Beslissing van de Klachtencommissie van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM)
Audiovisuele productie: bioscoopfilm ‘Ted' , hierna te noemen: de Film
1. De spoedprocedure
Klaagster heeft op 23 september 2012 een klacht ingediend over de Film, aangevuld bij e-mails van 25 september 2012, 28 september 2012 en 1 oktober 2012.
De voorzitter van de Klachtencommissie heeft de klacht conform artikel 5 lid 1 Klachtenreglement van het NICAM getoetst op formele aspecten en bepaald dat de klacht in behandeling kan worden genomen.
Beklaagde heeft bij e-mail van 3 oktober 2012 verweer gevoerd.
De Klachtencommissie heeft de klacht behandeld in haar zitting van 11 oktober 2012.
Klaagster noch Beklaagde heeft, na deugdelijke oproeping, gebruik gemaakt van de mogelijkheid haar standpunt mondeling toe te lichten.
2. De bestreden audiovisuele productie
De Film gaat over John die samen met zijn levende teddybeer opgroeit. Zij gedragen zich niet als volwassenen en daar heeft de vriendin van John moeite mee.
De Film is door Beklaagde geclassificeerd met behulp van het thans geldende NICAM classificatieformulier.
De Film heeft de classificatie 'let op met kinderen tot 12 jaar' op basis van de inhoudscategorie geweld (pictogram: vuistje) met als toevoeging grof taalgebruik (pictogram: schreeuwend mannetje).
3. De klacht
Klaagster is van mening dat de Film een hogere classificatie dan 12 zou moeten hebben. In de film ging het over anaal neuken, vingeren, likken, chicks en heet zijn. Er wordt voortdurend geblowd alsof het een gewone zaak is. Homo's en joden worden gediscrimineerd. Daarnaast is de Film seksistisch.
4. Het verweer
In het verweerschrift voert Beklaagde, hieronder verkort weergegeven, het volgende aan.
Beklaagde is van mening dat geschiktheid en schadelijkheid door elkaar gehaald worden. Het is een kwestie van smaak of men de film banaal, vulgair, grof of seksistisch vindt. Met betrekking tot het Kijkwijzersysteem gaat het er alleen om of deze scenes schadelijk zijn voor kinderen van een bepaalde leeftijd, in dit geval tussen de 12 en 16 jaar en dat is volgens Beklaagde niet het geval. Als ouders hun kind (en andere kinderen) meenemen naar de Film zonder zich te oriënteren wat voor een soort film dit is, is dat hun eigen verantwoordelijkheid.
De Film heeft maanden publiciteit gehad en informatie over de Film is gemakkelijk te vinden en te zien.
Als de trailer bekeken is, is duidelijk dat dit een Film is over een grove, vloekende, oversekste teddybeer en zijn 'loser' vriend.
Beklaagde heeft speciaal artwork ontworpen, geheel in stijl en humor van de Film, voor de bioscopen om het publiek extra duidelijk te maken dat de Film geen kinderfilm is. Beklaagde heeft dit artwork bijgevoegd.
Op de site van de bioscoop waar Klaagster de Film bekeken heeft, staat duidelijk bij de omschrijving van de Film dat dit geen kinderfilm is.
Ook staat er in de omschrijving dat de maker bekend staat om absurde en grensverleggende humor.
Beklaagde blijft er bij dat er in de Film seksueel georiënteerd taalgebruik voorkomt en enkele seksuele handelingen die bij elkaar opgeteld niet vaak voorkomen.
Daarnaast is er sprake van harddrugs-en overmatig softdrugs-en alcoholgebruik dat uitgevoerd wordt door een niet serieus te nemen antiheld (zowel Ted, John en Flash Gordon zijn antihelden).
Ook komen er in de Film discriminerende en/of seksistische uitingen of gedragingen voor die gedaan worden door een niet serieus te nemen antiheld in een comedy. Tot slot komt er grof taalgebruik voor in de Film.
Het gaat volgens Beklaagde vooral om de vraag of de personages antihelden zijn . De Klaagster zelf omschrijft een antiheld als ' iemand met een mengeling van goede en slechte eigenschappen. Ondanks zijn zwakheden kan de kijker sympathie voor hem voelen en zichzelf in hem herkennen'.
Beklaagde is het met Klaagster eens en vindt dat Ted, John en Flash Gordon aan deze definitie voldoen.
Als de Klaagster en zijn vrouw de slechte eigenschappen van de held zo goor vinden, is dat een kwestie van smaak. Als hij het zo belangrijk vindt om niet met dit soort humor in aanraking te komen, dan moet hij zich beter vooraf oriënteren en niet naar dit soort films gaan met of zonder kinderen.
5. De reactie van Klaagster op het verweerschrift van Beklaagde
Klaagster wil erop wijzen dat de bioscoop op verzoek van Klaagster op de site heeft vermeld dat de film geen kinderfilm is. Het stond er niet bij, net als het bij de andere bioscopen er niet bij staat. Klaagster kijkt als ouder naar de classificatie 12 met de pictogrammen voor geweld en grof taalgebruik. De pictogrammen zeggen niets over seks en drugs.
Klaagster vindt de classificatie van de Film dan ook niet afdoende.
Klaagster vond het weinig vertrouwen geven dat het bureau van het NICAM de Film nog moest bekijken.
De schrijver van het verweerschrift zucht een beetje dat er weer een ouder komt die niet zelf de verantwoordelijkheid neemt. Klaagster vindt dit jammer. Als ouder wil Klaagster graag geadviseerd worden. Klaagster leest daarvoor de beschrijving en kijkt naar de classificatie. Dit was niet voldoende.
Grensoverschrijdend hoeft niet seksistisch en discriminerend te zijn. Het kan juist ook positief bedoeld zijn. Blijkbaar moet Klaagster telkens recensies en trailers bekijken. Klaagster is van mening dat zij niets heeft aan de bioscoopaanduiding en de classificaties. Wat Klaagster betreft kan Kijkwijzer wegbezuinigd worden omdat je altijd zelf moet kijken.
6. Het oordeel van de Klachtencommissie
De Klachtencommissie acht Klaagster ontvankelijk in haar klacht.
De Klachtencommissie heeft de thans geldende vragenlijst toegepast op de Film en behandelt hieronder de relevante vragen.
In de inhoudscategorie geweld moeten vraag 2.2.1. (Komen in de productie één of meerdere vormen van fysiek geweld voor?) met ‘1 keer of vaker’ worden beantwoord. Vraag 2.3.1. (Zitten er geweldsacties in die indringend zijn?) moet met ‘nooit’ worden beantwoord. In de toelichting op de vragenlijst staat dat bij indringende geweldsacties de kijker de indruk krijgt dat het geweld hard aankomt en dat dat ook de bedoeling van de dader is. De geweldsacties kunnen indringend zijn door de hardheid van de geweldshandelingen of de hardheid van de dader, doordat het geweld hard aankomt bij het slachtoffer of doordat de inslag van de geweldshandelingen gedetailleerd in beeld wordt gebracht. Indringendheid kan bijvoorbeeld worden gerealiseerd door middel van: het toevoegen van opzwepende muziek aan de geweldsscènes, het accentueren van pijn bij het slachtoffer door geluid of beeld, slow motion, close ups van gevechtshandelingen, het toevoegen van geluidseffecten aan vechtscènes. De Klachtencommissie is van oordeel dat er in de Film geen indringend geweld te zien is. Het geweld komt niet hard aan bij het slachtoffer. Ook is geen sprake van hardheid van de dader of het gedetailleerd in beeld brengen van de inslag van de geweldshandelingen.
Vraag 2.4.1. (Zijn er beelden van verwondingen ten gevolge van zichtbare geweldsacties?) moet met ‘nee’ beantwoord worden.
De beantwoording van bovengenoemde vragen leidt tot de classificatie 6 op basis van geweld.
In de inhoudscategorie angst moet vraag 3.11.1. (Komen er beelden van fysiek geweld tegen kinderen of dieren voor?) met '1 keer of vaker' beantwoord worden. In de Film slaat John een kind dat Ted wil hebben.
Vraag 3.12.1. (Spelen de angstwekkende scènes zich af in een realistische omgeving?) dient met '1 keer of vaker' beantwoord te worden. De Klachtencommissie is van oordeel dat de angstwekkende scènes zich onder andere in een stadion afspelen.
De beantwoording van bovengenoemde vragen leidt tot de classificatie 9 op basis van angst.
In de inhoudscategorie seks moet vraag 4.1.1. (Komt er in de productie seksueel georiënteerd taalgebruik voor?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden. De Klachtencommissie doelt hierbij onder andere op opmerkingen als: ‘mijn adem ruikt naar het kutje van je vrouw’ en ‘je was niet zo slecht zonder piemel’.
In de vragenlijst staat ook aangegeven dat seksuele toespelingen onder seksueel georiënteerd taalgebruik vallen. Vraag 4.1.2. (Hoe vaak zijn er seksuele handelingen zichtbaar?) moet met ‘1 of enkele keren’ beantwoord worden. Onder seksuele handelingen wordt verstaan alle handelingen die er op gericht zijn de actor zelf, een ander persoon in de productie, of de kijker op te winden. Dit kan ook een suggestieve handeling zijn. De Klachtencommissie is van oordeel dat onder andere de scène waarin Ted de kassière probeert te verleiden, suggestieve seksuele handelingen bevat.
Vraag 4.1.3. (Komen het seksueel taalgebruik en de seksuele handelingen bij elkaar opgeteld vaak voor?) moet met ‘ja’ beantwoord te worden. Bij de toelichting op de vragenlijst staat dat onder vaak wordt verstaan: een relatief groot deel van de tijd van de productie. De Klachtencommissie is van oordeel dat er in veel scènes in de Film seksueel georiënteerd taalgebruik te horen is zodat dit vele seksueel georiënteerde taalgebruik in combinatie met de seksuele handelingen bij elkaar opgeteld vaak voorkomt.
Vraag 4.1.4. (Zijn de seksuele handelingen op nadrukkelijke wijze in beeld gebracht?) moet met ‘nooit’ beantwoord worden. Vraag 4.1.5. (Zijn er tijdens de seksuele handelingen details van genitaliën zichtbaar?) moet eveneens met ‘nooit’ beantwoord worden.
Bovenstaande beantwoording leidt tot de classificatie 12 op basis van seks.
In de inhoudscategorie discriminatie moet vraag 5.1.1. (Komen er in de productie discriminerende uitingen of gedragingen voor?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden. In de toelichting op de vragenlijst staat dat onder discriminatie verstaan wordt:
'elke uiting waarin bepaalde bevolkingsgroepen als inferieur worden afgeschilderd op grond van bijvoorbeeld ras, religie, huidskleur, sekse, nationaliteit of etnische afstamming.
De Klachtencommissie is van oordeel dat er in de Film discriminerende opmerkingen worden gemaakt. In de Film wordt onder andere gesproken over ‘superieure blanke genen’ en ‘joden die welkom zijn maar mexicanen niet’. De Klachtencommissie is van mening dat hier sprake is van uitingen waarin bevolkingsgroepen als inferieur worden afgeschilderd.
Vraag 5.1.2. (Worden de discriminerende uitingen of gedragingen geneutraliseerd doordat de discriminatie expliciet wordt afgeraden?) moet met ‘nee’ beantwoord worden. Onder expliciet afraden wordt in de toelichting op de vragenlijst verstaan dat in de productie duidelijk wordt gezegd dat discriminatie iets is wat niet kan of niet goed is. De Klachtencommissie is van mening dat de discriminerende uitingen niet expliciet afgeraden worden. Vraag 5.1.3. (Worden alle discriminerende uitingen en gedragingen gedaan door een niet serieus te nemen antiheld in een comedy?) moet met 'nee' beantwoord worden. De Klachtencommissie is van oordeel dat John, Ted en Flash Gordon antihelden zijn. Naar het oordeel van de Klachtencommissie zullen kinderen deze personen dan ook niet serieus nemen. Niet alle discriminerende uitingen zijn echter gedaan door anti-helden. De Klachtencommissie wijst op de scène aan het begin van de Film waar een jongen door een aantal jongens met kerst in elkaar wordt geslagen omdat hij joods is. De voice-over maakt dit duidelijk.
Bovenstaande beantwoording leidt tot 12 op basis van discriminatie.
Ten aanzien van drugs moet vraag 6.1.1. (Komt er harddrugs-, overmatig softdrugsgebruik of overmatig alcoholgebruik in de productie voor?) met ‘1 of enkele keren’ beantwoord worden. De Klachtencommissie vindt dat er sprake is van zowel overmatig softdrugsgebruik als overmatig alcoholgebruik in de Film. De Klachtencommissie wijst hierbij onder andere op de scènes waarin Ted en John op de bank onder andere een waterpijp roken en bier drinken.
Vraag 6.1.2. (Wordt het harddrugsgebruik, overmatig softdrugsgebruik, of overmatig alcoholgebruik in een gunstig daglicht geplaatst?) moet met ‘nee’ beantwoord worden. Vraag 6.1.3. (Wordt harddrugsgebruik, overmatig softdrugs- of overmatig drankgebruik expliciet afgeraden?) moet met ‘ja’ beantwoord worden. Onder expliciet afraden wordt verstaan dat in de productie duidelijk wordt gezegd dat harddrugsgebruik dan wel overmatig softdrugsgebruik of overmatig alcoholgebruik niet goed is. Hiervan is naar het oordeel van de Klachtencommissie sprake. Zo zegt Lori tegen John dat het niet helpt om stoned te worden onder werktijd met zijn teddybeer en zegt John tegen zichzelf dat hij 35 is en alleen maar aan het blowen is met zijn teddybeer en dat hij naar Lori had moeten luisteren.
Bovenstaande beantwoording leidt tot AL op basis van harddrugs-, overmatig softdrugsgebruik of overmatig alcoholgebruik.
Vraag 7.1 (Komt er in de productie grof taalgebruik (vloeken, schuttingtaal) voor?) moet met ‘1 keer of vaker’ worden beantwoord. In de Film worden onder andere woorden als ‘fuck’ en ‘fucking’ gebezigd.
De hoogste leeftijdsclassificatie is bepalend voor de uiteindelijke classificatie, die daardoor uitkomt op 12 op basis van geweld en angst met als toevoeging grof taalgebruik.
De overige inhoudscategorieën zijn op de Film niet van toepassing.
7. De beslissing van de Klachtencommissie
Gelet op het hiervoor overwogene acht de Klachtencommissie de klacht gegrond.
De classificatie van de Film dient uit te komen op 12 op basis van seks en discriminatie met als toevoeging grof taalgebruik.
De Klachtencommissie gaat conform artikel 13 lid 1 onder C Klachtenreglement van het NICAM over tot het opleggen van een boete aan Beklaagde, nu er in een eerdere uitspraak (onder andere klachtnummer 090617.01 ‘Shrek de Derde’) tegen Beklaagde een klacht gegrond is verklaard.
Bij de berekening van de onderhavige boete is de Klachtencommissie uitgegaan van de Sanctierichtlijn.
De onderhavige overtreding valt binnen de categorie B ‘Overtredingen in de uitvoering’; de Film vertoont verkeerde pictogrammen. Beklaagde is een landelijk opererende filmdistributeur, waarvoor elk punt € 1.000,- bedraagt.
Nu twee inhoudscategorieen niet geclassificeerd zijn, levert dit twee punten op.
De boete voor het niet classificeren van twee inhoudspictogrammen (seks en discriminatie) zal derhalve uitkomen op € 2000,-.
Op grond van bovenstaande bedraagt de boete € 2000,-.
Gezien het feit dat er sprake is van een spoedprocedure omdat de Film momenteel in de bioscopen draait, heeft de Klachtencommissie Beklaagde onmiddellijk na de zitting, 11 oktober 2012, telefonisch op de hoogte gesteld van deze uitspraak.
Beklaagde heeft vanaf de dagtekening van de begeleidende brief bij deze uitspraak tot uiterlijk 22 oktober 2012 de tijd om alle maatregelen te nemen die ertoe leiden dat de huidige classificatie ongedaan wordt gemaakt en wordt omgezet in de leeftijdsclassificatie 12 in combinatie met de inhoudspictogrammen voor seks, discriminatie en grof taalgebruik.
Beklaagde dient uiterlijk 22 oktober 2012, dat is binnen zeven dagen na dagtekening van de begeleidende brief bij deze uitspraak de door de Klachtencommissie aangegeven classificatie zelf alsnog door middel van het invullen van het classificatieformulier in te voeren in de database van het NICAM.
De Klachtencommissie is van oordeel dat Beklaagde in ieder geval de maatregel dient te nemen dat bij release van de Film op DVD de inlay van de DVD de door de Klachtencommissie aangegeven classificatie vertoont.
De Klachtencommissie legt bovengenoemde maatregelen op onder verbeurte van een dwangsom van € 1.000,- per dag, te rekenen vanaf zeven dagen na de dagtekening van deze uitspraak, met een maximum van € 25.000,-.
Conform artikel 14 lid 2 Reglement van Klachten heeft de Klachtencommissie de bevoegdheid, om al dan niet op verzoek van één der partijen, haar eigen beslissing, voor zover naar haar oordeel redelijkerwijs noodzakelijk, uitvoerbaar bij voorraad te verklaren. Dit betekent dat er aan haar beslissing direct gevolg dient te worden gegeven. In de onderhavige kwestie ten aanzien van de Film, doch in alle gevallen waar een bioscoopfilm in het geding is, is de Klachtencommissie de mening toegedaan dat het in redelijkheid noodzakelijk is om van deze bevoegdheid gebruik te maken. Op deze manier wil de Klachtencommissie voorkomen dat de gewraakte film in de bioscopen met verkeerde pictogrammen wordt vertoond en in de follow up op DVD met verkeerde pictogrammen op de markt wordt gebracht.
De Klachtencommissie verklaart deze uitspraak derhalve uitvoerbaar bij voorraad.
Partijen hebben, voor zover zij in het ongelijk zijn gesteld, de mogelijkheid tegen deze uitspraak beroep aan te tekenen bij de Commissie van Beroep van het NICAM. Het beroepschrift dient binnen vier weken na dagtekening van de uitspraak van de Klachtencommissie schriftelijk bij de secretaris van de Commissie van Beroep te worden ingediend. Het adres luidt: NICAM, Commissie van Beroep, Postbus 322, 1200 AH Hilversum.
Beslissing van de Commissie van Beroep van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM)
1. De uitspraak van de Klachtencommissie
Bij beslissing van 15 oktober 2012 heeft de Klachtencommissie van het NICAM de klacht van Klaagster in eerste aanleg d.d. 23 september 2012 met betrekking tot de Film beoordeeld.
De klacht richt zich op de inhoudscategorie seks, drugs, discriminatie en grof taalgebruik.
Klaagster in eerste aanleg heeft aangegeven dat zij van mening is dat de Film een hogere classificatie dan 12 zou moeten hebben. In de Film ging het over anaal neuken, vingeren, likken, chicks en heet zijn. Er wordt voortdurend geblowd alsof het een gewone zaak is. Homo's en joden worden gediscrimineerd. Daarnaast is de Film seksistisch.
De Film is op 27 april 2012 door Opposant geclassificeerd en is uitgekomen op ‘let op met kinderen tot 12 jaar’ (12) op basis van de inhoudscategorie geweld met de toevoeging grof taalgebruik.
De Klachtencommissie heeft Klaagster in eerste aanleg ontvankelijk, en de klacht gegrond verklaard.
Om de juiste classificatie vast te kunnen stellen, heeft de Klachtencommissie zelf het huidige classificatieformulier op de Film toegepast. De classificatie van de Film is daarbij uitgekomen op ‘let op met kinderen tot 12 jaar’ (12) op grond van de inhoudscategorieën seks en discriminatie met als toevoeging grof taalgebruik.
De Klachtencommissie is van oordeel dat in de inhoudscategorie seks vraag 4.1.1. (Komt er in de productie seksueel georiënteerd taalgebruik voor?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord moet worden. De Klachtencommissie doelt hierbij onder andere op opmerkingen als: ‘mijn adem ruikt naar het kutje van je vrouw’ en ‘je was niet zo slecht zonder piemel’. Ook vraag 4.1.2. (Hoe vaak zijn er seksuele handelingen zichtbaar?) moet met ‘1 of enkele keren’ beantwoord worden. De Klachtencommissie is van oordeel dat onder andere de scène waarin Ted de kassière probeert te verleiden, suggestieve seksuele handelingen bevat. Vraag 4.1.3. (Komen het seksueel taalgebruik en de seksuele handelingen bij elkaar opgeteld vaak voor?) moet met ‘ja’ beantwoord te worden. De Klachtencommissie is van oordeel dat er in veel scènes in de Film seksueel georiënteerd taalgebruik te horen is, zodat dit vele seksueel georiënteerde taalgebruik in combinatie met de seksuele handelingen bij elkaar opgeteld vaak voorkomt.
Voorts is de Klachtencommissie van oordeel dat in de inhoudscategorie discriminatie
vraag 5.1.1. (Komen er in de productie discriminerende uitingen of gedragingen voor?) met ‘1 keer of vaker’ beantwoord worden. De Klachtencommissie is van oordeel dat er in de Film discriminerende opmerkingen worden gemaakt. In de Film wordt onder andere gesproken over ‘superieure blanke genen’ en ‘joden die welkom zijn maar mexicanen niet’. De Klachtencommissie is van mening dat hier sprake is van uitingen waarin bevolkingsgroepen als inferieur worden afgeschilderd.
Vraag 5.1.2. (Worden de discriminerende uitingen of gedragingen geneutraliseerd doordat de discriminatie expliciet wordt afgeraden?) moet met ‘nee’ beantwoord worden. De Klachtencommissie is van mening dat de discriminerende uitingen niet expliciet afgeraden worden. Vraag 5.1.3. (Worden alle discriminerende uitingen en gedragingen gedaan door een niet serieus te nemen antiheld in een comedy?) moet met 'nee' beantwoord worden. De Klachtencommissie is van oordeel dat John, Ted en Flash Gordon antihelden zijn. Naar het oordeel van de Klachtencommissie zullen kinderen deze personen dan ook niet serieus nemen. Niet alle discriminerende uitingen zijn echter gedaan door anti-helden. De Klachtencommissie wijst op de scène aan het begin van de Film waar een jongen door een aantal jongens met kerst in elkaar wordt geslagen omdat hij joods is. De voice-over maakt dit duidelijk. Bovenstaande beantwoording leidt tot 12 op basis van discriminatie. De classificatie van de inhoudscategorie drugs is ongewijzigd op Alle Leeftijden gebleven.
Tevens heeft de Klachtencommissie geoordeeld dat de classificatie van de inhoudscategorie geweld van 12 jaar naar ‘let op met kinderen tot 6 jaar’ (6) moet worden teruggebracht, omdat weliswaar sprake is van geweld maar niet van indringend geweld.
De Klachtencommissie is conform artikel 13 lid 1 onder C Klachtenreglement overgegaan tot het opleggen van een boete aan Opposant, nu er in een eerdere uitspraak (onder andere klachtnummer: 090617.01, ‘Shrek de Derde ’) jegens Opposant een klacht gegrond is verklaard.
Bij de berekening van de boete is de Klachtencommissie uitgegaan van de Sanctierichtlijn. De onderhavige overtreding valt binnen de categorie B ‘Overtredingen in de uitvoering’; de Film vertoont verkeerde pictogrammen. Beklaagde is een landelijk opererende Filmdistributeur, waarvoor elk punt € 1.000,- bedraagt. Nu twee inhoudscategorieën niet geclassificeerd zijn, levert dit twee punten op. De boete voor het niet classificeren van twee inhoudspictogrammen (seks en discriminatie) is derhalve uitgekomen op € 2.000,-. Opposant heeft van de Klachtencommissie tot uiterlijk 22 oktober 2012 (dat is binnen zeven dagen na dagtekening van de begeleidende brief bij de uitspraak) de tijd gekregen om alle maatregelen te nemen die ertoe leiden dat de classificatie 12 geweld met de toevoeging grof taalgebruik wordt omgezet in de leeftijdsclassificatie 12 seks en discriminatie met de toevoeging grof taalgebruik en deze classificatie in te voeren in de database van het NICAM. De Klachtencommissie heeft haar beslissing uitvoerbaar bij voorraad verklaard.
Afschrift van deze beslissing is aan partijen verzonden op 15 oktober 2012. De beslissing van de Klachtencommissie is -gezien het spoedeisende karakter van de zaak- reeds op 11 oktober 2012 telefonisch aan Opposant doorgegeven.
2. De procedure in hoger beroep
Opposant is van de beslissing van 15 oktober 2012 in beroep gegaan bij beroepschrift van 26 oktober 2012, bij de Commissie van Beroep op dezelfde dag binnengekomen.
De Commissie van Beroep heeft het beroep behandeld tijdens haar zitting van 12 november 2012.
Klaagster in eerste aanleg heeft op verzoek van het bureau van het NICAM alsnog te reageren op het beroepschrift van Opposant aangegeven bij haar standpunt te blijven dat de pictogrammen niet voldoende waren.
De Commissie van Beroep heeft acht geslagen op de stukken die op de zaak betrekking hebben, waaronder het dossier van de Klachtencommissie.
3. De gronden voor het hoger beroep
Tegen de uitspraak van de Klachtencommissie voert Opposant in het beroepschrift de volgende, enigszins verkorte, gronden aan. Het volledige beroepschrift, als ook het eerdere verweerschrift, worden als ingelast beschouwd.
Opposant is van mening dat er in de Film seksueel georiënteerd taalgebruik voorkomt en enkele seksuele handelingen die bij elkaar opgeteld echter niet vaak voorkomen.
Opposant heeft de Film opnieuw bekeken en er is 14 keer sprake van seksueel georiënteerd taalgebruik (en 23 keer ‘gewoon’ grof taalgebruik). Het totale aantal gesproken regels (zgn. script regels) is 1615. 14 keer t.o.v. 1615 is dus niet vaak. Van seksuele handelingen is slechts 3 keer sprake (waarvan een keer een zeer lichte vorm: de scène met John en Lori op de bank) en twee keer handelingen door Ted, een beer. Opgeteld 17 keer. De Film is 106 minuten. Seksuele handelingen en seksueel georiënteerd taalgebruik komt opgeteld dus gemiddeld 1 keer per 6.23 minuten voor. Opposant vindt dit niet een relatief groot deel van de tijd van de productie. Indien de Klachtencommissie en de Commissie van Beroep dit wel vinden, is Opposant van mening dat de vragenlijst niet eenduidig is, en moet er een concreet percentage (of iets dergelijks) worden vermeld en kan Opposant niet worden beboet voor de interpretatie van de huidige vragenlijst op dit punt.
Opposant is verder van mening dat er in de Film discriminerende en/of seksistische uitingen of gedragingen voorkomen, maar dat deze worden gedaan door een niet serieus te nemen antiheld in een comedy. De hamvraag volgens Opposant is hier: wat is een antiheld? Er zijn vele definities hiervan te vinden, hetgeen al aangeeft dat deze vraag niet eenduidig te beantwoorden is. De vragenlijst geeft geen definitie, alleen voorbeelden. De Klachtencommissie wijst op de scène aan het begin van de Film waar een jongen door een aantal jongens met kerstmis in elkaar geslagen wordt omdat hij joods is. Opposant vindt de kinderen die discrimineren losers en antihelden. Een antiheld is ‘een personage dat wordt bepaald door omgeving’, ‘personage met zwakke karaktertrekken’ (kinderen doen mee met de groep).
Indien de Commissie van Beroep de kinderen geen antihelden vindt, is Opposant van mening dat de vragenlijst niet eenduidig is en dat er een duidelijke definitie moet worden toegevoegd aan de vragenlijst. Opposant kan niet worden beboet voor de interpretatie van de huidige vragenlijst op dit punt.
Verder is Opposant van mening dat er in de Film wel degelijk indringend geweld plaatsvindt. De vechtscène tussen John en Ted in het hotel gaat er echt hard aan toe. Het geluid van Ted, die John klappen geeft, is keihard. Hij geeft zelfs een keiharde kopstoot. Voorts wordt er hard geslagen met een lamp, gegooid met flesjes. Ted slaat John met een antenne keihard op zijn blote billen en John schreeuwt van de pijn. Er is dus duidelijk sprake van geweldacties die indringend zijn doordat het geweld hard aankomt bij het slachtoffer’ en ‘toevoegen van geluidseffecten aan vechtscènes’.
Voorts vindt Opposant dat de hoogte van de boete niet in verhouding staat tot de overtreding. Het gaat om twee inhoudscategorieën die tot dezelfde leeftijdsclassificatie leiden, niet tot een andere leeftijdscategorie.
In de jaren van het bestaan van Kijkwijzer heeft Opposant een kleine vierhonderd Films en ongeveer twee keer zoveel trailers geclassificeerd en er is slechts een paar keer een klacht gegrond verklaard. De Klachtencommissie verwijst naar ‘onder andere’ Shrek de Derde als eerdere gegronde klacht. Dit impliceert meerdere gegronde klachten. Echter dit is de enige gegronde klacht die niet verjaard is. Het gaat niet om ‘onder andere’ maar om ‘alleen maar’ Shrek de Derde. Er wordt ook geen rekening gehouden met de achtergrond en nuances van die zaak. Classificatie van die Film vond plaats zonder ondertiteling. De vertaler bleek bij de ondertiteling helaas wel een paar keer seksueel taalgebruik te hebben gebruikt. Dat deze zaak nu als ‘gegronde klacht’ wordt meegenomen en een eventuele boete voor deze Film hierop wordt gebaseerd, stuit Opposant zeer tegen de borst.
4. De behandeling ter zitting
Namens Opposant zijn ter zitting verschenen mevrouw xxx mevrouw xxx en de heer xxx. Klaagster in eerste aanleg is niet ter zitting verschenen.
De voorzitter van de Commissie van Beroep vat samen waar het in deze beroepszaak om gaat en geeft Opposant gelegenheid haar standpunt toe te lichten en vragen van de Commissie te beantwoorden.
Opposant heeft haar standpunt gehandhaafd. Opposant is van mening dat zij haar werk goed heeft gedaan. Zij is bij haar classificatie terecht uitgekomen op 12 geweld met de toevoeging grof taalgebruik.
Opposant blijft erbij dat sprake is van indringend geweld in de hotelkamerscène, dat de seksuele handelingen en het seksueel georiënteerd taalgebruik bij elkaar opgeteld niet vaak voorkomen en dat de jongetjes in de beginscène antihelden zijn.
5. De beoordeling
Ten aanzien van de aangevoerde gronden tot vernietiging van de beslissing van de Klachtencommissie overweegt de Commissie het volgende.
De Klachtencommissie heeft geoordeeld dat de classificatie van de Film uit moet komen op 12 jaar op grond van seks en discriminatie met de toevoeging grof taalgebruik, terwijl Opposant bij haar classificatie was uitgekomen op 12 jaar op grond van geweld met de toevoeging grof taalgebruik. De leeftijdsclassificatie is derhalve gelijk gebleven maar er zijn volgens de Klachtencommissie andere inhoudspictogrammen van toepassing.
Het gaat in de onderhavige beroepszaak om de vraag of de seksuele handelingen en het seksueel georiënteerd taalgebruik in de Film bij elkaar opgeteld al dan niet vaak voorkomen (vraag 4.1.3. van de vragenlijst), of de discriminerende jongetjes in de beginscène antihelden zijn (vraag 5.1.3 van de vragenlijst) en of al dan niet sprake is van indringend geweld (vraag 2.3.1 van de vragenlijst). De beantwoording van deze vragen bepaalt immers op welke classificatie de Film uitkomt. De Commissie van Beroep oordeelt hierover als volgt.
De Commissie van Beroep is van oordeel dat vraag 4.1.3 (Komen het seksueel taalgebruik en de seksuele handelingen bij elkaar opgeteld vaak voor?) met ‘nee’ beantwoord moet worden.
Volgens de toelichting op de vragenlijst wordt onder ‘vaak’ verstaan: ‘een relatief groot deel van de tijd van de productie’. De vraag is derhalve of het seksuele taalgebruik en de (suggestieve ) seksuele handelingen bij elkaar opgeteld een relatief groot deel van de tijd van de productie beslaan.
De Commissie van Beroep is van oordeel dat in de Film seksueel georiënteerd taalgebruik voorkomt. In de Film komt inderdaad zoals Opposant aangeeft ongeveer 14 keer seksueel georiënteerd taalgebruik voor. Zo wordt er gezegd ’ooit een meisje uit Boston horen klaarkomen o ja ’ , ‘ik ga niet slikken’, ‘zullen we vies doen’ ‘lik maar mijn reet (you can suck my dick)’, ‘mijn adem ruikt naar het kutje van je vrouw’, ‘omdat iedereen zijn mond vol heeft van de doos van je vrouw’ ’ik heb haar laatst geneukt met een pastinaak’ en ’maak je druk om de pikken die bij jou naar binnen gaan’.
Ook komen enkele (suggestieve) seksuele handelingen voor. De Commissie van Beroep doelt hier op de scène waar John en Lori op de bank elkaar liggen te zoenen en de scène van Ted in de winkel met op Tamy-Lee (de kassière) en in het magazijn waar hij seksuele bewegingen maakt.
Naar het oordeel van de Commissie van Beroep kan, alle omstandigheden van het onderhavige geval in aanmerking nemend, niet worden gezegd dat in deze Film het seksuele taalgebruik en de (suggestieve ) seksuele handelingen bij elkaar opgeteld een relatief groot deel van de tijd van de productie beslaan. In het gewone taalgebruik wordt onder “een relatief groot deel” een wisselende hoeveelheid of frequentie verstaan, maar komt het er door de bank genomen toch op neer dat de ondergrens iets onder de helft van de totale hoeveelheid of frequentie ligt. Het gaat niet aan om hier een gedetailleerd getalsmatig criterium te hanteren. Een zodanig criterium doet te kort aan een juiste beoordeling. Niettemin zal, gelet op het voorgaande, onder een relatief groot deel van de productie toch op zijn minst moeten worden verstaan dat de desbetreffende uitingen en handelingen tezamen genomen in bijna de helft van de film met een zekere regelmaat voorkomen, ’. De Commissie van Beroep is met Opposant van oordeel dat in de onderhavige Film hiervan geen sprake is. Dit leidt ertoe dat de classificatie van de Film in de inhoudscategorie seks uitkomt op ‘Alle Leeftijden’ met de verplichting het pictogram voor grof taalgebruik te vertonen. De Commissie van Beroep wijst er hierbij op dat in de Film wel veel ‘normaal’ grof taalgebruik voorkomt, zoals het gebruik van de term ‘fuck’ in zinnen als ’ I was fucked up’ (ik was straalbezopen) ‘stop it fuck’ en ‘fuck me (tering)’. Deze uitingen moeten echter niet worden aangemerkt als seksueel taalgebruik in de zin van vraag 4.1.3 maar als ‘grof taalgebruik’ in de zin van vraag 7.1.1 (Komt er in de productie grof taalgebruik (vloeken, schuttingtaal) voor?). Deze uitingen dienen derhalve niet meegewogen te worden bij het antwoord op vraag 4.1.3.
De Commissie van Beroep is het derhalve niet eens met de door de Klachtencommissie gegeven classificatie 12 in de inhoudscategorie seks en brengt deze terug naar Alle Leeftijden.
De Commissie van Beroep is het wel eens met het oordeel van de Klachtencommissie dat vraag 5.1.3 (Worden alle discriminerende uitingen en gedragingen gedaan door een niet serieus te nemen antiheld in een comedy?) met 'nee' beantwoord moet worden.
Volgens de toelichting bij deze vraag zijn voorbeelden van niet serieus te nemen antihelden in comedy's Al Bundy in Married with Children, Melvin Udall in As Good as it Gets en Basil Fawlty in Fawlty Towers.
De Commissie is van oordeel dat de jongens die in de beginscène een Joods jongetje in elkaar slaan niet kunnen worden aangemerkt als antihelden. In deze scène zijn een aantal jongetjes in beeld die een ander jongetje in elkaar slaan. De voice-over geeft aan dat het kerstmis 1985 is en dat het de tijd van het jaar is dat alle kinderen in Boston bij elkaar komen om een Joods jongetje in elkaar te slaan. John komt aanlopen en vraagt of hij mee mag doen. Hierop roepen de jongens tegen John ’wegwezen’ en ook het jongetje dat geslagen wordt, komt overeind en roept ‘rot op’ naar John. Hierop loopt John weg en gaan de jongetjes verder met het in elkaar slaan van het jongetje.
De Commissie van Beroep is met de Klachtencommissie van oordeel dat de jongetjes discrimineren en dat zij niet kunnen worden aangemerkt als antihelden. Het zijn gewoon uitziende jongetjes die op straat een (volgens de voice-over) Joods jongetje in elkaar slaan en tegen John zeggen dat hij niet mee mag doen. Behalve in deze scène komen de jongetjes niet in de Film voor zodat over hen verder niets bekend is. Dat deze jongetjes mogelijk zwakkere karaktertrekken hebben en ‘losers’ zouden zijn, leidt doorgaans tot discriminerend gedrag, maar dat maakt nog niet dat zij moeten worden aangemerkt als antihelden. Deze jongetjes zijn naar het oordeel van de Commissie van Beroep ook niet vergelijkbaar met de in de toelichting op de vragenlijst genoemde voorbeelden van antihelden.
De Commissie van Beroep is het derhalve eens met de door de Klachtencommissie gegeven classificatie 12 in de inhoudscategorie discriminatie.
Verder heeft de Klachtencommissie geoordeeld dat de classificatie in de inhoudscategorie geweld van 12 naar 6 jaar moet worden teruggebracht, omdat weliswaar sprake is van geweld maar niet van indringend geweld. Opposant is het hiermee niet eens en blijft van mening dat wel sprake is van indringend geweld. De Commissie van Beroep volgt Opposant hierin. Vraag 2.3.1 (zitten er geweldsacties in die indringend zijn?) moet met ‘1 keer of vaker’ moet worden beantwoord.
In de toelichting op de vragenlijst staat dat bij indringende geweldsacties de kijker de indruk krijgt dat het geweld hard aankomt en dat de indringendheid bijvoorbeeld kan worden gerealiseerd door middel van het toevoegen van geluidseffecten aan vechtscènes.
De Commissie van Beroep is van oordeel dat in de hotelscène waar John en Ted met elkaar vechten, de kijker de indruk krijgt dat het geweld hard aankomt. Ted slaat fanatiek op John in. Aan de klappen zijn geluidseffecten toegevoegd, waardoor de klappen goed te horen zijn. John wordt onderuit geslagen in de badkamer. Ted wordt tegen een lamp gegooid en er gaat glas kapot. Ted geeft John een kopstoot en slaat hem met een lamp. John valt op de grond, Ted slaat hem met een televisieantenne. De televisie valt op John. John schreeuwt het uit van de pijn. Ted en John liggen dan uitgeput op de grond.
Ook in de scène waar het jongetje Robert door John op het sportveld wordt geslagen is naar het oordeel van de Commissie van beroep sprake van indringend geweld. Het jongetje Robert blijft na de klap van John bewegingloos op de grond liggen. De Commissie van Beroep is van oordeel dat hiermee duidelijk is dat het geweld hard aankomt bij het slachtoffer.
De Commissie van Beroep is het derhalve niet eens met de door de Klachtencommissie gegeven classificatie 6 in de inhoudscategorie geweld en brengt deze naar 12 jaar.
De classificatie voor de Film dient naar het oordeel van de Commissie van Beroep derhalve uit te komen op 12 jaar op basis van geweld en discriminatie, met als toevoeging grof taalgebruik. Opposant had derhalve bij haar classificatie het pictogram voor discriminatie aan de leeftijdsclassificatie 12 jaar moeten toevoegen
De Klachtencommissie is overgegaan tot het opleggen van een boete gelet op ‘onder andere’ een eerdere gegrond verklaarde klacht (Shrek de Derde).
De Commissie van Beroep constateert dat de afgelopen vijf jaar zoals Opposant aanvoert, inderdaad sprake is geweest van één eerdere gegronde klacht. De andere gegronde klachten zijn van eerdere datum. Volgens de Sanctierichtlijn zal een beklaagde die vijf jaar geen gegronde klacht heeft gekregen bij een eerstvolgende gegronde klacht de maatregel van waarschuwing worden opgelegd. Nu de afgelopen vijf jaar sprake was van één eerdere gegronde klacht, kan volgens de Sanctierichtlijn wel een boete worden opgelegd.
De Klachtencommissie is uitgekomen op een boete van € 2.000,-- omdat de boete voor het vertonen van verkeerde (of niet alle) pictogrammen volgens de sanctierichtlijn in categorie B ‘overtredingen in de uitvoering’ valt, de boete voor landelijke filmdistributeurs voor deze categorie € 1.000,-- per punt bedraagt en er voor twee inhoudspictogrammen (seks en discriminatie) niet is geclassificeerd.
De Commissie van Beroep volgt de Klachtencommissie ten dele in deze redenering doch gaat over tot verlaging van de boete nu één inhoudspictogram ontbreekt (discriminatie) in plaats van twee (seks en discriminatie). De boete zal derhalve worden verlaagd van € 2.000,-- naar € 1.000,--.
De Commissie van Beroep wijst erop dat de boete voor de categorie waar een inhoudspictogram ontbreekt lager is dan de boete voor een te lage foute leeftijdsclassificatie, die immers 2.000,-- per punt bedraagt. Dit komt de Commissie van Beroep niet onjuist voor.
Dat een boete wordt opgelegd voor het ontbreken van een inhoudspictogram acht de Commissie ook niet onjuist, nu immers consumenten in zo’n geval onjuist zijn geïnformeerd.
Het beroep van Opposant slaagt derhalve in zoverre het de beslissing van de Klachtencommissie betreft om voor het niet classificeren van de inhoudscategorie seks een boete van € 1.000 op te leggen.
De Commissie beslist derhalve, de zaak zelf afdoende, als volgt.
6. De beslissing van de Commissie van Beroep
De uitspraak van de Klachtencommissie van 15 oktober 2012 wordt ten dele vernietigd, namelijk voor zover het betreft de classificatie van de inhoudscategorie seks en geweld en de hoogte van de boete.
De Commissie van Beroep, opnieuw rechtdoende, bepaalt dat de classificatie van de Film dient uit te komen op 12 jaar op basis van de inhoudscategorieën geweld en discriminatie met de toevoeging grof taalgebruik. De klacht van klager in eerste aanleg is gegrond voor zover het betreft de inhoudscategorie discriminatie. De boete wordt verlaagd van € 2.000,-- naar € 1.000,--.
Voor het overige blijft de uitspraak van de Klachtencommissie onverminderd van kracht.
Hilversum, 21 november 2012
