Beslissing van de Klachtencommissie van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM)
Audiovisuele productie: de film ‘Grave of the fireflies’, hierna te noemen: de Film
1. De procedure
Klager heeft op 23 mei 2011 aangevuld bij e-mail van 1 juli 2011 een klacht ingediend over de Film.
De voorzitter van de Klachtencommissie heeft de klacht conform artikel 5 lid 1 Klachtenreglement van het NICAM getoetst en bepaald dat de klacht in behandeling kan worden genomen.
Beklaagde heeft bij brief van 4 juli 2011 verweer gevoerd.
De Klachtencommissie heeft de klacht behandeld in haar zitting van 31 augustus 2011.
Klager noch Beklaagde heeft, na deugdelijke oproeping, gebruik gemaakt van de mogelijkheid zijn/haar standpunt mondeling toe te lichten.
2. De bestreden audiovisuele productie
De Film vertelt het verhaal van een jongen (Seita) en zijn jongere zusje (Setsuko) tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hun moeder is gestorven tijdens een bombardement en hun vader is overleden tijdens een gevecht op zee. Broer en zus proberen samen te overleven.
Beklaagde heeft de Film geclassificeerd op 12 november 2007 met behulp van het destijds geldende classificatieformulier en is uitgekomen op de classificatie ‘let op met kinderen jonger dan 6 jaar’ (6) op basis van geweld (pictogram: vuistje) en angst (pictogram: spinnetje).
3. De klacht
Klager voert aan dat de Film een aaneenschakeling van ellende bevat die steeds groter wordt. Een broer en zus verliezen hun ouders in de oorlog en de moeder is volledig verbrand en bedekt met maden in een massagraf gegooid. Uiteindelijk sterven de twee kinderen in anderhalf uur van de honger
4. Het verweer
In het verweerschrift voert Beklaagde, hieronder verkort weergegeven, het volgende aan.
Beklaagde is van mening dat de Film juist is geclassificeerd volgens de toen geldende vragenlijst. Beklaagde kan zich voorstellen dat volgens de huidige maatstaven de classificatie 9 op basis van angst meer voor de hand ligt en daar heeft Beklaagde ook geen bezwaar tegen.
5. Het oordeel van de Klachtencommissie
De Klachtencommissie acht Klager ontvankelijk in zijn klacht.
De Klachtencommissie heeft de thans geldende vragenlijst toegepast op de Film en behandelt hieronder de relevante vragen. De Klachtencommissie merkt op dat met ingang van 1 januari 2009 een nieuwe vragenlijst in gebruik is genomen. Er is toen een nieuw leeftijdspictogram 9 ingevoerd met betrekking tot de inhoudscategorie angst. De Klachtencommissie zal dan ook bij het toepassen van het classificatieformulier rekening houden met het verschil tussen de huidige vragenlijst, en de vragenlijst die Beklaagde op 12 november 2007 heeft ingevuld. Op dat moment was de leeftijdsclassificatie 9 immers nog niet ingevoerd.
In de categorie geweld moet vraag 2.2.1. (Hoe vaak komt fysiek lijf-aan-lijf geweld voor?) met 1 keer of vaker’ beantwoord worden. Volgens de toelichting op de vragenlijst wordt onder andere onder deze vraag oorlogsgeweld verstaan. De Klachtencommissie merkt onder andere de scène waar vliegtuigen bombardementen uitvoeren aan als oorlogsgeweld. Vraag 2.3.1. (Zitten er geweldsacties in die indringend zijn?) moet met ‘nooit’ beantwoord worden. Naar het oordeel van de Klachtencommissie krijgt de kijker niet de indruk dat het hiervoor genoemde geweld hard aankomt, is geen sprake van hardheid van de geweldshandelingen of de dader en is de inslag van de geweldshandelingen niet gedetailleerd in beeld gebracht.
Zowel vraag 2.4.1. (Zijn er beelden van verwondingen ten gevolge van zichtbare geweldsacties?) als vraag 2.4.2. (Zijn er beelden van ernstige verwondingen ten gevolge van zichtbare geweldsacties?) moet met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden. De Klachtencommissie doelt hierbij op de verwondingen van de moeder. Zij is van top tot teen in verband gewikkeld en er is veel bloed te zien door het verband heen.
Vraag 2.5.1. (Zitten er geweldsacties in die door mensen uitvoerbaar zijn?) moet met ‘ja’ beantwoord worden.
Bovenstaande beantwoording leidt tot de classificatie 6 op basis van geweld.
In de inhoudscategorie angst moet vraag 3.1.1. (Komen er beelden van zeer angstige mensen voor?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden.
Vraag 3.1.2. (Loopt het met de zeer angstige mensen steeds, dus in alle gevallen, direct goed af?) moet met ‘nee’ beantwoord worden. De Klachtencommissie doelt hier onder andere op de scene waar zeer angstige mensen te zien zijn als gevolg van de bombardementen. De mensen rennen massaal weg en er wordt geschreeuwd. De Klachtencommissie is van oordeel dat niet gezegd kan worden dat het met de zeer angstige mensen steeds goed afloopt omdat het niet duidelijk wordt. Daarnaast is in een van de opvolgende scènes een man te zien die op de grond ligt en niet meer beweegt.
Vervolgens moet vraag 3.5.1. (Komen er beelden van verwondingen voor in de productie?) en vraag 3.5.2. (Zijn deze verwondingen ernstig?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden. De Klachtencommissie wijst hierbij op het voorbeeld dat bij bovenstaande vragen 2.4.1. en 2.4.2. genoemde is.
Ten slotte moet vraag 3.12.1. (Spelen de angstwekkende situaties zich af in een realistische omgeving?) met ‘1 keer of vaker’ worden beantwoord. De scenes spelen zich onder andere af in een huis en in een grot.
Bovenstaande beantwoording leidt tot de classificatie ‘let op met kinderen tot 9 jaar’ (9) op basis van angst.
De andere inhoudscategorieën zijn op de Film niet van toepassing.
De classificatie van de Film komt uit op 9 op basis van angst.
6. De beslissing van de Klachtencommissie
De Klachtencommissie acht de klacht van Klaagster ongegrond.
De classificatie van de film dient weliswaar uit te komen op 9 op basis van angst maar de vragen die met de huidige vragenlijst tot bovengenoemde classificatie hebben geleid waren in 2007 echter nog niet aan de vragenlijst toegevoegd.
Op grond van het bovenstaande verzoekt de Klachtencommissie Beklaagde ambtshalve wel om de Film te herclassificeren, om een correctie van de oorspronkelijke classificatie van 6 naar de door de Klachtencommissie vastgestelde classificatie 9 te bewerkstelligen.
Beklaagde dient bij de eerstvolgende release van de DVD/Video ervoor te zorgen dat de inlay de correcte classificatie vertoont. Indien er tussentijds een herdruk van de omslag plaatsvindt, dient deze de correcte classificatie te vermelden. Tevens dient Beklaagde er zorg voor te dragen dat alle eventuele reclame- en overige uitingen met betrekking tot de DVD de correcte classificatie vermelden.
Partijen hebben, voor zover zij in het ongelijk zijn gesteld, de mogelijkheid tegen deze uitspraak beroep aan te tekenen bij de Commissie van Beroep van het NICAM. Het beroepschrift dient binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak van de Klachtencommissie schriftelijk bij de secretaris van de Commissie van Beroep te worden ingediend. Het adres luidt: NICAM, Commissie van Beroep, Postbus 322, 1200 AH Hilversum.
Hilversum, 19 september 2011