ervoor te zorgen dat de inlay de correcte classificatie vertoont.
De Klachtencommissie is conform artikel 13 lid 1 onder C Klachtenreglement overgegaan tot het opleggen van een boete aan Opposant, nu er in een eerdere uitspraak, ‘Analyze That’ (klachtnummer: 030717.02) tegen Opposant een klacht gegrond is verklaard en een sanctie is opgelegd. Bij de berekening van de boete is de Klachtencommissie uitgegaan van de Sanctierichtlijn. De onderhavige overtreding valt binnen de categorie A ‘Inhoudelijke overtredingen’; de Film is niet geclassificeerd. Opposant is een landelijk opererende DVD-distributeur, waarvoor één punt € 2000,00 is. Het ten onrechte niet classificeren van de Film brengt volgens de Sanctierichtlijn zes punten met zich, wat voor Opposant resulteert in een boete van € 12000,00.
Naar het oordeel van de Klachtencommissie waren er geen verzachtende omstandigheden. De leeftijdsclassificatie 12 op basis van geweld en angst, zoals vermeld op de DVD, is geen correcte leeftijdsclassificatie. De informatievoorziening aan de consument is niet correct geweest.
Afschrift van deze beslissing is aan partijen verzonden op 12 november 2010.
2. De procedure in hoger beroep
Opposant is van de beslissing van 12 november 2010 in beroep gekomen bij beroepschrift van 30 november 2010, bij de Commissie van Beroep op 1 december 2010 binnengekomen.
De Commissie van Beroep heeft het beroep behandeld tijdens haar zitting van 28 januari 2011. Opposant heeft aangegeven ter zitting niet aanwezig te zullen zijn. Klager in eerste aanleg heeft zich niet gemengd in de beroepsaangelegenheid.
De Commissie van Beroep heeft acht geslagen op de stukken die op de zaak betrekking hebben, waaronder het dossier van de Klachtencommissie.
3. De gronden voor het hoger beroep
Tegen de uitspraak van de Klachtencommissie voert Opposant in het beroepschrift de volgende, enigszins verkorte, gronden aan. Het volledige beroepschrift wordt als ingelast beschouwd.
De door de Klachtencommissie gedane uitspraak betreft een sanctie van zes punten
(€ 12.000,00) in categorie A, met de bepaling dat de Film niet is geclassificeerd. Opposant is het niet eens met het gestelde dat de Film in het geheel niet is geclassificeerd. De Film is wel geclassificeerd en de betreffende communicatie is zowel op de DVD inlay, als op het disc-art van de DVD aangebracht, volgens de richtlijnen van het NICAM.
Dit staat los van de interpretatieverschillen welke tot 12 of 16 kunnen leiden.
De Klachtencommissie stelt ook dat Opposant heeft nagelaten om de betreffende classificatie in te voeren in de database van het NICAM. Dit is juist, maar mag volgens Opposant niet leiden tot de conclusie dat de Film niet is geclassificeerd. Sinds 2006 heeft Opposant honderden titels volgens de richtlijnen van het NICAM geclassificeerd en aangemeld. Er is hier dus sprake van een éénmalige vergissing, welke in redelijkheid niet met de maximale straf van zes punten beboet mag worden.
4. De beoordeling
De Commissie van Beroep legt het verweer van Opposant naast zich neer dat er wel sprake is van een classificatie. Van belang is of er in de database van het NICAM een classificatie is opgenomen. Pas dan is voldoende duidelijk dat er daadwerkelijk is geclassificeerd. Het plaatsen van leeftijds- en inhoudspictogrammen op de inlay en het disc-art van de Film is onvoldoende bewijs dat er is geclassificeerd aan de hand van de vragenlijst van het NICAM.
De classificatie, die door Opposant op de inlay en het disc-art van de Film is aangebracht, is te laag bevonden; de Klachtencommissie heeft de Film geclassificeerd op 16 op basis van de inhoudscategorieën geweld en angst. De Commissie van Beroep kan zich hier volledig in vinden. Zij is unaniem van mening dat er sprake is van zodanig geweld en angst in de Film, dat de classificatie 16 de enige juiste kan zijn.
De Klachtencommissie heeft grof taalgebruik aan de classificatie toegevoegd. Daar echter heeft Klager in eerste aanleg in zijn klacht niet over gerept, en had de Klachtencommissie alleen ambtshalve mogen meewegen. Dat heeft zij, wel terecht, gedaan bij de inhoudscategorie discriminatie.
Het verweer van Opposant dat het hier een eenmalige vergissing betreft, legt de Commissie naast zich neer. Zij wijst op artikel 4 Deelreglement DVD en andere informatiedragers, waarin is opgenomen dat de distributeur er zorg voor draagt dat de pictogrammen op daar aangegeven wijze op de inlays van zijn DVD’s worden aangebracht. In het reglement is geen enkele aanwijzig te vinden dat er alleen sprake is van onzorgvuldigheid bij recidive; één geval kan al onzorgvuldig handelen zijn.
In de zaak ‘Analyze That’ heeft Opposant een waarschuwing gekregen. Bij een volgende gegronde klacht kan de Klachtencommissie een boete opleggen. In casus is de Film niet geclassificeerd en is er vervolgens een foutieve classificatie op de Film aangebracht. Dat is voldoende om zes punten op te leggen. Zo is de Klachtencommissie uitgekomen op een boete van € 12.000,00. De Commissie van Beroep volgt deze redenering en laat de boete in stand.
De Commissie van Beroep, op vorenstaande gronden beslissende:
Bevestigt de beslissing van de Klachtencommissie van 12 november 2010.
Hilversum, 28 februari 2011
